Οι ρίζες του ρατσισμού και της επανάστασης στις ΗΠΑ

Οι πρώτοι δούλοι από την Αφρική στον Νέο Κόσμο

«Έφθασε το καράβι (…). Το φορτίο μοιάζει με ένα κοπάδι εξημερωμένων πιθήκων. Δεν έχουν τίποτα το ανθρώπινο πάνω τους. Είθε ο καλός Θεός να σώσει τις ζωές και τις ψυχές των πιστών του πλασμάτων εδώ στον Νέο Κόσμο που τόσο υπέφεραν έως σήμερα από την εξουσία και τη βία των ομοεθνών μου και με τόση ζέση ακολουθούν τον δρόμο Του. (…) Από αύριο, θα αρχίσει η πώληση  των σκλάβων στις φυτείες για τη συγκομιδή του ζαχαροκάλαμου. (…) Ο κυβερνήτης ανησυχεί για τις τιμές του φορτίου και την πιθανότητα μιας ανταρσίας. Μαθαίνω ότι οι σκλάβοι ήταν πολύ απείθαρχοι στη διάρκεια του ταξιδιού» (Ο ισπανός ιεραπόστολος Μπαρτολομέου ντε Λας Κάσας αντιπαραβάλλει στο ημερολόγιο του, τους ιθαγενείς της Αμερικής που είχαν εξοντωθεί από τους κονκισταδόρες με τους νεοαφιχθέντες μαύρους από την Αφρική που προορίζονταν να αντικαταστήσουν τους Ινδιάνους στις φυτείες και τα ορυχεία του Νέου Κόσμου, όπου πέθαιναν σαν τις μύγες από τα βασανιστήρια, τις εκτελέσεις και τις ασθένειες των Ευρωπαίων. Νησί Ισπανιόλα (σημερινή Αϊτή/Δομινικανή Δημοκρατία), 1503, πρώτη άφιξη αφρικανών σκλάβων σε αμερικανικό έδαφος).

Τα λεξικά και η γλώσσα, στην υπηρεσία της δουλείας και της αποικιοκρατίας

«Μαύρος (black), ετυμολογία, συνώνυμα, συνήθεις χρήσεις στην καθομιλουμένη : Ο ακάθαρτος και ο μολυσμένος, ο ποτισμένος με βρωμιά. Ο κακοήθης, αυτός που έχει σκοτεινούς και δολοφονικούς σκοπούς. Αχρείος, άδικος, ειδεχθής, φοβερά αμαρτωλός. Ολέθριος, καταστροφικός, καταχθόνιος» (Το επίσημο λεξικό της αγγλικής γλώσσας, Oxford English Dictionary, εκδόσεις 1598-1608).

Δουλεμπόριο, in nomine patris et filii et spiritus sancti

«Βρισκόμαστε εδώ περίπου 40 χρόνια, όλοι μας, εξαιρετικά μορφωμένοι ιερείς. Ποτέ δεν θεωρήσαμε αυτό το εμπόριο, παράνομο ή αντίθετο με τις βουλές του Θεού. Επομένως, οι νέγροι που καταφτάνουν στα μέρη σας, έχουν αιχμαλωτισθεί νομίμως. Συνεπώς, και εμείς και οι άλλοι άγιοι πατέρες της Βραζιλίας, αγοράζουμε αυτούς τους σκλάβους, χωρίς ηθικό ενδοιασμό» (Ο πορτογάλος μοναχός Λουίς Μπραντάον απαντά, σε επιστολή του, στον ιερέα Χόρχε Σαντοβάλ που έχει διατυπώσει ενστάσεις για το δουλεμπόριο των μαύρων στον Νέο Κόσμο, 1610).

Οι Ολλανδοί δίνουν τα φώτα τους στην κατασκευή των δουλεμπορικών πλοίων

«Το πλοίο κατασκευάστηκε σύμφωνα με τις οδηγίες μας. Τα αμπάρια έχουν διαμερίσματα διαστάσεων τέσσερα πόδια επί 10 ίντσες, εξοπλισμένα με πέδικλα και κάγκελα. Οι άποικοι ονόμασαν το καράβι, Desire. Ταιριαστό όνομα (σ.σ. Επιθυμία). Τους ευχόμαστε καλές δουλειές και ήρεμες θάλασσες και να μην αναγκαστούν να ρίξουν πολλούς νέγρους στο νερό, είτε για να επιβάλουν την πειθαρχία είτε για να εξασφαλίσουν το περισσότερο μέρος του φορτίου ζωντανό, όταν ο αέρας θα λιγοστεύει στο αμπάρι και όλοι οι νέγροι δεν θα μπορούν να αναπνεύσουν και να επιζήσουν» (Ανώνυμος Ολλανδός ναυπηγός που είχε υπηρετήσει σε δουλεμπορικά πλοία και στα καρνάγια του Μάρμπλχεντ της Νέας Αγγλίας, 1636, πρώτο ταξίδι του αμερικανικού, δουλεμπορικού πλοίου Desire από τις βρετανικές αποικίες της Βόρειας Αμερικής στη Δυτική Αφρική).

Η φρίκη στα αμπάρια και τις φυτείες της σκλαβιάς

«Σε λίγη ώρα, μέσα στα αμπάρια, δεν μπορούσαμε να ανασάνουμε. Ο αέρας ήταν γεμάτος από απαίσιες οσμές, από τα κάτουρα και τα σκατά και τις πληγές μας, που κακοφόρμιζαν. Αρρωσταίναμε και πεθαίναμε, αλυσοδεμένοι, έχοντας πέσει θύματα της αφροσύνης και της πλεονεξίας των αγοραστών μας. Οι πληγές από τις αλυσίδες ήταν δυσβάσταχτες. Τα ουρλιαχτά των γυναικών και τα βογκητά των ετοιμοθάνατων έφτιαχναν ένα σκηνικό τρόμου, που μου είναι αδύνατο να σας περιγράψω. (…) Όταν φτάσαμε και μας πουλήσανε στο Ρίτσμοντ (σ..σ. της Βιρτζίνια), οι χειρότεροι λευκοί ήταν οι επιστάτες μας, άτομα της κατώτερης υποστάθμης, που πετσόκοβαν και κατακρεουργούσαν τους δούλους και μας φέρονταν σαν να ήμασταν ζώα» (Ο απελεύθερος δούλος, Ολάουντα Εκουιάνο, για το ταξίδι στο Ατλαντικό Πέρασμα και τη δουλεία στις φυτείες, 18ος αιώνας).

Τι σημαίνει μικρή ιδιοκτησία για τα κοινοβούλια και τους λευκούς του Νότου (και όχι μόνο σε αυτόν) ή Διασπώντας την ταξική συνεργασία λευκών και μαύρων

«Κάθε λευκός είναι ανώτερος από τον οποιοδήποτε νέγρο. Ως αντιπρόσωποι των συμπολιτών μας, θεωρούμε σκόπιμο να διαβεβαιώσουμε την κοινότητα μας πως η παραχώρηση 20 εκταρίων γης για καλλιέργεια, οι 350 λίβρες καλαμπόκι, τα τριάντα σελίνια και το ένα τουφέκι σε κάθε λευκό υπηρέτη δεν πρόκειται να διαταράξουν την τάξη και την οργάνωση της ζωής μας. Αντίθετα, με αυτόν τον τρόπο, οι λευκοί υπηρέτες θα μάθουν να είναι ιδιοκτήτες και να υπερασπίζονται με το όπλο στο χέρι, και την ιδιοκτησία τη δική τους, και την ιδιοκτησία των έως χθες, κυρίων τους από κάθε νέγρο εισβολέα, κλέφτη ή δραπέτη. Προτείνουμε τον νόμο αυτόν, με πλήρη επίγνωση ότι αποτελεί το πλέον κατάλληλο μέτρο για να σταματήσουν οι συνεργασίες, οι αποδράσεις και οι ανταρσίες που οργανώνουν έως σήμερα, από κοινού, οι λευκοί υπηρέτες των οικιών με τους νέγρους σκλάβους των χωραφιών» (Η πολιτειακή Βουλή των Αντιπροσώπων της Βιρτζίνια εξηγεί το σκεπτικό του νόμου Περί λήξεως συμβάσεων εργασίας των λευκών υπηρετών, 1705).

Διαφωτισμός, είπατε;

«Τείνω να πιστέψω ότι οι νέγροι είναι κατώτεροι των λευκών. Εκ φύσεως. Ποτέ δεν υπήρξε κάποιο πολιτισμένο έθνος με άλλο χρώμα επιδερμίδας εκτός από το λευκό ή και κάποιο άτομο που να διακρίθηκε για τις πράξεις του ή για τον στοχασμό του. Ανάμεσα στους νέγρους δεν θα συναντήσουμε ούτε την τέχνη, ούτε την πολυμήχανη κατασκευή, ούτε την επιστήμη» (Ο άγγλος «διαφωτιστής» Ντέιβιντ Χιουμ στο Συμπλήρωμα της Πραγματείας για την Ανθρώπινη Φύση, 1739).

Μια Διακήρυξη στα χαρτιά του δουλοκτήτη Τόμας Τζέφερσον

«Όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ίσοι» (Διακήρυξη της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας, 4 Ιουλίου 1776).

Ένα Σύνταγμα στο Βερμόντ, με πολλούς αστερίσκους

«... κανένας άνδρας, που γεννήθηκε σε αυτήν τη χώρα, ή μεταφέρθηκε από τη θάλασσα, δεν πρέπει να κρατηθεί από τον νόμο για να υπηρετήσει οποιοδήποτε άτομο, ως υπηρέτης, σκλάβος ή μαθητευόμενος, αφού φτάσει στην ηλικία των 21 ετών, ούτε γυναίκα, με τον ίδιο τρόπο, αφού φτάσει στην ηλικία των δεκαοκτώ ετών, εκτός εάν δεσμεύονται από τη δική τους συγκατάθεση, και αφού φτάσουν σε αυτήν την ηλικία, ή δεσμεύονται από τον  νόμο, για την πληρωμή χρεών, αποζημιώσεων, προστίμων, εξόδων, ή άλλων παρόμοιων» (Σύνταγμα της πολιτείας του Βερμόντ, 4 Ιουλίου 1777, πρώτη, μερική κατάργηση της δουλείας σε αμερικανικό έδαφος. Παρά το γεγονός ότι το Βερμόντ κατάργησε τη δουλεία με τις παραπάνω προϋποθέσεις, σκλάβοι στην πολιτεία υπήρχαν έως το 1810. Το 1791, η Βουλή των Αντιπροσώπων του Βερμόντ έδωσε δικαίωμα ψήφου στους απελευθερωμένους σκλάβους, ενώ το 1858, με την λεγόμενη Πράξη Απελευθέρωσης, κάθε μαύρος που έφθανε στο έδαφος του Βερμόντ, κηρυσσόταν αυτομάτως, ελεύθερος πολίτης με πλήρη δικαιώματα).

Εντυπώσεις από το δουλεμπορικό λιμάνι του Μπρίστολ στην Αγγλία

«Στην πόλη μας, δεν υπάρχει ούτε ένα τούβλο που να μην έχει φτιαχτεί με το αίμα του δούλου. Μεγαλόπρεπα μέγαρα, πολυτελής διαβίωση, υπηρέτες με λιβρέες, όλα ήταν το προϊόν του πλούτου που δημιουργήθηκε από τα βάσανα και τα βογκητά των δούλων, που πωλούνταν και αγοράζονταν από τους εμπόρους στο λιμάνι. (…) Και έτσι λειτουργεί το πράμα – στέλνουμε στην Αφρική αγαθά ευτελούς αξίας και οι φύλαρχοι – κυνηγοί τα ανταλλάσσουν με τους δούλους αιχμαλώτους τους. Αυτοί, κατόπιν, πωλούνται στις αποικίες για να μαζέψουν τη σοδειά, στις φυτείες του καφέ, του ζαχαροκάλαμου και του ρυζιού σε φριχτές συνθήκες. Μετά, αυτά τα προϊόντα επιστρέφουν με τα ίδια καράβια των δουλεμπόρων στα λιμάνια της Αγγλίας, όπου αδειάζουν τα σακιά με τον καφέ και το ρύζι και τη ζάχαρη, για να φορτώσουν καθρέπτες και υφάσματα για τους αφρικανούς φυλάρχους και τους πορτογάλους και τους ολλανδούς και τους γάλλους και τους άγγλους προστάτες τους, που επιβλέπουν το κυνήγι και την αιχμαλωσία των νέγρων. Και ο κύκλος δεν έχει τέλος» (Ανωνύμου, Χρονικό της πόλεως του Μπρίστολ και της Ιστορίας του λιμένος της, πρώτη ξεκάθαρη περιγραφή του τριγωνικού εμπορίου στον Ατλαντικό, 1783).

Ο κατάλληλος άνθρωπος, στην κατάλληλη θέση

«Κάθε νέγρος στις φυτείες μου, βγάζει κέρδος 257 δολάρια κάθε χρόνο και για τη συντήρηση του, ξοδεύω μόνο 12. Οι νέγροι είναι η καλύτερη βάση για επενδύσεις και για τη σύσφιξη των νέων, εμπορικών μας σχέσεων» (Ο Τζέιμς Μάντισον, μετέπειτα 4ος πρόεδρος των ΗΠΑ, συζητάει με τη βρετανική αποστολή αποκατάστασης του εμπορίου καπνού, βαμβακιού και ρυζιού, ανάμεσα στις νεοσύστατες ΗΠΑ και τη Βρετανική Αυτοκρατορία, το 1785).

«Απολογισμός: 66 στασιαστές, νεκροί στη διάρκεια των ταραχών, 16, θα εκτελεστούν ως πρωτεργάτες της ανταρσίας, διά τυφεκισμού» (Η κατάληξη της εξέγερσης των σκλάβων στη Νέα Ορλεάνη το 1811, όταν ο ομοσπονδιακός στρατός των ΗΠΑ και η τοπική πολιτοφυλακή των λευκών δουλοκτητών έπειτα από διαταγή του προέδρου, Τζέιμς Μάντισον, τσάκισαν την ανταρσία περίπου 900 σκλάβων γης).

Οι σκλάβοι επαναστατούν έξω από την καλύβα του μπαρμπα-Θωμά

«Υπάρχουν δύο πράγματα που μπορώ να διεκδικήσω – ελευθερία ή θάνατο. Αν δεν μπορώ να αποκτήσω το πρώτο, αποδέχομαι με χαρά το δεύτερο. Κανείς δεν θα με πιάσει ζωντανή» (Η εξεγερμένη σκλάβα Χάριετ Τάμπμαν, εξηγεί τη σύσταση του Υπογείου Δικτύου αποδράσεων και φυγάδευσης σκλάβων από τον Νότο στον Βορρά των ΗΠΑ, 1850).

«Δεν ήταν το χρώμα του δέρματος, αλλά τα εγκλήματα, δεν ήταν ο Θεός, αλλά οι άνθρωποι, εκείνοι μπορούσαν να δώσουν την εξήγηση για την ύπαρξη της δουλείας. Επίσης, έμαθα νωρίς και μια άλλη αλήθεια – οτιδήποτε μπορεί να φτιάξει ο άνθρωπος, πάλι ο άνθρωπος μπορεί να το ανατρέψει και να το καταστρέψει. Και ότι ο ισχυρός δεν παραχωρεί κάτι αν δεν του απαιτηθεί να το κάνει» (Ο πρώην σκλάβος και δεινός ρήτορας, συγγραφέας και πολιτικός, Φρέντερικ Ντάγκλας συμπυκνώνει στον πρόλογο της Αυτοβιογραφίας του, το νόημα της πολιτικής πάλης ενάντια στη δουλεία, 1858).

Το «κυνηγόσκυλο νέγρων του Ιλινόις» που έγινε ο πρόεδρος της Χειραφέτησης (;)

«Παραδέχομαι ότι δεν αντέχω αυτά τα ταλαίπωρα πλάσματα να διώκονται. Όμως δαγκώνω τα χείλη μου και παραμένω σιωπηλός. Είμαι αντίθετος με τη δουλεία, αλλά δεν θα αναγνωρίσω ποτέ ότι ένας νέγρος είναι ισότιμος με έναν λευκό. Αν ήταν εφικτό, θα απελευθέρωνα τους σκλάβους και θα τους έστελνα ξανά πίσω στην Αφρική» (Ο μετέπειτα πρόεδρος των ΗΠΑ, Αβραάμ Λίνκολν, ως γερουσιαστής των Δημοκρατικών του Ιλινόις, σχολιάζει σε επιστολή του, τον Νόμο περί Φυγάδων Σκλάβων του 1850, που αποτελούσε το θεσμικό ανθρωποκυνηγητό συντριβής και εξόντωσης των δραπετών σκλάβων του Νότου. Ο Λίνκολν έγινε πρόεδρος με τη διάσπαση των Δημοκρατικών, από όπου προέκυψε το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα το 1860, του οποίου ηγήθηκε στον δρόμο για την προεδρία και τον Εμφύλιο Πόλεμο).

«Την 1η Ιανουαρίου 1863 μ.Χ. όσοι σκλάβοι βρίσκονται σε πολιτεία ή σε επαρχία πολιτείας που έχει επαναστατήσει εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών, θα θεωρούνται αμέσως και για πάντα ελεύθεροι» - «Στη Διακήρυξη της Χειραφέτησης, η αρχή που ισχύει δεν είναι ότι ένα ανθρώπινο ον δεν μπορεί νόμιμα να εξουσιάζει ένα άλλο, αλλά ότι δεν μπορεί να το κάνει, αν δεν είναι πιστό στις Ηνωμένες Πολιτείες» (Η εφημερίδα London Spectator κατακεραυνώνει τη Διακήρυξη της Χειραφέτησης του προέδρου Λίνκολν, 1863).

Όταν ένας πρόεδρος ανατρέπει την απόφαση ενός στρατηγού (και δεν είναι για καλό…)

«Σε κάθε οικογένεια απελεύθερων σκλάβων παραχωρούνται 16 εκτάρια γης από τις αμμώδεις θίνες των παραλίων και έως και 30 μίλια στο εσωτερικό της πολιτείας της Τζόρτζια» (Ειδική Διαταγή υπ’ αριθμόν 15 του στρατηγού της Ένωσης/των Βορείων, Γουίλιαμ Τ. Σέρμαν, Σαβάνα, 4 Ιανουαρίου 1865. Μέσα σε πέντε μήνες, τουλάχιστον 4.000 μαύροι απελεύθεροι είχαν εγκατασταθεί στις αγροικίες και τα χωράφια, που είχε εκχωρήσει ο στρατηγός).

