ΣΥΡΙΖΑ: Η συγκρότηση ενιαίας αριστερής αντιπολίτευσης επείγει

Το τοπίο του ανταγωνισμού

Η συμφωνία της ελληνικής κυβέρνησης με την ηγεσία της Ευρωζώνης έθεσε σε καραντίνα τον «ιό» του ΣΥΡΙΖΑ για τους επόμενους τέσσερις μήνες, έτσι ώστε να μη μολύνει ολόκληρη την Ευρωζώνη με την πολιτική κατά της λιτότητας ‒μια πολιτική που αποτελεί κρίσιμο στοιχείο της νεοφιλελεύθερης στρατηγικής για την αντιμετώπιση της κρίσης. Η συμφωνία που έθεσε τον «ιό» του ΣΥΡΙΖΑ σε καραντίνα αφήνει πλέον περιορισμένες δυνατότητες να εφαρμοστεί το τμήμα εκείνο του προγράμματος του οποίου η υλοποίηση θα καθιστούσε την Ελλάδα υπόδειγμα ανατροπής της λιτότητας και δυνητική πηγή «μόλυνσης» της Ευρώπης. Η ελληνική κυβέρνηση αναγκάζεται να περιοριστεί σε καθήκοντα αστικοδημοκρατικού εκσυγχρονισμού, περιορίζοντας τη φοροδιαφυγή, τη φοροαπαλλαγή, τη γραφειοκρατία και τις λοιπές παθογένειες του κράτους, που υπό κανονικές συνθήκες ανήκουν στα καθήκοντα των αστικών πολιτικών δυνάμεων. Η ανατροπή των μνημονιακών νόμων μένει στο απυρόβλητο.

Ταυτοχρόνως, η ηγεσία της Ευρωζώνης απέσυρε τις απειλές της για συνολική αποσταθεροποίηση του χρηματοπιστωτικού συστήματος και αποδέχθηκε ένα ασαφές πρόγραμμα που εκείνη μπορεί να εμφανίζει ως συνέχεια του παλαιού, ενώ η κυβέρνηση μπορεί να το εμφανίζει ως νέο. Πρόκειται για μια συμφωνημένη προσωρινή αναστολή ενεργειών που θα επέφεραν τη ριζική μεταβολή των θέσεων ισχύος μεταξύ των δύο πλευρών ‒δηλαδή για μια ανακωχή.1 Η τελική σύγκρουση επομένως παραμένει εκκρεμής και από την ανακωχή θα βγει ευνοημένος όποιος προετοιμάσει καλύτερα τις συνθήκες μέσα στις οποίες θα διεξαχθεί η επόμενη διαπραγμάτευση.

Αυτά ορίζουν το πεδίο των πολιτικών αποφάσεων που μπορούν να ληφθούν: η μία ή η άλλη πλευρά μπορεί να προετοιμάζει το έδαφος και τις υποκειμενικές συνθήκες της επόμενης μεγάλης μάχης, δηλαδή της διαπραγμάτευσης του καλοκαιριού, παραμένοντας στα όρια της ισορροπίας που επιβάλλει η συμφωνία. Η ελληνική κυβέρνηση εντάσσεται σε αυτό το παιχνίδι με την τακτική της «δημιουργικής ασάφειας», δηλαδή με πρωτοβουλίες που θεμελιώνονται επί διευκρινίσεων του γενικόλογου κειμένου της συμφωνίας. Μπορεί έτσι να λαμβάνει αποφάσεις στο όριο, ή να παραβιάζει το «απαγορευμένο» όριο έως ότου περιοριστεί από τις αντιδράσεις και τις απειλές του αντιπάλου.

Εύθραυστη ισορροπία και δημοσκοπική απήχηση

Σε αυτό το πλαίσιο, η αριστερή καρδιά του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ, που είναι η αναδιανομή του εισοδήματος, φαίνεται ότι θα περιοριστεί εξαιρετικά, αλλά όχι τελείως (προστασία πρώτης κατοικίας, φορολογικά μέτρα ανακούφισης των χαμηλών εισοδημάτων και επιβάρυνσης των υψηλών εισοδημάτων, διευκόλυνση πληρωμών στο Δημόσιο και στα ασφαλιστικά ταμεία, προστασία των συντάξεων από περαιτέρω μειώσεις και ίσως μερικά ακόμη). Επίσης, οι μεταρρυθμίσεις που μπορεί να υλοποιήσει η κυβέρνηση υπό τις συνθήκες που θέτει η τετράμηνη συμφωνία και δεν σχετίζονται με αυτήν δεν είναι ασήμαντες στην παρούσα συγκυρία: παιδεία, δημοκρατία, εκσυγχρονισμός της κρατικής μηχανής, μεταναστευτικό, ίσως περιορισμός της καταστολής και άλλα. Για τους λόγους αυτούς, η απήχηση της κυβέρνησης σε πλατιά στρώματα του πληθυσμού πιθανότατα θα διατηρηθεί σε υψηλά επίπεδα.

Πρόκειται για μια κυβέρνηση με μεγάλο δυναμικό δημοσκοπικής σταθεροποίησης, που είναι υποχρεωμένο όμως να ισορροπεί ανάμεσα στις πιέσεις που δέχεται από το εξωτερικό, τις απρόβλεπτες εξελίξεις όπως η μεγάλη μείωση των δημοσίων εσόδων και την κριτική που δέχεται από τις αριστερές δυνάμεις εντός του ΣΥΡΙΖΑ. Αυτό είναι το έδαφος επί του οποίου μπορούν να κινηθούν οι δυνάμεις της ριζοσπαστικής Αριστεράς που βρίσκεται εντός του κόμματος προκειμένου να ενισχύσουν την αριστερή φυσιογνωμία του ΣΥΡΙΖΑ και να επηρεάσουν την πορεία της κυβέρνησης.

Με αυτά τα δεδομένα, η μετωπική σύγκρουση μεμονωμένων δυνάμεων ή ατόμων με τη δημοσκοπικά πανίσχυρη πλειοψηφία του κόμματος θα οδηγεί σε απομόνωση, δυσφήμηση και αποβολή. Η συγκρότηση οργανωμένης, εντός κόμματος ενιαίας αριστερής αντιπολίτευσης, που θα παρεμβαίνει στη διαμόρφωση των πολιτικών αποφάσεων, ακόμη και μέσω του παιχνιδιού της «δημιουργικής ασάφειας», εμφανίζεται ως η βέλτιστη πολιτική επιλογή για τις ριζοσπαστικές δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ. Η συγκρότηση μιας ενιαίας αριστερής αντιπολίτευσης επείγει, διότι είναι υψηλός πλέον ο κίνδυνος να παγιωθούν τα σημερινά χαρακτηριστικά της κυβερνητικής πολιτικής, πρώτον επειδή τυγχάνουν υψηλής αποδοχής στο εσωτερικό, και δεύτερον επειδή μπορούν να διασφαλίσουν σε μια κυβέρνηση ριζοσπαστικής Κεντροαριστεράς μια κάποια σχετική αυτονομία έναντι της Ευρωζώνης με την έγκρισή της, βεβαίως, στην επόμενη διαπραγμάτευση.

1. βλ. αναλυτικά στο http://rednotebook.gr/2015/02/anakochi-ke-karantina-tou-ilia-ioakimoglou/