Μεταβατική αντίληψη – μαζική ανατρεπτική Αριστερά*
Η περίοδος χαρακτηρίζεται από την επέλαση της αγοράς και από κυβερνήσεις όπου κυριαρχούν τα κατεξοχήν κόμματα της άρχουσας τάξης, η Δεξιά και η σύγχρονη ακροδεξιά.
Ταυτόχρονα παρατηρούμε την υποχώρηση της Αριστεράς διεθνώς.
Δεν πρόκειται για διακύμανση του επί δεκαετίες γνωστού πολιτικού πλαισίου αλλά για αλλαγή εποχής.
Βιώνουμε το τέλος της εποχής του δικομματισμού/ διπολισμού μεταξύ Δεξιάς και Σοσιαλδημοκρατίας η οποία για μία ολόκληρη ιστορική εποχή κατανοείτο από το μαζικό κοινωνικό ακροατήριο ως μαζική, κυβερνητική Αριστερά.
Τώρα οι κυρίαρχες κυβερνητικές δυνάμεις στην Ευρώπη και ευρύτερα, όπως και αν εμφανίζονται (κεντροδεξιά, κεντροαριστερά ή μαζί ως «ακραίο κέντρο») κινούνται σε διαρκή δεξιά κατεύθυνση με αντιπολίτευση την πιο … ακροδεξιά. Τα όρια μεταξύ τους είναι θολά. Πρόκειται για μια επέλαση ενός, ορισμένου, σύγχρονου νεο – φασισμού με εμφατικό παράδειγμα τον Τραμπ.
Τα μαζικά εγκλήματα τα διαπράττει η κυβέρνηση και το κράτος (πχ Τέμπη – Πύλος κ.α.) - αντί για τις συμμορίες του πεζοδρομίου όπως η Χ.Α. που τσακίστηκε από το μαχητικό αντιφασιστικό κίνημα με πολύτιμη την παρουσία των οργανώσεων της αντικαπιταλιστικής Αριστεράς - και χρειάζεται μαζική πολιτική απάντηση σε όλη την κλίμακα της ταξικής επίθεσης.
Η αναγνώριση της υποχώρησης της Αριστεράς σημαίνει την εξαγωγή συμπερασμάτων. Καμία εκδοχή της δεν δικαιώνεται. Το αντίθετο συμβαίνει.
Η υπαγωγή στη νεοφιλελεύθερη στρατηγική και η πλήρης συστημική ενσωμάτωση της μαζικής, σοσιαλδημοκρατικής, κυβερνητικής Αριστεράς και η κατάρρευσή της
α) δημιούργησε πολιτικό κενό της Αριστεράς
β) άλλαξε την γεωμετρία του πολιτικού σκηνικού μέσα στο οποίο συγκροτήθηκαν από την δεκαετία του ‘70 οι οργανώσεις της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς.
Στο παρελθόν η Σοσιαλδημοκρατία “όργωνε το κοινωνικό χωράφι” δηλαδή οργάνωνε τη δράση της εργατικής τάξης και της κοινωνικής πλειοψηφίας και ταυτόχρονα από θέση κυβερνητική, υπονόμευε όταν δεν κατέστειλε ευθέως τις ανατρεπτικές προοπτικές του κινήματος. Σε αυτές τις συνθήκες η επαναστατική Αριστερά “έσπερνε τον κόκκινο σπόρο” αναζητώντας τις πρωτοπορίες και διεκδικώντας την οργάνωσή τους. Ένα σχήμα σε αντιστοιχία με την προσέγγιση των κομμάτων της εργατικής τάξης ως ρεφορμιστικά κόμματα μελών και από την άλλη ως επαναστατικά κόμματα «νέου τύπου» στελεχών, της πρωτοπορίας.
Στις τρέχουσες συνθήκες δεν υπάρχει πλέον μαζικός οργανωτής της κοινωνικής και ταξικής αντίδρασης και πάλης. Χρειάζεται να αναληφθεί η ευθύνη όλης της διαδικασίας.
Χρειάζεται μαζική Αριστερά!
Αυτονόητα προκύπτει το ζήτημα της μεγάλης συγκέντρωσης της κοινωνικής και πολιτικής δύναμης. Αντ’ αυτού βλέπουμε στο πιο αριστερό άκρο του πολιτικού φάσματος, ιδεολογικά και διακηρυκτικά, αύξηση του σεχταρισμού και διασπάσεις.
Ο μόνος δρόμος προς τη μαζική πολιτική για την ανατρεπτική Αριστερά είναι η μεταβατική προσέγγιση.
Αφορά μία υποχρεωτική αλλά και δύσκολη άσκηση.
