Η έντιμη συζήτηση που υπάρχει μέσα στη ριζοσπαστική Αριστερά και ιδιαίτερα στον μαζικότερο μετωπικό σχηματισμό της, τη Λαϊκή Ενότητα, πιστεύω ότι βαθαίνει με τα «διά ταύτα». Για να καταλαβαίνουμε και οι «κοινοί θνητοί» περί τίνος πρόκειται, για να μπορεί να πάρει κάποια στιγμή θέση και η «μάζα» των αγωνιστών/αγωνιστριών του κινήματος και της Αριστεράς. Με αφορμή την πρόσφατη αρθρογραφία των σ. Λαπαβίτσα - Μάρταλη - Μπελαντή, περί του πολιτικού προγράμματος της ριζοσπαστικής Αριστεράς, λοιπόν, το κείμενο αυτό.

Από τη μια υπάρ­χουν οι ισχυ­ρι­σμοί με τους πο­λύ­πλο­κους ή αμ­φί­ση­μους όρους. Όλοι -ακό­μη κι αυτοί που δεν θα θέ­λα­με!- ανα­φέ­ρο­νται στο «σο­σια­λι­στι­κό ορί­ζο­ντα». Ή στις ανι­σό­τι­μες -ταυ­το­χρό­νως «συ­νε­ται­ρι­κές» και αντα­γω­νι­στι­κές- σχέ­σεις με­τα­ξύ των κρα­τών, ή στην υπο­τι­θέ­με­νη υπο­τέ­λεια του ελ­λη­νι­κού κα­πι­τα­λι­σμού στο τρίτο ή τέ­ταρ­το ιμπε­ρια­λι­στι­κό μπλοκ ή στο «με­τα­βα­τι­κό πρό­γραμ­μα» κ.ο.κ. Μπο­ρεί κα­νείς να απα­ντή­σει ανα­λυ­τι­κά, λο­γι­κά, θε­ω­ρη­τι­κά, με ιστο­ρι­κά πα­ρα­δείγ­μα­τα για το ένα ή για το άλλο. Μπο­ρεί κα­νείς να απα­ντή­σει και με ερω­τή­σεις. Για πα­ρά­δειγ­μα, αν η ελ­λη­νι­κή -ή οποια­δή­πο­τε- αστι­κή τάξη κλεί­νει τις διε­θνείς συμ­φω­νί­ες της όχι κατά τον προ­σφο­ρό­τε­ρο για τα συμ­φέ­ρο­ντά της τρόπο αλλά κατά τον «υπο­τα­κτι­κό­τε­ρο». Αν η με­το­νο­μα­σία της αντι­κει­με­νι­κής ανι­σο­τι­μί­ας σε υπο­κει­με­νι­κή υπο­τα­γή/υπο­τέ­λεια ση­μαί­νει ότι η Αρι­στε­ρά δια­θέ­τει κα­λύ­τε­ρες προ­τά­σεις ανά­πτυ­ξης για τη «χώρα» ή αν πρό­κει­ται για απλή πα­ρε­ξή­γη­ση όρων. Μπο­ρεί κα­νείς επί­σης να επι­κρί­νει για ιδε­α­λι­σμό τις θε­ω­ρί­ες της υπο­τα­γής ή όσους θε­ω­ρούν (;) ότι χωρίς το ευρώ δεν θα υπήρ­χε υπο­βάθ­μι­ση του πιο αδύ­να­μου κα­πι­τα­λι­σμού, ούτε και κρίση και πο­λι­τι­κές λι­τό­τη­τας.

Ωστό­σο, πι­στεύω ότι είναι πιο χρή­σι­μο να ει­σα­χθεί άλλος τρό­πος, άλλες ερω­τή­σεις στη συ­ζή­τη­ση για το πο­λι­τι­κό πρό­γραμ­μα και τον προ­σα­να­το­λι­σμό της ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς στην κρίση - και σε κρίση.

