Της Ράνιας Παπαγεωργίου

Το Φεμινιστικό Φεστιβάλ 2025 στις 27 και 28 Σεπτεμβρίου δημιούργησε στον κήπο του Πάντειου Πανεπιστήμιου ένα χώρο φεμινιστικής στΟργής, συλλογικής αντίστασης και γιορτής.

Εκατοντάδες ανθρώπων ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα της φεμινιστικής γιορτής συζήτησης, μουσικής, ποίησης, αγώνα και αλληλεγγύης.

Κατανοώντας την ανάγκη να καλυφθούν τα έξοδα της διοργάνωσης και να μαζευτούν χρήματα που θα διατεθούν για τις ανάγκες του παλαιστινιακού λαού με προθυμία προμηθεύοταν στην είσοδο τα κουπόνια οικονομικής ενίσχυσης. 

Ενημερώθηκαν για τη δράση της Σ8Μ από το προηγούμενο Φεμινιστικό Φεστιβάλ μεσα από το εντυπο υλικο και τις αφίσες προμηθεύτηκαν τα καλαίσθητα μπλουζάκια τις κουπες και τις κονκάρδες, ξεφύλλισααν και αγόρασαν βιβλία από το φεμινιστικό βιβλιοπωλείο.

Είχαμε την δυνατότητα να απολαύσουμε ποτό στο μπαρ και  gourmet συνταγές όλων των διατροφικών επιλογών.

Τα παιδιά διασκέδασαν δημιουργικά στον παιδότοπο που φέτος είχε εμπλουτισμένο πρόγραμμα καθώς περιλάμβανε επιπλέον θεατρικό εργαστήρι για παιδιά και εφήβους «Η Άννα Φρανκ συνομιλεί με τα παιδιά της Παλαιστίνης», καθώς και οικοφεμινιστικό κολλάζ για παιδιά.

Είχαμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε την ιστορία της Αμάλ, ένα κουήρ παλαιστινιακό ημερολόγιο από την ομάδα “Διασπορές”, και , η παλαιστίνια ποιήτρια Carol Sansour και οι Παντελής και Μιχάλης Καλογεράκης παρουσιάζουν μία ακατέργαστη παράσταση - ποιητική περφόρμαρμανς με τίτλο «Στην Ανατολή, Δεν Υπάρχει Πατρίδα Χωρίς Πόλεμο».

Χάρη στη συμμετοχή καλλιτέχνιδων και μουσικών από την Ελλάδα και το εξωτερικό οι βραδίες του Φεμινιστικού Φεστιβάλ έκλειναν με ένα συναυλιακό πρόγραμμα στο οποίο συνενώνονται η τρυφερότητα, η ευαισθησία και η δύναμη της αντίστασης και της αλληλεγγύης. Τραγούδησαν μαζί μας και για μας η λιβανέζα τραγουδίστρια και μουσικός Jahida Wehbe  καθώς και σημαντικές ελληνίδες ερμηνεύτριες όπως η Τάνια Τσανακλίδου, Γιώτα Νέγκα, η Μαρία Παπαγεωργίου, η Βίκυ Καρατζόγλου και η Βιολέτα Ίκαρη  Στη μουσική σκηνή του Φεστιβάλ, βρέθηκαν ακόμη, καλλιτέχν(ιδ)ες όπως η Sophie Lies, οι Someone Who Isn’t Me και η Cilia Katrali για να φέρουν τον πειραματισμό και τη στΟργή μίας νέας γενιάς καλλιτεχν(ιδ)ων που διαμορφώνει και εξερευνά νέους τ(ρ)όπους ύπαρξης και δημιουργίας.

Το Φεμινιστικό Φεστιβάλ 2025 είχε ως σύνθημα «Πόλεμος παντού – Ανυποχώρητα στον αγώνα για ζωή» σε μια προσπάθεια να κατανοήσουμε και να αντισταθούμε στις πολλαπλές όψεις του πολέμου που διατρέχουν σήμερα τις ζωές μας Ηταν μια πετυχημένη διοργάνωση που άφησε άφησε το δικό της αποτύπωμα.

