Αξίζει να γίνει µια αναδροµή σε αυτό το χρονικό πλαίσιο: από τον Σαµαρά που ακυρώνει τη µετεγκατάσταση στη Σίνδο και επιβάλλει την ανάπλαση, έως τον ΣΥΡΙΖΑ, που, παρά τις διαφωνίες εντός του, υιοθέτησε το ίδιο πλάνο, έως τις µετέπειτα κυβερνήσεις και τη διοίκηση του Δήµου Θεσσαλονίκης που επέµεναν -σε καιρό κλιµατικής κρίσης και χωρίς κανέναν ορατό επενδυτή- σε ένα φαραωνικό σχέδιο που προέβλεπε το γκρέµισµα των σηµερινών περιπτέρων και την οικοδόµηση πέντε τεράστιων κτιρίων µε γκαζόν και κάποια δέντρα γύρω τους. Μόνη εξαίρεση ελάχιστες φωνές, που όµως δεν άλλαζαν το πεδίο της κυρίαρχης συναίνεσης.

Και ενώ όλα έδειχναν ότι σύντοµα θα ξεκινούσε η εφαρµογή αυτού του σχεδίου, τον Νοέµβριο του 2024, ήρθε κάτι απρόσµενο: η πρόταση για δηµοψήφισµα, που ξεκίνησε από τη δηµοτική παράταξη Η Πόλη Ανάποδα και πολύ γρήγορα αγκαλιάστηκε και από άλλους φορείς, άνοιξε ξανά τη συζήτηση -στους δρόµους, στις πλατείες, στις γειτονιές, αλλά και στα ψηφιακά µετερίζια της πόλης-  και δηµιούργησε ένα πραγµατικά µαχητικό θεσµικό πεδίο αντιπαράθεσης. Μέσα σε λίγους µήνες συγκεντρώθηκαν δεκάδες χιλιάδες υπογραφές —ξεπερνώντας πλέον τις 19.000, από τις 25.000 που απαιτούνται— ενώ η δηµοσκόπηση της Palmos (6 Ιουνίου 2025) έδειξε ότι η πλειοψηφία των πολιτών απορρίπτει το κυρίαρχο σχέδιο και ζητά την πραγµατοποίηση δηµοψηφίσµατος.

Το αποτέλεσµα; Μια επική κωλοτούµπα όλων των πρωταγωνιστών: ο δήµαρχος Θεσσαλονίκης κ. Αγγελούδης αποστασιοποιείται, η κυβέρνηση δια στόµατος πρωθυπουργού αναγνωρίζει ότι «ακούει τις αγωνίες» και εγκαταλείπει το επιχειρηµατικό κέντρο. Ξαφνικά, ένα σχέδιο µε 12 χρόνια «οµόφωνης» υποστήριξης καταρρέει µέσα σε δύο εβδοµάδες. Ακόµη και ο κ. Τζήκας, ο πρόεδρος της ΔΕΘ-HELEXPO, εγκαταλείπει τη γραµµή που υποστήριζε µε πάθος —όχι επειδή άλλαξε άποψη, αλλά γιατί µετά από όλα αυτά δεν µπορούσε πλέον να συνεχίσει να υποστηρίζει την προηγούµενη.

Το κίνηµα και οι συνθήκες της νίκης

Από την αρχή, οι πρωτοβουλίες υπέρ της µετεγκατάστασης και υπέρ του πάρκου αντιµετωπίζονταν ως ασήµαντες φωνές διαµαρτυρίας χωρίς θεσµική βαρύτητα. Η καµπάνια για το δηµοψήφισµα όµως λειτούργησε ως µοχλός µετακίνησης του πεδίου: διεκδίκησε θεσµικό πλαίσιο αντιπαράθεσης, συµµετοχή των δηµοτών, διαµόρφωση ενός ερωτήµατος, σύναψη ευρύτερων συµµαχιών µε σωµατεία, επιµελητήρια, συλλογικότητες.

Τελικά, αυτή η συµµαχία φορέων (Σύλλογος Αρχιτεκτόνων, Σύµπραξη, Θεσσαλονίκη για Όλους, Η Πόλη Ανάποδα και άλλοι 70 περίπου συλλογικοί φορείς), οργανώθηκε τεκµηριωµένα, νοµικά, επικοινωνιακά και πέτυχε µια πραγµατικά µαζική συµµετοχή. Η  πορεία της συλλογής των υπογραφών ήταν πραγµατικά εντυπωσιακή, εξίσου σηµαντική όµως ήταν και η µεταστροφή της κοινής γνώµης, αφού το ζήτηµα του Μητροπολιτικού Πάρκου έχει γίνει τους τελευταίους µήνες ένα από τα κεντρικότερα ζητήµατα που απασχολούν την πόλη της Θεσσαλονίκης.