«Διατάσσεστε να εκδιώξετε τους νέγρους από τα παράλια της Τζόρτζια. Δεν είχε καμία δουλειά ο παλαβιάρης (σ.σ. ο Σέρμαν) να τους δώσει αυτή τη γη! Η γη ανήκει στην πολιτεία της Τζόρτζια και τους νόμιμους ιδιοκτήτες της!» (Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Άντριου Τζόνσον, που είχε διαδεχθεί τον Λίνκολν μετά τη δολοφονία του, αποκαθιστά τη «διασαλευθείσα τάξη» στον Νότο και τη Σαβάνα, με τηλεγράφημα του, 6 Αυγούστου 1865 – δύο μέρες μετά, ο στρατός της Ένωσης/των Βορείων, εκδιώκει, με τις ξιφολόγχες στα τουφέκια, τους 4.000 μαύρους του «θείου Μπίλυ», από τα χωράφια τους).

Ο Νότος μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο – «Ανασυγκρότηση» του «Γατόπαρδου» (άλλαξαν όλα, και δεν άλλαξε τίποτα) στη σκιά της Κου-Κλουξ-Κλαν

«Μέμφις, Τενεσί, 14 Μαΐου 1866, πλήθος λευκών, που κραδαίνει σταυρούς και φοράει λευκές μάσκες, σκοτώνει 46 νέγρους, παλιούς πολεμιστές της Ένωσης (των Βορείων) και δύο λευκούς συμπαθούντες, βιάζει πέντε νέγρες και βάζει φωτιά σε 90 σπίτια νέγρων. Νέα Ορλεάνη, 4 Ιουλίου 1866, η επέτειος της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας ‘’γιορτάζεται’’ με το λιντσάρισμα 35 νέγρων και 3 λευκών, ύποπτων για φιλονεγρισμό. Από τις 28 Μαΐου 1868  έως τις 14 Ιανουαρίου 1871, στην πολιτεία του Κεντάκι, άγνωστος αριθμός νέγρων, τουλάχιστον 64, δολοφονούνται από άνδρες με καλυμμένα πρόσωπα» (Μετά τον Εμφύλιο, πρώτες εγκληματικές εμφανίσεις της τρομοκρατικής οργάνωσης, Κου-Κλουξ-Κλαν στον Νότο, κατάλογος της ειδικής επιτροπής της Γερουσίας για τoν οικονομικό και κοινωνικό απολογισμό της Περιόδου της Ανασυγκρότησης, Μάρτιος-Ιούνιος 1880).

«Αναγκαστήκαμε να φύγουμε από τον Νότο. Είδαμε και νιώσαμε ότι ολόκληρος ο Νότος, η κάθε πολιτεία εκεί, είχε πέσει στα χέρια των ίδιων ανθρώπων που μας κρατούσαν υπόδουλους. Για εμάς, δεν υπήρχε ζωή εκεί» (Ο απελεύθερος βετεράνος στρατιώτης των Βορείων, Χένρι Άνταμς, εξηγεί τη φυγή του από τη Λουιζιάνα, στην ίδια με την προηγούμενη παράγραφο, ειδική επιτροπή της Γερουσίας, Ουάσιγκτον, Απρίλιος 1880. Δέκα χρόνια νωρίτερα, οι περισσότερες πολιτείες του Νότου με πρώτες το Τενεσί, τη Βόρεια Καρολίνα και την Αλαμπάμα έχουν υιοθετήσει τους Νόμους του Τζίμυ Κρόου, το Απαρτχάιντ των ΗΠΑ με τον ευφημισμό «separated but equal», που τυπικά κράτησε έως το 1965 - ξεχωριστές γειτονιές για μαύρους, ξεχωριστά σχολεία, διαφορετικές δημόσιες τουαλέτες, διαφορετικά καθίσματα στα λεωφορεία και τους σταθμούς των τρένων, υποδεέστερες θέσεις εργασίας, διαφορετικές και βαρύτερες ποινές για αδικήματα κτλ, στέρηση του δικαιώματος του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι).

«Το Λαϊκό Κόμμα δεν δημιουργήθηκε για να απελευθερώσει τους μαύρους, αλλά για να ελευθερώσει όλους τους ανθρώπους από την καταπίεση και τη βία των καπιταλιστών. Για να κερδίσει για λογαριασμό όλων, την ελευθερία χωρίς την οποία, δεν υπάρχει πολιτική ελευθερία» (Ιδρυτική Διακήρυξη του παραρτήματος του Λαϊκού Κόμματος στο Τέξας, Ντάλας, 4 Ιουλίου 1891). «Παρακαλώ τον Θεό να τοποθετήσει η κυβέρνηση, στρατιώτες με εφ’ όπλου λόγχη γύρω από την κάλπη, ώστε οι νέγροι να ψηφίσουν με δίκαιο τρόπο» (Ανώνυμος αγρότης, μέλος της Κου-Κλουξ-Κλαν σε τοπική εφημερίδα της Αλαμπάμα, ενόψει των τοπικών εκλογών, Αύγουστος 1892).

