Η κυβέρνηση «με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ», ο ΣΥΡΙΖΑ και η Αριστερά

Είναι γνω­στό ότι οι άν­θρω­ποι, με τη μα­ζι­κή δράση τους από τα κάτω, γρά­φουν την ιστο­ρία. Σε συν­θή­κες, όμως, όχι της δικής τους επι­λο­γής.

Το απο­τέ­λε­σμα των αγώ­νων της προη­γού­με­νης επο­χής, δη­λα­δή ο κλη­ρο­νο­μη­μέ­νος συ­σχε­τι­σμός με­τα­ξύ των βα­σι­κών κοι­νω­νι­κών δυ­νά­με­ων, το επί­πε­δο της πο­λι­τι­κο­ποί­η­σης, το επί­πε­δο των κοι­νω­νι­κών και πο­λι­τι­κών ορ­γα­νώ­σε­ων που έχουν στη διά­θε­σή τους οι ερ­γα­ζό­με­νοι και οι λαϊ­κές δυ­νά­μεις, είναι πα­ρά­γο­ντες που «βα­ραί­νουν» στις εξε­λί­ξεις.

Το εκλο­γι­κό απο­τέ­λε­σμα της 25ης Ια­νουα­ρί­ου έχει τις ρίζες του στη με­γά­λη έκρη­ξη της κοι­νω­νι­κής αντί­στα­σης ενά­ντια στην πο­λι­τι­κή που ονο­μά­στη­κε «μνη­μό­νια», στα χρό­νια 2010-2012: στις με­γά­λες γε­νι­κές απερ­γί­ες, στις μα­ζι­κές δια­δη­λώ­σεις των εκα­το­ντά­δων χι­λιά­δων, στο «κί­νη­μα» των πλα­τειών, στις δια­δο­χι­κές κλα­δι­κές απερ­γί­ες που συ­ντά­ρα­ξαν το σύ­νο­λο, σχε­δόν, των ερ­γα­ζο­μέ­νων.

Για την Αρι­στε­ρά, ει­δι­κό­τε­ρα για το κο­μου­νι­στι­κό τμήμα της, το άρι­στο σε­νά­ριο θα ήταν να φτά­σουν αυτοί οι αγώ­νες άμεσα στη νίκη, να κα­τορ­θώ­σουν να ανα­τρέ­ψουν τη συμ­μα­χία της ντό­πιας κυ­ρί­αρ­χης τάξης με τους διε­θνείς «δα­νει­στές». Όμως αυτό δεν έγινε. Ο κό­σμος αντι­με­τώ­πι­σε τη γυμνή δύ­να­μη του κρά­τους και την ανυ­πο­χώ­ρη­τη στάση των «από πάνω», που δή­λω­ναν ότι μόνο μια νι­κη­φό­ρα λαϊκή εξέ­γερ­ση θα τους ανά­γκα­ζε να υπο­χω­ρή­σουν από τη γραμ­μή που επέ­λε­ξαν για να αντι­με­τω­πί­σουν την κρίση.

Αυτή ήταν η βάση της «στρο­φής» στον «εκλο­γι­κι­σμό», που δια­δέ­χθη­κε την πε­ρί­ο­δο της λαϊ­κής επι­θε­τι­κό­τη­τας με επί­κε­ντρο την Πλα­τεία Συ­ντάγ­μα­τος. Ήταν μια «στρο­φή» αν­θε­κτι­κή, γιατί εμπε­ριεί­χε απο­φα­σι­στι­κούς αγώ­νες (ΕΡΤ, κα­θα­ρί­στριες, δια­θέ­σι­μοι…) έστω σε μι­κρό­τε­ρη κλί­μα­κα από αυτήν της προη­γού­με­νης πε­ριό­δου. Ήταν μια «στρο­φή» που επέ­με­νε να κοιτά αρι­στε­ρά, γιατί ο κό­σμος συ­νέ­χι­σε να απορ­ρί­πτει στα­θε­ρά την υπο­τα­γή στα μνη­μό­νια (σε αντί­θε­ση με το τι συ­νέ­βη π.χ. σε άλλες ευ­ρω­παϊ­κές χώρες…) και να ενα­πο­θέ­τει τις ελ­πί­δες του σε μια πο­λι­τι­κή νίκη της Αρι­στε­ράς, που θα τον απάλ­λασ­σε από το βρα­χνά της λι­τό­τη­τας μέσα, τώρα, από τον «εύ­κο­λο δρόμο» της κάλ­πης.

