Να ακούσουμε όλες τις γυναίκες που φωνάζουν: Κι εγώ!

Με αυτή την αφορ­μή η ηθο­ποιός Alyssa Milano κά­λε­σε όλα τα θύ­μα­τα κα­κο­ποί­η­σης και πα­ρε­νό­χλη­σης να μοι­ρα­στούν την ιστο­ρία τους με το χά­σταγκ #metoo (και εγω). Η κα­μπά­νια αυτή άρ­χι­σε να δια­δί­δε­ται με πολύ γρή­γο­ρους ρυθ­μούς και άμεσα χι­λιά­δες γυ­ναί­κες αντα­πο­κρί­θη­καν στο κά­λε­σμά της, βρί­σκο­ντας το θάρ­ρος να πουν τις προ­σω­πι­κές τους ιστο­ρί­ες.

Πολ­λα­πλές μορ­φές κα­τα­πί­ε­σης

Γρή­γο­ρα, όμως, μα­θεύ­τη­κε ότι η κα­μπά­νια δεν ήταν κά­ποια πρω­το­τυ­πία της Alyssa Milano. Την ίδια ακρι­βώς είχε ξε­κι­νή­σει πριν δέκα χρό­νια η μαύρη ακτι­βί­στρια Tarana Bruke. Η Tarana Bruke, η οποία ασχο­λεί­ται με την υγεία και την ευ­ζω­ία των νε­α­ρών μαύ­ρων γυ­ναι­κών, ξε­κί­νη­σε αυτήν την κα­μπά­νια με στόχο να δη­μιουρ­γη­θεί ένα δί­κτυο υπο­στή­ρι­ξης και αλ­λη­λεγ­γύ­ης για τα θύ­μα­τα κα­κο­ποί­η­σης, ει­δι­κά για εκεί­νες που στε­ρού­νται της πρό­σβα­σης σε κρα­τι­κές δομές υπο­στή­ρι­ξης.

Όσο χα­ρού­με­νες κι αν εί­μα­στε που, επι­τέ­λους, άνοι­ξε από τις ίδιες τις γυ­ναί­κες το ζή­τη­μα της σε­ξουα­λι­κής κα­κο­ποί­η­σης και πα­ρε­νό­χλη­σης, δεν μπο­ρού­με παρά να ανα­ρω­τη­θού­με: Γιατί τώρα και όχι τότε; Γιατί το #metoo δια­δό­θη­κε από μια λευκή ηθο­ποιό και όχι από μια μαύρη ακτι­βί­στρια; Η απά­ντη­ση είναι απλή: Γιατί το ζή­τη­μα είναι και τα­ξι­κό και φυ­λε­τι­κό. Σί­γου­ρα, η φωνή μιας γυ­ναί­κας δεν έχει την ίδια δύ­να­μη με την φωνή ενός άντρα. Όμως οι φωνές κά­ποιων γυ­ναι­κών είναι πιο δυ­να­τές από άλλων, γιατί εκτός από τον σε­ξι­σμό που φι­μώ­νει τις γυ­ναί­κες, υπάρ­χουν και άλλες κα­τα­πιέ­σεις που οδη­γούν στην σιωπή, οι οποί­ες βα­σί­ζο­νται στην τάξη και την φυλή. Το πλαί­σιο στο οποίο ζει μια γυ­ναί­κα είναι αυτό που δια­μορ­φώ­νει την ση­μα­σία που δί­νε­ται στην ιστο­ρία της και είναι αυτό που της δίνει ή της στε­ρεί την δύ­να­μη να μι­λή­σει. Σί­γου­ρα, κάθε γυ­ναί­κα που μι­λά­ει για την κα­κο­ποί­η­ση της -ει­δι­κά στον χώρο δου­λειάς- χρειά­ζε­ται θάρ­ρος για να το κάνει, όμως είναι δια­φο­ρε­τι­κό να το τολ­μάς γνω­ρί­ζο­ντας πως ακόμα κι αν χά­σεις την δου­λειά σου θα είσαι εξα­σφα­λι­σμέ­νη και δια­φο­ρε­τι­κό γνω­ρί­ζο­ντας ότι το να μεί­νεις άνερ­γη μπο­ρεί ακόμα και να σε κα­τα­στρέ­ψει. Ακόμα, το ζή­τη­μα γί­νε­ται βα­θύ­τε­ρα τα­ξι­κό όταν συ­νει­δη­το­ποιού­με πως για τις ερ­γά­τριες είναι όλα πιο δύ­σκο­λα: κα­τα­πιέ­ζο­νται διπλά ως ερ­γά­τριες και ως γυ­ναί­κες, η φωνή τους δεν είναι εύ­κο­λο να ακου­στεί, και πολ­λές φορές δεν έχουν την δυ­να­τό­τη­τα να απευ­θυν­θούν σε κρα­τι­κές δομές οι οποί­ες λει­τουρ­γούν κα­θη­με­ρι­νές και ώρες γρα­φεί­ου.

Ει­δι­κό­τε­ρα, στην Ελ­λά­δα της κρί­σης το να κα­ταγ­γεί­λει κά­ποια γυ­ναί­κα την κα­κο­ποί­η­σή της έχει γίνει ακόμα πιο δύ­σκο­λο και χρειά­ζε­ται τρο­με­ρό κου­ρά­γιο και θάρ­ρος. Ακόμα, δεν είναι λίγες οι πε­ρι­πτώ­σεις που οι γυ­ναί­κες τόλ­μη­σαν να κα­ταγ­γεί­λουν τον βια­σμό τους και βρέ­θη­καν αντι­μέ­τω­πες με την δι­κα­στι­κή αναλ­γη­σία (με πιο χα­ρα­κτη­ρι­στι­κές τις πε­ρι­πτώ­σεις της Ξάν­θης και της Αμα­ρύν­θου) ή που κα­τη­γο­ρή­θη­καν επει­δή αμύν­θη­καν, όπως της 22χρό­νης στην Κό­ριν­θο. 

«Το προ­σω­πι­κό είναι πο­λι­τι­κό»

Παρά την ζο­φε­ρή κα­τά­στα­ση, η κα­μπά­νια #metoo που έφτα­σε στο ελ­λη­νι­κό δια­δί­κτυο βο­ή­θη­σε πολ­λές γυ­ναί­κες να μι­λή­σουν. Άνοι­ξε μά­λι­στα, ένας γό­νι­μος κύ­κλος συ­ζή­τη­σης με­τα­ξύ φε­μι­νι­στριών σχε­τι­κά με την ση­μα­σία και το νόημα της κα­μπά­νιας στον οποίο συμ­με­τεί­χαν και συλ­λο­γι­κό­τη­τες από τον χώρο της Αρι­στε­ράς, την οποία το ζή­τη­μα του σε­ξι­σμού δεν αφή­νει ανε­πη­ρέ­α­στη. Με πιο πρό­σφα­τη την κα­ταγ­γε­λία συ­ντρό­φισ­σας από την ΑΡΑΝ για τον ξυ­λο­δαρ­μό της από μέλος των ΕΑΑΚ πολ­λές αρι­στε­ρές γυ­ναί­κες  ξα­να­φω­νά­ζουν ότι «το προ­σω­πι­κό είναι πο­λι­τι­κό», ένα σύν­θη­μα των φε­μι­νι­στι­κών αγώ­νων της δε­κα­ε­τί­ας του ’60 που κα­λού­σε την Αρι­στε­ρά να μην κα­λύ­πτει σε­ξι­στι­κές συ­μπε­ρι­φο­ρές με την δι­καιο­λο­γία «ο κα­θέ­νας στο σπίτι του/στην προ­σω­πι­κή του ζωή κάνει ότι θέλει».  Τη δύ­να­μη βέ­βαια δεν την έδωσε μόνο το #metoo, αλλά  όλες οι φε­μι­νι­στι­κές κα­τα­κτή­σεις των τε­λευ­ταί­ων χρό­νων και το γε­γο­νός ότι στην Αρι­στε­ρά –με τα όποια μικρά ή με­γά­λα προ­βλή­μα­τα– θε­ω­ρεί­ται κα­θή­κον η αντι­σε­ξι­στι­κή συ­μπε­ρι­φο­ρά και πρα­κτι­κή. Πα­ράλ­λη­λα, τα τε­λευ­ταία χρό­νια έχει ξε­κι­νή­σει μια ανα­ζω­πύ­ρω­ση του φε­μι­νι­στι­κού κι­νή­μα­τος, τε­λεί­ως δια­φο­ρε­τι­κή από τις προη­γού­με­νες δε­κα­ε­τί­ες: δεν πρό­κει­ται μόνο για φε­μι­νί­στριες με βαριά θε­ω­ρη­τι­κά φορ­τία, αλλά κυ­ρί­ως για απλές γυ­ναί­κες οι οποί­ες φω­νά­ζουν «φτά­νει πια», ακο­λου­θώ­ντας το πα­ρά­δειγ­μα των γυ­ναι­κών στην Αρ­γε­ντι­νή με το κί­νη­μα #niunamenos (ούτε μια λι­γό­τε­ρη), στην Πο­λω­νία με την απερ­γία για το δι­καί­ω­μα στην έκτρω­ση και στις ΗΠΑ με το κί­νη­μα ενά­ντια στον Τραμπ.

Σε αυτές τις συν­θή­κες η ελ­λη­νι­κή Αρι­στε­ρά έχει πολ­λα­πλά κα­θή­κο­ντα. Το ζή­τη­μα της γυ­ναι­κεί­ας απε­λευ­θέ­ρω­σης δεν μπο­ρεί παρά να θε­ω­ρεί­ται ιδιαι­τέ­ρως ση­μα­ντι­κό, καθώς ο αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κός αγώ­νας δεν μπο­ρεί να μην είναι φε­μι­νι­στι­κός και ο φε­μι­νι­στι­κός αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κός. Για αυτόν τον λόγο οφεί­λου­με να πα­ρεμ­βαί­νου­με δυ­να­μι­κά στο αντι­σε­ξι­στι­κό κί­νη­μα και να προ­σπα­θού­με να ρι­ζο­σπα­στι­κο­ποι­ή­σου­με την πο­λι­τι­κή του ακόμα πε­ρισ­σό­τε­ρο. Ταυ­τό­χρο­να, οι αρι­στε­ρές και οι αρι­στε­ροί δεν έχου­με μεί­νει ανε­πη­ρέ­α­στες/οι από την κυ­ρί­αρ­χη κουλ­τού­ρα. Η «εσω­τε­ρι­κή» δου­λειά στις ορ­γα­νώ­σεις είναι εξί­σου ση­μα­ντι­κή με την πα­ρέμ­βα­ση στο κί­νη­μα. Γιατί αν δεν κα­τα­φέ­ρου­με εμείς να εκ­παι­δευ­τού­με για να ακού­σου­με όλες τις γυ­ναί­κες που φω­νά­ζουν «κι εγώ» ποιοι άλλοι θα το κά­νουν;