Απεργία: Πόσο χρήσιμη είναι σήμερα;

Ξεπερασμένη από εναλλακτικές μορφές αγώνα;

Δηλαδή απεργίες και πορείες δεν ταιριάζουν με το σύγχρονο κόσμο του διαδικτύου.

Καλλιεργείται σύγχυση, λόγου χάρη ανάμεσα στη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για να αποκτήσει δημοσιότητα ο αγώνας των εργαζομένων σπάζοντας τον αποκλεισμό των κλασικών ΜΜΕ που πράγματι μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμη και αποσιωπάται ότι η χρήση αυτή έχει συγκεκριμένα όρια. Μπορεί δηλαδή να βοηθήσει να οργανωθεί μια μαζική κινητοποίηση αλλά αν παραμείνει ο μοναδικός τρόπος δράσης θα εκφυλιστεί σε ανέξοδη “μοντέρνα” έκφραση της οργής που μετατρέπει τους εργαζόμενους από συλλογικά δρώντα όντα στον πραγματικό κόσμο της ταξικής πάλης σε ψηφιακούς σχολιαστές ενός εικονικού κόσμου.

Ως ψευδοεναλλακτική τον τελευταίο καιρό προβάλλεται και η δικαστική νομική εκδοχή του συνδικαλιστικού αγώνα. Συχνά μάλιστα, εμφανίζεται ως η μόνη εφικτή λύση οδηγώντας του εργαζόμενους σε στάση παθητικής αναμονής και σε ατέρμονους πολυέξοδους ατομικούς δρόμους με πρόσκαιρες μικρές νίκες.

Η ατομική δικαίωση παρουσιάζεται ως δυνατή από την “ανεξάρτητη” δικαιοσύνη με διπλό στόχο τόσο τη συσκότιση του βαθιά ταξικού χαρακτήρα των κρατικών θεσμών όσο και την ποινικοποίηση των αγώνων όταν τελικά οι δικαστικές αποφάσεις είναι ενάντια στα συμφέροντα των εργαζομένων.

Μέχρι και αν αναδειχθούν οι εναλλακτικές μορφές αγώνα μέσα από τη συλλογική δράση το όπλο της απεργίας και η συμμετοχή στα συνδικάτα παραμένουν οι μόνες ρεαλιστικές προοπτικές.

Ξεπερασμένη στη συνείδηση των εργαζομένων ως αναποτελεσματική;

Σε μια εποχή απόλυτης κυριαρχίας της μισθωτής εξαρτημένης εργασίας -καθώς καταστρέφονται και τα τελευταία μικροαστικά στρώματα ελεύθερων επαγγελματιών- και δραματικής επιδείνωσης των συνθηκών εργασίας και των αμοιβών των εργαζομένων το ερώτημα θα πρέπει να αναδιατυπωθεί ως εξής: Για ποιους λόγους η απεργία δεν θεωρείται αποτελεσματική ή συχνά ούτε καν επιλέξιμη επιλογή αντίστασης στην επίθεση ενάντια σε κάθε είδους κοινωνικό και εργασιακό δικαίωμα.

Χωρίς αμφιβολία ενώ οι περισσότεροι δέχονται ότι στο παρελθόν η συμβολή της συνδικαλιστικής δράσης με κύριο όπλο την απεργία στη διεκδίκηση και στην αναγνώριση των εργασιακών δικαιωμάτων ήταν καθοριστική αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό τη συμμετοχή τους σήμερα τόσο στα συνδικάτα όσο και στις απεργιακές κινητοποιήσεις.

Ακριβώς στο σημείο αυτό θα πρέπει να εντοπίσουμε και τη ρίζα του προβλήματος η απεργία είναι μέσο έκφρασης της ταξικής πάλης και οι γενικότερες συνθήκες που καθορίζουν τον ταξικό συσχετισμό κάθε χρονική στιγμή σε κάθε κοινωνικό σχηματισμό είναι αυτές που κρίνουν την αποτελεσματικότητα του μέσου.

Η σχέση εργασίας κεφαλαίου έχει αλλάξει σημαντικά στη φάση του διεθνοποιημένου καπιταλισμού το κεφάλαιο δρα χωρίς τους παλιούς εθνικούς περιορισμούς ενώ οι εργαζόμενοι υφίστανται αφόρητες πιέσεις με την απειλή της ανεργίας και εγκλωβίζονται στο ιδεολόγημα της ανταγωνιστικότητας της εθνικής οικονομίας.

Σε μια εποχή μαζικής ανεργίας τα συνδικάτα απομαζικοποιούνται ακόμη και σε χώρους με μεγάλη αγωνιστική παράδοση και απουσιάζουν παντελώς σε χώρους άτυπων ευέλικτων μορφών εργασίας με συνέπεια οι απεργιακές κινητοποιήσεις να θεωρούνται μη αποτελεσματικοί τρόποι δράσης.

