Όχι στον περιορισμό της ελευθερίας της έκφρασης στο διαδίκτυο!

Άμεση συ­νέ­πεια της οδη­γί­ας αυτής φαί­νε­ται πως είναι η με­τα­τρο­πή του δια­δι­κτύ­ου από μια ανοι­χτή πλατ­φόρ­μα ανταλ­λα­γής ιδεών και πρό­σβα­σης σε πνευ­μα­τι­κές δη­μιουρ­γί­ες, σε ένα ερ­γα­λείο για την αυ­το­μα­το­ποι­η­μέ­νη επι­τή­ρη­ση και τον έλεγ­χο των χρη­στών του.

Τα επί­μα­χα άρθρα

Το πε­ρί­φη­μο άρθρο 13 της οδη­γί­ας (το οποίο άλ­λα­ξε σε 17) ου­σια­στι­κά κα­θι­στά τους πα­ρό­χους πε­ριε­χο­μέ­νου στο δια­δί­κτυο ως υπεύ­θυ­νους για το εκά­στο­τε πε­ριε­χό­με­νο που ανε­βά­ζει ένας χρή­στης στη δια­δι­κτυα­κή τους κοι­νό­τη­τα, στην πλατ­φόρ­μα τους ή στην υπη­ρε­σία τους. Αυτό ση­μαί­νει ότι αν κά­ποιος ανε­βά­σει το πνευ­μα­τι­κό πε­ριε­χό­με­νο ενός τρί­του σε μία πλατ­φόρ­μα, χωρίς την άδεια του τρί­του, τότε τη νο­μι­κή ευ­θύ­νη δεν τη φέρει αυτός, αλλά η πλατ­φόρ­μα. Αυτό απο­τε­λεί έναν τε­ρά­στιο κίν­δυ­νο στο πώς δια­χέ­ε­ται και προ­ω­θεί­ται η πλη­ρο­φο­ρία στο δια­δί­κτυο.

Σε με­γά­λες δια­δι­κτυα­κές πλατ­φόρ­μες πα­γκο­σμί­ου εμ­βέ­λειας ανε­βαί­νουν κα­θη­με­ρι­νά εκα­τομ­μύ­ρια ει­κό­νες, βί­ντεο και αναρ­τή­σεις κει­μέ­νων. Οι με­γά­λες εται­ρεί­ες-πά­ρο­χοι πε­ριε­χο­μέ­νου, προ­κει­μέ­νου να αντα­πο­κρι­θούν στη νέα νο­μο­θε­σία και να μην επω­μί­ζο­νται τη νο­μι­κή ευ­θύ­νη για πα­ρα­βιά­σεις της οδη­γί­ας εκ μέ­ρους των χρη­στών τους, θα πρέ­πει να ανα­λά­βουν το ρόλο του διαρ­κούς επι­τη­ρη­τή. Αυτό ση­μαί­νει ότι, όντας αδύ­να­το να ελέγ­χουν το σύ­νο­λο του όγκου της πλη­ρο­φο­ρί­ας που ανε­βαί­νει κα­θη­με­ρι­νά στις πλατ­φόρ­μες τους, θα κα­τα­φύ­γουν στη λύση των φίλ­τρων.

Έτσι κα­θε­τί που ανε­βαί­νει στο δια­δί­κτυο, θα περ­νά­ει από «φιλ­τρά­ρι­σμα» του οποί­ου τα απο­τε­λέ­σμα­τα είναι εξαι­ρε­τι­κά αμ­φι­σβη­τή­σι­μα και κρύ­βουν με­γά­λες πι­θα­νό­τη­τες λά­θους. Με αυτό τον τρόπο, επει­δή οι πλατ­φόρ­μες θα είναι υπεύ­θυ­νες για την «προ­στα­σία» των δι­καιω­μά­των που θί­γο­νται, θα προ­σπα­θή­σουν να χρη­σι­μο­ποι­ή­σουν όσο το δυ­να­τόν πιο αυ­στη­ρά φίλ­τρα, ώστε να είναι κα­λυμ­μέ­νες ένα­ντι αξιώ­σε­ων, με ό,τι αυτό συ­νε­πά­γε­ται για τους χρή­στες και τους δη­μιουρ­γούς. Με άλλα λόγια, η διά­δο­ση της δια­δι­κτυα­κής πλη­ρο­φο­ρί­ας οποιου­δή­πο­τε εί­δους θα είναι δέ­σμια των μη­χα­νών φιλ­τρα­ρί­σμα­τος.