Οι επείγουσες ανάγκες και απαιτήσεις των μαζών για δικαιοσύνη, οικονομική δυνατότητα αξιοπρεπούς αν όχι άνετης ζωής, για δικαιώματα, εργατικά, έμφυλα, για την αντιμετώπιση της οικολογικής καταστροφής κ.α. θέτουν το επείγον του “άμεσου”, του σήμερα – υποτιμώντας το στρατηγικό, την ανατροπή του καπιταλισμού.
Απέναντι σε αυτή την πίεση γίνονται συχνά δύο λάθη:
α) Φυγή προς το “άμεσο” με κίνηση προς τα δεξιά, υπερτονίζοντας την εκλογική διαδικασία και την βουλευτική εκλογή. Συνήθως οδηγεί στην παταγώδη αποτυχία ή στην κρατικοποίηση και την συστημική ενσωμάτωση.
β) Φυγή προς το ιδεολογικό πεδίο, προς κάποια σοσιαλιστική – κομουνιστική προοπτική, κάποτε, στο απροσδιόριστο μέλλον όταν μια ισχυρή ακόμη και πλειοψηφική κοινωνική μερίδα το πιστέψει.
Οι “απλοί” άνθρωποι είναι δυνατό να γίνουν “γίγαντες” όπως έχει φανεί ιστορικά, όχι όμως όταν τους πείσει το κόμμα αλλά όταν συντελούν σε αυτό οι ιστορικές συνθήκες και ο βαθμός της πάλης, ο οποίος δεν μπορεί να ρυθμιστεί από την πολιτική Αριστερά.
Οι άμεσες νίκες είναι πάντα προσωρινές μέσα στο καπιταλιστικό πλαίσιο. Μόνο όμως μέσω αυτών είναι δυνατόν να γίνει μαζική η επιρροή των επαναστατικών ιδεών.
Οι άμεσες νίκες του κινήματος δεν συσσωρεύονται μέχρι του βαθμού της αντικαπιταλιστικής ανατροπής. Δεν είναι σκαλοπάτια για τον Σοσιαλισμό. Είναι όμως σκαλοπάτια για την άνοδο των συνειδήσεων και της συγκρότησης της τεράστιας εργατικής, λαϊκής, κοινωνικής δύναμης.
Η συμβολή του πολιτικού υποκειμένου είναι ακριβώς αυτή, να λειτουργήσει καταλυτικά, με την επαναστατική θεωρία (η οποία δεν γεννιέται αυθόρμητα και εμπειρικά), με την μεταφορά και διάδοση της “μνήμης του κινήματος”, με την οργάνωση και ενίσχυση της εργατικής και λαϊκής αυτενέργειας.
Δεν έρχεται “από τα πάνω”, από την θέση του “ειδικού” και πολύ περισσότερο από την θέση του εκπροσώπου στο κοινοβούλιο αλλά συμβάλει ως ο συνειδητός παράγοντας μέσα και για την έκρηξη των “από κάτω”.
Τα εργατικά αιτήματα και ευρύτερα τα αιτήματα των κινημάτων είναι ρεφορμιστικά αιτήματα. Η λίστα με αυτά είναι περίπου ίδια σε όλες τις οργανώσεις και τα κόμματα της Αριστεράς. Η διαφορά βρίσκεται στην μέθοδο, στην μεταβατική αντίληψη.
Μεταβατικό αίτημα μπορεί να είναι το “Λευτεριά στην Παλαιστίνη” και “Νίκη στην αντίσταση”. Με επίγνωση ότι ανεξάρτητο κράτος σημαίνει καπιταλιστικό κράτος και ίσως μάλιστα ισλαμικού τύπου. Όμως η ίδια η πάλη για την αυτοδιάθεση και η νίκη ανοίγει την ακόρεστη δίψα για περισσότερη απελευθέρωση.
Μεταβατικό αίτημα μπορεί να είναι η κρατικοποίηση των σιδηροδρόμων με εργατικό έλεγχο και κατ’ επέκταση όλων των ιδιωτικοποιημένων επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας. Με επίγνωση ότι το κράτος είναι το “κόμμα του εχθρού” και ότι οι νόμοι του κέρδους και της αγοράς λειτουργούν εξίσου στον ιδιωτικό και στον δημόσιο τομέα. Κι εδώ η πάλη και η νίκη κόντρα στην κυρίιαρχη αντίληψη για την αχαλίνωτη επέκταση της αγοράς ανοίγει την δίψα. Μάλιστα το ζήτημα του εργατικού/ κοινωνικού ελέγχου πάει ένα βήμα παρακάτω στην αμφισβήτηση της εξουσίας και της διεύθυνσης των αφεντικών από την πλευρά της εργασίας.
