Σεξουαλικώς μεταδιδόμενα Νοσήματα (ΣΜΝ): το πιο μεγάλο ταμπού

    Τη δεξιά άποψη (ορθόδοξη εκκλησία, ακροδεξιά κόμματα και παραθρησκευτικές οργανώσεις), που υποστηρίζει ότι δεν πρέπει να μιλάμε καν για τα ΣΜΝ, διότι το μόνο επιτρεπτό σεξ είναι εντός γάμου και επομένως όσες και όσοι κολλάνε ΣΜΝ ευθύνονται προσωπικά, όχι γιατί δεν παίρνουν τις κατάλληλες προφυλάξεις, αλλά γιατί ξεφεύγουν από το μοναδικό αποδεκτό (γι’ αυτούς) «πρότυπο», το στρέιτ μονογαμικό μοντέλο του ετερόφυλου γάμου. Μάλιστα η γνήσια δεξιά άποψη χαρακτηρίζει τα ΣΜΝ… τιμωρία του θεού προς αυτές και αυτούς που δεν ακολουθούν τις υποτιθέμενες εντολές του για περιορισμό της ερωτικής δραστηριότητας στο πλαίσιο του ενός και μοναδικού γάμου που έχει δικαίωμα να κάνει ο πιστός σε ολόκληρη τη ζωή του. (ο δεύτερος και ο τρίτος γάμος είναι μια «παραχώρηση» της ορθόδοξης εκκλησίας «κατ’ οικονομίαν», ενώ στην καθολική εκκλησία και το ιταλικό κράτος το διαζύγιο επιτράπηκε μόλις το β’ μισό του 20ού αιώνα!) Επίσης η δεξιά άποψη προστάσσει να μην υπάρχει καμία απολύτως ενημέρωση γύρω από τα ΣΜΝ, διότι έτσι πρέπει να γίνει αναφορά και στο ίδιο το σεξ, κάτι που μπορεί να εξάψει τις σεξουαλικές ορμές! (τα σχόλια δικά σας). Αυτό το πολύ… σοβαρό επιχείρημα περί «έξαψης των ερωτικών ορμών» είναι ο λόγος που στην Ελλάδα δεν έχουμε ως τώρα ΚΑΜΙΑ συγκροτημένη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στα σχολεία, ούτε καν στα Λύκεια,*2 λόγω της προκλητικής (και θεσμικά κατοχυρωμένης) επιρροής που ασκεί η Εκκλησία της Ελλάδας στα ζητήματα δημόσιας παιδείας. Τέτοιες απαράδεκτες, αναχρονιστικές και -το κυριότερο- επικίνδυνες απόψεις ευθύνονται για τη ραγδαία εξάπλωση των ΣΜΝ, λόγω άγνοιας ή ελλιπούς ενημέρωσης σε χώρες με ισχυρή επιρροή της θρησκείας, όπως η Ελλάδα, η Τουρκία, η Ιταλία και ο βαθύς προτεσταντικός Νότος των ΗΠΑ («η ζώνη της Βίβλου» – Bible belt).*3 Διότι ΚΑΙ στις συντηρητικές θρησκευόμενες κοινωνίες οι εφήμερες σεξουαλικές σχέσεις είναι πολύ διαδεδομένες, με τη διαφορά (σε σχέση με τις ανεκτικές κοινωνίες) ότι γίνονται «στα κρυφά» και με ενοχές, δύο καταστάσεις που υποθάλπουν τη μη χρήση προφυλακτικού. Αυτό άλλωστε έδειξε και ο απίστευτος φαρισαϊσμός του υπουργείου Υγείας στην υπόθεση με τις οροθετικές εκδιδόμενες γυναίκες: δεν έγινε καμία αναφορά στη χρήση προφυλακτικού, αλλά αντίθετα διαπομπεύτηκαν οι οροθετικές…

    Την (ας πούμε) «αριστερή» ή «ελευθεριακή» άποψη που υποστηρίζει ότι ο άνθρωπος είναι ελεύθερος να έχει όποια και όση σεξουαλική δραστηριότητα επιθυμεί, με συχνή ή όχι εναλλαγή συντρόφων, με ή χωρίς προφυλάξεις, εντός ή εκτός γάμου. Μέχρις εδώ καλά. Πράγματι αυτή είναι μια γνήσια αριστερή οπτική για το θέμα, και εν τέλει ανθρώπινη. Παράλληλα όμως, η άποψη αυτή πολύ συχνά καταλήγει να δαιμονοποιεί την ενημέρωση για τα ΣΜΝ, θεωρώντας ότι αποτελεί αντικίνητρο για την ελεύθερη σεξουαλική δραστηριότητα και οδηγεί σταδιακά σε φασιστικοποίηση της κοινωνίας στο θέμα αυτό. Έτσι φτάνουμε στο σημείο η χρήση του προφυλακτικού4 να θεωρείται υπερβολή ή/και συντηρητισμός! Πολύ περισσότερο αποτελεί… κόκκινο πανί για τους εν λόγω υποστηρικτές του «ελεύθερου» (δηλαδή ελεύθερα… έκθετου στα ΣΜΝ) έρωτα οτιδήποτε αφορά τους (πέρα για πέρα υπαρκτούς) κινδύνους από τη συχνή εναλλαγή ερωτικών συντρόφων. Βέβαια, είναι αλήθεια ότι -ασχέτως συχνής ή μη εναλλαγής συντρόφων- υπάρχει επαρκής προστασία από τα πιο επικίνδυνα ΣΜΝ, δηλαδή τους ιούς του AIDS και της Ηπατίτιδας Β’, εφόσον γίνεται σταθερή και σωστή χρήση προφυλακτικού. Όμως το προφυλακτικό προσφέρει μόνο περιορισμένη προστασία από τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV), που σε αντίθεση με τον ιό του AIDS, μεταδίδεται εύκολα και με το στοματικό έρωτα*5 (ο οποίος συνηθίζεται να γίνεται χωρίς προφυλακτικό στο… 99,99% των περιπτώσεων – στρέιτ και γκέι). Σημειωτέον ότι ο HPV έχει ήδη εξαπλωθεί σε ένα τεράστιο ποσοστό των ανθρώπων παγκοσμίως με άγνωστες επιπτώσεις, καθώς οι έρευνες για αυτόν τον ιό δεν έχουν προχωρήσει ιδιαίτερα (το μόνο σίγουρο είναι ο HPV ευθύνεται για τα κονδυλώματα και προδιαθέτει για καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, του φάρυγγα, του στόματος και των γεννητικών οργάνων, γυναικών και ανδρών).  

Σε αυτή την «αριστερή» άποψη, που υποτιμά την ενημέρωση γύρω από τα ΣΜΝ και αδιαφορεί για τη χρήση προφυλακτικού, οφείλεται η χαλάρωση των μέτρων προφύλαξης στις ανεκτικές κοινωνίες του Βορρά και η συνακόλουθη εξάπλωση του HIV και των άλλων ΣΜΝ σε Δυτική και Βόρεια Ευρώπη και στις κοινωνικά φιλελεύθερες πολιτείες των ΗΠΑ (π.χ. Καλιφόρνια και βορειοανατολικές πολιτείες – unchurched belt, μη θρησκευόμενη ζώνη).

Σε ό,τι αφορά τη δεξιά άποψη, δε χρειάζεται άλλο σχόλιο, παρά μόνο ότι είναι κυριολεκτικά… για τα μπάζα. Εκεί που θα σταθώ είναι ότι πράγματι ο άνθρωπος είναι ελεύθερος να κάνει έρωτα με ή χωρίς προφυλακτικό, με σταθερό ή όχι ερωτικό σύντροφο και να εναλλάσσει όσες και όσους συντρόφους επιθυμεί (με την προϋπόθεση να υπάρχει κοινή συναίνεση όσων συμμετέχουν και να μην εμπλέκονται ανήλικοι/ες). Όμως είναι καθήκον της Αριστεράς να επιμένει στην όσο το δυνατόν πιο ανοιχτή στο κοινό και πλήρη και επιστημονική ενημέρωση γύρω από τα ΣΜΝ. Και από κει και πέρα έγκειται στη απόφαση καθεμιάς και καθενός μας ποια προσωπική στάση θα ακολουθήσει.

Δεν υπάρχουν «ομάδες υψηλού κινδύνου», αλλά συμπεριφορές υψηλού κινδύνου

Κάτι ακόμα  που πρέπει να προσεχτεί είναι η καταπολέμηση της ολοφάνερα συντηρητικής παραφιλολογίας περί «ομάδων υψηλού κινδύνου» για ΣΜΝ (π.χ. ομοφυλόφιλοι, εκδιδόμενες και εκδιδόμενοι, ναρκομανείς, μετανάστες κ.λπ.). Είναι τουλάχιστον θλιβερό να υιοθετείται η συγκεκριμένη προπαγάνδα, όταν πέρα από ρατσιστική είναι και αντιεπιστημονική! Σύμφωνα λοιπόν με τους περισσότερους επιδημιολόγους, ΔΕΝ υπάρχουν ομάδες υψηλού κινδύνου, αλλά ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ υψηλού κινδύνου.  Παραδείγματος χάρη, το να μη γίνεται χρήση προφυλακτικού στις περιστασιακές σεξουαλικές κολπικές και πρωκτικές επαφές (one night stand) είναι συμπεριφορά υψηλού κινδύνου. Και αυτό δεν αφορά τους ομοφυλόφιλους ή τις εκδιδόμενες μετανάστριες ή οποιαδήποτε άλλη υποτιθέμενη «ομάδα υψηλού κινδύνου», άλλα όλες και όλους που δε θα χρησιμοποιήσουν προφυλακτικό στις περιστασιακές τους επαφές.

Εμβόλια για τα ΣΜΝ

Επίσης θα πρέπει να ξεκινήσει η συζήτηση ως προς τη στάση της Αριστεράς απέναντι στα εμβόλια για τα ΣΜΝ, δεδομένου ότι υπάρχει και η γνώμη (κυρίως της ομοιοπαθητικής απ’ όσο ξέρω) ότι αυτά τα εμβόλια (για ηπατίτιδα Β’ και HPV) είναι επικίνδυνα για την υγεία ή/και μη αποτελεσματικά και ότι συστήνονται από τους γιατρούς μόνο για εμπορικούς λόγους. Προσωπικά -χωρίς να είμαι γιατρός, αλλά έχοντας μιλήσει με αρκετούς γιατρούς- καταλήγω στο ότι πρέπει να γίνονται τα εμβόλια σε όλες και όλους, ιδιαίτερα αυτό της ηπατίτιδας B’ που υπάρχει εδώ και πάνω από 20 χρόνια και επομένως είναι καλά δοκιμασμένο. Για το εμβόλιο για τον HPV στην Ελλάδα έχει διαμορφωθεί η (κατά τη γνώμη μου βαθιά συντηρητική) άποψη πως πρέπει να εμβολιάζονται μόνο τα κορίτσια, με το «σκεπτικό» ότι οι γυναίκες δέχονται τον ιό αυτό από τους άνδρες. Αυτή η γνώμη αγγίζει τα όρια της… βλακείας, αφού τον ιό είναι δυνατόν να τον κολλήσει ένας άνδρας από γυναίκα και στη συνέχεια να τον μεταδώσει σε άλλη γυναίκα (στην περίπτωση βέβαια, που καμία από τις δύο δεν έχει κάνει το εμβόλιο). Και επιπλέον, εκτός από το στρέιτ σεξ υπάρχει και το ευρέως διαδεδομένο γκέι ανδρικό σεξ, που προφανώς αφορά μόνο άνδρες. Γι’ αυτούς τους λόγους, υπάρχουν ήδη πολλές φωνές στην παγκόσμια ιατρική κοινότητα (μεταξύ των οποίων και του νομπελίστα Ιατρικής, Χάραλντ τσουρ Χάουζεν) ότι πρέπει να γίνεται ο αντικαρκινικός εμβολιασμός για τον HPV και στα αγόρια, ανεξαρτήτως σεξουαλικού προσανατολισμού (συνέντευξη στην «Καθημερινή», 14 Αυγούστου 2011).

Θεραπεία  και κοινωνική πρόνοια

Όλα τα παραπάνω αφορούσαν την πρόληψη από τα ΣΜΝ. Ένα άλλο σκέλος του ζητήματος Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα έχει να κάνει με τη θεραπεία και την κοινωνική πρόνοια. Είναι κάτι παραπάνω από δεδομένο πως η μετάδοση των ΣΜΝ έχει σκληρό κοινωνικό και ταξικό υπόβαθρο. Πριν την τωρινή παγκόσμια καπιταλιστική κρίση, ειδικά ο ιός του AIDS (HIV) εξαπλωνόταν κυρίως στις χώρες του Τρίτου Κόσμου και πιο πολύ στην υποσαχάρια Αφρική. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, στη Δύση ο HIV ποτέ δεν αποτέλεσε θανατηφόρο μάστιγα για μαζικούς πληθυσμούς, σε αντίθεση με τη χτυπημένη από την οικονομική και κοινωνική κατάρρευση Ανατολική Ευρώπη μετά την πτώση του «υπαρκτού σοσιαλισμού». Ο HIV «προτιμά» τις φτωχότερες κοινωνίες, τόσο γιατί εκεί η ενημέρωση είναι ανεπαρκής και τα προφυλακτικά όχι εύκολα προσβάσιμα, όσο και γιατί οι φορείς του ιού δεν έχουν δωρεάν πρόσβαση στο σύστημα υγείας και δε δικαιούνται δωρεάν αντιρετροϊκή φαρμακευτική αγωγή (χωρίς την οποία οι φορείς καθίστανται ολοένα και πιο μεταδοτικοί). Τώρα που η καπιταλιστική κρίση χτυπάει και τις ανεπτυγμένες χώρες, είναι πολύ πιθανό τα ΣΜΝ (και το πιο επικίνδυνο από αυτά, το AIDS) να γνωρίσουν εξάπλωση που δεν υπήρχε μέχρι σήμερα στο λεγόμενο «Πρώτο Κόσμο», ιδιαίτερα εάν προχωρήσει ο βάρβαρος νεοφιλελεύθερος μετασχηματισμός της οικονομίας σε αυτές τις χώρες, φτάνοντας στην πλήρη ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών υγείας και το συνακόλουθο αποκλεισμό από κάθε ιατρική περίθαλψη όσων δεν μπορούν να πληρώσουν τα υπέρογκα χρηματικά ποσά για ιδιωτική ασφάλιση υγείας. Ήδη το 2011 στην Ελλάδα αφενός είχαμε μεγάλη αύξηση των νέων κρουσμάτων HIV και αφετέρου δυστυχώς υπάρχουν πληροφορίες τύπου «λαγός» (στο πλαίσιο του δήθεν «εξορθολογισμού» της παροχής επιδομάτων) για κατάργηση του επιδόματος αναπηρίας στους φορείς του HIV που δεν έχουν αναπτύξει AIDS…