Πα­ράλ­λη­λα, το άρθρο 11 (το οποίο άλ­λα­ξε σε 15) φαί­νε­ται πως πε­ριο­ρί­ζει αι­σθη­τά την ελεύ­θε­ρη ροή της πλη­ρο­φο­ρί­ας και της ενη­μέ­ρω­σης, βα­σι­κά αγαθά μιας δη­μο­κρα­τι­κής κοι­νω­νί­ας. Αυτό οφεί­λε­ται στο ότι χο­ρη­γεί­ται η δυ­να­τό­τη­τα στους εκ­δό­τες τύπου και στα με­γά­λα αστι­κά ΜΜΕ να απο­φα­σί­ζουν απο­κλει­στι­κά τα ίδια για το ποιος μπο­ρεί να «συν­δε­θεί» με τις ει­δή­σεις, ορί­ζο­ντάς τους και την ανά­λο­γη χρέ­ω­ση. Ου­σια­στι­κά πρό­κει­ται για τη χο­ρή­γη­ση ενός νέου προ­νο­μί­ου στα κυ­ρί­αρ­χα ΜΜΕ, που όχι μόνο δεν βοη­θά­ει τη δη­μο­σιο­γρα­φία, αλλά απει­λεί σο­βα­ρά να βλά­ψει τους δη­μιουρ­γούς πε­ριε­χο­μέ­νου, τους μι­κρό­τε­ρους εκ­δό­τες και εντέ­λει τους απλούς πο­λί­τες.

Η ευ­θύ­νη των κομ­μά­των και οι αντι­δρά­σεις

Με βάση τα πα­ρα­πά­νω, αντι­λαμ­βά­νε­ται κα­νείς ότι αλ­λά­ζει τε­λεί­ως το τοπίο στο χώρο του δια­δι­κτύ­ου. Παρ’ όλα αυτά η υπερ­ψή­φι­ση αυτής της οδη­γί­ας δεν έχει κυ­ριαρ­χή­σει στη δη­μό­σια σφαί­ρα. Αυτό είναι κάτι αρ­κε­τά προ­βλη­μα­τι­κό, αν σκε­φτεί κα­νείς ότι η πε­ρί­φη­μη οδη­γία για το copyright συ­ζη­τιέ­ται πάνω από δύο χρό­νια πα­νευ­ρω­παϊ­κά. Απο­κο­ρύ­φω­μα αυτής της συ­ζή­τη­σης υπήρ­ξε η ψη­φο­φο­ρία στις 26 Μαρ­τί­ου, όπου 348 ευ­ρω­βου­λευ­τές ψή­φι­σαν υπέρ, 274 κατά και 36 απεί­χαν. Πα­ρό­τι υπήρ­ξαν προ­σπά­θειες από συ­γκε­κρι­μέ­νες ομά­δες ευ­ρω­βου­λευ­τών να απο­συρ­θεί το πε­ρί­φη­μο άρθρο 13 έστω και την ύστα­τη στιγ­μή, η οδη­γία υπερ­ψη­φί­στη­κε μαζί με το συ­γκε­κρι­μέ­νο άρθρο λόγω της συ­στρά­τευ­σης τριών πο­λι­τι­κών πυ­λώ­νων του ευ­ρω­παϊ­κού οι­κο­δο­μή­μα­τος. Κε­ντρο­α­ρι­στε­ρά, κε­ντρο­δε­ξιά και φι­λε­λεύ­θε­ροι είχαν κοινή γραμ­μή υπερ­ψή­φι­σης της συ­γκε­κρι­μέ­νης οδη­γί­ας, πι­θα­νόν ανα­γνω­ρί­ζο­ντας τους κιν­δύ­νους που ελο­χεύ­ουν για τον ευ­ρω­παϊ­κό κα­πι­τα­λι­σμό από την «αφιλ­τρά­ρι­στη» δια­κί­νη­ση ιδεών στο αχα­νές δια­δί­κτυο.

