Στις 16 Απριλίου από το Λονδίνο ταξίδευσαν διεθνώς δύο διαφορετικές εικόνες. Από την μία, γυναίκες με κοστούμια και σαμπάνιες έξω από το Ανώτατο Δικαστήριο να ζητωκραυγάζουν, να αγκαλιάζονται και να επαίρονται. Από την άλλη θηλυκότητες, τρανς άτομα, ριζοσπαστριες φεμινίστριες και μέλη της LGBTQ+ κοινότητας, με τις πολύχρωμες σημαίες, τις κονκάρδες ουράνιου τόξου, τις πικέτες και την αλληλεγγύη τους να ξεχύνονται στις κεντρικές λεωφόρους της πόλης, διατρανώνοντας ότι “τα δικαιώματα των τρανς ανθρώπων είναι ανθρώπινα δικαιώματα” και ότι “οι τρανς γυναίκες είναι γυναίκες”. Τι προηγήθηκε, όμως;

Tο Ανώτατο Δικαστήριο του Ηνωμένου Βασιλείου, λοιπόν, ψήφισε εκείνη τη μέρα ότι ο νομικός ορισμός του όρου “γυναίκα” θα αποκλείει από εδώ και στο εξής τις τρανς γυναίκες, προσθέτοντας ένα κομμάτι ακόμα στο παζλ των πολλαπλών επιθέσεων που βιώνουν οι άνθρωποι της LGBTQ+ κοινότητας το τελευταίο διάστημα, από τα ρητορικά συντηρητικά πυροτεχνήματα του Κυριάκου Μητσοτάκη περί “δύο φύλων”, μέχρι την απαγόρευση του Pride στην Ουγγαρία από τον ακροδεξιό Ορμπάν, μέχρι τα καθημερινά 5λεπτα διατάγματα του Ρεπουμπλικανού Τραμπ που χειροτερεύουν μέρα με τη μέρα τη ζωή χιλιάδων καταπιεσμένων έμφυλων υποκειμένων στις ΗΠΑ. Φυσικά, ο τρόμος που σπέρνουν αυτά τα μέτρα - και οι κυρίαρχες ιδέες που διαπλάθουν- δεν περιορίζεται μόνο εντός των συνόρων τους, αλλά μοιάζουν να υφαίνουν ένα κλίμα φόβου και αγωνίας για κάθε τρανς, ιντερσεξ, εκτός δυαδικού φύλου κλπ. άτομο στον δυτικό κόσμο.   

Ουσιαστικά, η απόφαση αυτή του Ανώτατου Δικαστηρίου έρχεται ως συμπλήρωση στον νόμο περί ισότητας του 2010 (Equality Act 2010) επί προεδρίας James Gordon Brown, που αφορούσε επικαιροποίηση σημαντικών παλαιότερων νόμων σχετικά με ένα ευρύ φάσμα διακρίσεων. Το ερώτημα - που κρίσιμο είναι και το γιατί τέθηκε εξ’ αρχής στους/στις δικαστές - ήταν αν τα άρθρα που πλαισιώνονται γύρω από την προστασία των γυναικών, αφορούν και τις τρανς. Μάλιστα, όσες τρανς είναι ήδη αναγνωρισμένες από το ίδιο το κράτος ως αυτό που είναι, γυναίκες, με θεσμικές διαδικασίες, και συγκεκριμένα την χορήγηση του πιστοποιητικού αναγνώρισης φύλου (Gender Recognition Certificate).

«Οι όροι γυναίκα και φύλο στον νόμο περί ισότητας του 2010 αναφέρονται σε μια βιολογική γυναίκα και σε ένα βιολογικό φύλο», ξεκαθάρισε αυστηρά ο Lord Patrick Hodge, αναπληρωτής πρόεδρος του Ανώτατου Δικαστηρίου του Ηνωμένου Βασιλείου, μετά την άκρως τρανσφοβική απόφαση. «Οι διατάξεις που αφορούν τις διακρίσεις λόγω φύλου μπορούν να ερμηνευθούν μόνο ως αναφερόμενες στο βιολογικό φύλο», πρόσθεσε, προκαλώντας κλίμα ανησυχίας και οργής σε όσα άτομα αγωνιούν, είτε από θέση ευαλωτότητας και προσωπικού βιώματος, είτε από θέση αξιών, για το όλο και πιο αφιλόξενο κλίμα της ετεροπατριαρχικής, αυστηρά δυαδικής κοινωνίας. Μια τέτοιου τύπου διατύπωση σε ένα πλαίσιο νόμων ενάντια στις διακρίσεις, πέρα από το ότι βαδίζει σε εντελώς αντίθετη πορεία από τον σκοπό που υποτίθεται ότι εξυπηρετεί, ανοίγει και μια βαριά πόρτα νέων αποκλεισμών. 

Δηλαδή, ενώ η αρχική προσφυγή στο ανώτατο νομοθετικό όργανο του Ηνωμένου Βασιλείου, που έγινε από μια ομάδα ακτιβιστριών στη Σκωτία, For Women Scotland (FWS) το 2018, επικεντρωνόταν στο ζήτημα της ποσόστωσης των γυναικών που συμμετέχουν σε διοικητικά συμβούλια (κι αν σε αυτό το ποσοστό συγκαταλέγονται οι τρανς γυναίκες), εντός λίγων ωρών μετά την οπισθοδρομική απόφαση, η κουβέντα κατευθύνθηκε προς μία σειρά κοινωνικών αποκλεισμών για τα τρανς άτομα. Το αναλυτικό κείμενο του Ανώτατου Δικαστηρίου, καταλήγει ότι “ενδέχεται να υπάρχουν και δημόσια συμβούλια στα οποία είναι επίσης σημαντικό για τα τρανς άτομα και των δύο φύλων να εκπροσωπούνται, ώστε να διασφαλίζεται η οπτική τους στις συζητήσεις του διοικητικού συμβουλίου και στη διακυβέρνηση του οργανισμού. Τίποτα στην παρούσα απόφαση δεν έχει σκοπό να αποθαρρύνει το διορισμό τρανς ατόμων σε δημόσια διοικητικά συμβούλια ή να υποβαθμίσει τη σημασία της αντιμετώπισης της υποεκπροσώπησής τους στα εν λόγω διοικητικά συμβούλια. Το ζήτημα εδώ είναι μόνο κατά πόσον ο διορισμός μιας τρανς γυναίκας που έχει GRC λογίζεται ως ο διορισμός μιας γυναίκας και άρα προσμετράται για την επίτευξη του στόχου που τίθεται στο πλαίσιο της διάστασης του φύλου εκπροσώπησης, δηλαδή το 50% των μη εκτελεστικών μελών του διοικητικού συμβουλίου να είναι γυναίκες. Κατά την κρίση μας, όχι». 

Διαφαίνεται, επομένως, ότι το θέμα περί ποσόστωσης σήμανε βασικά το πρόσχημα για μία υπερσυντηρητική διατύπωση σε ένα νόμο - ορόσημο για τα ανθρώπινα δικαιώματα που ακόμα είναι δύσκολο να αναγνώσουμε σε ποιές περιπτώσεις, απο ποιόν/ποια και με ποιον τρόπο θα ερμηνεύεται και θα εργαλειοποιείται. Να τονιστεί ότι οι πέντε δικαστές αποφάνθηκαν υπέρ της οργάνωσης For Women Scotland όταν πρότεινε και ότι η μη σύνδεση του νομικού ορισμού του φύλου με το βιολογικό φύλο έχει επιπτώσεις στις καθορισμένες υπηρεσίες ενός φύλου, συμπεριλαμβανομένων των αποδυτηρίων, των ξενώνων και των κοινόχρηστων καταλυμάτων, μιας στοχοποιητικής, ακροδεξιάς άποψης που αποδίδει στα τρανς άτομα το χαρακτηριστικό του “επικίνδυνου” που απειλεί την καθαρή τους ταυτότητα, την “cis βιολογική τους ανωτερότητα”.

