Τις τελευταίες μέρες το Υπουργείο Υγείας έχει λανσάρει την καμπάνια «Μένουμε Σπίτι» σε μια προσπάθεια να περιορίσει τον κοροναϊό.
Πρόκειται για μια καμπάνια με τεράστια διαδικτυακή επιτυχία. Το σλόγκαν «Μένουμε Σπίτι» αναπαράγεται από εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους στην Ελλάδα, που παροτρύνουν άλλους ανθρώπους να επιδείξουν σοβαρότητα και υπευθυνότητα και να μην πραγματοποιούν άσκοπες και επικίνδυνες εξόδους. Διασημότητες της Showbiz βιντεοσκοπούν μηνύματα στα οποία μας καλούν να κάνουμε γυμναστική, να αλλάξουμε τη διακόσμηση του σπιτιού μας, να φτιάξουμε μια ζεστή ασφαλή φωλιά μέχρι να περάσει ο κίνδυνος. Συνδρομητικά κανάλια μας χαρίζουν δωρεάν ταινίες και σειρές. Όλα για να εξασφαλιστεί μια επιτυχής διαμονή μας στο σπίτι. Το «Μένουμε Σπίτι» δεν είναι βεβαίως μια ανακάλυψη της ελληνικής κυβέρνησης ή των εγχώριων ΜΜΕ. Σε όλες τις γλώσσες του κόσμου οι άνθρωποι στα κοινωνικά δίκτυα συμβουλεύουν «Μείνετε Σπίτι.»
Σε αυτές τις συνθήκες η αντικυβερνητική κριτική πάνω στο συγκεκριμένο μέτρο δεν είναι μια εύκολη υπόθεση. Καμία και κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι το «Μένουμε Σπίτι» είναι μια κακή συμβουλή. Είναι αυτονόητη η υποχρέωση όλων μας να προστατεύσουμε και να προστατευτούμε. Είναι αδιαμφισβήτητο ότι η εισήγηση των λοιμοξιολόγων για περιορισμό στο σπίτι αποτελεί ένα αναγκαίο βήμα για την αναχαίτιση της πανδημίας. Από αυτή την άποψη το «Μένουμε Σπίτι» είναι μια αναγκαία συμβουλή. Όμως όπως πάντα, έχοντας σημειώσει τα αυτονόητα, με μια αποδομητική διάθεση χρειάζεται να θέσουμε δύο ερωτήματα για να κατανοήσουμε τι είναι αυτό που δεν λέγεται στη συμβουλή «Μένουμε Σπίτι».
Το πρώτο ερώτημα είναι: Σε ποιες-ους απευθύνεται το μέτρο; Και το δεύτερο ερώτημα είναι: «Ποιο σπίτι;» Τελικά τα δύο ερωτήματα συναντιούνται σε ένα τρίτο «Πώς και Πού να μείνουμε;»
Συζητώντας γύρω από αυτό το ερώτημα, μας δίνεται μια πολύ καλή ευκαιρία να μιλήσουμε σοβαρά για το ζήτημα του δικαιώματος στην στέγη και των αξιοπρεπών συνθηκών διαβίωσης για όλες και για όλους. Μας δίνεται τελικά η δυνατότητα να αναρωτηθούμε τι αποτελεί ένα σπίτι. Μια τέτοια συζήτηση μπορεί να αποκαλύψει την υποκρισία της κυβέρνησης που προτείνει ένα αναγκαίο μέτρο την ίδια στιγμή που υποσκάπτει τη δυνατότητα ενός σημαντικού τμήματος της κοινωνίας να μείνει στα αλήθεια σπίτι, με ή χωρίς πανδημία. Και αυτή είναι μια συζήτηση που δεν μπορεί να γίνει σε κλίμα εθνικής συναίνεσης ούτε αναπαράγοντας τα σύμβολα της κυβερνητικής διαδικτυακής καμπάνιας. Αντίθετα το να θέσουμε το ερώτημα «πώς και πού να μείνουμε» αποτελεί μια πραγματικά υπεύθυνη στάση απέναντι στη μεγάλη πλειοψηφία της κοινωνίας.