*1 Οι μόνοι σεξουαλικά ενεργοί άνθρωποι που δεν κινδυνεύουν να κολλήσουν ΣΜΝ είναι όσες και όσοι διατηρούν μία και μόνο σεξουαλική μονογαμική σχέση στη ζωή τους με τον ίδιο άνθρωπο, ο οποίος ΚΑΙ αυτός δεν είχε πριν καμία άλλη σεξουαλική σχέση. Αλλά προφανώς μιλάμε για εξαίρεση.

*2 Υποτίθεται ότι η Σεξουαλική Αγωγή διδάσκεται στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και αποτελεί θεματική ενότητα της Αγωγής Υγείας. Υπάρχει βέβαια η εξής κρίσιμη λεπτομέρεια: Το μάθημα διδάσκεται ΜΟΝΟ εκτός σχολικού ωραρίου και ΜΟΝΟ εφόσον το επιλέξουν οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί, με προφανή κίνδυνο να στοχοποιηθούν από τις τοπικές εκκλησιαστικές ενορίες ως «διαφθορείς της νεολαίας». Έτσι, σύμφωνα με την έρευνα της κ. Μαργαρίτας Γερούκη, εκπαιδευτικού και διδάκτορος στο Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι, η θεματική ενότητα της Σεξουαλικής Αγωγής αφορά μόλις το 1,6% των προγραμμάτων Αγωγής Υγείας στην Ελλάδα…

(στοιχεία από την  εφημ. Καθημερινή, 5 Φλεβάρη 2012)

*3 Βέβαια, «η ζώνη της Βίβλου» δεν είναι μια εντελώς «στεγανοποιημένη» περιοχή (όπως και κάθε ανάλογη «ζώνη»), καθώς περιλαμβάνεται σε αυτήν η Ατλάντα και άλλες μεγαλουπόλεις, στις οποίες η κοινωνία είναι κάπως πιο ανεκτική, κυρίως λόγω του μεγάλου πληθυσμού και της ανωνυμίας (κάτι σαν τη δικιά μας Αθήνα δηλαδή). Είναι ενδεικτικό ότι (σύμφωνα με την wikipedia) η Ατλάντα, παρά το γεγονός ότι δεσπόζει βαθιά μέσα στη «ζώνη της Βίβλου», έχει το τρίτο μεγαλύτερο ποσοστό (13%) ΛΟΑΤ ανθρώπων στις πόλεις των ΗΠΑ, μετά το Σαν Φρανσίσκο και το Σιάτλ (αλλά αυτές οι δύο πόλεις αποτελούν τα 2 βασικά κέντρα της «μη θρησκευόμενης ζώνης» στην ακτή του Ειρηνικού).

*4 Μικρό μόνο ποσοστό των στρέιτ επαφών στην Ελλάδα γίνεται με προφυλακτικό.

*5 Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.), ο ιός του AIDS μεταδίδεται και με το στοματικό έρωτα. Ωστόσο, οι πιθανότητες μετάδοσης του ιού με αυτόν τον τρόπο θεωρούνται λίγες, εκτός κι αν υπάρχουν ανοιχτές (ακόμα και μικρές) πληγές μέσα στο στόμα. Όσο όμως κι αν είναι δύσκολο να μεταδοθεί ο ιός του AIDS με το στοματικό έρωτα, είναι πανεύκολο να μεταδοθούν με το σταματικό έρωτα ένα σωρό άλλα ΣΜΝ…