Αμέσως μετά την γνωστοποίηση της αποκαρδιωτικής είδησης άρχισαν να έρχονται κι άλλες με τραυματικές δηλώσεις αξιωματούχων. Σύμφωνα με το Guardian, υπουργός της βρετανικής κυβέρνησης δήλωσε ότι τα τρανς άτομα απαγορεύεται πλέον να χρησιμοποιούν τουαλέτες του φύλου με το οποίο ταυτίζονται, εν μέσω μιας ανησυχητικής κινδυνολογίας και ηθικού πανικού που δεν μπορεί να σταθεί ούτε από ένα λογικό επιχείρημα η πραγματικό στοιχείο. Σε μια «προσωρινή ενημέρωση» σχετικά με το πώς πρέπει να ερμηνεύεται η απόφαση, η Επιτροπή Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (EHRC), ανεξάρτητο θεσμικό όργανο με έδρα τη Βρετανία που δρα σε Αγγλία, Σκωτία και Ουαλία, δήλωσε ότι σε χώρους εργασίας και υπηρεσίες ανοιχτές στο κοινό, όπως νοσοκομεία ή καφετέριες, «οι τρανς γυναίκες (βιολογικοί άντρες) δεν πρέπει να επιτρέπεται να χρησιμοποιούν τις γυναικείες εγκαταστάσεις και οι τρανς άνδρες (βιολογικές γυναίκες) δεν πρέπει να επιτρέπεται να χρησιμοποιούν τις ανδρικές εγκαταστάσεις». Άλλο παράδειγμα, ο εκπρόσωπος του Υπουργικού Συμβουλίου Pat McFadden ανέφερε στην εκπομπή Sunday with Laura Kuenssberg του BBC πως «δεν πρόκειται να υπάρξει αστυνομία τουαλέτας. Αλλά αυτή είναι η λογική συνέπεια της δικαστικής απόφασης και της καθοδήγησης του EHRC». Και η λίστα συνεχίζεται, συνθέτοντας ένα σκοτεινό τοπίο κατασκευής του εσωτερικού εχθρού από άτομα που η καταπίεση συνοδεύει διαρκώς προ πολλού σε κάθε βήμα του κοινωνικού τους “υπάρχω”.

Η διευθύνουσα σύμβουλος της κορυφαίας οργάνωσης υπεράσπισης των τρανς δικαιωμάτων, TransActual, Helen Belcher, τόνισε ότι «Εμείς και πολλοί άλλοι προσπαθούμε ακόμη να κατανοήσουμε τον αντίκτυπο της απόφασης και των επακόλουθων ανακοινώσεων. Ωστόσο, φαίνεται ότι τα τρανς άτομα έχουν χάσει τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα της ιδιωτικής ζωής, της ασφάλειας και της προστασίας από την εξευτελιστική μεταχείριση. Πολύ πιθανόν, επίσης, το δικαίωμα σε μια δίκαιη δίκη. Ζητάμε από την κυβέρνηση να φέρει σαφήνεια στην πράξη και όχι να επεκτείνει τη σύγχυση με τη θεωρία».

Η εν λόγω ετυμηγορία, όμως, δεν ήρθε εν κενώ. Η κουβέντα που βρίσκεται σε εξέλιξη εντός των κόλπων του φεμινιστικού κινήματος στην Ελλάδα περί τερφισμού (TERF-trans-exclusionary radical feminist) έχει προηγηθεί χρονικά και σε έκταση στο Ηνωμένο Βασίλειο. Με δευτεροκυματικές φεμινιστικές οργανώσεις, σαν εκείνη που σταυροφιλιόταν έξω από το Ανώτατο Δικαστήριο, εκφράζουν εδώ και χρόνια αταλάντευτες απόψεις που αγκαλιάζουν ακροδεξιά επιχειρήματα και περνούν στην πλευρά του καταπιεστή, δείχνοντας ως υπαίτιο της δικής τους καταπίεσης τον ακόμα πιο αδύναμο. Η διαμάχη έφτασε μέχρι το ανώτερο θεσμικό όργανο και μένουμε με αγωνία και σύγχυση να δούμε πως θα εφαρμοστεί. Το σίγουρο είναι ότι πρέπει να οπλιστούμε γερά ιδεολογικά και μεθοδολογικά απέναντι σε αντίστοιχες πρακτικές και σκέψεις στον τόπο μας, να μην αφήσουμε να εισχωρήσει το μίσος και ο αποκλεισμός εντός του φεμινιστικού κινήματος. 

*Αναδημοσίευση από την Εργατική Αριστερά