Πώς να Μείνουμε Σπίτι αυτοί που δεν έχουμε σπίτι;
Η Εθνική Ομοσπονδία Δανειοληπτών της Ελλάδας επισημαίνει ότι έχει τεθεί σε εφαρμογή η μνημονιακή δέσμευση για τη διενέργεια 140.000 πλειστηριασμών πρώτης και κύριας κατοικίας έως το 2022. Επιπλέον σύμφωνα με στοιχεία της ομοσπονδίας 100.000 κατοικίες βρίσκονται ήδη στα χέρια τραπεζών και 25.000 κατοικίες προσφέρονται στο airbnb. Επισημαίνει επίσης πως αν προστεθούν και 120.000 κατοικίες που θα περιέλθουν στα χέρια των τραπεζών και κάθε λογής funds στα επόμενα χρόνια, τότε συνολικά 265.000 κατοικίες θα εκλείψουν από την ελληνική αγορά. Οι πλειστηριασμοί όμως δεν γίνονται σε άδεια σπίτια. Πίσω από αυτούς τους αριθμούς υπάρχουν άνθρωποι που γίνονται άστεγοι από τη μια μέρα στην άλλη ή που στην καλύτερη επιστρέφουν στο πατρικό τους. Την ίδια στιγμή χιλιάδες άστεγοι και τοξικομανείς κοιμούνται στους δρόμους, στα παγκάκια, μέσα σε χαρτόκουτα ή μπαινοβγαίνουν σε ξενώνες και κέντρα απεξάρτησης. Τι σημαίνει λοιπόν το «Μένουμε Σπίτι» για αυτούς;
…αυτοί που δεν έχουμε χρόνο;
Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές λαμβάνονται νέα μέτρα που μοιάζουν με αυτά μιας επίταξης της εργασίας σε καιρούς πολέμου. Ανάμεσα σε άλλα, ανακοινώνεται η διεύρυνση του ωραρίου των σουπερμάρκετ. Οι εργαζόμενες και οι εργαζόμενοι σε αυτά, καλούνται να εργαστούν ακόμα πιο σκληρά προκειμένου να περιοριστεί ο ιός και να εξυπηρετηθεί ο πληθυσμός που θα κατορθώσει να μείνει σπίτι. Στα νοσοκομεία η κατάσταση είναι ακόμα χειρότερη. Το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό εργάζεται σε αντίξοες συνθήκες, μένοντας στα νοσοκομεία. Στους δρόμους τα δημοτικά συνεργεία καθαρισμού συνεχίζουν να είναι εκτεθειμένα σε μικρόβια χωρίς τον απαραίτητο προστατευτικό εξοπλισμό. Τι σημαίνει λοιπόν το «Μένουμε Σπίτι» για αυτούς;
…αυτοί που το σπίτι μας δεν είναι σπίτι;
Χιλιάδες νοικοκυριά δεν έχουν πρόσβαση σε ηλεκτρικό ρεύμα λόγω της αδυναμίας πληρωμής των λογαριασμών της ΔΕΗ. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι ζουν σε υπόγεια που δεν έχουν φως, που δεν αερίζονται καλά, χωρίς θέρμανση, ζεστό νερό, και κατάλληλη τροφή. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που σε μικρά διαμερίσματα στριμώχνονται πολλοί άνθρωποι για να μοιραστούν το νοίκι. Πολλά από αυτά τα σπίτια δεν είναι κατάλληλα επιπλωμένα και πολλές φορές οι άνθρωποι που διαμένουν σε αυτά, ζουν αποκλεισμένοι, με ελλιπή πληροφόρηση αφού δεν διαθέτουν τηλέφωνο ή ίντερνετ. Τι σημαίνει λοιπόν το «Μένουμε Σπίτι» για αυτούς;
…αυτοί που ζούμε Χωρίς Βοήθεια;
Χιλιάδες άνθρωποι ζουν χωρίς βοήθεια και φροντίδα. Ηλικιωμένοι, ανάπηροι, χρόνια ασθενείς μένουν σπίτι χωρίς συντροφιά ή πρόσβαση σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Σε συνθήκες που το πρόγραμμα Βοήθεια στο Σπίτι έχει υποστεί μνημονιακές περικοπές το να μείνουν στο σπίτι δεν τους προστατεύει αν δεν έχουν την κατάλληλη φροντίδα. Τι σημαίνει λοιπόν το «Μένουμε Σπίτι» για αυτούς;
…αυτές που κινδυνεύουμε στο σπίτι;
