Ένα ημερολόγιο καταγραφής της πανδημίας σε σκίτσα

Φέτος, η έκ­θε­ση πα­ρου­σιά­ζε­ται δια­δι­κτυα­κά με κε­ντρι­κό θέμα τον  covid-19 και τις συ­νέ­πειές του σε όλες τις εκ­δο­χές της κοι­νω­νι­κής ζωής. Η έκ­θε­ση, η οποία λει­τουρ­γεί ως ημε­ρο­λό­γιο, εμπλου­τί­ζε­ται και ανα­νε­ώ­νε­ται κα­θη­με­ρι­νά με νέα χιου­μο­ρι­στι­κά σκί­τσα από 35 γε­λοιο­γρά­φους.

Η «Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά» συ­νο­μί­λη­σε με δύο από αυ­τούς, τον Πέτρο Ζερβό και τον Μι­χά­λη Κου­ντού­ρη, για την έκ­θε­ση και την εν­δια­φέ­ρου­σα συ­γκυ­ρία που ζούμε. Tη συ­νέ­ντευ­ξη πήρε ο Σπύ­ρος Αντω­νί­ου.

---------------------

-Ημε­ρο­λό­γιο covid 19. Ανα­γκα­στι­κή προ­σαρ­μο­γή στις νέες συν­θή­κες της παν­δη­μί­ας, οπότε από το Μετρό Συ­ντάγ­μα­τος, στον «αέρα» του δια­δι­κτύ­ου. Ποια τα οφέλη και ποια τα αρ­νη­τι­κά αυτής της ανα­γκα­στι­κής επι­λο­γής;

Π.Ζ. «Ενώ εί­χα­με κλεί­σει ημε­ρο­μη­νία στο Μετρό, λόγω του ιού σκε­φτή­κα­με να κά­νου­με δια­δι­κτυα­κά μια έκ­θε­ση με θέμα προ­φα­νώς τον κο­ρο­νο­ϊό και έχου­με ανε­βά­ζει ένα blog-ημε­ρο­λό­γιο­που ενη­με­ρώ­νε­ται όσο κρα­τά­ει η υπό­θε­ση της παν­δη­μί­ας και οι πα­ρε­νέρ­γειές της. Σί­γου­ρα τώρα δεν υπάρ­χει η αμε­σό­τη­τα και η επι­κοι­νω­νία με τον κόσμο, όπως τις προη­γού­με­νες φορές, ει­δι­κά σε ένα κε­ντρι­κό και προ­νο­μια­κό ση­μείο όπως το Σύ­νταγ­μα. Για πα­ρά­δειγ­μα την πρώτη χρο­νιά που η έκ­θε­ση είχε θέμα τους πρό­σφυ­γες, υπήρ­ξαν πάρα πολ­λοί από αυ­τούς τους αν­θρώ­πους-που τότε δεν ήταν σε στρα­τό­πε­δα, τα σύ­νο­ρα ήταν ανοι­χτά, και ο ρα­τσι­σμός σε ύφε­ση-που επι­σκέ­φτη­καν την έκ­θε­ση.Με πάρα πολύ κόπο όλα αυτά τα χρό­νια, όπου ορι­σμέ­νοι συ­νά­δελ­φοι έχουν δώσει την ψυχή τους, κα­θιε­ρώ­σα­με ένα θεσμό. Και αυτό είχε και αρ­κε­τή διεκ­δί­κη­ση από πίσω, δεν ήταν εύ­κο­λο».

Μ.Κ. «Υπάρ­χει μια σκέψη στη Λέσχη να εντά­ξου­με και τη δου­λειά ξένων συ­να­δέλ­φων, που είχαν εκ­θέ­σει μαζί μας πα­λιό­τε­ρα. Δη­λα­δή Βρε­τα­νούς, Πορ­το­γά­λους και Ιτα­λούς. Κα­λού­με κάθε χρόνο δύο, τρεις συ­να­δέλ­φους από άλλες χώρες, χάρη στη στή­ρι­ξη ορι­σμέ­νων φο­ρέ­ων (Μορ­φω­τι­κό ΕΣΗΕΑ, ΣΤΑΣΥ, Βουλή κ.α) γιατί και τα οι­κο­νο­μι­κά μας είναι πε­ριο­ρι­σμέ­να. Έχου­με δη­μιουρ­γή­σει σε­λί­δα της έκ­θε­σης στο facebook, οπότε και εκεί είναι ένας τρό­πος να επι­κοι­νω­νή­σει μαζί μας ο κό­σμος. Όπως είπε και ο Πέ­τρος, η αμε­σό­τη­τα των εκ­θέ­σε­ων του Συ­ντάγ­μα­τος και οι συ­γκλο­νι­στι­κοί αριθ­μοί επι­σκε­πτών-γύ­ρω στις 250.000 κά­ποιες χρο­νιές-εί­ναι μια απώ­λεια στην 5η φε­τι­νή έκ­θε­ση. Σε μια ξε­νά­γη­ση προ­σφύ­γων από δομές, ήταν τέ­τοια η συ­γκί­νη­ση αυτών των αν­θρώ­πων που είχαν ζήσει τις βάρ­κες και τα άλλα δρα­μα­τι­κά που απο­τυ­πώ­να­με στα σκί­τσα μας, που έβγαι­ναν έξω στην πλα­τεία για να πά­ρουν αέρα. Βούρ­κω­νες. Ήταν πολύ έντο­νο το βίωμα. Στο βι­βλίο επι­σκε­πτών, έγρα­ψαν μια φράση στα αρα­βι­κά, που μας έχει ση­μα­δέ­ψει: «ευ­χα­ρι­στού­με που γί­να­τε η φωνή μας στον κόσμο». Θεωρώ αυτή την κου­βέ­ντα, από τα πιο ση­μα­ντι­κά πα­ρά­ση­μα που έχει πάρει η δου­λειά μας. Εξί­σου συ­γκλο­νι­στι­κή εμπει­ρία ήταν και όταν η έκ­θε­ση αυτή είχε πάει, σε ψη­φια­κή μορφή, στο σχο­λείο δεύ­τε­ρης ευ­και­ρί­ας των φυ­λα­κών Κο­ρυ­δαλ­λού».

-Ποιο μή­νυ­μα θέλει να εκ­πέμ­ψει η φε­τι­νή έκ­θε­ση;

Π.Ζ.«Δεν υπάρ­χει κά­ποιο ξε­κά­θα­ρο μή­νυ­μα αυτή τη στιγ­μή. Ακόμα δια­μορ­φώ­νε­ται αυτή η έκ­θε­ση για αυτό και το ονο­μά­σα­με χρο­νι­κό κο­ρο­νοϊ­ού. Με τα σκί­τσα που μα­ζεύ­ο­νται εκ­φρά­ζο­νται οι από­ψεις μας. Είναι ένα πρω­τό­γνω­ρο θέμα και δύ­σκο­λα προ­κύ­πτει μια κοινή συ­νι­στα­μέ­νη όπως τις προη­γού­με­νες φορές που η θε­μα­το­λο­γία ήταν η Δη­μο­κρα­τία ή η Ευ­ρώ­πη. Πα­ρό­λα αυτά ανα­δει­κνύ­ου­με πτυ­χές στο ζή­τη­μα των δι­καιω­μά­των και των ελευ­θε­ριών. Ξαφ­νι­κά το κρά­τος έδινε εντο­λές τι ώρα μπο­ρού­με να βγού­με από το σπίτι, πόσες φορές, που θα πάμε. Ζη­τή­μα­τα ελέγ­χου που τα ακου­μπά­με τώρα και είναι υπό δια­μόρ­φω­ση».

Μ.Κ.«Ακόμα είναι νωρίς γιατί έχου­με μια έκ­θε­ση σε εξέ­λι­ξη και δεν ξέ­ρου­με ακόμα που θα πάει.Στις προη­γού­με­νες εκ­θέ­σεις εί­χα­με από πριν τον κα­τά­λο­γο των έργων, οπότε από εκεί προ­έ­κυ­πτε και ο βα­σι­κός τί­τλος. Το στίγ­μα που αφή­νει κάθε χρόνο η έκ­θε­ση είναι σκι­τσο­γρά­φων που δου­λεύ­ουν σε δια­φο­ρε­τι­κές εφη­με­ρί­δες, δια­φο­ρε­τι­κών πο­λι­τι­κών από­ψε­ων, όλων των ηλι­κιών, ενώ τα τε­λευ­ταία χρό­νια μά­λι­στα έχου­με και συ­να­δέλ­φους από την επαρ­χία. Επει­δή έχου­με και πολ­λούς αρ­χι­τέ­κτο­νες συ­να­δέλ­φους, ο χώρος των εκ­θέ­σε­ων  δια­μορ­φώ­νε­ται πάντα από εμάς και έτσι ένας κα­τε­ξο­χήν εμπο­ρι­κός χώρος, με­τα­τρέ­πε­ται σε αί­θου­σα τέ­χνης. Όπως και η επι­λο­γή των έργων με αρίθ­μη­ση αξιο­λό­γη­σης από τον κάθε δη­μιουρ­γό. Ει­δι­κά το στή­σι­μο της έκ­θε­σης, τις ώρες που είναι κλει­στό το ΜΕΤΡΟ, είναι μια ολό­κλη­ρη εμπει­ρία».

-Η πο­λι­τι­κή γε­λοιο­γρα­φία δια­χρο­νι­κά ασκεί κρι­τι­κή σε κάθε εξου­σία. Έτσι και τώρα, δεί­χνει να παί­ζει το ρόλο του αντί­λο­γου, μπρο­στά στην κα­τα­θλι­πτι­κή ομο­φω­νία της με­γά­λης πλειο­ψη­φί­ας των ΜΜΕ. Πόσο εύ­κο­λη δια­δι­κα­σία είναι αυτή για κάθε δη­μιουρ­γό και τι χρειά­ζε­ται για να αντι­με­τω­πί­σει μια πι­θα­νή λο­γο­κρι­σία;

Π.Ζ. «Ει­δι­κά τα τη­λε­ο­πτι­κά ΜΜΕ είναι ένα σκάν­δα­λο.Είχα την τύχη να δου­λεύω σε εφη­με­ρί­δες φι­λε­λεύ­θε­ρες, που επι­ζη­τούν τον αντί­λο­γο. Υπήρ­ξε ένα πε­ρι­στα­τι­κό στη εποχή της δια­κυ­βέρ­νη­σης ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, αλλά γε­νι­κά δεν έχω συ­να­ντή­σει εμπό­δια, αν και γε­νι­κώς υπάρ­χουν προ­βλή­μα­τα σε πιο συ­ντη­ρη­τι­κά έντυ­πα. Γε­νι­κό­τε­ρα, οι γε­λοιο­γρά­φοι­κά­ποιες φορές αυ­το­λο­γο­κρί­νο­νται, δε θα θί­ξουν κά­ποια πράγ­μα­τα ή θα το κά­νουν ακρο­θι­γώς. Η δύ­να­μη της ει­κό­νας και της σά­τι­ρας, είναι δυ­να­τή, ένα σύμ­βο­λο που μπο­ρεί να χρη­σι­μο­ποι­ή­σεις, ίσως θίξει κά­ποιους και αντι­δρούν».

Μ.Κ. «Δεν είχα την τύχη του Πέ­τρου να δου­λέ­ψω σε εφη­με­ρί­δες που εί­χα­με την ίδια πο­λι­τι­κή άποψη. Το απο­λαμ­βά­νω τα τε­λευ­ταία χρό­νια στην ΕΦ.ΣΥΝ., για αυτό και με εν­διέ­φε­ρε από την αρχή η συλ­λο­γι­κή προ­σπά­θεια του πως έχει στη­θεί αυτή η εφη­με­ρί­δα. Πά­ντως και πα­λαιό­τε­ρα, λίγα προ­βλή­μα­τα είχα αντι­με­τω­πί­σει. Νο­μί­ζω πε­ρισ­σό­τε­ρο και από την πο­λι­τι­κή κα­τεύ­θυν­ση κάθε εντύ­που, οι κα­τα­στά­σεις έξω από τις εφη­με­ρί­δες και η ίδια η πα­ρακ­μή του Τύπου, δη­μιουρ­γούν τα προ­βλή­μα­τα. Οι κοι­νω­νί­ες, τα τε­λευ­ταία χρό­νια, έτσι όπως είναι χει­ρα­γω­γη­μέ­νες και πο­λω­μέ­νες, αντι­δρούν επι­θε­τι­κά απέ­να­ντι στις γε­λοιο­γρα­φί­ες. Γε­νι­κό­τε­ρα η γε­λοιο­γρα­φία περ­νά­ει δύ­σκο­λα πα­γκό­σμια και στο­χο­ποιεί­ται, γιατί από τη φύση της είναι μια αι­ρε­τι­κή και προ­κλη­τι­κή μορφή τέ­χνης. Στην ιδα­νι­κή της μορφή έχει όλο το σύ­στη­μα της εξου­σί­ας απέ­να­ντι. Στην Ελ­λά­δα εί­χα­με την προ­βο­κά­τσια τότε με τα σκί­τσα της έκ­θε­σης που αμ­φι­σβη­τού­σαν την ΕΕ και όταν με­τα­φέρ­θη­κε στο ευ­ρω­κοι­νο­βού­λιο, μια Βρε­τα­νί­δα επί­τρο­πος είχε κόψει τα μισά».

-Το έξυ­πνο χιού­μορ, τα κολ­λάζ, οι ατά­κες αξιο­ποιού­νται συ­νε­χώς στον λε­γό­με­νο «δια­δι­κτυα­κό πό­λε­μο». Βοηθά αυτό και τη γε­λοιο­γρα­φία;

Π.Ζ. «Το ίντερ­νετ έχει απε­λευ­θε­ρώ­σει τον σαρ­κα­σμό και το χιού­μορ ακόμα και από ιδιώ­τες, από ανώ­νυ­μους. Λέει κάτι κά­ποιος πο­λι­τι­κός ή ένας ιε­ράρ­χης και αμέ­σως γί­νε­ται φο­βε­ρό χιού­μορ στο δια­δί­κτυο. Πολ­λές φορές μένω και εγώ άναυ­δος από την ευ­ρη­μα­τι­κό­τη­τα και τον σαρ­κα­σμό του κό­σμου, που μιλά πολύ πιο επι­θε­τι­κά, για όσα εμείς οι επαγ­γελ­μα­τί­ες κρί­νου­με πιο «ευ­πρε­πώς». Το θεωρώ καλό όλο αυτό και μας απε­λευ­θε­ρώ­νει και εμάς, όπως και όλους τους σα­τι­ρι­κούς. Στη εποχή που τα έντυ­πα αι­μορ­ρα­γούν δεν υπάρ­χει όμως εύ­κο­λη διά­δο­χη κα­τά­στα­ση για τους γε­λοιο­γρά­φους στο δια­δί­κτυο. Ήδη έχου­με υψηλά πο­σο­στά ανερ­γί­ας στο χώρο μας».

-Τις τε­λευ­ταί­ες μέρες, οι άν­θρω­ποι του πο­λι­τι­σμού, που φαί­νε­ται ότι έχουν αφε­θεί στη μοίρα τους με κά­ποια ημί­με­τρα από την κυ­βέρ­νη­ση, έχουν δε­χτεί ένα με­γά­λο κύμα συ­μπα­ρά­στα­σης. Ένα σχό­λιο για αυτό.

Π.Ζ. «Τε­ρά­στιο θέμα. Δεν υπάρ­χει ου­σια­στι­κή κρα­τι­κή αλ­λη­λεγ­γύη για αυ­τούς τους αν­θρώ­πους. Υπάρ­χει μια πε­ρι­φρό­νη­ση απέ­να­ντι στους καλ­λι­τέ­χνες και σε όσους δου­λεύ­ουν γύρω από την τέχνη, όπως π.χ. οι τε­χνι­κοί. Είναι επί­σης σκο­τει­νή και η μοίρα των θε­ά­τρων, των κι­νη­μα­το­γρά­φων, αν από Σε­πτέμ­βρη υπάρ­ξει νέο κύμα κρου­σμά­των. Ας εί­μα­στε αι­σιό­δο­ξοι».

-Τε­λι­κά εί­μα­στε όλοι/ες ίσοι απέ­να­ντι στον ιό ή όλοι/ες επι­με­ρι­ζό­μα­στε εξί­σου τα βάρη της υγειο­νο­μι­κής και οι­κο­νο­μι­κής κρί­σης; Πώς βλέ­πε­τε τη φάση της «επα­νεκ­κί­νη­σης» μετά την κα­ρα­ντί­να;

Π.Ζ. «Η όλη επι­στρο­φή, έγινε λίγο άρον-άρον, μήπως και σώ­σουν τον του­ρι­σμό. Είναι κα­θα­ρά οι­κο­νο­μι­κό το κρι­τή­ριο. Πο­ντά­ρουν στον καλό καιρό, ότι θα μειώ­σει τη με­τά­δο­ση του ιού, χωρίς αυτό να είναι σί­γου­ρο. Δεν έχει αλ­λά­ξει τί­πο­τα στα νο­σο­κο­μεία, οι προ­σλή­ψεις είναι λίγες και φυ­σι­κά αυτό γί­νε­ται συ­ντο­νι­σμέ­να πα­ντού στην Ευ­ρώ­πη. Είναι λίγο σε μια στάση «βλέ­πο­ντας και κά­νο­ντας». Βέ­βαια αξιο­ποι­ή­θη­κε η όλη κα­τά­στα­ση για ένα πι­σω­γύ­ρι­σμα στα ερ­γα­σια­κά, όπου πολ­λές ρυθ­μί­σεις, όπως η τη­λερ­γα­σία ήρθαν για να μεί­νουν. Υπάρ­χει και ένα κε­κτη­μέ­νο στα ζη­τή­μα­τα αυ­ταρ­χι­σμού και δια­κυ­βέρ­νη­σης με φιρ­μά­νια».

Μ.Κ. «Εί­μα­στε λίγο αναρ­μό­διοι για να κρί­νου­με τους κιν­δύ­νους, γιατί έχου­με συ­νη­θί­σει να δου­λεύ­ου­με από το σπίτι. Μά­λι­στα ένας τε­ρά­στιος κο­μί­στας στην Ιτα­λία, ο Τζιαρ­ντί­νο, έλεγε πρό­σφα­τα ότι «2 μήνες κλει­σμέ­νοι δεν είναι τί­πο­τα. Ξέ­ρε­τε πό­σους μήνες μέ­νου­με εμείς μέσα για να δου­λέ­ψου­με;». Αλλά ευ­τυ­χώς εί­μα­στε μειο­ψη­φία. Όλο αυτό το κλίμα που καλ­λιερ­γεί­ται δεν θα το αφή­σουν ανεκ­με­τάλ­λευ­το, είναι ένας πολύ χρή­σι­μος φόβος. Νο­μί­ζω ότι χρειά­ζε­ται να έχου­με τα μάτια ανοι­χτά».

-Λίγο πριν την παν­δη­μία, σε μια σειρά από χώρες, υπήρ­χε ένας αξιο­ση­μεί­ω­τος κοι­νω­νι­κός ανα­βρα­σμός. Πρό­σφα­τα ο Σερτζ Χα­λί­μι διευ­θυ­ντής της LeMondeDiplomatique, πε­ρι­γρά­φο­ντας την πνι­γη­ρή ατμό­σφαι­ρα που μας πε­ρι­βά­λει και τον θυμό που δεν βρί­σκει διέ­ξο­δο κα­τέ­λη­γε πως «το μπα­ρού­τι πε­ρι­μέ­νει τον σπιν­θή­ρα. Μετά από τα παι­δι­κά χρό­νια, έρ­χε­ται η ηλι­κία της αχα­ρι­στί­ας και της εξέ­γερ­σης». Εί­μα­στε μπρο­στά σε εν­δια­φέ­ρο­ντες και­ρούς;

Π.Ζ. «Δεν ξέ­ρου­με πότε θα εκ­δη­λω­θεί και πώς, αλλά πραγ­μα­τι­κά συσ­σω­ρεύ­ε­ται μπα­ρού­τι και θυμός. Καμιά φορά νιώθω τόσο θυμό με όλα αυτά που γί­νο­νται, που δεν μπορώ να σκι­τσά­ρω καλά. Είναι σαν να θέ­λεις να ρί­ξεις μια μπου­νιά, αλλά την ίδια στιγ­μή πρέ­πει να τρα­γου­δή­σεις».

Μ.Κ. «Όντως, όσο πιο πολύ είσαι θυ­μω­μέ­νος τόσο λι­γό­τε­ρο μπο­ρείς να λει­τουρ­γή­σει­ςδη­μι­ιουρ­γι­κά. Αλλά υπάρ­χουν τα όμορ­φα πράγ­μα­τα, όπως οι κου­βέ­ντες με τους πρό­σφυ­γες που έλεγα πριν, όπως ένας παπ­πούς που σε μια έκ­θε­ση εξη­γού­σε μια-μια τις γε­λοιο­γρα­φί­ες στο εγ­γο­νά­κι του για ώρες, όλα αυτά τα όμορ­φα πράγ­μα­τα που μας ανε­βά­ζουν το ηθικό».

*Ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από την Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά

**Δείτε την έκ­θε­ση στο cartoonfair2020.​cartoonists.​gr