Κάτι σάπιο υπάρχει στο … βασίλειο της ανακύκλωσης

«Ρι­ζι­κή ανα­θε­ώ­ρη­ση της λει­τουρ­γί­ας των Συ­στη­μά­των Εναλ­λα­κτι­κής Δια­χεί­ρι­σης (ΣΕΔ) και επα­να­σχε­δια­σμός τους, στο πλαί­σιο ενιαί­ου κε­ντρι­κού συ­ντο­νι­στι­κού φορέα για τη δια­χεί­ρι­ση των στε­ρε­ών απο­βλή­των. Επα­νε­ξέ­τα­ση του θε­σμι­κού πλαι­σί­ου με στόχο την βελ­τι­στο­ποί­η­ση της λει­τουρ­γί­ας, τη δια­φά­νεια και τον έλεγ­χο των συ­στη­μά­των εναλ­λα­κτι­κής δια­χεί­ρι­σης σε άλλα υλικά, στο πλαί­σιο ενιαί­ου κε­ντρι­κού συ­ντο­νι­στι­κού φορέα (με ανα­βάθ­μι­ση του ΕΟΑΝ). Τα έσοδα των ΣΕΔ απο­τε­λούν δη­μό­σιο πόρο και πρέ­πει να εξε­τα­στεί ο έλεγ­χός τους μέσω κρα­τι­κού λο­γι­στι­κού συ­στή­μα­τος για να απο­τε­λέ­σουν επεν­δυ­τι­κό κον­δύ­λι για την ανά­πτυ­ξη των συ­στη­μά­των της νέας δια­χεί­ρι­σης απο­βλή­των».

Η κρίση για την οποία έγινε λόγος στην αρχή εκ­δη­λώ­νε­ται με πολ­λούς τρό­πους. Άλ­λο­τε με πρα­κτι­κές πλή­ρους αδια­φά­νειας και από­κρυ­ψης βα­σι­κών πτυ­χών των δρα­στη­ριο­τή­των του συ­στή­μα­τος, όπως κα­ταγ­γέλ­λει με πρό­σφα­τη ανα­κοί­νω­σή της και η Πρω­το­βου­λία συ­νεν­νό­η­σης για τη δια­χεί­ρι­ση των απορ­ριμ­μά­των (ΠΡΩ­ΣΥ­ΝΑΤ). Άλ­λο­τε με μη τή­ρη­ση των κα­νό­νων λει­τουρ­γί­ας και με πα­ρα­βα­τι­κές συ­μπε­ρι­φο­ρές τμη­μά­των του συ­στή­μα­τος.

Κυ­ρί­ως, όμως, εκ­δη­λώ­νε­ται με την πα­ρω­χη­μέ­νη δομή που χα­ρα­κτη­ρί­ζει το σύ­στη­μα της ανα­κύ­κλω­σης και στο λάθος χα­ρα­κτή­ρα και στον προ­σα­να­το­λι­σμό του. Αφού πρό­κει­ται για ένα σύ­στη­μα που έχει στο επί­κε­ντρό του τους πα­ρα­γω­γούς και δια­χει­ρι­στές των ανα­κυ­κλώ­σι­μων προ­ϊ­ό­ντων – υλι­κών, αντί να έχει τον κα­τα­να­λω­τή – χρή­στη και τις θε­σμι­κές και μη εκ­προ­σω­πή­σεις του (συλ­λο­γι­κό­τη­τες, φο­ρείς, το­πι­κή αυ­το­διοί­κη­ση). Για αυτό και πρό­κει­ται για ένα κα­θο­λι­κά ιδιω­τι­κο­ποι­η­μέ­νο σύ­στη­μα, του οποί­ου δί­νου­με επι­γραμ­μα­τι­κά κά­ποια χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά:

• Η λει­τουρ­γία της ανα­κύ­κλω­σης, στο με­γα­λύ­τε­ρο και πιο ου­σια­στι­κό της μέρος, έχει ανα­τε­θεί σε ιδιω­τι­κές εται­ρεί­ες, τα λε­γό­με­να συ­στή­μα­τα εναλ­λα­κτι­κής δια­χεί­ρι­σης – ΣΕΔ.

• Κατά κα­νό­να, συ­γκρο­τού­νται με μορφή ανώ­νυ­μων εται­ρειών (ΑΕ), με με­τό­χους τους ίδιους τους βα­σι­κούς πα­ρα­γω­γούς ή δια­χει­ρι­στές των συ­γκε­κρι­μέ­νων κα­τη­γο­ριών ανα­κυ­κλώ­σι­μων απο­βλή­των.

• Στις εται­ρεί­ες αυτές η πο­λι­τεία έχει ενα­πο­θέ­σει την απο­κλει­στι­κή ευ­θύ­νη της δια­χεί­ρι­σης των οι­κο­νο­μι­κών ει­σφο­ρών, που εισ­ρέ­ουν στα συ­στή­μα­τα. Ο ίδιος ο Ελ­λη­νι­κός ορ­γα­νι­σμός ανα­κύ­κλω­σης – ΕΟΑΝ έχει ανα­γνω­ρί­σει πως υφί­στα­ται τε­ρά­στιο πρό­βλη­μα δια­φυ­γής ει­σφο­ρών.

• Τα επι­χει­ρη­σια­κά σχέ­δια όλων των ΣΕΔ, που ανά­με­σα στα άλλα πε­ρι­γρά­φουν τον τρόπο λει­τουρ­γί­ας και τις υπο­χρε­ώ­σεις τους, πα­ρα­μέ­νουν επτα­σφρά­γι­στο μυ­στι­κό.

• Υπάρ­χουν τε­ρά­στια κενά, του­λά­χι­στον στις επί­ση­μες εκ­θέ­σεις των ΣΕΔ, για το αν και πως τεκ­μη­ριώ­νε­ται η εκ­πλή­ρω­ση ή μη των στό­χων, που έχει θέσει η πο­λι­τεία για κάθε επι­μέ­ρους κα­τη­γο­ρία ανα­κυ­κλώ­σι­μων υλι­κών.

• Κά­ποια από τα συ­στή­μα­τα – ΣΕΔ έχουν κα­τη­γο­ρη­θεί για πα­ρα­βί­α­ση των κα­νό­νων λει­τουρ­γί­ας τους και σε κά­ποια από αυτά έχει ανα­κλη­θεί η άδεια λει­τουρ­γί­ας τους.

• Τε­ρά­στιο πρό­βλη­μα πα­ρου­σιά­ζε­ται στον τομέα της ανα­κύ­κλω­σης συ­σκευα­σιών. Το ένα από τα δύο βα­σι­κά ΣΕΔ (ΑΝΤΑ­ΠΟ­ΔΟ­ΤΙ­ΚΗ ΑΝΑ­ΚΥ­ΚΛΩ­ΣΗ ΑΕ) βρί­σκε­ται σε χρό­νια δι­κα­στι­κή δια­μά­χη με τον ΕΟΑΝ, με την άδεια λει­τουρ­γί­ας του πότε να ανα­κα­λεί­ται και πότε επι­στρέ­φε­ται.

• Το άλλο και με­γα­λύ­τε­ρο, «ΑΝΑ­ΚΥ­ΚΛΩ­ΣΗ» ΤΗΣ ΕΕΑΑ ΑΕ, έχει απο­δει­χθεί διά­τρη­το στη λει­τουρ­γία και αδια­φα­νές στη δη­μο­σιο­ποί­η­ση στοι­χεί­ων.

• Κά­ποια από τα ΚΔΑΥ, ιδιαί­τε­ρα της Ατ­τι­κής, έχουν κα­τη­γο­ρη­θεί ότι εμπλέ­κο­νται σε πα­ρά­νο­μη δια­κί­νη­ση σύμ­μει­κτων απορ­ριμ­μά­των, για πα­ρά­δειγ­μα από νησιά του Αι­γαί­ου ή από την Πε­λο­πόν­νη­σο, με το μαν­δύα των ανα­κυ­κλώ­σι­μων, όπως αυτό που κάηκε πρό­σφα­τα και στο οποίο δια­πι­στώ­θη­κε μια ανε­ξέ­λεγ­κτη συ­γκέ­ντρω­ση το­ξι­κών υλι­κών.

• Ο ΕΟΑΝ, που υπο­τί­θε­ται ότι είναι ο δη­μό­σιος φο­ρέ­ας ο επι­φορ­τι­σμέ­νος με την επο­πτεία του συ­στή­μα­τος ανα­κύ­κλω­σης, αδυ­να­τεί να ελέγ­ξει ου­σια­στι­κά ή να επι­βάλ­λει τους προ­βλε­πό­με­νους κα­νό­νες λει­τουρ­γί­ας. Για χρό­νια υπο­στε­λε­χω­μέ­νος, τους τε­λευ­ταί­ους μήνες και χωρίς διοί­κη­ση, γί­νε­ται πολ­λές φορές συ­νέ­νο­χος της πλημ­με­λούς λει­τουρ­γί­ας των ΣΕΔ.

• Ει­δι­κό­τε­ρα στον τομέα της ανα­κύ­κλω­σης συ­σκευα­σιών συ­ναι­νεί πλή­ρως στην προ­σπά­θεια δια­τή­ρη­σης του υφι­στά­με­νου κα­θε­στώ­τος του μπλε κάδου και των ΚΔΑΥ της ΕΕΑΑ ΑΕ. Παρά το γε­γο­νός ότι απο­τε­λεί υπο­χρέ­ω­ση της χώρας, κα­το­χυ­ρω­μέ­νη και στο ν. 4042/2012 και στο νέο εθνι­κό σχέ­διο δια­χεί­ρι­σης απο­βλή­των – ΕΣΔΑ, η προ­δια­λο­γή σε ξε­χω­ρι­στά ρεύ­μα­τα των συ­σκευα­σιών.

• Το υπουρ­γείο πε­ρι­βάλ­λο­ντος, μέσω του επί­σης υπο­στε­λε­χω­μέ­νου τμή­μα­τος εναλ­λα­κτι­κής δια­χεί­ρι­σης απο­βλή­των, πα­ρα­κο­λου­θεί σε ρόλο θεατή και, προς το παρόν του­λά­χι­στον, δε φαί­νε­ται να έχει απο­φα­σί­σει να κάνει πράξη τις αλ­λα­γές που έφερε το νέο ΕΣΔΑ.

Ελ­πί­ζου­με ότι το υπουρ­γείο πε­ρι­βάλ­λο­ντος και ενέρ­γειας εν­στερ­νί­ζε­ται το πνεύ­μα του νέου εθνι­κού σχε­δί­ου και ότι θα υλο­ποι­ή­σει χωρίς κα­θυ­στε­ρή­σεις τη ρι­ζι­κή ανα­μόρ­φω­ση του τομέα της ανα­κύ­κλω­σης, όπως προ­βλέ­πε­ται σε αυτό. Πε­ρι­μέ­νου­με, επί­σης, από τους φο­ρείς της αυ­το­διοί­κη­σης να πά­ρουν εκεί­νες τις πρω­το­βου­λί­ες, που θα ακυ­ρώ­νουν, στην πράξη, τη λο­γι­κή και την κυ­ριαρ­χία των ιδιω­τι­κο­ποι­η­μέ­νων «συ­στη­μά­των εναλ­λα­κτι­κής δια­χεί­ρι­σης».

*μέλος της Πρω­το­βου­λί­ας συ­νεν­νό­η­σης για τη δια­χεί­ρι­ση των απορ­ριμ­μά­των (ΠΡΩ­ΣΥ­ΝΑΤ)