Απολογίζουμε στα πολύ θετικά του τις πραγματικά ουσιαστικές συζητήσεις που πραγματοποιήθηκαν τόσο ως εργαστήρια όσο και ως κεντρικές εκδηλώσεις του ΦΦ.

Ξεκινήσαμε με το Εργατικό-φεμινιστικό εργαστήρι και είπαμε εμφατικά Ναι στην έμπρακτη φεμινιστική αλληλεγγύη από τα σωματεία μεταφέροντας πρόσφατες εμπειρίες με θετικά αποτελέσματα. Συνεχίσαμε την παράδοση των Φεμινιστικών Φεστιβάλ για σύνδεση φεμινιστικών και εργατικών θεμάτων και συζητώντας με ενεργές συνδικαλίστριες από διαφορετικούς εργασιακούς χώρους για σημαντικά φεμινιστικά και εργατικά θέματα αισθανθήκαμε αισιόδοξες με τα μικρά αλλά υπαρκτά βήματα που έχουν γίνει για την ανάδειξη των έμφυλων ζητημάτων που προκύπτουν στους χώρους δουλειάς (βλ. παρακάτω).

Παράλληλα στο εργαστήρι για το πολιτιστικό μποϊκοτάζ γνωριστήκαμε με το Πολιτιστικό Δίκτυο για την Παλαιστίνη (ΠΔΠ) και τις δράσεις του πήραμε έμπνευση και εργαλεία για τον καθημερινό πολύπλευρο αγώνα αλληλεγγύης στον αγωνιζόμενο παλαιστινιακό λαό.

Αντίσταση στον πόλεμο και τη γενοκτονία

Συνεχίσαμε με την κεντρική εκδήλωση της πρώτης μέρας όπου είχαμε την ευκαιρία να ακούσουμε περισσότερα και κυρίως να γίνουμε τμήμα της διεθνούς δράσης όπως τη ζωντάνεψαν μπροστά μας οι ομιλήτριες (η Γαλλίδα βουλεύτρια Ντανιέλ Ομπονό και η Ελληνίδα ακτιβίστρια για την Παλαιστίνη Όλγα Λαφαζάνη)  καθώς και με τις παρεμβάσεις άτομα από το ΛΟΑΤΚΙ+ κίνημα στο ισπανικό κράτος, την εκπαίδευση και την τοπική αυτοδιοίκηση πληροφορίες στη χώρα μας.

Ανιχνεύσαμε τις πράξεις αλληλεγγύης και αντίστασης στον πόλεμο και τη γενοκτονία. από τη Γαλλία μέχρι την Παλαιστίνη απέναντι σε ένα ολοένα και πιο επικίνδυνο εμπόλεμο κόσμο για να εμπνευστούμε στους καθημερινούς ανυποχώρητους αγώνες μας για τη ζωή.

Μοιραστήκαμε πληροφορίες και στοιχεία από την γαλλική εμπειρία των πρόσφατων μαζικών απεργιών και κινητοποιήσεων ενάντια σε ένα πρόγραμμα ακραίας λιτότητας που μειώνει τις κοινωνικές δαπάνες, τη στιγμή που οι πολεμικές δαπάνες διατηρούνται ή αυξάνονται.

Στρέψαμε τα μάτια του νου και της καρδιά μας στη Γάζα, στις προσπάθειες να σπάσει η παράνομη πολιορκία και τα σχέδια ολοσχερούς καταστροφής. Μαθαμε τα νέα για το  Global Sumud Flotilla τη  διεθνή πρωτοβουλία που συγκεντρώνει πλοία και πληρώματα από δεκάδες χώρες, μεταξύ των οποίων και έξι πλοία από την Ελλάδα- επιχειρεί να σπάσει τον παράνομο αποκλεισμό της λωρίδας της Γάζας. Η αλληλεγγύη στην αποστολή αυτή είναι πολιτική πράξη που σπάει τη λογική της απομόνωσης και της στρατιωτικής νομιμοποίησης του αποκλεισμού και σε συνεχή δραματική εξέλιξη όπως φάνηκε τις επόμενες μέρες μετά τη λήξη του ΦΦ όταν χρειάστηκε με διαδηλώσεις και κινητοποιήσεις.