Πα­τριω­τι­σμός, αντι-ιμπε­ρια­λι­σμός, αντι­κα­πι­τα­λι­σμός, διε­θνι­σμός κ.λπ.: κα­τα­λή­γουν σε ποια πρα­κτι­κά μέτρα; Η πα­ρά­θε­ση των εφαρ­μο­στέ­ων πο­λι­τι­κών, των χει­ρο­πια­στών μέ­τρων που θα συ­νε­πα­γό­ταν η ηγε­μό­νευ­ση της α' ή β' θε­ω­ρη­τι­κής άπο­ψης, ξε­μπερ­δεύ­ουν νο­μί­ζω το κου­βά­ρι γύρω από έν­νοιες που χρη­σι­μο­ποιούν πολ­λοί συ­στη­μα­τι­κοί αρ­θρο­γρά­φοι και δη­μο­σιο­λό­γοι της Αρι­στε­ράς.

Όραμα για το σο­σια­λι­σμό, όχι για την απο­φυ­γή του

Έχου­με λοι­πόν από τη μία μεριά, αδρά το­πο­θε­τη­μέ­νο, το εξής σύ­νο­λο, θε­ω­ρη­τι­κών προ­κεί­με­νων και πρα­κτι­κού δια­ταύ­τα. Η ανα­γνώ­ρι­ση ότι η πο­λι­τι­κή εξα­θλί­ω­σης που ακο­λου­θεί­ται είναι μο­νό­δρο­μος για την ελ­λη­νι­κή με­γα­λο­α­στι­κή τάξη, μέσα σε συν­θή­κες κρί­σης και διαρ­κώς απει­λού­με­νης υπο­βάθ­μι­σής της· μαζί με τη «διε­θνι­στι­κή» αντί­λη­ψη ότι ελ­λη­νι­κό και ξένο κε­φά­λαιο συ­νερ­γά­ζο­νται γι’ αυτήν την πο­λι­τι­κή -ασχέ­τως αν μα­λώ­νουν κά­ποιες φορές για τη μοι­ρα­σιά- και άρα μπο­ρούν να αντι­με­τω­πι­στούν ως ενιαί­ος αντί­πα­λος, με το εγ­χώ­ριο όμως μέρος να απο­τε­λεί το «εντός βε­λη­νε­κούς μας» μέρος κι άρα τον κύριο κατ’ αρχάς εχθρό· αυτές οι πε­ρί­πλο­κες προ­κεί­με­νες κα­τα­λή­γουν ανα­γκα­στι­κά σε μέτρα που τεί­νουν να αφαι­ρέ­σουν απ' αυτήν την ελ­λη­νι­κή αστι­κή τάξη κάθε πο­λι­τι­κή και οι­κο­νο­μι­κή εξου­σία. Για να αντι­στρα­φούν τα «Μνη­μό­νια» εις βάρος της και να δο­θούν αυτές οι εξου­σί­ες στους ερ­γα­ζό­με­νους. Πα­ρω­θώ­ντας ταυ­τό­χρο­να τους τε­λευ­ταί­ους να ορ­γα­νω­θούν κα­λύ­τε­ρα ως τάξη, γιατί έτσι θα έχουν άμεσα και ορατά οφέλη στη ζωή τους. Πρό­κει­ται για μέ­τρα-συν­θή­μα­τα που μπο­ρούν ίσως να κα­τη­γο­ριο­ποι­η­θούν έτσι:

1. Πε­ριο­ρι­σμός της οι­κο­νο­μι­κής επι­φά­νειας του κε­φα­λαί­ου, ώστε να αντι­στρα­φεί το Μνη­μό­νιο: η αύ­ξη­ση των μι­σθών, η δια­γρα­φή του χρέ­ους και η βαριά φο­ρο­λο­γία, όλα εις βάρος των κερ­δών, των υψη­λών ει­σο­δη­μά­των και του συσ­σω­ρευ­μέ­νου πλού­του.

2. Αλ­λη­λέν­δε­τος ο πε­ριο­ρι­σμός της οι­κο­νο­μι­κής εξου­σί­ας του κε­φα­λαί­ου: η απαλ­λο­τρί­ω­ση (κοι­νω­νι­κο­ποί­η­ση με ερ­γα­τι­κό έλεγ­χο) των βα­σι­κών το­μέ­ων της οι­κο­νο­μί­ας (και της μα­ζι­κής «ενη­μέ­ρω­σης»), για να αντι­με­τω­πι­στεί πρώ­τα-πρώ­τα το οι­κο­νο­μι­κό σα­μπο­τάζ.

3. Πε­ριο­ρι­σμός της πο­λι­τι­κής εξου­σί­ας του κε­φα­λαί­ου: η πα­ρα­πά­νω απαλ­λο­τρί­ω­ση πρέ­πει να αφορά και τα ΜΜΕ, η πα­ρά­καμ­ψη/συ­ντρι­βή όλων των θε­σμι­κών εμπο­δί­ων στην πο­ρεία αυτής της συ­νο­λι­κής πο­λι­τι­κής (π.χ. πα­ρεμ­βά­σεις ανω­τά­των δι­κα­στη­ρί­ων υπέρ του δι­καιώ­μα­τος στην «πε­ριου­σία»).1

4. Αλ­λη­λέν­δε­τη η πα­ρα­βί­α­ση όλων των διε­θνών συμ­φω­νιών που έχει συ­νά­ψει η άρ­χου­σα τάξη στο βαθμό που αυτές εμπο­δί­ζουν όλα τα προη­γού­με­να, δη­λα­δή την ανα­τρο­πή υπέρ των κα­τώ­τε­ρων τά­ξε­ων.

5. Αλ­λη­λέν­δε­τη με όλα τα πα­ρα­πά­νω η επέ­κτα­ση των οι­κο­νο­μι­κών και πο­λι­τι­κών εξου­σιών όχι απλά του τάχα ου­δέ­τε­ρου κρά­τους, αλλά των ερ­γα­ζο­μέ­νων: η θε­σμο­θέ­τη­ση του ερ­γα­τι­κού ελέγ­χου σε με­γά­λες και με­σαί­ες επι­χει­ρή­σεις που θα πα­ρα­βιά­ζουν τον κορσέ μιας σκλη­ρά φι­λερ­γα­τι­κής νο­μο­θε­σί­ας, η συν­διοί­κη­ση σε όλες τις ιδιω­τι­κές επι­χει­ρή­σεις και το­μείς του κρά­τους που αυτή θα είναι δυ­να­τή (δηλ. όχι στις μι­κρές επι­χει­ρή­σεις όπου δεν υπάρ­χουν καν σω­μα­τεία).

Άρα η κε­ντρι­κή ορ­γά­νω­ση της οι­κο­νο­μί­ας, από το εξω­τε­ρι­κό εμπό­ριο μέχρι τις τρά­πε­ζες κι από το νό­μι­σμα μέχρι τη δια­νο­μή φαρ­μά­κων, με τρόπο όμως που αρ­χί­ζει να θε­σμο­θε­τεί πρα­κτι­κά και να υπεν­θυ­μί­ζει μα­ζι­κά την ερ­γα­τι­κή και λαϊκή εξου­σία.

Ασχέ­τως αν συμ­φω­νεί κα­νείς πλή­ρως με αυτές τις αδρές κα­τευ­θύν­σεις κι αν υπάρ­χουν ασά­φειες ή ανα­κρί­βειες, από τις δύο «θε­ω­ρη­τι­κές» προ­κεί­με­νες προ­κύ­πτει ένα με­τα­βα­τι­κό πρό­γραμ­μα που υπό­σχε­ται όχι ομα­λό­τη­τα, αλλά επί­τα­ση της τα­ξι­κής πάλης. Που με­τα­βαί­νει στο σο­σια­λι­σμό κι όχι σε μια άλλη δια­χεί­ρι­ση του υπάρ­χο­ντος απο­τυ­χη­μέ­νου μο­ντέ­λου. Που δεί­χνει κα­τεύ­θυν­ση και στο­χο­ποιεί τον τα­ξι­κό εχθρό, όπως μας έχει στο­χο­ποι­ή­σει αυτός. Που δεν απο­τε­λεί τσε­λε­με­ντέ με αυ­στη­ρά κα­θο­ρι­σμέ­νη δο­σο­λο­γία για «σί­γου­ρη επι­τυ­χία», αλλά που εν­θαρ­ρύ­νει τον κόσμο να πα­λέ­ψει. Που οπωσ­δή­πο­τε δεν είναι συμ­βα­τό με το... ευρώ, όσο δεν είναι και με τη βάση της Σού­δας, τα στρα­τό­πε­δα συ­γκέ­ντρω­σης και τη βδε­λυ­ρή συμ­μα­χία με Ισ­ρα­ήλ και Σίσι. Είναι πράγ­μα­τα που ξέ­ρου­με, που πρέ­πει σί­γου­ρα να εξη­γού­νται και που θα φαί­νο­νται πιο αυ­το­νό­η­τα όσο προ­χω­ρά ο αγώ­νας και η κρίση.

Με μια τέ­τοια ενό­τη­τα θε­ω­ρί­ας-πρά­ξης δέ­νο­νται πρα­κτι­κές πρω­το­βου­λί­ες και όχι οι όροι μιας νέας «ανά­θε­σης». Εν ολί­γοις, «Αγώ­νας να πέσει το Μνη­μό­νιο και όποιος το στη­ρί­ζει» και «Μνη­μό­νιο στους πλού­σιους». Εν ολί­γοις, σύμ­φω­να με αυτό το πλάνο πρέ­πει να πε­ρι­γρά­ψου­με με «απο­λυ­τό­τη­τα βού­λη­σης», όχι απλά την έξοδο από το ευρώ (επει­δή έλαχε το ευρώ να αντι­με­τω­πί­σου­με πιο εκ­κω­φα­ντι­κά), αλλά την έξοδο από το κα­θε­στώς, τη ρήξη με όσα στη­ρί­ζουν τα Μνη­μό­νια, το νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμό - το ση­με­ρι­νό, «υπαρ­κτό» κα­πι­τα­λι­σμό.

Γιατί ακόμη και σε συν­θή­κες «στε­νού οι­κο­νο­μι­κού πε­ριο­ρι­σμού» αδυ­να­τώ να κα­τα­νο­ή­σω πώς θα δι­καιο­λο­γεί­ται -μά­λι­στα από τώρα!- οποια­δή­πο­τε «αγω­νι­στι­κή» λι­τό­τη­τα όσο εξα­κο­λου­θεί και υπάρ­χει στην Ελ­λά­δα έστω και ένας εκα­τομ­μυ­ριού­χος (τον με­τράω σε... ευρώ).

Αυτό το πλάνο ισχυ­ρί­ζε­ται ότι μια τέ­τοια σα­φή­νεια ήταν που έλει­ψε από την εναλ­λα­κτι­κή μας λύση. Αυτή χά­θη­κε σε θε­ω­ρί­ες... εξα­γω­γών και του­ρι­σμού και συχνά δεν υπο­νο­ού­σε καν μια οποια­δή­πο­τε «ζημιά για το κε­φά­λαιο». Όμως αυτά έχουν ανα­πτυ­χθεί αρ­κε­τά από άλ­λους συ­ντρό­φους.

Με­τά­βα­ση στο σο­σια­λι­σμό - με­τά­βα­ση στη δραχ­μή: υπάρ­χει δια­φο­ρά;

Εκτός από αυτό το σύ­νο­λο-προ­γραμ­μα­τι­κό πλάνο, τι άλλο εφαρ­μο­στέο υπάρ­χει στα βα­σι­κά; Ποια μέτρα, δια­φο­ρε­τι­κά ή έστω ποιο­τι­κά και­νούρ­για στα προη­γού­με­να, εκ­πο­ρεύ­ο­νται από τις θε­ω­ρί­ες υπο­τέ­λειας/υπο­τα­γής στην Eυ­ρω­ζώ­νη; Ποια μέτρα εν­νο­ού­νται δια­φο­ρε­τι­κά με­τα­ξύ «λύσης στα προ­βλή­μα­τα της Ελ­λά­δος» και λύσης στα προ­βλή­μα­τα των κα­τώ­τε­ρων στρω­μά­των; Προ­φα­νώς δεν απο­τε­λούν ποιο­τι­κά δια­φο­ρε­τι­κά μέτρα οι τα­ξι­κά άχρω­μες τε­χνο­κρα­τι­κές προ­τά­σεις τύπου «ομό­λο­γα εσω­τε­ρι­κού δα­νει­σμού» (που μπο­ρεί να χρεια­στούν ή όχι, να έχουν ένα απο­τέ­λε­σμα ή και κα­νέ­να). Ούτε καν οι «νέες θέ­σεις ερ­γα­σί­ας», ει­δι­κά αν δεν λέ­γε­ται από πού θα βρε­θούν τα λεφτά. (Η... «ΔΕΘ» μι­λού­σε για ΕΣΠΑ και εί­δα­με τα ολέ­θρια απο­τε­λέ­σμα­τα.) Τα «συσ­σί­τια για την ακραία φτώ­χεια» και την κα­τα­πο­λέ­μη­ση της... δια­φθο­ράς, μάλ­λον δεν θέλω να τα αγ­γί­ξω. Μήπως τότε η υπο­τί­μη­ση του νο­μί­σμα­τος για χάρη της αντα­γω­νι­στι­κό­τη­τας; Αλλά και αυτό έχει απα­ντη­θεί ικα­νο­ποι­η­τι­κά από άλ­λους.