Όταν «ήρωες» του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου πολεμούν γυναικόπαιδα και ανέργους, λευκούς, μαύρους και ερυθρόδερμους, στις ΗΠΑ της Μεγάλης Ύφεσης

«Χιλιάδες είναι οι βετεράνοι, οι γυναίκες και τα παιδιά τους, που τρέχουν να γλιτώσουν από τα δακρυγόνα και τα αφηνιασμένα άλογα. Στρατιώτες βάζουν φωτιά στα παραπήγματα και τις σκηνές. Σε λίγο, ολόκληρος ο καταυλισμός έχει παραδοθεί στις φλόγες. Ένα μικρό παιδί, ένα αγοράκι, κλαίει μπροστά μας, αναζητώντας τη μητέρα του. Λευκοί και νέγροι και Ινδιάνοι, ενωμένοι, προσπαθούν να προβάλουν αντίσταση. Είναι αδύνατο. Το ιππικό εφορμά και τσαλαπατά όσους αντιστέκονται, τα δακρυγόνα έχουν πνίξει τους διαδηλωτές και η ατμόσφαιρα έχει γεμίσει από τα ουρλιαχτά των πληγωμένων» («Μάχη της Ανακόστια Φλατς», 28 Ιουλίου 1932, απόγειο της Μεγάλης Ύφεσης του ‘29. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Χέρμπερτ Χούβερ έχει διατάξει τον υποστράτηγο διοικητή της Εθνοφρουράς της Ουάσιγκτον, Ντάγκλας ΜακΆρθουρ, να διαλύσει τον λεγόμενο «Στρατό των Επιδομάτων» (Bonus Army), τους 43.000 άνεργους βετεράνους του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου οι οποίοι έχουν συγκεντρωθεί στις όχθες του ποταμού Ποτόμακ, απαιτώντας δουλειά, φαγητό και μια στέγη πάνω από το κεφάλι τους, και μαζί με τις οικογένειες τους έχουν στήσει έναν προσφυγικό καταυλισμό, σχεδόν απέναντι από το Καπιτώλιο.

Ο ΜακΆρθουρ συγκεντρώνει τέσσερις ίλες ιππικού, τέσσερις λόχους πεζικού και έξι άρματα μάχης, που εκτοξεύουν καπνογόνες και δακρυγόνες βόμβες,  για να διαλύσει τους συγκεντρωμένους. Υπασπιστής του ΜακΆρθουρ και σύνδεσμος επικοινωνίας με την αστυνομία, είναι ο ταγματάρχης Ντουάιτ Αϊζενχάουερ και διοικητής του ιππικού, ο ταγματάρχης, Τζωρτζ Σ. Πάτον. Οι άοπλοι άνεργοι βετεράνοι διαλύονται μέσα σε ένα σύννεφο δακρυγόνων και αίματος.

Απολογισμός, 4 διαδηλωτές και απεργοί, νεκροί, δύο λευκοί και δύο μαύροι, δύο μικρά παιδιά, νεκρά στο νοσοκομείο, ένα βρέφος 11 μηνών χάνει την όραση του από τα δακρυγόνα, 1.234 άνδρες και γυναίκες τραυματίζονται σοβαρά από τις οπλές των αλόγων και τις ξιφολόγχες των πεζικάριων. Η περιγραφή ανήκει στο αρχείο της εφημερίδας, Ουάσιγκτον Ποστ. Αργότερα, ΜακΆρθουρ, Αϊζενχάουερ και Πάτον θα πρωταγωνιστήσουν και στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο – ο δεύτερος θα γίνει και πρόεδρος των ΗΠΑ).

«Νέγροι και Δρόμοι» - Μύθοι και αλήθειες για το New Deal, τον Ρούσβελτ  και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο

«Το πρόγραμμα, με το οποίο θα κυβερνήσω, είναι σαφές και συμπυκνώνεται σε δύο λέξεις: Νέγροι. Και δρόμοι. Τους πρώτους, τους σιχαίνομαι. Τους δεύτερους, τους κατασκευάζω» (Ο υποψήφιος του Δημοκρατικού Κόμματος για τη θέση του κυβερνήτη της Τζόρτζια, Γιουτζίν Τάλμεϊτζ, το 1932. Ο Τάλμεϊτζ υπήρξε υποστηρικτής του προέδρου Ρούσβελτ και διατέλεσε σκληρός ρατσιστής κυβερνήτης στην πολιτεία του Νότου από το 1933 έως το 1937  και από το 1941 έως το 1943).

«Η εποχή του New Deal τόνωσε ψυχολογικά τους μαύρους (η κυρία Ρούσβελτ τους συμπαθούσε και πολλοί μαύροι τοποθετήθηκαν σε κυβερνητικές θέσεις), όμως τα περισσότερα προγράμματα του New Deal, τους αγνόησαν. Οι περισσότεροι μαύροι ήταν κολίγοι, εργάτες σε αγροκτήματα, χειρώνακτες της περιπλάνησης και οικιακοί βοηθοί με αποτέλεσμα να μην έχουν δικαίωμα στα επιδόματα ανεργίας και την κοινωνική ασφάλιση, την κρατική ενίσχυση των καλλιεργειών και το ελάχιστο μεροκάματο.

Ο Ρούσβελτ, που δεν ήθελε να εξοργίσει τους λευκούς πολιτικούς του Νότου, επειδή χρειαζόταν την πολιτική τους στήριξη, δεν επέμεινε στη θέσπιση νομοθεσίας που θα απαγόρευε το λιντσάρισμα. Στις ένοπλες δυνάμεις εφαρμοζόταν πολιτική διαχωρισμού των μαύρων από τους λευκούς.

Στην αγορά εργασίας υπήρχαν επίσης διακρίσεις σε βάρος των μαύρων – ήταν οι πρώτοι που απολύονταν και οι τελευταίοι που έβρισκαν δουλειά. Το 1941, παραμονές του πολέμου, ο Άλαν Φίλιπ Ράντολφ, επικεφαλής της Ένωσης Αχθοφόρων σε Κλινάμαξες απείλησε ότι θα πραγματοποιηθεί μαζική πορεία διαμαρτυρίας στην Ουάσιγκτον. Μόνο τότε, ο Ρούσβελτ δέχθηκε να εκδώσει ένα προεδρικό διάταγμα για την ίδρυση της Επιτροπής Ίσων Ευκαιριών στην Εργασία. Η επιτροπή, όμως, δεν είχε πραγματική δύναμη να επιβάλει την εργασιακή ισότητα και έτσι, δεν κατάφερε να επιφέρει ουσιώδεις αλλαγές» (Ο Χάουαρντ Ζιν κονιορτοποιεί τον μύθο του «αριστερού» Ρούσβελτ και του New Deal, στην εμβληματική «Ιστορία του Λαού των Ηνωμένων Πολιτειών»).