Όλα αυτά οδήγησαν στην υποχώρηση της εξουσίας, αφού κανένας δεν άντεχε µια ήττα σε δηµοψήφισµα, και ιδιαίτερα η κεντροαριστερών καταβολών διοίκηση Αγγελούδη, που θα βρισκόταν να υπερασπίζεται µαζί µε τη δεξιά του κέντρου της πόλης το γεµάτο τσιµέντο και µεγαθήρια αρχικό σχέδιο. Τα πέντε φαραωνικά κτίρια προτείνεται λοιπόν να γίνουν δύο και να δοθούν έτσι πολύ περισσότερα στρέµµατα για το πάρκο και το πράσινο. Με βάση αυτή την εξέλιξη έχουµε µπροστά µας ήδη µια σπάνια περίπτωση για την ελληνική πραγµατικότητα: κοινωνικοί και κινηµατικοί φορείς ανατρέπουν κορυφαίους σχεδιασµούς µε τρόπο συντονισµένο και µετρήσιµο.

Συµπεράσµατα και βλέψεις για το µέλλον

Ναι, έχει εξασφαλιστεί µια πρώτη νίκη: 150 στρέµµατα συνεκτικού πάρκου µέσα στη ΔΕΘ αντί για 5 τεράστια κτίρια. Όµως αυτή δεν είναι η πρόταση όσων καλούν σε δηµοψήφισµα: αυτή προέβλεπε ήπιες εκθεσιακές χρήσεις εδώ, νέο εκθεσιακό κέντρο εκτός πόλης (π.χ. στη Σίνδο), διατήρηση ιστορικών µοντερνιστικών κτιρίων, µακριά από το φαραωνικό ξήλωµα και τη δηµιουργία υπόγειου πάρκινγκ που θα προσκαλούσε χιλιάδες αυτοκίνητα στο κέντρο της πόλης.

Ο διάλογος εξάλλου δεν τελείωσε. Η σωστή στόχευση τώρα είναι: να συνεχιστεί ο αγώνας µέσα από πιο σύνθετα θέµατα: κυκλοφοριακή βιωσιµότητα, ενίσχυση µέσων µεταφοράς, ισόρροπη ανάπτυξη πόλης και –κυρίως– δηµοκρατική συµµετοχή των άµεσα ενδιαφερόµενων, δηλαδή των κατοίκων, στις αποφάσεις.

deth_parko.jpg

Εποµένως, συνεχίζουµε τη συλλογή υπογραφών για να προκαλέσουµε δηµοψήφισµα, αλλά απαιτείται:

• Εµβάθυνση του διαλόγου: από το «περισσότερο πράσινο» σε πολυεπίπεδες, πολεοδοµικές, κοινωνικές, περιβαλλοντικές λύσεις.

• Νέες συµµαχίες και τεκµηρίωση: να φανούν οι µεγάλες και ουσιώδεις διαφορές µεταξύ της δικής µας πρότασης και των κυβερνητικών εκδοχών.

• Δηµοκρατικό έρεισµα: ακόµα κι αν το κυβερνητικό σχέδιο είναι καλύτερο, πρέπει να έχει κατακτηθεί µέσα από τη βούληση της τοπικής κοινωνίας —δεν αρκεί το επιφανειακό και πατερναλιστικό «ακούω, αλλά αποφασίζω εγώ».

Αυτό που πρέπει σε κάθε περίπτωση να κρατήσουµε είναι ότι αυτό που έφερε την ως τώρα ανατροπή δεν είναι παρά η κίνηση των ανθρώπων από τα κάτω, των ευαισθητοποιηµένων συλλογικών φορέων, των κινηµάτων της πόλης, που στο συγκεκριµένο θέµα έβαλαν στην άκρη τις -συχνά µεγάλες- ιδεολογικές και πολιτικές τους διαφορές και συντάχθηκαν στον στόχο της συλλογής υπογραφών για το δηµοψήφισµα.

Ας µείνει λοιπόν στη συνείδηση όλων µας ότι απέναντι σε οικονοµικά συµφέροντα και δεσµευµένους σχεδιασµούς, η πολιτική, η κοινωνία και η στοχευµένη χρήση συγκεκριµένων θεσµικών εργαλείων (όπως το δηµοψήφισµα) µπορούν να φέρουν νίκες —όχι ως θαύµα, αλλά ως αποτέλεσµα συµµαχιών, τεκµηρίωσης, υποµονής και πολιτικής στρατηγικής.

* Γραµµατέας της Α΄ ΕΛΜΕ Θεσσαλονίκης, πρώην δηµοτικός σύµβουλος της Πόλης Ανάποδα.

**Αναδημοσίευση από την Εργατική Αριστερά