Σε αυτή την πε­ρί­ο­δο έχει τις ρίζες της η νίκη του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Μια νίκη που, πριν γίνει εκλο­γι­κή, υπήρ­ξε πο­λι­τι­κή και ιδε­ο­λο­γι­κή στο εσω­τε­ρι­κό της Αρι­στε­ράς. Η ερ­μη­νεία είναι απλή. Ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ διέ­θε­τε ενιαιο­με­τω­πι­κή συ­γκρό­τη­ση (το κά­λε­σμα για «ενό­τη­τα στη δράση όλης της Αρι­στε­ράς»), με­τα­βα­τι­κή αντί­λη­ψη στο πρό­γραμ­μα (σε διά­κρι­ση με τα «σχέ­δια» επί χάρ­του που άλλοι εκ­πο­νού­σαν) και την καί­ρια απά­ντη­ση στο ζή­τη­μα της πο­λι­τι­κής εξου­σί­ας: κυ­βέρ­νη­ση της Αρι­στε­ράς. Αυτά τα «όπλα», μαζί με τη συ­νε­δρια­κή από­φα­ση κα­τα­δί­κης της κε­ντρο­α­ρι­στε­ρής στρα­τη­γι­κής, εκτό­ξευ­σαν τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ από το 4% στο 36%...

Όμως, παρ’ όλα αυτά, ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ νί­κη­σε σε… εκλο­γές. Μετά από δύο χρό­νια κι­νη­μα­τι­κής ύφε­σης που βα­ραί­νουν πάνω στις δυ­να­τό­τη­τες κι­νη­το­ποί­η­σης του κό­σμου. Αυτό κάνει τις ευ­θύ­νες της ηγε­σί­ας του, όπως και τις ευ­θύ­νες του «όλου ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ», κα­θο­ρι­στι­κές για τη συ­νέ­χεια των εξε­λί­ξε­ων.

Την επο­μέ­νη της κάλ­πης, η ηγε­σία του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ υπο­χρε­ώ­θη­κε να μπει σε δια­πραγ­μά­τευ­ση με τους δα­νει­στές. Είναι φυ­σιο­λο­γι­κό να ανα­ζη­τά έναν κά­ποιον συμ­βι­βα­σμό: έναν τόπο για να προ­λά­βει να στα­θεί και κά­ποιο χρόνο για να ανα­πνεύ­σει. Αυτό το κα­τά­λα­βε ο κό­σμος που κα­τέ­βη­κε στο δρόμο με μια διπλή γραμ­μή. Αφε­νός, στή­ρι­ξη στην κυ­βέρ­νη­ση, μέσα στη σύ­γκρου­ση με τους δα­νει­στές. Αφε­τέ­ρου, όμως (και αυτό μόνο οι τυ­φλοί δεν μπό­ρε­σαν να το δουν), την απαί­τη­ση για αν­θε­κτι­κή στάση, το σύν­θη­μα «Ούτε βήμα πίσω!» (που, πα­ρε­μπι­πτό­ντως, ξε­κί­νη­σε από τα ίδια τα μέλη του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ…). Και σωστά. Γιατί υπάρ­χει συμ­βι­βα­σμός που θα μπο­ρού­σε να θε­ω­ρη­θεί έντι­μος, αν επι­τρέ­πει στον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ να ξε­δι­πλώ­σει το πρό­γραμ­μα της αντι­λι­τό­τη­τας. Υπάρ­χουν όμως και συμ­βι­βα­σμοί που ισο­δυ­να­μούν με πο­λι­τι­κή αυ­το­κτο­νία. Αν π.χ. τα μνη­μό­νια με­το­νο­μα­στούν, απλώς, σε Πρό­γραμ­μα και η τρόι­κα βα­πτι­στεί με κά­ποιο άλλο όνομα μη­χα­νι­σμού επι­τή­ρη­σης.

Η δια­πραγ­μά­τευ­ση με τους δα­νει­στές έχει, δυ­στυ­χώς, ήδη συν­δε­θεί με το πρό­γραμ­μα του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ και τις προ­ο­πτι­κές εφαρ­μο­γής του. Κατά την προ­ε­κλο­γι­κή πε­ρί­ο­δο η ηγε­σία του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, μέσα από τα πιο υπεύ­θυ­να χείλη, υπο­σχό­ταν ότι οι δε­σμεύ­σεις της ΔΕΘ θα εφαρ­μο­στούν άμεσα και ανε­ξάρ­τη­τα από τη θέ­λη­ση των δα­νει­στών. Ση­μειω­νό­ταν, μά­λι­στα, ότι οι δε­σμεύ­σεις της ΔΕΘ είναι αυτά που άμεσα «μπο­ρού­με» και όχι αυτά που «θέ­λου­με», δη­λώ­νο­ντας –σωστά– την πρό­θε­ση να βα­δί­σου­με το τα­χύ­τε­ρο δυ­να­τόν προς «αυτά που θέ­λου­με». Σή­με­ρα, ο πυ­ρή­νας «τα­ξι­κής μο­νο­μέ­ρειας» του προ­γράμ­μα­τος της ΔΕΘ οδη­γεί­ται, του­λά­χι­στον, σε ανα­βο­λή 10-12 μηνών. Πα­ρου­σιά­ζε­ται ως προ­τε­ραιό­τη­τα η αντι­με­τώ­πι­ση της «αν­θρω­πι­στι­κής κρί­σης».