«Χάρλεμ, 19 Μαρτίου 1935, ημέρα ψήφισης του New Deal στο Κογκρέσο – Εξέγερση στις γειτονιές, 10.000 μαύροι ξεχύνονται στους δρόμους και καταστρέφουν καταστήματα και σπίτια λευκών. Οι περισσότεροι είναι άνεργοι, ζουν σε βρώμικα και ανήλιαγα υπόγεια, μαζί με αρουραίους και υποφέρουν από φυματίωση. Οι γυναίκες τους έχουν εξωθηθεί στην πορνεία. Ανεξάρτητα αν εργάζονται ως οικιακές βοηθοί ή ως πόρνες, οι γυναίκες του Χάρλεμ περιμένουν στα πεζοδρόμια, ώρες ολόκληρες, με ήλιο ή βροχή, με ζέστη και με κρύο, για να δουλέψουν, για 10,15 σεντς την ώρα. Παρακαλούν για έναν πελάτη. Οι άνδρες τους, δεν άντεξαν την ταπείνωση και εξεγέρθηκαν» (Οι μαύρες υπηρέτριες Έλα Μπέηκερ και Μάρβελ Κουκ γράφουν στο ριζοσπαστικό περιοδικό The Crisis, Απρίλιος 1935. Η εξέγερση στο Χάρλεμ κατεστάλη από την εθνοφρουρά και την αστυνομία με απολογισμό δύο νεκρούς μαύρους).

«Στο πεζικό, μας φέρονται ρατσιστικά. Στο ναυτικό, μας δέχονται μόνο ως τραπεζοκόμους. Ο Ερυθρός Σταυρός αρνείται το αίμα μας. Οι εργοδότες και τα σωματεία δεν μας θέλουν. Τα λιντσαρίσματα δεν έχουν σταματήσει. Μας φέρονται ρατσιστικά, μας φτύνουν στον δρόμο, μας αρνούνται τα πολιτικά μας δικαιώματα. Τι χειρότερο θα μας έκανε ο Χίτλερ;» (Ο Γουόλτερ Γουάιτ, ηγέτης της Εθνικής Ένωσης για την Πρόοδο των Εγχρώμων αναρωτιέται φωναχτά για τη μεταχείριση των μαύρων, στις εμπόλεμες ΗΠΑ του Ρούσβελτ, 1942).

«Ο μέσος Γιαπωνέζος είναι παράλογος και αδαής. Σε πάρα πολλά, θυμίζει νέγρο – ίσως ανήκει στο ανθρώπινο είδος, όμως δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποστηρίζουν κάτι τέτοιο» (περιοδικό Time, πολεμική ανταπόκριση από τις μάχες στην Ιβοτζίμα, Μάρτιος 1945).

Από την Ρόζα Παρκς στο «Βιετνάμ του Μισισιπή» και τις εξεγέρσεις των γκέτο ή Πέρα από το Having a dream

«Πρώτα από όλα, όλη τη μέρα δούλευα. Ήμουν φοβερά κουρασμένη. Τόσα χρόνια ράβω ρούχα, για να τα φορούν λευκοί. Αλλά δεν ήταν αυτό που σκέφτηκα εκείνη τη στιγμή. Αυτό που ήθελα να μάθω ήταν – πότε και με ποιον τρόπο θα προσδιορίσουμε τα δικαιώματα μας που έχουμε ως ανθρώπινα όντα; Εκείνη τη στιγμή, ο οδηγός μου έκανε μια παρατήρηση. Εγώ δεν είχα διάθεση να υπακούσω. Τότε, ο οδηγός κάλεσε έναν αστυνομικό, εκείνος με συνέλαβε και με έσυρε στη φυλακή» (Η Ρόζα Παρκς εξιστορεί τα γεγονότα της 1ης Δεκεμβρίου 1955 στο δημοτικό λεωφορείο του Μοντγκόμερι, στην Αλαμπάμα, όταν αρνήθηκε να παραχωρήσει τη θέση της, σε έναν λευκό συνεπιβάτη).

«Και έτσι, η πορεία προς τη Ουάσιγκτον έχασε τη μαχητικότητα της. Έπαψε να είναι οργισμένη, έπαψε να είναι καυτή, έπαψε να είναι ασυμβίβαστη. Για την ακρίβεια, έπαψε να είναι πορεία. Έγινε ένα τσίρκο, μια εκδρομή. Τίποτα περισσότερο από ένα τσίρκο, μαζί με τους γελωτοποιούς του. Ήταν ένα ξεπούλημα. Μια κατάληψη, που οι ηγέτες είπαν στους μαύρους ποια ήταν τα σωστά συνθήματα, τα σωστά πανό, η σωστή ώρα προσέλευσης και αποχώρησης. Και έπειτα τους διέταξαν να έχουν φύγει από την πόλη έως το σούρουπο» (Ο Μάλκολμ Εξ δεν μασάει τα λόγια του, για την περίφημη Πορεία στην Ουάσιγκτον, όπου ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ εκφώνησε το Ι have a dream, Αύγουστος 1963).

«Ο Κένεντι κατάφερε να μεταπείσει τους ηγέτες του κινήματος, για να μην πολιορκηθεί το Καπιτώλιο ούτε να αποκλειστεί ο Λευκός Οίκος. Έτσι, ο πρόεδρος ενέταξε τη μαύρη επανάσταση στον δημοκρατικό συνασπισμό του» (Ο σύμβουλος του Κένεντι, Άρθουρ Σλέζινγκερ στα απομνημονεύματα του, «Χίλιες Μέρες», για την ίδια Πορεία).

«Ελευθερία θα έχετε μόνο όταν δώσετε στον εχθρό σας να καταλάβει ότι θα κάνετε τα πάντα για να την αποκτήσετε. Μόνο τότε, θα την αποκτήσετε. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος. Όταν υιοθετήσετε  αυτή τη συμπεριφορά, θα σας πουν τρελονέγρους ή τρελοαράπηδες – δεν χρησιμοποιούν πια τη λέξη νέγρος. Επίσης θα σας αποκαλέσουν ριζοσπάστες, εξτρεμιστές, στασιαστές, κομμουνιστές και ανατρεπτικά στοιχεία. Αν όμως κρατήσετε αυτή τη ριζοσπαστική στάση για αρκετά μεγάλο διάστημα και εμπνεύσετε αρκετούς άλλους να σας μιμηθούν, τότε θα αποκτήσετε την ελευθερία σας» (Ο Μάλκολμ Εξ σε χριστουγεννιάτικη ομιλία του, στο Χάρλεμ, τέλη του 1964).

