Η αντιπολίτευση από τα κάτω μπορεί να νικήσει!

Όταν μια κυβέρνηση και ένα κόμμα έχει μπει στην περίοδο απαξίωσης, αστάθειας, και τελικά παρακμής, τότε συχνά βρίσκεται μπροστά στη σύντομη εναλλαγή εκτιμήσεων και συναισθημάτων, μεταξύ της ελπίδας εύρεσης διεξόδου ανασύνταξης και της γρήγορης διάψευσής της.

Μόλις ένα μην πριν, περιγράφαμε τους ελιγμούς του Μητσοτάκη που, υπολογίζοντας στην παραλυτική κρίση της αντιπολίτευσης, στρεφόταν προς την «τακτοποίηση» του εσωτερικού της ΝΔ (με την πρόταση Τασούλα για Πρόεδρο της Δημοκρατίας) και σχεδίαζε την αξιοποίηση του πολιτικού χρόνου ως το 2027, με στόχο την επιστροφή της ΝΔ στη «στρατηγική της αυτοδυναμίας». Το σύνολο των δημοσκόπων και των πολιτικών αναλυτών συμφωνούσε ότι αυτή η τακτική ήταν βάσιμη, ότι ο Μητσοτάκης θα κατόρθωνε τελικά να επαναφέρει την (υπό την ηγεσία του) ΝΔ στη θέση του κόμματος-κορμού για το σχηματισμό της επόμενης κυβέρνησης, όποτε κι αν γίνουν οι επόμενες εκλογές. 

Τέμπη

Και μετά ήρθαν οι θηριώδεις διαδηλώσεις για το έγκλημα στα Τέμπη. Με το εντυπωσιακό μέγεθος, τη διασπορά τους σε πολλές μεγάλες και μικρές πόλεις της χώρας, και την αντικυβερνητική οργή που ανέδειξαν στο κέντρο των πολιτικών εξελίξεων. 

Ήταν ένα σημείο «καμπής» που, όπως συνήθως στην πολιτική ιστορία, ξεκινώντας από ένα συγκεκριμένο «γεγονός» συμπύκνωσε τα αισθήματα της κοινωνικής πλειοψηφίας απέναντι στο σύνολο της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής. Την ώρα που ο κόσμος διαπίστωνε την απόπειρα συγκάλυψης των κυβερνητικών και συστημικών ευθυνών στο έγκλημα στα Τέμπη, οι αγρότες είναι «στα κάγκελα», οι μισθωτοί αντιμετωπίζουν διαδοχικά μέτρα διάβρωσης του μεροκάματου και των εργασιακών σχέσεων, τα λαϊκά νοικοκυριά δοκιμάζονται από την ακρίβεια και τη φοροληστεία, ενώ πληθαίνουν οι προειδοποιήσεις ότι μετά τα τρένα τώρα και τα πλοία, τα αεροπλάνα, τα δημόσια νοσοκομεία κλπ έχουν οδηγηθεί πίσω από τα ελάχιστα στάνταρντς ασφαλείας, λόγω της απόλυτης κυριαρχίας του κριτηρίου του κέρδους. Το σύνθημα «το κέρδος δολοφονεί!» είναι μια συγκλονιστική προειδοποίηση προς την κυβέρνηση για το τι μπορεί να ακολουθήσει. 

Μπροστά σε αυτήν την επίδειξη δύναμης της κοινωνικής αντιπολίτευσης από τα κάτω, ο Μητσοτάκης υποχρεώθηκε σε άτακτη αναδίπλωση. Το τηλεοπτικό διάγγελμά του ήταν μια ομολογία ότι το σύνολο των κυβερνητικών επιλογών ήταν «λάθος», ενώ άφηνε ορθάνοιχτη την προοπτική να θυσιαστούν κάποιοι αποδιοπομπαίοι τράγοι, προκειμένου να ελαχιστοποιηθούν οι συνέπειες για το σύνολο της κυβέρνησης. Η μανούβρα δεν θα είναι ούτε απλή ούτε εύκολη. Οι ευθύνες που ομολόγησε ο Μητσοτάκης αφορούν, μεταξύ άλλων, τον Τασούλα (τον καθοδηγητή της σκανδαλώδους Εξεταστικής Επιτροπής που «ξέπλυνε» όλα τα πολιτικά στελέχη από τις ευθύνες για το έγκλημα), ενώ μεταξύ των υποψήφιων αποδιοπομπαίων τράγων συγκαταλέγονται «βαρώνοι» της ΝΔ με όχι ευκαταφρόνητη επιρροή. Η τακτοποίηση του εσωτερικού μετώπου της Δεξιάς βρίσκεται ξανά στον αέρα. Όμως αυτό είναι πλέον το μικρότερο πρόβλημα για τον Μητσοτάκη. 

Οι ευθύνες για τα Τέμπη είναι τώρα πολύ δύσκολο να μην οδηγήσουν στην ακύρωση της σύμβασης της HellenicTrains, αλλά και στην κατάρρευση της ιδιωτικοποίησης των σιδηροδρόμων. Σε αυτό το σημείο υπήρξε μέχρι σήμερα συστηματική πολιτική προστασία. Η κυβέρνηση και η «ανεξάρτητη Δικαιοσύνη» έχουν μέχρι τώρα φροντίσει να μην συμπεριληφθεί κανένα στέλεχος της ιταλικής «μητρικής» στον κατάλογο των κατηγορούμενων. Την επομένη των Τεμπών, ο Τσίπρας είχε ζητήσει «επαναδιαπραγμάτευση» της σύμβασης με την FdSI (παραμένοντας σταθερός στην πολιτική της ιδιωτικοποίησης του ΟΣΕ που η κυβέρνησή του ολοκλήρωσε), ενώ το ΠΑΣΟΚ ζητούσε μεν να καταγγελθεί η σύμβαση με τους Ιταλούς, αλλά και το να αναζητηθεί άλλη εταιρεία που θα αναλάβει την ευθύνη του (ιδιωτικοποιημένου) σιδηροδρομικού έργου. Σήμερα, την ώρα που κυκλοφορούν εκθέσεις που ζητούν την αναστολή (!) για δύο χρόνια όλου του επιβατικού έργου προκειμένου να αποκατασταθούν οι συνθήκες ασφάλειας των σιδηροδρόμων, και την ώρα που η προσοχή της κοινωνικής πλειοψηφίας έχει στραφεί άγρυπνα προς όλους αυτούς τους χειρισμούς, θα είναι πολύ δύσκολο να σταθεί η πολιτική της ιδιωτικοποίησης. Η επαναφορά του ΟΣΕ σε καθεστώς δημόσιου ελέγχου είναι ένα αίτημα που θα πρέπει να γίνει κεντρικό, και μάλιστα ως αρχή για τη γενικότερη αντιστροφή των ιδιωτικοποιήσεων. 

Όμως το έγκλημα στα Τέμπη έχει και πτυχές που αφορούν γενικότερες κυβερνητικές αλλά και «συστημικές» ευθύνες. Η ευκολία με την οποία παράνομα και επικίνδυνα φορτία μπορούσαν να μετακινούνται μεταξύ των κεντρικών σιδηροδρομικών σταθμών της χώρας δεν μπορεί πλέον να μείνει «προστατευμένη». Και η ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης ανοίγει ερωτήματα όπως το σε τι «δραστηριότητες» ήταν απαραίτητα αυτά τα φορτία και το ποιοι άρχοντες του «κόσμου του επιχειρείν» επιδίδονται σε αυτές τις δραστηριότητες. Έχει αρχίσει το ξήλωμα της ομερτά, που επιχειρήθηκε με το «μπάζωμα» και τη συστηματική καταστροφή των αποδεικτικών στοιχείων, και στο τέλος είναι πιθανότατο η κυβέρνηση να υποχρεωθεί να ονοματίσει επικίνδυνες και απεχθείς δράσεις κερδοφορίας, αλλά και επικίνδυνα ονόματα μεγαλοκαπιταλιστών ή «αξιοσέβαστων» Ομίλων. Τα απόνερα αυτών των αναπόφευκτων αποκαλύψεων μπορεί να αποδειχθούν ιδιαίτερα επικίνδυνα για τον Μητσοτάκη. 

