Την Πέμπτη 28 Ιανουαρίου, το περιφερειακό συμβούλιο Αττικής γνωμοδοτεί για την Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων κατασκευής γηπέδου της ΑΕΚ στη Ν. Φιλαδέλφεια. Το σχέδιο, όπως παρουσιάζεται, έχει προκαλέσει ισχυρές αντιδράσεις στην τοπική κοινωνία και η νέα δημοτική αρχή εξελέγη έχοντας εκφράσει μαχητικά την αντίδρασή της σε αυτό. Μετά από μια περίοδο αντεγκλήσεων, απειλών, επεισοδίων και βανδαλισμών από την πλευρά φερόμενων ως οπαδών της ΑΕΚ, το θέμα βρίσκεται στο στάδιο της περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Βασικός επισπεύδων του έργου είναι ο επιχειρηματίας Δημήτρης Μελισσανίδης.
Tο νέο γήπεδο προβλέπεται να κτισθεί στο χώρο του παλαιού γηπέδου που η ίδια η ΑΕΚ κατεδάφισε το 2003. Ο χώρος ανήκει στο Δημόσιο και έχει παραχωρηθεί από το 1934, στην ερασιτεχνική ΑΕΚ που μέχρι σήμερα καλύπτει πλήθος αθλημάτων και τις ανάγκες άθλησης εκατοντάδων παιδιών και νέων. Στο πέρασμα των δεκαετιών, το παλαιό γήπεδο που κάποτε φτιάχτηκε στην άκρη ενός αραιοκατοικημένου προσφυγικού οικισμού και σε εντελώς διαφορετικές συνθήκες, βρέθηκε μέσα σε ένα πυκνοδομημένο αστικό ιστό, στο κέντρο της πόλης. Η θέση παρουσιάζει και άλλα προβλήματα: σε αντίθεση με τα άλλα γήπεδα, δεν έχει πρόσβαση από μεγάλες οδικές αρτηρίες και δεν εξυπηρετείται συγκοινωνιακά από Μετρό ή Τραμ.
Το ίδιο το σχέδιο του γηπέδου, μοιάζει να αγνοεί επιδεικτικά τις ανάγκες των θεατών και της πόλης. Στριμώχνει ένα ογκώδες μονολοθικό τσιμέντινο κτίριο που υποτίθεται ότι απομιμείται μορφικά την Αγιά Σοφιά, ανάμεσα στο Άλσος και στον προσφυγικό οικισμό. Ο προσφυγικός οικισμός είναι διατηρητέος, αποτελεί τον βασικό ιστό του Δήμου και είναι ένα εξαιρετικό δείγμα οργανωμένης δόμησης των αρχών του προηγούμενου αιώνα, μοναδικό στην Αθήνα. Το ύψος του νέου γηπέδου είναι σχεδόν διπλάσιο από το παλιό και αγγίζει τα 30 μέτρα όταν τα διπλανά προσφυγικά σπίτια έχουν ύψος 8,5 μ. και τα νέα μέχρι 12 μ. Οι τεράστιοι τσιμέντινοι πυλώνες στήριξης φθάνουν τα 40 μ. Το ύψος και η συμπαγής μορφή του κτιρίου, πέρα από την οπτική υποβάθμιση και την αλλοίωση της παραδοσιακής φυσιογνωμίας του οικισμού, αφαιρούν το φως και τη θέα, μειώνουν την κυκλοφορία του αέρα και δημιουργούν συνθήκες θερμικής νησίδας.
Προκειμένου να κατασκευαστεί το νέο γήπεδο, αφαιρούνται 6 στρέμματα από το Άλσος που ήταν δασικά και αναδασωτέα. Παρόλη όμως την αύξηση του παραχωρούμενου χώρου, το νέο γήπεδο λόγω του δυσανάλογου με τον χώρο όγκου του, εξακολουθεί να μην έχει περιμετρικές ζώνες για την προσέλευση και την αποχώρηση των θεατών. Για να καλυφθεί αυτή η ανάγκη, η Περιφέρεια Αττικής πρόκειται να υπογειοποιήσει και πεζοδρομήσει τους δημόσιους δρόμους μπροστά από το γήπεδο μετατρέποντας στην πραγματικότητα τον κοινόχρηστο χώρο σε χώρο εξυπηρέτησης του γηπέδου. Ωστόσο η υπογειοποίηση δεν προβλέπεται από την κυκλοφοριακή μελέτη του Δήμου και θα δημιουργήσει μόνιμα καθημερινά κυκλοφοριακά και ατμοσφαιρικά προβλήματα. Το κυκλοφοριακό χάος θα είναι μια από τις σοβαρές επιπτώσεις του νέου σχεδίου. Ιδιαίτερα αφού το γήπεδο των 32.000 θεατών διαθέτει μόλις 180 θέσεις στάθμευσης για τους παράγοντες των ομάδων και εξαγγέλλεται ότι θα εξασφαλιστούν και άλλες 200 που προς το παρόν αναζητούνται. Εύκολα μπορεί να φανταστεί κανείς τι θα συμβεί όταν 5 ως 10 χιλιάδες οχήματα, πούλμαν κλπ, επιχειρήσουν να προσεγγίσουν το γήπεδο και να σταθμεύσουν σε στενούς και πυκνοκατοικημένους δρόμους.
Αρκετές από τις παραπάνω παρεκκλίσεις νομιμοποιήθηκαν με ειδικό άρθρο στο Ρυθμιστικό της Αθήνας το 2014, το οποίο μάλιστα άνοιξε το δρόμο και για μελλοντικές νέες χρήσεις μέσα στο Άλσος και που ο ΣΥΡΙΖΑ είχε τότε καταψηφίσει. Η υποβάθμιση όχι μόνο του Άλσους, που αποτελεί το τέταρτο μεγαλύτερο χώρο πρασίνου της Αθήνας, αλλά και σημαντικών υγρότοπων, δηλαδή των ρεμάτων Γιαμπουρλά και Ποδονίφτη, λόγω των έργων, των διελεύσεων, των παράνομων σταθμεύσεων, των βανδαλισμών κλπ., θα είναι αναπόφευκτη. Ο Δήμος προσέφυγε στο ΣτΕ κατά του συγκεκριμένου άρθρου, αλλά η προσφυγή απορρίφθηκε με μια απόφαση η οποία εκτίμησε την οικονομική ανάπτυξη που υποτίθεται ότι το γήπεδο θα φέρει στην πόλη. Η πραγματικότητα είναι αντίστροφη. Η Ν. Φιλαδέλφεια έχει υπερκορεστεί σε καταστήματα εστίασης και αναψυχής την τελευταία δεκαετία, ακριβώς λόγω του πρασίνου και της παραδοσιακής φυσιογνωμίας της. Η σοβαρή όχληση της κατασκευής και λειτουργίας του γηπέδου και η υποβάθμιση των συνθηκών διαβίωσης είναι πιθανότερο να λειτουργήσουν αρνητικά για την τοπική οικονομία.
Παράλληλα, η έλλειψη περιμετρικών ζωνών είναι καθοριστική για την ασφάλεια των θεατών, του Άλσους και των κατοικιών. Η αδυναμία ελέγχου των θεατών κατά την προσέλευσή τους πριν φθάσουν στην είσοδο του γηπέδου, όπως και οι κίνδυνοι πρόκλησης ακόμη και αθέλητης πυρκαγιάς (π.χ. από ρίψη φωτοβολίδας) στο Άλσος, είναι σημαντικές παράμετροι. Μεταξύ άλλων, ακυρώνουν το βασικό επιχείρημα που προβάλλεται για το μέγεθος του γηπέδου, δηλαδή τη διοργάνωση διεθνών αγώνων, αφού το σχεδιαζόμενο γήπεδο δεν εκπληρώνει τους όρους και τους κανόνες της FIFA. Ιδιαίτερα αν συνυπολογισθεί η παγκόσμια τρομοϋστερία και το γεγονός ότι σε πολύ κοντινή απόσταση βρίσκεται το ΟΑΚΑ, το οποίο πλεονεκτεί σε ασφάλεια, πρόσβαση και θέσεις στάθμευσης και θα είναι ανενεργό.