«Οι μαύροι του Λος Άντζελες με την εξέγερση τους, καθιστούσαν σαφές ότι στο εξής, δεν θα έστρεφαν και το άλλο μάγουλο. Ότι αν τους κέντριζαν ή τους υποτιμούσαν και τους έφερναν σε απόγνωση, θα ανταπέδιδαν τα ίσα, έστω και αν η βία δεν ήταν η ενδεδειγμένη απάντηση» (Ο δημοσιογράφος Ρόμπερτ Κόνοτ, για την πολυήμερη εξέγερση στο γκέτο Γουότς του Λος Άντζελες, τον Αύγουστο του 1965, που τερματίστηκε με την επέμβαση της εθνοφρουράς, 34 νεκρούς μαύρους και 4.000 κρατούμενους στις φυλακές. Η εξέγερση είχε ξεσπάσει λόγω των fake news της αστυνομίας σε βάρος ενός ζευγαριού, πως είχαν φτύσει αστυνομικούς. Κατόπιν, οι αστυνομικοί τους είχαν συλλάβει και βασανίσει άγρια σε αστυνομικό τμήμα).

«Οι φοιτητές που συμμετέχουν σε πορείες, καταλήψεις και διαμαρτυρίες, εκεί όπου εξελίσσονται ταραχές, οφείλουν να γνωρίζουν και να περιμένουν πως είτε θα τραυματιστούν είτε θα σκοτωθούν σε μία επέμβαση της αστυνομίας ή της εθνοφρουράς» (Ο διορισμένος από τους Τζον και Ρόμπερτ Κένεντι, δικαστής του Περιφερειακού Δικαστηρίου του Μισισιπή, Χάρολντ Κοξ, αιτιολογεί την αθωωτική απόφαση των (λευκών) ενόρκων, για δέκα αστυνομικούς που κατηγορούνταν για τον φόνο δύο μαύρων φοιτητριών στους κοιτώνες του κολεγίου Τζάκσον, το οποίο τελούσε σε κατάληψη εναντίον του πολέμου στο Βιετνάμ και της ρατσιστικής βίας στον Νότο, Μάιος 1970).

Η μαύρη «μεσαία τάξη», η ρεϊγκανική αστυνομική βία, το ρατσιστικό Χόλιγουντ ή Do the right thing, Clint.

«Με την εκλογή του Μέιναρντ Τζάκσον στη δημαρχία της Ατλάντα και γενικά με την ανάδειξη μαύρων της μεσαίας τάξης σε σημαντικά, πολιτικά αξιώματα, διαπιστώνεται ότι η επιρροή των λευκών επιχειρήσεων και γενικά η οικονομική ισχύς των λευκών, σε καμία περίπτωση δεν εξασθενεί ούτε απειλείται» (το editorial των New York Times, στις 19 Οκτωβρίου 1977, 31 χρόνια προτού εμφανιστεί στο προσκήνιο η προεδρική σαπουνόφουσκα με το όνομα Μπαράκ Ομπάμα).

«Αφουγκράζομαι την αγωνία των Αμερικανών, ακούω τις φωνές των παιδιών αυτής της σπουδαίας γης. Και δηλώνω ότι θα υπάρξουν λύσεις, για να ξαναγίνει η Αμερική, μεγάλη και για να φτάσει στα επίπεδα ζωής, απασχόλησης και ευημερίας που κάθε Αμερικανός ονειρεύεται για εκείνον και την οικογένεια του» (Ομιλία του προέδρου, Ρόναλντ Ρέιγκαν για την καταπολέμηση της ανεργίας, Απρίλιος 1983. Στη Φλόριδα, την ίδια εποχή, το ποσοστό ανεργίας ανάμεσα στους αφροαμερικανούς ήταν 50% και τον Μάιο του 1983, η κυβέρνηση των Ρεπουμπλικάνων ξεκίνησε το πρόγραμμα κατασκευής και ανέγερσης  νέων φυλακών. Το 65% των τροφίμων μέσα σε τρία χρόνια, ήταν φτωχοί αφροαμερικανοί. Αυτή ήταν η… λύση για την αντιμετώπιση της ανεργίας).

«Ειλικρινά, δεν καταλαβαίνω τα όσα μου αποδίδονται (…). Στο Βιετνάμ, οι ίδιες μέθοδοι εντατικής ανάκρισης,  μου εξασφάλισαν πρώτα μια προαγωγή και έπειτα ένα παράσημο εξαίρετων πράξεων από τον πρόεδρο (σ.σ. Ρίτσαρντ Νίξον). Σήμερα, διάφοροι λένε διάφορα. Όπως ο Βιετκόνγκ κομμουνιστής ήταν επικίνδυνος για την πατρίδα, έτσι και ο μαύρος στις ΗΠΑ είναι επικίνδυνος για το κράτος. Όλοι οι μαύροι, είναι ένοχοι στο Σικάγο. Όλοι! Όλοι εμπλέκονται ή έχουν εμπλακεί σε κάποιο αδίκημα, κλοπή, ληστεία, φόνο, ναρκωτικά. Απλά, με την εντατική ανάκριση, είναι υποχρεωμένοι να αποκαλύψουν ακριβώς για ποιο έγκλημα είναι ένοχοι» (Ο αστυνομικός διευθυντής της Νότιας Περιφέρειας στο Σικάγο, Τζον Μπερτζ, απολογείται στην Προκαταρκτική Ακροαματική Διαδικασία για την καθαίρεση και την απόταξη του από την αστυνομία, το 1992. Από το 1979 έως το 1991, ο Μπερτζ είχε διευθύνει και συμμετάσχει σε 214 βασανισμούς αφροαμερικανών συλληφθέντων και κρατουμένων, βασανιστήρια, που ξεκινούσαν από τον φάλαγγα και το συνεχές ξύλο στον κορμό και τα άκρα και κατέληγαν σε εικονικούς πνιγμούς.

Εκατό δεκαοχτώ (118) Αφροαμερικανοί είχαν βασανιστεί απάνθρωπα από τον ίδιο τον Μπερτζ, τέσσερις είχαν καταλήξει σε αναπηρικές καρέκλες, ανάπηροι διά βίου, δύο είχαν πεθάνει από επιπλοκές των τραυμάτων τους, μήνες αργότερα και 4 είχαν οδηγηθεί στην ηλεκτρική καρέκλα και είχαν εκτελεστεί, ενώ ήταν αθώοι. Στην πραγματικότητα και γενικά, μόλις 16 από τους βασανισθέντες θα μπορούσε να κατηγορηθούν για κάποιο ήσσονος σημασίας αδίκημα, πχ την κλοπή τροφίμων από σουπερμάρκετ ή την κατοχή μαριχουάνας. Ο Μπερτζ αποτάχθηκε από την αστυνομία το 1993 και είδε το όνομα του να φιγουράρει στα βιβλία ιστορίας και καταπολέμησης των φυλετικών διακρίσεων της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στις ΗΠΑ, το 2008).

«Ο Κλιντ Ίστγουντ έκανε δύο ταινίες για την Ιβοτζίμα, οι οποίες είχαν συνολική διάρκεια πάνω από 4 ώρες. Σε αυτές, δεν υπήρχε ούτε ένας μαύρος στρατιώτης! Αν εσείς, οι δημοσιογράφοι, είχατε τα αρχίδια, θα τον ρωτούσατε γιατί το έκανε αυτό. Εγώ δεν ξέρω γιατί το έκανε. Αλλά ξέρω ότι του επισημάνθηκε έγκαιρα αυτή η παράλειψη και μπορούσε να έχει αλλάξει τα πράγματα. Δεν ήταν ότι δεν ήξερε. Έκανε δύο ταινίες, την μία πίσω από την άλλη, και δεν υπήρχε ούτε ένας μαύρος στρατιώτης. Πολλοί βετεράνοι του πολέμου, Αφροαμερικανοί, είναι εξοργισμένοι με τον Ίστγουντ. Στη δική του εκδοχή, στην Ιβοτζίμα, δεν υπήρχαν μαύροι στρατιώτες. Και η εκδοχή του, είναι διαφορετική και από την ιστορία και από τη δική μου εκδοχή» (Ο μαύρος σκηνοθέτης, Σπάικ Λι, ξεσπαθώνει εναντίον του Κλιντ Ίστγουντ για τις ταινίες, «Οι σημαίες των Προγόνων μας» και «Γράμματα από την Ιβοτζίμα» που πραγματεύονταν την αδυσώπητη μάχη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στο ιαπωνικό νησί, τον Φλεβάρη και τον Μάρτη του 1945, The Guardian, 2007).

«Μα, καλά, ο Σπάικ Λι, έχει μελετήσει ιστορία; Αυτοί (σ.σ. οι Αφροαμερικανοί) δεν ύψωσαν τη σημαία. Η ταινία, η ιστορία, η διάσημη φωτογραφία για την ύψωση της σημαίας από τους πεζοναύτες, δεν τους περιλαμβάνει. Δεν το έκαναν αυτοί. Αν έβαζα έναν αφροαμερικανό ηθοποιό, θα έρχονταν οι θεατές και θα μου έλεγαν ότι έχω χάσει τα μυαλά μου» (Ο γνωστός για τις πολιτικές θέσεις του, υποστηρικτής των Ρεπουμπλικάνων και του Τραμπ, Κλιντ Ίστγουντ προσπαθεί να μαζέψει τα ασυμμάζευτα και απαντά ανεπιτυχώς στον Σπάικ Λι, The Guardian, 2007).

«Αν θέλει (σ.σ. ο Ίστγουντ) μπορώ να οργανώσω μια συγκέντρωση με αφροαμερικανούς βετεράνους που πολέμησαν στην Ιβοτζίμα και θα ήθελα να πει σε αυτούς τους τύπους ότι ήταν ασήμαντοι στη μάχη και ότι δεν υπήρξαν καν εκεί. Και ξέρω ιστορία. Είμαι ένας μαθητής της ιστορίας. Και του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όπου πολέμησαν και συνεισέφεραν 1.000.000 Αφροαμερικανοί, άνδρες στην πρώτη γραμμή του μετώπου και γυναίκες πίσω, στα εργοστάσια, και του Χόλιγουντ και του τρόπου που το Χόλιγουντ αντιμετωπίζει τους Αφροαμερικανούς. Δεν ήταν όλα στον πόλεμο και το Χόλιγουντ, ο Τζον Γουέιν, μωρά μου!» (Ο Σπάικ Λι ανταπαντά στον Ίστγουντ και για τον πόλεμο και για το Χόλιγουντ και για τον συστημικό ρατσισμό στη ζωή και τη μεγάλη οθόνη, The Guardian, 2007).

Αντί επιλόγου

«Ρατσισμός υπάρχει σε όλες τις ταξικές κοινωνίες. Στις σταυροφορίες, οι μουσουλμάνοι είχαν δαιμονοποιηθεί ως άπιστοι, για να δικαιολογηθούν οι λεηλασίες και οι γενοκτονίες που διέπραξαν οι Ευρωπαίοι, στη Μέση Ανατολή. Οι άρχουσες τάξεις θέτουν τον έναν άνθρωπο ενάντια στον άλλον, για να διαιρέσουν τους ανθρώπους που κανονικά θα ήταν ενωμένοι ενάντια στους κοινούς εχθρούς και εκμεταλλευτές. Σε αυτό το πλαίσιο και ο ιμπεριαλισμός δικαιολογείται πιο εύκολα, όταν τα θύματα απεικονίζονται ως πολιτισμικά ή φυλετικά κατώτερα όντα. Έτσι φτιασιδώνεται ο ιμπεριαλισμός ως τάχα «εκπολιτιστική» αποστολή. Με αυτό το πρίσμα και σε έναν εκμεταλλευτικό παροξυσμό, γεννήθηκαν η δουλεία και ο ρατσισμός μετά τον 16ο αιώνα και έως σήμερα. Αποικιοκρατία, δουλεία και ρατσισμός είναι ένα σφιχτό σύμπλεγμα» (Ο Νιλ Φόκνερ στα διαδικτυακά Μαθήματα για μια Ριζοσπαστική Ιστορία του Κόσμου, Αποικίες, Δουλεία και Ρατσισμός, 2012).