Θυ­μί­ζω ότι η αντί­λη­ψη ότι αυτό που χρειά­ζε­ται η κοι­νω­νία είναι ένα «δίχτυ προ­στα­σί­ας» του κό­σμου που εκ­πί­πτει στην από­λυ­τη φτώ­χεια και εξα­θλί­ω­ση, είναι μια αντί­λη­ψη σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τι­κή και μά­λι­στα της σο­σιαλ­φι­λε­λεύ­θε­ρης πε­ριό­δου. Αντί­θε­τα, η κο­μου­νι­στι­κή Αρι­στε­ρά έδινε πάντα την έμ­φα­ση στα ερ­γα­τι­κά και κοι­νω­νι­κά δι­καιώ­μα­τα που εμπο­δί­ζουν την πτώση στη φτώ­χεια και στην εξα­θλί­ω­ση. Ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ θα (πρέ­πει να) πιε­στεί άμεσα να δώσει την προ­τε­ραιό­τη­τα στο μισθό, στη σύ­ντα­ξη, στις δα­πά­νες για τα δη­μό­σια σχο­λεία και νο­σο­κο­μεία, στους πό­ρους για το ασφα­λι­στι­κό σύ­στη­μα… Διαρ­ρη­γνύ­ο­ντας έτσι, πραγ­μα­τι­κά, το δίχτυ της λι­τό­τη­τας που εγκα­τέ­στη­σαν τα μνη­μό­νια.

Άμεσα δε­μέ­νο με το πρό­γραμ­μα είναι το ζή­τη­μα των πο­λι­τι­κών συμ­μα­χιών που θα επι­χει­ρεί να εκ­φρά­σει η νέα κυ­βέρ­νη­ση. Η κυ­βερ­νη­τι­κή συμ­μα­χία με τους ΑΝΕΛ υπήρ­ξε μια μο­νο­με­ρής ηγε­τι­κή επι­λο­γή, για την οποία εκ­φρά­σα­με την αντί­θε­σή μας. Όμως έχει ήδη εμ­φα­νι­στεί ένα ση­μα­ντι­κό­τε­ρο πρό­βλη­μα: η ύπαρ­ξη ενός σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τι­κού πόλου στο εσω­τε­ρι­κό της κυ­βέρ­νη­σης, με κρί­σι­μο βάρος στην οι­κο­νο­μία και στις τρά­πε­ζες. Την ώρα που γρά­φο­νται αυτές οι γραμ­μές δεν είναι (σε εμάς) γνω­στή η επι­λο­γή για τον Πρό­ε­δρο της Δη­μο­κρα­τί­ας. Αν επι­βε­βαιω­θούν τα σε­νά­ρια «συ­γκα­τοί­κη­σης», τότε θα έχου­με στην κυ­βερ­νη­τι­κή εξου­σία ένα «μέ­τω­πο», μια εκ­δο­χή κυ­βέρ­νη­σης εθνι­κής ενό­τη­τας, όπου δεν θα εκ­προ­σω­πεί­ται μόνο η σα­μα­ρι­κή Δεξιά και η Χρυσή Αυγή. Αυτό το απο­τέ­λε­σμα είναι ένα και­νούρ­γιο πο­λι­τι­κό σχέ­διο, δια­φο­ρε­τι­κό από το σχέ­διο «κυ­βέρ­νη­ση της Αρι­στε­ράς» (και μά­λι­στα της ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς) που εκ­πό­νη­σε το συ­νέ­δριο του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ.

Πρό­κει­ται για τέλος δια­δρο­μής; Η απά­ντη­ση είναι κα­θα­ρή: Όχι. Οι αντι­φά­σεις στην από­πει­ρα συμ­βι­βα­σμού με τους δα­νει­στές είναι τε­ρά­στιες. Η ει­σβο­λή του κό­σμου στο προ­σκή­νιο, με τα αι­τή­μα­τα, τις ελ­πί­δες και τις προσ­δο­κί­ες που έχει συσ­σω­ρεύ­σει η μνη­μο­νια­κή βαρ­βα­ρό­τη­τα, είναι ο πα­ρά­γο­ντας που μπο­ρεί να τα αλ­λά­ξει όλα σε θε­τι­κή κα­τεύ­θυν­ση. Και ο πα­ρά­γο­ντας «κόμμα ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ» δεν θα ήταν φρό­νι­μο να υπο­τι­μη­θεί από κα­νέ­ναν. Ένα πα­νελ­λα­δι­κό δί­κτυο ακτι­βι­στών και πο­λι­τι­κών αγω­νι­στών, που στα προη­γού­με­να χρό­νια «ζυ­μώ­θη­κε» μαζί με τις ερ­γα­τι­κές και λαϊ­κές αντι­στά­σεις, θα πρέ­πει, μέσα στις νέες συν­θή­κες, να βρει το δρόμο του, να τον ανοί­ξει και για τους άλ­λους, επι­μέ­νο­ντας στους στό­χους της ανα­τρο­πής της λι­τό­τη­τας και της με­τα­βα­τι­κής, ρι­ζο­σπα­στι­κής, αρι­στε­ρής πο­λι­τι­κής.