Είναι δύσκολο να περιγραφεί το πλέγμα των προβλημάτων και οι ελλείψεις της εκτίμησης των επιπτώσεων του σχεδιαζόμενου γηπέδου σε ένα σύντομο σημείωμα. Μερικά ωστόσο σημεία ακόμη πρέπει να τεθούν. Πρώτον, ότι πρόκειται για ένα γήπεδο επαγγελματικού ποδοσφαίρου, που δεν θα φιλοξενεί κανένα από τα τμήματα της ερασιτεχνικής ΑΕΚ – είναι δηλαδή σε αντίθεση με τον σκοπό της παραχώρησης. Ας σημειωθεί ότι σήμερα τα τμήματα της ΑΕΚ καταλαμβάνουν τους δημοτικούς χώρους άθλησης. Δεύτερον, ότι το γήπεδο θα το διαχειρίζεται η Δικέφαλος Α.Ε., μια ιδιωτική Ανώνυμη Εταιρεία. Τέλος, ότι σε όφελος της Δικέφαλος Α.Ε. υπάρχει τεράστια οικονομική επιβάρυνση του Δημοσίου σε εποχές ιδιαίτερα χαλεπές. 35 εκατομμύρια χρηματοδότηση προβλέπονται από την Περιφέρεια Αττικής για το γήπεδο και τις υπογειοποιήσεις, χωρίς να υπολογισθεί το κόστος για τον Δήμο και την πόλη.
Με όλα τα παραπάνω θα περίμενε κανείς ότι οι αρμόδιοι φορείς θα έθεταν όρους που θα άλλαζαν τα δεδομένα, θα μείωναν τις αρνητικές επιπτώσεις και τη δημόσια δαπάνη. Και όμως: καμία πρόταση δεν έγινε αποδεκτή και καμία εναλλακτική δεν παρουσιάσθηκε είτε ως προς τη θέση, το ύψος, τον όγκο και την μορφή του γηπέδου, είτε ως προς την δημιουργία επαρκών θέσεων στάθμευσης, είτε ως προς το κυκλοφοριακό, την ασφάλεια, την ηχοπροστασία και πυροπροαστασία, την στέγαση της ερασιτεχνικής ΑΕΚ κλπ. Ουσιαστικά, η Δικέφαλος Α.Ε. εμμένει σε ένα δυσανάλογο και προβληματικό για την περιοχή γήπεδο και μάλιστα χωρίς να αναλαμβάνει καμία υποχρέωση για τις αναγκαίες υποδομές και τα μέτρα αντιμετώπισης των επιπτώσεων του.
Συνοψίζοντας, η Πολιτεία παραχωρεί δημόσιους χώρους, δημόσιο δάσος και δημόσια χρηματοδότηση, η Πολιτεία αλλάζει το νομοθετικό πλαίσιο και όλα αυτά υπέρ μιας ιδιωτικής εταιρείας που μέχρι σήμερα έχει σχεδιάσει εν λευκώ ένα μεγαλεπίβολο έργο με σοβαρές επιπτώσεις, χωρίς να μεριμνά για τις συνέπειες και χωρίς να μεταβάλει κανένα από τα δεδομένα του έργου. Ο Δήμος γνωμοδότησε αρνητικά για την Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων θέτοντας μια σειρά όρων για τη διασφάλιση του δημόσιου συμφέροντος. Η ώρα των αποφάσεων έφθασε τόσο για την Περιφέρεια Αττικής όσο και για το Υπουργείο Περιβάλλοντος.