Νιώσαμε αισιοδοξία και έντονη την ανάγκη να αξιοποιήσουμε νικηφόρα παραδείγματα από την Γαλλία, την Ισπανία που μας έδειξαν τη δύναμη της μαζικής κοινωνικής αντίστασης να ανατρέψει κυβερνητικούς σχεδιασμούς και να δημιουργήσει ρήγματα στο δόγμα της φιλοπόλεμης λιτότητας.

Στη χώρα μας και στην τωρινή συγκυρία η αντίσταση παίρνει τη μορφή της υπεράσπιση της δημόσιας εκπαίδευσης που πλήττεται και από πρωτοφανές κύμα διώξεων των εκπαιδευτικών (εμβληματική η περίπτωση της θεατρολόγου Έφης Λάζου) και του αγώνα και μέσω δημοτικών κινήσεων και φεμινιστικών συλλογικοτήτων ενάντια στην υλοποίηση στους δήμους γενικά στον κρατικό προϋπολογισμό του θηριώδους προγράμματος ReArm Europe από την Ευρωπαϊκή Ένωση διοχετεύουν δισεκατομμύρια στην ανάπτυξη ακόμη πιο δολοφονικών τεχνολογιών και όπλων, προετοιμάζοντας τους καταστροφικούς πολέμους του αύριο και φέρνοντας ακόμα περισσότερη καταστολή, αυταρχισμό και εξαθλίωση σήμερα.

Θύματα του πολέμου που είναι παντού οι δαπάνες για υγεία, παιδεία, στέγαση, για μέτρα και δομές στήριξης απέναντι στην έμφυλη βία και επομένως θυσιάζονται στο όνομα της «ασφάλειας» και των «εθνικών συμφερόντων».

Η αίσθηση που μας άφησε η ολοκληρωση της πρώτης μέρας του φεστιβάλ ήταν η ενδυνάμωση της πεποίθησης ότι για την αντιμετώπιση της νέας, άγριας και ανελέητης κατάστασης θα απαιτηθεί συνέπεια και συστηματική προσπάθεια, ενωτική και μαζική, ριζοσπαστική πολιτική.

Είμαστε βέβαιες, ότι η φεμινιστική πάλη δεν είναι απομονωμένη, αλλά μπορεί να γίνει δύναμη που συνδέει ευρύτερα κοινωνικά κινήματα, που σπάει τα εθνικά σύνορα, που ενώνει φωνές ενάντια στην καταστροφή και τον θάνατο.

Η δεύτερη μέρα του ΦΦ ξεκίνησε με το εργαστήρι “Οργανώνοντας την 8η Μάρτη/8Μ: διεθνείς εμπειρίες (για μία μαζική, ενωτική και ριζοσπαστική ημέρα δράσης)”. Αφορμή και έμπνευση για την ιδέα αυτού του εργαστηρίου αποτέλεσε η παρουσία και συμμετοχή στο Φεστιβάλ των δύο διεθνών προσκεκλημένων μας: της Karina Nohales, Δικηγόρου, μέλους της Χιλιανής Επιτροπής Γυναικών Εργαζομένων και Συνδικαλιστριών και της Διεθνούς Επιτροπής/Φεμινιστικής Συλλογικότητας 8ης Μάρτη, και του Lara Alonso Corona, ενεργού μέλους του ΛΟΑΤΚΙ+ κινήματος στο Ισπανικό κράτος.Μαζί τους φέρνουν σημαντικές εμπειρίες από την οργάνωση των φεμινιστικών απεργιακών κινητοποιήσεων, καθώς και μορφών φεμινιστικής έμπρακτης και ενσώματης αλληλεγγύης, στη Λατινική Αμερική και στο Ισπανικό κράτος (βλ. παρακάτω).

Στο εργαστήρι αυτό φέραμε κι εμείς η Σ8Μ την εμπειρία μας, η Συνέλευσή μας συνδέθηκε ταυτοτικά με το όραμα της φεμινιστικής απεργίας στην Ελλάδα και συνέβαλε αποφασιστικά στην καθιέρωση της απεργιακής στάσης εργασίας.

Από το 2019, η Παγκόσμια Ημέρα των Γυναικών έχει καθιερωθεί από σωματεία, ομοσπονδίες, κοινωνικούς φορείς και οργανώσεις ως ετήσια φεμινιστική στάση εργασίας, που εμπνέει και ενώνει φωνές στον δρόμο. Η 8η Μάρτη 2023 καταγράφηκε ως μία σημαντική στιγμή με την επιτυχημένη σύνδεση της Παγκόσμιας Ημέρας των Γυναικών με την γενική απεργία ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις και το έγκλημα των Τεμπών, στη συνέχεια το 2024 και 2025 η 8η Μάρτη συνυφάνθηκε με τη φεμινιστική αλληλεγγύη στην Παλαιστίνη και την καταγγελία της γενοκτονίας.

Ενάντια στην συντηρητική και ακροδεξιά επίθεση

Η κορύφωση των συζητήσεων στο ΦΦ 2025 ήταν η κεντρική συζήτηση όπου κληθήκαμε να συνομιλήσουμε για το πώς αντιμετωπίζουμε την άνοδο του νεοσυντηρητισμού και της ακροδεξιάς. 

Με τη βοήθεια των εισηγητ(ρι)ών αναλύθηκε πώς οι πολιτικές μίσους στοχεύουν τα σώματα, τις επιθυμίες και τις ελευθερίες μας και μοιραστήκαμε εμπειρίες αντίστασης και να χαράξουμε δρόμους κοινού αγώνα [αποσπάσματα των ομιλιών θα αναρτηθούν στο Rproject].

Χωρίς να περιοριστούμε στις διαπιστώσεις και τις συσχετίσεις ανάμεσα στην ακροδεξιά και την anti-gender ατζέντα (ή αλλιώς anti-woke, όπως αυτοαποκαλούνται) που στοχοποιεί συστηματικά γυναίκες, ΛΟΑΤΚΙΑ+ -και ιδίως τα τρανς- άτομα, μετανάστ(ρι)ες και προσφυγ(ισσ)ες, αξιολογήσαμε την άνοδο του νεοσυντηρητισμού και της ακροδεξιάς διεθνώς ως μία πραγματική απειλή, ως ένα διεθνές πολιτικό και κοινωνικό ρεύμα με κοινό παρονομαστή την κανονικοποίηση του μίσους και την πολυμέτωπη επίθεση στα δικαιώματά μας.

Μέσα από την ανταλλαγή απόψεων και εμπειριών συνειδητοποιήσαμε ακόμη πιο καθαρά ότι δεν είμαστε αδύναμες απέναντι σε αυτή την επίθεση. Σε κάθε γωνιά του κόσμου, οι φεμινιστικές, ΛΟΑΤΚΙΑ+ και πολύμορφες κοινωνικές αντιστάσεις υπάρχουν, δημιουργούν κοινοτητες, γράφουν ιστορία. Από τις μαζικές διαδηλώσεις στη Λατινική Αμερική που κέρδισαν την αποποινικοποίηση των αμβλώσεων, μέχρι τις πλατείες της Πολωνίας και τις αντιφασιστικές κινητοποιήσεις σε όλη την Ευρώπη, οι φωνές μας δεν μπορούν να σιγήσουν. Δεν μπορούμε να δούμε τον φεμινιστικό αγώνα αποκομμένο από την αντιφασιστική πάλη. Δεν μπορούμε να μιλήσουμε για ελευθερία φύλου χωρίς να μιλήσουμε για ελευθερία μετακίνησης, για κοινωνικά δικαιώματα, για δικαιοσύνη. Ο φεμινισμός μας πρέπει να συγκρουστεί με την κανονικοποίηση του μίσους και να αναδείξει ότι οι ζωές μας αξίζουν περισσότερο από τα κέρδη και τις πατριαρχικές φαντασιώσεις της «παράδοσης». Αυτά τα παραδείγματα μάς δίνουν δύναμη και έμπνευση. Η δική μας απάντηση δεν μπορεί παρά να είναι φεμινιστική, αντιρατσιστική,αντιφασιστική, διεθνιστική.

Ξεχωριστή στιγμή που έγραψε στις καρδιές και το μυαλό όλων τα λόγια του χαιρετισμού της Μάγδας Φύσσα που απλά εξέφρασε ένα πηγαίο πανανθρώπινο αντιφαστικό λόγο δίνοντας πραγματικά άλλο νόημα στον όρο μάνα όλων μας.

Στο κλείσιμο της συζήτησης η παρέμβαση ατόμων από την πρωτοβουλία για τη διοργάνωση του 1ου αυτοργανωμένου trans pride στην Αθήνα είχε κι αυτό τη συμβολική του σημασία.

Αν πρέπει να κρατήσουμε ένα στοιχείο από το ΦΦ2025 χωρίς μεγάλη δυσκολία θα επιλέγαμε την ξεκάθαρα διεθνή οπτική του που με τη σειρά της μας θέτει μπροστά στην πρόκληση να διατηρηθεί ως δικτύωση και ανταλλαγή καλών πρακτικών κινηματικής δράσης και αλληλεγγύης η επαφή με Γαλλία, Ισπανία Χιλή και φυσικά Παλαιστίνη.

Τις αμέσως επόμενες μέρες από το ΦΦ 2025 οι εξελίξεις στην ευρύτερη κοινωνικοπολτική πραγματικότητα (γενική απεργία στην χώρα μας 1/10 και τη Γαλλία 2/10 και κυρίως η επίθεση του Ισραήλ στα πλοία του στόλου αλληλεγγύης για την παλαιστίνη) ήρθαν να μας υπενθυμίσουν τον επείγοντα και διαρκή χαρακτήρα των αγώνων των κινημάτων και επομένως μας αφήνουν στενά περιθώρια για διαδικασίες αποτίμησης του φεστιβάλ μας.

Ας κρατήσουμε όσα ζήσαμε μάθαμε, μοιραστήκαμε και κυρίως ας συντονίσουμε άμεσα τη δράση μας ως φεμινιστικό κίνημα με το εργατικό το αντιπολεμικό και όλα τα κινήματα που διεκδικούν ζωή με ισότητα ελευθερίες και δικαιώματα για να έχουμε όχι μόνο αποτελεσματικές αντιστάσεις αλλά και νίκες.

Ναι στην έμπρακτη φεμινιστική αλληλεγγύη από τα σωματεία

Στο πλαίσιο της παράδοσης των Φεμινιστικών Φεστιβάλ για σύνδεση φεμινιστικών και εργατικών θεμάτων  οργανώθηκε το φεμινιστικό -εργατικό εργαστήρι που άνοιξε το ΦΦ 2025.

Το συντονισμό έκανε η Γιώτα Παναγοπούλου, Εκπαιδευτικός ΕΟΠΑΕ (πρώην ΚΕΘΕΑ) η οποία συνέδεσε το φετινό εργαστήρι με όλη την πορεία από το 1ο φεστιβάλ.

Άνοιξαν τη συζήτηση ενεργές συνδικαλίστριες από διαφορετικούς εργασιακούς χώρους:

Η Στέλλα Τζανίνη από το ΣΕΔΑΠ (Σωματείο Εργαζομένου Δήμου Αγίας Παρασκευής) μας μίλησε  για την εμπειρία από την επιτροπή που συνέστησαν στο σωματείο τους με έμφαση στα έμφυλα ζητήματα.

Η Φύλλη Γεωργιάδη μέλος του σωματείου της ΕΛΣ, συμβασιούχο χορωδό και μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης μουσικών η οποία ενώ δέχεται απανωτές επιθέσεις της εργοδοσίας με την ανοχή, αν όχι την προτροπή της Υπουργού Πολιτισμού, έχει καταφέρει να εκφραστεί η αλληλεγγύη τόσο από φεμινιστικές συλλογικότητες, όσο κι από εργατικές συλλογικότητες και σωματεία, κάτι που έμοιαζε ακατόρθωτο αρχικά.

Η Έλσα Πουλιοπούλου, αντιπρόεδρος στο Σωματείο Μισθωτών Τεχνικών που αναφέρθηκε κυρίως στη συζήτηση που έχει ξεκινήσει το σωματείο της ώστε να μπουν τα έμφυλα ζητήματα στην ΣΣΕ και στις εκφάνσεις των έμφυλων διακρίσεων σε ένα “ανδρικό” χώρο εργασίας όπως είναι τα εργοτάξια.

Η Φανή Οικονομίδου  από το ΣΙΕΛ ΟΙΛΕ την Ομοσπονδία Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών Λειτουργών Ελλάδας ενημέρωσε για αυτά που συμβαίνουν στον χώρο της γυναικοκρατούμενης Ιδιωτικής Εκπαίδευσης όπου έχει επιδειχτεί και συνεχίζει να επιδεικνύονται σπουδαία δείγματα αυθαιρεσίας και εργοδοτικού αυταρχισμού, εντατικοποίησης της εργασίας εν όψει μάλιστα του 13ωρου και της 6ήμερης εργασίας. Επισης έθιξε και συνέδεσε θέματα όπως την εκπαίδευση όλων πάνω στα ζητήματα της παρενόχλησης και των ορίων και τις ανησυχίες για την ολοένα αυξανόμενη βία στα σχολεία, την εφηβική παραβατικότητα.

Η Ράνια Παπαγεωργίου, Ειδική Γραμματέας στο Σύλλογο Εργαζομένων της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου, μέλος της Δημοτικής Ομάδας της Ανατρεπτικής Συμμαχίας για την Αθήνα και μέλος της Συνέλευσης 8 Μάρτη, εστίασε στην διάσταση ανάμεσα στην θεσμική και πραγματική ισχύ των νόμων Χατζηδάκη και Βορίδη σχετικά με έμφυλα ζητήματα  στους εργασιακούς χώρους με έμφαση στην καθημερινή επιδεινούμενη εργασιακή πραγματικότητα όπου οι καταγγέλουσες δεν μπορούν να βρουν αρμόδια όργανα και δομές υποστήριξης αλλά και πώς οι φεμινιστικοί αγώνες και παρεμβάσεις μπορούν να αναγκάσουν ακόμα και απρόθυμους συνδικαλιστές-ιες να τα στηρίξουν.

Από τις παρεμβάσεις που ακολούθησαν ειδική σημασία είχε η συμβολή και παρουσία της Έφης Λάζου εκπαιδευτικού –θεατρολόγου και πρόεδρου του Συλλόγου εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ζακύνθου  που έχει δεχτεί πειθαρχικές διώξεις για το περιεχόμενο της καλλιτεχνικής παιδαγωγικής δράσης «Η Άννα Φρανκ συνομιλεί με τα παιδιά της Παλαιστίνης».

Με την ολοκλήρωση των παρεμβάσεων η συντονίστρια συνόψισε τις απόψεις και εμπειρίες και το εργαστήρι κατέληξε στην πρόταση πιο σταθερής και οργανωμένης λειτουργίας της ομάδας μας ώστε να συστηματοποιήσουμε και να διευρύνουμε τη δράση μας, να εγγυηθούμε για τη φεμινιστική και ταξική αλληλεγγύη στους χώρους εργασίας, στα σωματεία, τις ομοσπονδίες, τις συλλογικότητές μας.

Οργανώνοντας την 8η Μάρτη: εμπειρίες από Χιλή, Ισπανία, Ελλάδα

Της Ηλιάνας Ζερβού

Υπάρχει ένα αίσθημα αδελφότητας μεταξύ του μεγαλειώδους φεμινιστικού κινήματος τη Χιλής και της Συνέλευσης 8 Μάρτη στην Ελλάδα, είπε η Karina Nohales, δικηγόρος, μέλος της Χιλιανής Επιτροπής Γυναικών Εργαζομένων και Συνδικαλιστριών και της Διεθνούς Επιτροπής/Φεμινιστικής Συλλογικότητας 8ης Μάρτη, μιλώντας μας στο Φεμινιστικό Φεστιβάλ 2025. Και πράγματι, σε αυτή τη συζήτηση «Οργανώνοντας την 8η Μάρτη, διεθνείς εμπειρίες» μαζί με την Karina και το Lara Alonso Corona, ενεργό μέλος του ΛΟΑΤΚΙ+ κινήματος στο Ισπανικό κράτος, ήταν πολύ δύσκολο να μη νιώσουμε αυτόν τον ανώτερο δεσμό, να μη νιώσουμε πως παρά τα χιλιόμετρα που μας χωρίζουν, μας ενώνουν κοινές αγωνίες, αλλά και κοινοί αγώνες. Συζητήσαμε, λοιπόν, για όλα αυτά εκείνο το απόγευμα στο Πάντειο, περιμένοντας πότε θα βρέξει. 

Στην Ελλάδα, παρά την άνοδο που γνωρίζει το φεμινιστικό κίνημα τα τελευταία χρόνια, δεν έχει φτάσει σε καμία περίπτωση τα μεγέθη και την επίδραση που έχει πετύχει στη Χιλή και την Ισπανία. Μετά τη πτώση του δικτάτορα, Αουγούστο Πινοσέτ, στη Χιλή, η μεγαλύτερη γενική, εργατική απεργία που πραγματοποιήθηκε στη χώρα της Λατινικής Αμερικής είχε φλέβα φεμινιστική. To 2019 περισσότερα από 350.000 άτομα κατέβηκαν στους δρόμους. «Ξεκινήσαμε χτυπώντας πόρτα πόρτα σε όλα τα κινήματα, το εργατικό, το αντιρατσιστικό, το περιβαλλοντικό», περιγράφει η Karina τα πρώτα σπόρια αυτής της συγκλονιστικής φεμινιστικής κινητοποίησης που είδε η χώρα. Στόχος ήταν να διαμορφωθεί ένα φεμινιστικό πρόγραμμα που να τα χωράει όλα, με κεντρικό σύνθημα και κίνητρο την εναντίωση στην «επισφάλεια της ζωής». Επρόκειτο για μία πολιτική ταξικής ενότητας που για πρώτη φορά επιχειρούσε ο φεμινισμός.

Το κλειδί πιστεύω στην οργάνωση και την επιτυχία του φεμινιστικού κινήματος στη Χιλή, κρύβεται στα εξής λόγια της Karina: «Αναρωτιόμασταν πως μπορούμε να παραλύσουμε όλες εκείνες τις δουλειές που δεν πληρώνονταν». Παράλυση. Να μην κινείται τίποτα, χωρίς εκείνες που κινούν τον κόσμο. Φυσικά, από τις κινητοποιήσεις όχι απλώς δεν εξαιρούνταν οι άντρες, καλωσορίζονταν, αλλά εκείνες ήταν που έδιναν το σήμα της απεργίας, εκείνες ήταν που σφύριζαν το τέλος των εργασιών, στο σπίτι και στη δουλειά. Η απεργία της 8ης Μάρτη ήταν φεμινιστική. Η Nohales συνέχισε: «Με αυθόρμητες διαμαρτυρίες σταματούσαμε τη “ζωή” στις γειτονιές. Τα social media γέμισαν φωτογραφίες από γυναίκες που κάθονταν στις καρέκλες τους, απλά κάθονταν». Γιατί, μερικές φορές η επαναστατική πράξη είναι η ίδια η απραξία. Η προετοιμασία, μας λέει η Karina, ξεκινά κάθε χρόνο από τις 4 Μαρτίου, με ευφάνταστες πράξεις ευαισθητοποίησης. Για παράδειγμα, οι χιλιανές φεμινίστριες, μια φορά, πήραν σβάρνα τους σταθμούς του μετρο με πατριαρχικά ή «πατριωτικά» ονόματα και τους μετέτρεψαν σε «μνημεία» αγωνιστριών γυναικών η θυμάτων έμφυλης βίας. Η στάση «Σχολή Στρατιωτικών» έγινε «Ταμάρα», αγωνίστρια ενάντια στη δικτατορία του Πινοσέτ. 

Το Lara, μας μίλησε για την εμπειρία του από το loatqi+ και φεμινιστικό κίνημα της χώρας της Ιβηρικής χερσονήσου, προτάσσοντας το εργαλείο της «συμπερίληψης». Στην Ισπανία υπήρχε ήδη ο συγκερασμός ανάμεσα στις φεμινιστικές οργανώσεις αλλά και η εμπειρία της νίκης, αφού με μεγαλειώδεις κινητοποιήσεις είχαν καταφέρει να αποτρέψουν νόμο απαγόρευσης των αμβλώσεων, πριν ξεκινήσει η εκστρατεία για μια φεμινιστική απεργία 8 Μάρτη. Σημαντική ιδιαιτερότητα της Ισπανίας, που άπτεται βέβαια της ευρύτερης πολιτικής της παράδοσης, είναι η οργάνωση σε επίπεδο τοπικό. Σε κάθε περιφέρεια της χώρας με τις 10 γλώσσες, υπάρχει και μια αυτόνομη φεμινιστική συλλογικότητα. 

«Ό,τι κάνουμε το βάζουμε στο γενικότερο πλαίσιο του αντικαπιταλισμού» τόνισε το Lara. Παράλληλα, τα μέλη του ισπανικού φεμινιστικού κινήματος δίνουν μεγάλη σημασία στην εμπειρία, στο βίωμα, στην καταπίεση. Από το σημείο αυτό αφορμώνται για να ενημερωθούν και να εκπαιδευτούν και τα ίδια. Βίωμα το βίωμα, προσπαθούν να σκύβουν πάνω από τις ξεχωριστές καταπιέσεις και να τις συνδέουν σε κοινές διεκδικήσεις. Συμπερίληψη. Το να δίνεις το παρών σε αγώνες που «δεν σε αγγίζουν άμεσα», σημαίνει πως θέτεις τις ρίζες, ώστε αυτοί και αυτές που στήριξες τότε να βρεθούν αντίστοιχα στο πλάι σου, σε αγώνες που «δεν τους αγγίζουν άμεσα». Έτσι, loatqi+ άτομα και φεμινίστριες διακριτικά παρίστανται όπου μπορούν, δείχνοντας τη φεμινιστική τους αλληλεγγύη. Καθώς, όπως θα συμπλήρωνε και το Lara: «Για μας κάθε αγώνας έχει αυτή τη φεμινιστική οπτική».  

Από τη Χιλή και την Ισπανία μέχρι την Ελλάδα, τη Λατινική Αμερική, την Ιβηρική και τη Μεσόγειο προσπαθούμε να διαβάσουμε το βίωμα μας, να ερμηνεύσουμε όλα αυτά που μας πνίγουν, την ανέχεια, την αβεβαιότητα, τις διακρίσεις, την καθημερινή βία στα κορμιά μας. Προσπαθούμε να κάνουμε αυτές τις πληγές πεδίο ενότητας, σύνδεσης, αλληλεγγύης και μετά να κάνουμε τις οργή μας όπλο. Κρατάμε τα εργαλεία που μας μετέφεραν η Karina και το Lara και δίνουμε ραντεβού στους δρόμους τους Χιλής, της Ισπανίας και της Ελλάδας. Μάλλον δεν θα είμαστε εκεί, αλλά στην 8η Μάρτη που έρχεται θα σκεφτούμε πως κάπου στα πλήθη του Σαντιάγκο, η Karina φωνάζει το ίδιο σύνθημα με εμάς στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, τη Ζάκυνθο. Κι αυτό πιστεύω μας δίνει λίγη δύναμη. 

*Αναδημοσίευση από την Εργατική Αριστερά