Προοπτικές

Οι εξελίξεις στις ΗΠΑ, στη Γερμανία και αλλού δείχνουν ότι η αποδυνάμωση των «παραδοσιακών» συντηρητικών κυβερνητικών ρευμάτων δεν είναι σε μονοσήμαντη κατεύθυνση. Ο ολιγάρχης Βαγγέλης Μαρινάκης, μιλώντας πρόσφατα σε εκδήλωση του Economist, κάλεσε τις πολιτικές ηγεσίες να συγκεντρώσουν την προσοχή τους στην πολεμική οικονομία («και για την τόνωση της οικονομίας και για την ενίσχυση της ασφάλειας») αλλά και σε σκληρότερη πολιτική κατά της μετανάστευσης («ολόκληρες περιοχές έχουν χάσει την ευρωπαϊκή τους ταυτότητα… η woke culture δεν βγάζει νόημα ούτε για την πραγματική οικονομία, ούτε για το μέλλον των παιδιών μας…»). Αυτή η στροφή επιφανών επιχειρηματιών προς την πλατφόρμα της AltRight, στο πεδίο των πολιτικών εξελίξεων υποδεικνύει τους Βελλόπουλους και τις Λατινοπούλου (τουλάχιστον) ως «εφεδρείες» της κυβερνητικής Δεξιάς. 

Γι’ αυτό παραμένει κρίσιμος ο ρόλος της αντιπολίτευσης. Στις συνθήκες μετά τα συλλαλητήρια για τα Τέμπη, το ΠΑΣΟΚ, ο ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και η ΝΕΑΡ κλιμάκωσαν την στα λόγια πολεμική κατά του Μητσοτάκη, προσπαθώντας να κερδίσουν από τις αντικυβερνητικές διαθέσεις. Όμως όλοι τους με ιδιαιτέρως «προσεκτικά βήματα». Καμιά από τις προτάσεις τους δεν βγαίνει από τα όρια της αντιπαράθεσης μέσα στη Βουλή, δεν φτάνει σε προτάσεις προς τον κόσμο, δεν αφορά την κλιμάκωση, τη γενίκευση, τη συνέχεια του κινήματος μετά τα συλλαλητήρια. 

Ασφαλώς το ΚΚΕ κινείται σε διαφορετική κλίμακα. Δυστυχώς, ο εγκλωβισμός του σε μια λαθεμένη εκτίμηση σχετικά με τις ιδιωτικοποιήσεις (είτε ιδιωτικοποιημένες, είτε υπό δημόσιο έλεγχο, οι μεγάλες επιχειρήσεις παραμένουν… καπιταλιστικές) το εμποδίζει να πάρει σήμερα την κομβική πρωτοβουλία: την απαίτηση για ανατροπή της ιδιωτικοποίησης του ΟΣΕ, ως σημείο-αφετηρίας για ένα γενικότερο ξήλωμα των νεοφιλελεύθερων αντιμεταρρυθμίσεων. 

Παρόλα αυτά τα σημαντικά κενά, ο Φλεβάρης θα είναι πολιτικά ένας κρίσιμος μήνας. Αρχίζει με τις διαδηλώσεις αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη (8/2), που συνδυάζονται με την καταγγελία της ευωατλαντικής πολιτικής του Μητσοτάκη, και ολοκληρώνεται στις 28/2 με την απεργιακή κινητοποίηση και τις διαδηλώσεις που θα συνδυάζουν την απαίτηση για δικαιοσύνη σχετικά με τα Τέμπη με τα εργατικά και συνδικαλιστικά αιτήματα ενάντια στις νεοφιλελεύθερες αντιμεταρρυθμίσεις. 

Ο αντίπαλος από τα κάτω, που εμφανίστηκε στα μαζικά συλλαλητήρια για τα Τέμπη, θα εμφανιστεί ξανά στους δρόμους, στις πλατείες, στα σχολεία και τις σχολές, στους χώρους εργασίας. Αυτή είναι η δύναμη που μπορεί πραγματικά να ανατρέψει τον Μητσοτάκη και την αντιδραστική και επικίνδυνη κυβέρνησή του. 

*Αναδημοσίευση από την Εργατική Αριστερά