Ίσως το πο­λι­τι­κό φλερτ του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ με την ευ­ρω­παϊ­κή σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τία να υπήρ­ξε και ο λόγος που όλοι οι ευ­ρω­βου­λευ­τές του απου­σί­α­ζαν από την κρι­σι­μό­τε­ρη ψη­φο­φο­ρία για το δια­δί­κτυο στην Ευ­ρω­παϊ­κή Ένωση. Ενώ η Ευ­ρω­παϊ­κή Αρι­στε­ρά και οι Πρά­σι­νοι έχουν τα­χθεί ανοι­χτά ενά­ντια στη συ­γκε­κρι­μέ­νη οδη­γία, οι ευ­ρω­βου­λευ­τές του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ μυ­στη­ριω­δώς απου­σί­α­ζαν. Είναι χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό ότι από το σύ­νο­λο της ελ­λη­νι­κής εκ­προ­σώ­πη­σης στην ευ­ρω­βου­λή, μόνο δύο ευ­ρω­βου­λευ­τές κα­τα­ψή­φι­σαν, ο Νίκος Χου­ντής της ΛΑΕ και η ανε­ξάρ­τη­τη ευ­ρω­βου­λεύ­τρια Σοφία Σα­κο­ρά­φα. Από κει και πέρα ευ­ρω­βου­λευ­τές της ΝΔ, του Πο­τα­μιού και της Χρυ­σής Αυγής υπερ­ψή­φι­σαν την οδη­γία, ενώ οι ευ­ρω­βου­λευ­τές της Ελιάς και του ΚΚΕ είτε δή­λω­σαν «παρών», είτε απου­σί­α­ζαν.

Πα­ρό­τι το ζή­τη­μα της ελευ­θε­ρί­ας της έκ­φρα­σης στο δια­δί­κτυο έχει υπο­τι­μη­θεί αρ­κε­τά στην Ελ­λά­δα, διε­θνώς έχει ξε­ση­κώ­σει με­γά­λες αντι­δρά­σεις. Πε­νή­ντα επτά ορ­γα­νώ­σεις αν­θρω­πί­νων δι­καιω­μά­των από όλο τον κόσμο, με κοινή ανοι­χτή επι­στο­λή σε όλους τους ευ­ρω­παϊ­κούς θε­σμούς, έχουν τα­χθεί κατά της οδη­γί­ας για το copyright, ισχυ­ρι­ζό­με­νες ότι η απαί­τη­ση εγκα­τά­στα­σης συ­στή­μα­τος φιλ­τρα­ρί­σμα­τος ηλε­κτρο­νι­κών επι­κοι­νω­νιών έχει απορ­ρι­φθεί δύο φορές από το δι­κα­στή­ριο, ενώ πα­ράλ­λη­λα σο­βα­ρές ανη­συ­χί­ες έχει δια­τυ­πώ­σει και ο Ει­δι­κός Ει­ση­γη­τής του Ορ­γα­νι­σμού των Ηνω­μέ­νων Εθνών για την Ελευ­θε­ρία της Έκ­φρα­σης και της Πλη­ρο­φό­ρη­σης, ισχυ­ρι­ζό­με­νος ότι κα­θιε­ρώ­νε­ται «ένα κα­θε­στώς ενερ­γού ελέγ­χου και προ­λη­πτι­κής λο­γο­κρι­σί­ας».

Η ση­μα­ντι­κό­τε­ρη απά­ντη­ση όμως, στη λο­γο­κρι­σία που επι­χει­ρεί­ται να επι­βλη­θεί στο χώρο του δια­δι­κτύ­ου, βρί­σκε­ται στην κι­νη­το­ποί­η­ση των ίδιων των πο­λι­τών. Δια­δι­κτυα­κές πλατ­φόρ­μες έχουν μα­ζέ­ψει πάνω από πέντε εκα­τομ­μύ­ρια υπο­γρα­φές σε σχε­τι­κό δια­δι­κτυα­κό ψή­φι­σμα, κάτι πρω­το­φα­νές σε αντί­στοι­χα εγ­χει­ρή­μα­τα στο πα­ρελ­θόν. Την ίδια στιγ­μή σε πάρα πολ­λές πό­λεις πα­νευ­ρω­παϊ­κά την ημέρα της ψη­φο­φο­ρί­ας, αλλά και πιο πριν, έγι­ναν μα­ζι­κές και δυ­να­μι­κές κι­νη­το­ποι­ή­σεις. Χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό­τε­ρο πα­ρά­δειγ­μα απο­τε­λεί η Γερ­μα­νία, όπου 150.000 δια­δη­λω­τές ξε­χύ­θη­καν στους δρό­μους, σε δε­κά­δες συ­γκε­ντρώ­σεις το Σαβ­βα­το­κύ­ρια­κο 23-24 Μαρ­τί­ου 2019. Είναι ζω­τι­κής ση­μα­σί­ας η ανά­γκη να υψω­θούν τείχη αντί­στα­σης απέ­να­ντι σε κάθε προ­σπά­θεια φί­μω­σης και πε­ριο­ρι­σμού της ελευ­θε­ρί­ας της έκ­φρα­σης. Μόνο έτσι θα μπο­ρού­με να συ­νε­χί­σου­με τους αγώ­νες μας.

Ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από την Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά