Κλιματική αλλαγή και μείζονα περιβαλλοντικά θέματα
Η πανδημία του κορωνοϊού, πλήττοντας δραματικά όχι μόνο ευάλωτους πληθυσμούς αλλά και αναπτυγμένες χώρες, άνοιξε τις πύλες της κολάσεως καθιστώντας ορατή την τεράστια συρρίκνωση και καταστροφή του φυσικού κόσμου, με αποτέλεσμα οι ανθρώπινες κοινωνίες να μην μπορούν να αναπαράγονται κανονικά και το μέλλον να είναι εξαιρετικά επισφαλές και δυσοίωνο.
Η κλιματική αλλαγή αποτελεί το περιβάλλον που αναπτύσσονται όχι μόνο ιοί και πανδημίες αλλά, επίσης, τεράστιες περιβαλλοντικές και κοινωνικές καταστροφές. Η Διάσκεψη του Παρισιού για το Κλίμα, το 2015, έθεσε ως όριο αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη τους 2ο C. Απεδείχθη απολύτως ανεπαρκές. Το 2018 στο Διακυβερνητικό Πάνελ για την Κλιματική Αλλαγή του ΟΗΕ τέθηκε ως όριο 1,5ο C. Παρά το τελεσίγραφο του ΟΗΕ οι πολιτικές που ακολούθησαν παρέμειναν αναντίστοιχες με την κρισιμότητα της παγκόσμιας κλιματικής ανισορροπίας.
Μετά τη φονική πυρκαγιά στο Μάτι η διεθνής ερευνήτρια και πανεπιστημιακός Νατάσσα Ρωμανού δήλωσε: «Λόγω της κλιματικής αλλαγής τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη έχουν τετραπλασιαστεί οι πλημμύρες και διπλασιαστεί οι καύσωνες, οι ξηρασίες, οι πυρκαγιές και οι καταιγίδες. Στην Αττική, την περισσότερη πυρόπληκτη περιφέρεια της χώρας, έχει καεί το 40% του δασικού πλούτου».
Δύο είναι οι κύριοι παράγοντες της υπερθέρμανσης του πλανήτη: 1. Η γενικευμένη χρήση των ορυκτών καυσίμων 2. Η υπερχειλίζουσα αστικοποίηση της γης που επιταχύνθηκε μετά τη βιομηχανική επανάσταση και στην οποία προστίθεται σήμερα η ιλιγγιώδης αστικοποίηση της Κίνας. Τα δάση απομειώνονται δραματικά και η γη κυριολεκτικά δεν μπορεί να αναπνεύσει. Ένα 35% των μαγκρόβιων δασών έχει εξαφανιστεί και ορισμένες χώρες έχουν απολέσει το 80% της δασικής επικάλυψής τους. Στην απολύτως αναγκαία απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, κόντρα στους στόχους του ΟΗΕ, δεν αντιτίθεται μόνο ο Τράμπ, αλλά και οι χώρες Κίνα, Ινδία, Ιαπωνία, Νότια Αφρική, Νότια Κορέα, Ινδοκίνα, Σαουδική Αραβία, Κουβέιτ, Ρωσία.
Οι πάγοι της Ανταρκτικής και της Γροιλανδίας λιώνουν τόσο γρήγορα ώστε οι ωκεανοί φουσκώνουν υπερβολικά και μια τεράστια έκταση 1,79 εκατ. τετρ. χλμ θα καλυφθεί εξ’ ολοκλήρου από νερά, μετατρέποντας 187 εκατ. κατοίκους παράκτιων περιοχών σε περιβαλλοντικούς πρόσφυγες. Σύμφωνα με τον Φίλιπ Άλστον, ειδικό ερευνητή των Ηνωμένων Εθνών, «η κλιματική αλλαγή απειλεί να διαγράψει τα τελευταία 50 χρόνια προόδου στην ανάπτυξη, παγκόσμια υγεία και μείωση της φτώχειας». Το βαρύτερο τίμημα (- 75%) θα πληρώσουν οι αναπτυσσόμενες χώρες παρά το ότι το φτωχότερο ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού ευθύνεται μόλις για το 10 % των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Απέναντι σ’ αυτή την πραγματικότητα ξεκίνησε και πολλαπλασιάζεται ένα διεθνές κίνημα κυρίως από εκατομμύρια νέες και νέους σ’ ολόκληρο τον κόσμο με βασική αιχμή «Αλλάξτε το σύστημα όχι το κλίμα». Η Ελλάδα συντονίστηκε με αυτούς του αγώνες από το 2019 με κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις ενός μεγάλου αριθμού περιβαλλοντικών κινημάτων και οργανώσεων.
Οι μαζικές κινητοποιήσεις πανελλαδικά για το αντι-περιβαλλοντικό νομοσχέδιο, στις οποίες συντονίστηκαν πάνω από 150 περιβαλλοντικές ομάδες, κινήματα και οργανώσεις, ΜΚΟ, διαχειριστικές αρχές κλπ, απέδειξαν ότι το περιβάλλον αποτελεί προτεραιότητα για την επιβίωση και την ευημερία των τοπικών κοινωνιών. Το κίνημα ενάντια στις ανεμογεννήτριες που καταστρέφουν τα δάση και τον φυσικό πλούτο όπου εγκαθίστανται είναι ισχυρό σε πολλές περιοχές της χώρας, με δύο πρώτες νίκες στην Τήνο και την Ιεράπετρα.
Η κλιματική αλλαγή συνδέεται στενά με τα θέματα της περιβαλλοντικής προστασίας, της διατήρησης της βιοποικιλότητας και της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής. Πρόσφατα δόθηκε στη δημοσιότητα η Στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη βιοποικιλότητα, τα τρόφιμα και τη γεωργία με ορίζοντα το 2030. Αποτελούν αναπόσπαστο μέρος και προάγγελο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας (Green Deal). Σύμφωνα με τον Πέτρο Κόκκαλη, ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ και αρμόδιο για τα θέματα που συνδέονται με το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή: «Η επιστημονική κοινότητα έχει καταστήσει σαφές ότι τα οικοσυστήματα σε όλο τον κόσμο βρίσκονται υπό ακραία πίεση. Η ραγδαία απώλεια της βιοποικιλότητας αποτελεί θανάσιμη απειλή όχι μόνο για τη φύση αλλά και για τις κοινωνίες και όλη τη ζωή στον πλανήτη. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει τονίσει, κυρίως με την κήρυξη της έκτακτης συνθήκης για το κλίμα και το περιβάλλον, την επείγουσα ανάγκη αντιστροφής της τάσης ώστε να αντιμετωπιστούν όλοι οι παράγοντες απώλειας βιοποικιλότητας με συγκεκριμένες δράσεις, χρηματοδοτικά εργαλεία και νομικά δεσμευτικούς μετρήσιμους στόχους. Στις 20 Μαΐου 2020 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε δυο σημαντικές στρατηγικές, που έχουν στόχο αφενός την προστασία και αποκατάσταση της φύσης και αφετέρου ένα δίκαιο και υγιές σύστημα τροφίμων».
Η επικαιρότητα αυτή αποτελεί αντικείμενο κινητοποιήσεων και προσαρμογών σε εθνικό επίπεδο, πολύ περισσότερο που η ευρωπαϊκή πολιτική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» θέτει σημαντικά θέματα δημόσιας υγείας και περιβαλλοντικής προστασίας, όπως η μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων κατά 50%, λιπασμάτων κατά τουλάχιστον 20%, πωλήσεων αντιμικροβιακών ουσιών κατά 50% και βιολογική καλλιέργεια στο 25% των γεωργικών εκτάσεων μέχρι το 2030.
Επιστρέφοντας στα μείζονα θέματα που προκαλούν την κλιματική καταστροφή κατανοούμε πόσο σημαντικοί είναι οι αγώνες που μαζικοποιούνται σήμερα στη χώρα μας και αφορούν στη ριζική αντιπαράθεση με τις εξορύξεις υδρογονανθράκων και την πιθανή αποδοχή του αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου East Med, ο οποίος δεν προωθείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Εξίσου σοβαρό περιβαλλοντικό και κοινωνικό ζήτημα είναι η διαχείριση των απορριμμάτων με ταφή ή καύση που ρυπαίνουν μακροχρόνια το περιβάλλον και υπονομεύουν την υγεία των κατοίκων (καρκινογενέσεις 33% στη Δυτική Αττική λόγω της ανοιχτής πληγής της Φυλής, ανάλογα προβλήματα υγείας στον Βόλο λόγω καύσης των σκουπιδιών στην ΑΓΕΤ). Κι εδώ υπάρχουν σημαντικά μαζικά κινήματα που παρά τους συνεχείς αγώνες δεν έχουν καταφέρει να επιβάλλουν τα αυτονόητα για την υγεία και το περιβάλλον.
Μείζονα σύγχρονα επίδικα που αφορούν στην κλιματική αλλαγή και τη διαφύλαξη του φυσικού περιβάλλοντος είναι η προστασία των δασών, των περιοχών Natura, των πάρκων, των ρεμάτων και γενικά των πράσινων και αδόμητων εκτάσεων που απειλούνται, υφαρπάζονται και καταστρέφονται από τη σημερινή κυβέρνηση.
*Πανεπιστημιακός, μέλος περιβαλλοντικών κινημάτων
**Αναδημοσίευση από την Εργατική Αριστερά