Ένα τυπικό σενάριο: ο εργοδότης απειλεί ότι θα μεταφέρει το εργοστάσιο σε χώρα όπου το εργατικό κόστος είναι χαμηλότερο αν γίνει ή αν δε σταματήσει μια απεργία και εγκλωβίζει τους εργαζόμενους συχνά και το συνδικάτο σε  διαπραγματεύσεις για τη μείωση μισθών αύξηση ωρών εργασίας «για να μην κλείσει η επιχείρηση».

Η πείρα έχει δείξει ότι ο κανόνας είναι πως η υποχώρηση των εργαζομένων στην καλύτερη περίπτωση οδηγεί απλώς σε μικρή χρονική μετάθεση της απόλυσης /ανεργίας για τους εργαζόμενους και δίνει το χρόνο στον εργοδότη να οργανώσει είτε το κλείσιμο της επιχείρησης είτε τη μεταφορά τμήματος των δραστηριοτήτων της σε άλλες χώρες. Αν ο εργοδότης είναι το κράτος τότε το αντίπαλο δέος είναι η απειλή για την ιδιωτικοποίηση και η κοινωνική πίεση μέσω του κοινωνικού αυτοματισμού.

Τα εργατικά σωματεία τι μπορούν να αντιτάξουν πέρα από ένα ηρωικό αγώνα; Στο πρόσφατο παρελθόν στη χώρα μας βιώσαμε τέτοιους αγώνες τόσο στον ιδιωτικό όσο καις τον ευρύτερο δημόσιο τομέα στη Χαλυβουργική και στο Μετρό.

Για να ερμηνεύσουμε τις ήττες τους ας εξετάσουμε με ποιες προϋποθέσεις/όρους μπορούν τα σωματεία μπορούν να δίνουν ηρωικούς αλλά και νικηφόρους αγώνες.

Συνοπτικά θα λέγαμε ότι απαιτείται :

1. έμπρακτη αλληλεγγύη (σε κλαδικό, τοπικό και  διεθνές επίπεδο) και
2. πολιτική προοπτική που στη συγκεκριμένη συγκυρία σημαίνει ανατροπή της πολιτικής της λιτότητας και των μνημονίων που εκφράζει πολιτικά τα συμφέροντα του κεφαλαίου

Ως συγκεκριμένα παραδείγματα ας αναλογισθούμε πόσο ευνοϊκότερες θα ήταν οι προοπτικές και ευρύτερες οι επιπτώσεις για τις εργαζόμενους αν:

ο αγώνας των καθαριστριών του Υπουργείου Οικονομικών συνδυαζόταν με απεργία των εργαζομένων σε εταιρείες καθαρισμού.

τον αγώνα των εργαζομένων της Coca Cola αν αυτός ήταν σε συντονισμό με τους εργαζόμενους στη Βουλγαρία όπου απειλεί η εργοδοσία να μεταφέρει το εργοστάσιο.

Ο κοινός αγώνας για το δικαίωμα σε σταθερή δουλειά με εργασιακά δικαιώματα (ωράριο, άδειες αμοιβές ασφάλιση) αμφισβητεί έμπρακτα τη διαίρεση σε εργαζόμενους πολλών ταχυτήτων και ακυρώνει το πλεονέκτημα από την ιδιωτικοποίηση του καθαρισμού δημοσίων κτηρίων ή τη μεταφορά δραστηριοτήτων σε χώρες χαμηλού εργατικού κόστους

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ ΑΝΕΛ εφαρμόζει μνημονιακές πολιτικές καταργώντας δικαιώματα των εργαζομένων στο βαθμό που το συνδικαλιστικό κίνημα είναι αδύναμο. Η τυχόν χαμηλή συμμετοχή των εργαζομένων σε απεργίες, στάσεις εργασίας, εκλαμβάνεται ως αποδοχή και συμφωνία τους με τις νέες εφιαλτικές συνθήκες εργασίας στα όρια του μαζοχισμού.

Πέρα από την αναγκαιότητα να σώσουμε οτιδήποτε αν σώζεται ας αναλογισθούμε και την ιστορική μας ευθύνη απέναντι σε όσους μπουν στην αγορά εργασίας στο μέλλον με πλήρως απαξιωμένες τις αγωνιστικές παραδόσεις που έχουμε κληθεί να συνεχίσουμε.

Γι’ αυτό ας το ξανασκεφτούν όσοι βιάστηκαν να τοποθετήσουν την απεργία στο χρονοντούλαπο της ιστορίας. Χωρίς τη συνδικαλιστική δράση, κορυφαία μέσο πάλης της οποίας είναι η απεργία, τα εργασιακά δικαιώματα είναι αυτά που θα γίνουν μακρινή ανάμνηση στον εφιαλτικό καπιταλιστικό κόσμο του σήμερα.