Η έμφυλη βία είναι η πρώτη αιτία θανάτου για τις γυναίκες παγκόσμια. Για πολλές γυναίκες η βία στο σπίτι, ο ξυλοδαρμός, η λεκτική βία, οι απειλές, είναι η σκληρή καθημερινότητα. Κάποιες φορές η κλιμάκωση της βίας φτάνει μέχρι το βιασμό και τη γυναικοκτονία. Πολλές φορές η εργασία εκτός σπιτιού αποτελεί ανάσα για τις γυναίκες που επιθυμούν να φύγουν από το σπίτι για να γλυτώσουν από την κακοποίηση κάθε είδους. Αλλά ακόμα και στις περιπτώσεις που οι γυναίκες δεν υφίστανται κακοποίηση σε συνθήκες πανδημίας ζουν με το άγχος να μην νοσήσουν προκειμένου να είναι σε θέση να φροντίσουν τα πιο αδύναμα μέλη των οικογενειών τους. Και όμως είναι οι πρώτες που θα στριμωχτούν εκτεθειμένες στις ουρές των σουπερμάρκετ και των φαρμακείων. Τι σημαίνει λοιπόν το «Μένουμε Σπίτι» για αυτές;
…αυτοί που φύγαμε από το σπίτι;
Εκατομμύρια προσφύγισσες και πρόσφυγες εγκατέλειψαν τα σπίτια τους λόγω πολέμου τα τελευταία χρόνια. Όσες γλύτωσαν από τον πνιγμό, το κρύο, τις φασιστικές επιθέσεις, τις ασθένειες, τις πυρκαγιές, τους βομβαρδισμούς, την πείνα έφτασαν στην Ελλάδα και πετάχτηκαν στα άθλια στρατόπεδα συγκέντρωσης. Το σπίτι τους είναι κάτι βρώμικες σκισμένες σκηνές, κάτι κοντέινερ ή παραπήγματα. Καμιά φορά δεν έχουν ούτε αυτό. Δεν έχουν πόρτες, παράθυρα, κρεβάτι, μπάνιο. Το λόγκο του Υπουργείου Υγείας που συνοδεύει το σλόγκαν «Μένουμε Σπίτι», με το ροζ σπιτάκι και τα πράσινα δέντρα που το περιστοιχίζουν δεν σημαίνει τίποτε για αυτούς. Τα παιδιά τους αντί για σπιτάκια ζωγραφίζουν βάρκες και νερό. Τι σημαίνει λοιπόν το «Μένουμε σπίτι» για αυτούς;
Τι είναι ένα σπίτι;
Το σπίτι δεν είναι πάντα ένας ασφαλής προστατευμένος χώρος. Για πολλές και πολλούς το σπίτι είναι απουσία, είναι υπόγειο, είναι παράπηγμα, είναι απλήρωτο νοίκι και έξωση, είναι κομμένο ρεύμα, είναι κακοποίηση, είναι μοναξιά. Ένα σπίτι δεν είναι μόνο ένας κλειστός οριοθετημένος χώρος φτιαγμένος από τσιμέντο και τούβλα. Το σπίτι είναι δικαίωμα, είναι αξιοπρεπής συνθήκη διαβίωσης, είναι ασφάλεια, χώρος ξεκούρασης, ύπνου, αναψυχής και τροφής. Για πολλές και πολλούς από εμάς σε συνθήκες πανδημίας το «Μένουμε Σπίτι» είναι μια αναγκαία συνθήκη που ελπίζουμε να μην κρατήσει πολύ. Για εκατομμύρια ανθρώπους όμως, το «Μένουμε Σπίτι» δεν αποτελεί εναλλακτική. Οι κυβερνώντες θα μπορούσαν να δοκιμάσουν σε συνθήκες πανδημίας να μείνουν για λίγες ώρες σε ένα σπίτι χωρίς ρεύμα, σε ένα υπόγειο, με το φόβο της έξωσης, ή σε μια σκηνή στη Μόρια με τα παιδιά τους πεινασμένα στην αγκαλιά. Ή θα μπορούσαν να προσκαλέσουν σπίτι τους για λίγες ώρες όλους τους ανθρώπους που δεν μπορούν να Μείνουν Σπίτι. Και το «Μένουμε Σπίτι ΤΟΥΣ» άλλωστε δεν ακούγεται κακή ιδέα.
Δεν μας καθησυχάζει λοιπόν η καμπάνια του Υπουργείου Υγείας. Θέλουμε μια κοινωνία όπου το «Μένουμε Σπίτι», σε συνθήκες πανδημίας ή μη, θα σημαίνει ότι όλες και όλοι ανεξαρτήτως καταγωγής, θρησκείας, εισοδήματος θα έχουμε κατοικίες με αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης. Σε συνθήκες πανδημίας προστατευόμαστε και προστατεύουμε τους γύρω μας ακολουθώντας όλα τα αναγκαία μέτρα, όμως δεν μπορούμε να καθίσουμε στα αυγά μας , εφησυχασμένοι στα σπίτια μας, όταν έστω και ένα παιδί στις Μόριες του κόσμου, απόψε δεν έχει σπίτι να μείνει.
*Η φωτό επάνω είναι από το πρωτοσέλιδο του περιοδικού "Σχεδία"