Μεταβατικό αίτημα είναι η απελευθέρωση από την έμφυλη καταπίεση. Η υποκρισία των “από πάνω” στο ζήτημα (και γενικότερα στον κάθε είδους ρατσισμό) είναι πρόδηλη. Για να νικήσουμε οριστικά και μόνιμα πρέπει να τους ανατρέψουμε.
Μεταβατικά χαρακτηριστικά μπορεί να έχει και η πάλη στο εκλογικό/ κοινοβουλευτικό πεδίο μέχρι και το ενδεχόμενο μεταβατικού κυβερνητικού προγράμματος.
Δεν έχουν ωστόσο υπάρξει ούτε είναι δυνατόν να υπάρξουν «μεταβατικά καθεστώτα». Η πάλη είναι μία συνεχής πορεία προς την ανατροπή του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής και την καταστροφή του καπιταλιστικού κράτους και όχι ασφαλώς προπαγάνδα κάποιου λεπτομερούς σχεδίου της μελλοντικής κοινωνίας και πολύ περισσότερο με αναφορές στην πιο αυταρχική μορφή του καπιταλιστικού κράτους, του κόμματος – κράτους.
Το όραμα, ο στρατηγικός στόχος είναι το κλειδί για την μεταβατική αντίληψη γιαυτό πρέπει να είναι παρόν σε κάθε πολιτική επιλογή με την πεποίθηση ότι η αντικαπιταλιστική ανατροπή είναι ιστορικά επίκαιρη, στον παρόντα χρόνο.
Το όραμα αφορά στην ανάδειξη των κριτηρίων της απελευθέρωσης. Μέτρο του δεν είναι οικονομικοί δείκτες και μείγματα διαχείρισης της αγοράς και της «γεωπολιτικής» αλλά ο βαθμός της απελευθέρωσης από κάθε καταπίεση και εκμετάλλευση και κυρίως ο βαθμός της συμμετοχής των μαζών στην άσκηση της πολιτικής, της διοίκησης και της διαχείρισης όλης της κοινωνίας.
Μπορεί η ανατρεπτική, αντικαπιταλιστική, επαναστατική Αριστερά να κάνει μαζική πολιτική σε μη επαναστατικές συνθήκες; Μπορεί και μάλιστα σήμερα επιβάλλεται. Είναι υποχρέωση απέναντι στις απειλές και τους κινδύνους και ταυτόχρονα ιστορική ευκαιρία απέναντι στην κατάρρευση της Σοσιαλδημοκρατίας.
Ένα τέτοιο πολιτικό υποκείμενο οφείλει να αναπτύσσει και να βαθαίνει τους όρους της ενοποίησης και της συγκέντρωσης της δύναμης. Γιαυτό οφείλει να συγκροτεί διαρκώς τους όρους της εσωτερικής συζήτησης – αντιπαράθεσης. Δεν μπορεί να υπάρξει μαζικό πολιτικό υποκείμενο της Αριστεράς με μία, μόνο άποψη στο εσωτερικό του. Πρέπει οι διάφορες και διαφορετικές πολιτικές απόψεις να μπορούν και κυρίως να θέλουν να συνυπάρχουν, να είναι διαθέσιμες να αλλάξουν εάν πεισθούν τόσο στο επίπεδο της θεωρητικής συζήτησης και ανάλυσης όσο πολύ περισσότερο στο επίπεδο της πράξης και της αποτίμησης των αποτελεσμάτων.
Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία επιχειρεί τολμηρά να αναμετρηθεί με αυτές τις προκλήσεις. Να μπει στην αναζήτηση της μαζικής και ταυτόχρονα ριζοσπαστικής και ανατρεπτικής αριστερής πολιτικής.
Ο πυρήνας του κινήματος των Τεμπών, ο πυρήνας του κινήματος αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη, ενάντια στο νεοφιλελεύθερο αν όχι νεο - φασίζων κράτος και την ασυδοσία της αγοράς, για τα εργατικά δικαιώματα, ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις και για την επανακρατικοποίηση, ενάτια στον εθνικισμό και στον πόλεμο, για τον αντιφασισμό και τον αντιρατσισμό, για τα έμφυλα δικαιώματα και την πάλη ενάντια στην οικολογική καταστροφή, ο πυρήνας του Όχι στο δημοψήφισμα του 2015, είναι ενεργός, παλεύει και είναι το κατεξοχήν ακροατήριό μας. Με μαζικούς όρους.
Η εκλογική τακτική είναι απλά μία συνέπεια αυτής της οπτικής και θα πρέπει να εκπονηθεί με βάση τους όρους της εκλογικής συγκυρίας.