Μια άλλη ερώ­τη­ση είναι, ποια μέτρα από τα προη­γού­με­να απο­σιω­πώ­νται από τις θε­ω­ρί­ες υπο­τέ­λειας.2

Ιδέα που αξί­ζει να εμ­βα­θυν­θεί με συ­γκε­κρι­μέ­να μέτρα είναι ο «δια­κρι­τός» κα­πι­τα­λι­στι­κός το­μέ­ας που πρέ­πει να στη­ρί­ξει την ανά­πτυ­ξη, όπως ανα­φέ­ρει απαι­τη­τι­κά ο σ. Μπε­λα­ντής. Ας μας ει­πω­θεί όμως, «με κάπως συ­γκε­κρι­μέ­νο τρόπο», ποιοι κα­πι­τα­λι­στές και γιατί, με τι κέρδη και με τι συν­θή­κες ερ­γα­σί­ας θα δε­χτούν να στη­ρί­ξουν αυτό τον «τομέα», έμ­με­σα να στη­ρί­ξουν μια «ανά­πτυ­ξη με σο­σια­λι­στι­κά στοι­χεία»! Τι εί­δους σο­σια­λι­στι­κά στοι­χεία είναι αυτά -πάλι «συ­γκε­κρι­μέ­να»;3 Από πού κι ως πού μπο­ρεί κα­νείς να ισχυ­ρί­ζε­ται ότι εκτι­μά π.χ. τον πλη­θω­ρι­σμό σε ορι­σμέ­νο ύψος ή το με­σο­διά­στη­μα πριν την «ανά­καμ­ψη» (σε συν­θή­κες ρήξης και ανα­τρο­πής, εξ ορι­σμού αστα­θείς και απρό­βλε­πτες!), αλλά να μην μπο­ρεί να «προ­βλέ­ψει» αν θα ανέ­βουν ή θα κα­τέ­βουν (ούτε καν ποιο­τι­κά!) η αγο­ρα­στι­κή δύ­να­μη και η φτώ­χεια του πλη­θυ­σμού; Άραγε, για ποιο από τα δύο έχει νόημα να δε­σμευ­τεί η Αρι­στε­ρά σή­με­ρα; Και για να μην είναι στον αέρα, με εγ­γύ­η­ση ποια πο­λι­τι­κή στρα­τη­γι­κή; Εννοώ, εάν προ­σπα­θεί να κάνει μα­ζι­κή πο­λι­τι­κή και όχι προ­φη­τεί­ες.4 Νο­μί­ζω, όλοι κα­τα­νο­ούν ότι ούτε με ευρώ ούτε με δραχ­μή δεν θα... βρέ­ξει χρήμα, ότι η χρη­μα­το­δό­τη­ση των ανα­γκών μας από κάπου πρέ­πει να προ­κύ­ψει, από κά­ποια πραγ­μα­τι­κή αξία, κά­ποιον πραγ­μα­τι­κό συσ­σω­ρευ­μέ­νο πλού­το: εξ ου ως βάση του προ­γράμ­μα­τος το αντι-Μνη­μό­νιο, με κάθε ανα­γκαίο μέσο. Και αν ανα­γκαία μέσα είναι η «στο­χο­ποί­η­ση» και η αφαί­ρε­ση κάθε εξου­σί­ας του κε­φα­λαί­ου, η έκ­δο­ση νο­μί­σμα­τος ανή­κει εκεί, έχει ανα­χθεί (όχι κυ­ρί­ως από την Αρι­στε­ρά) ως η «συμ­βο­λι­κό­τε­ρη», αλλά δεν είναι ούτε κατά διά­νοια η ση­μα­ντι­κό­τε­ρη πλευ­ρά.

Ενώ ο κα­λό­πι­στος διά­λο­γος είναι πάνω από όλα, πα­ρο­τρύ­νου­με προ­φα­νώς τους συ­ντρό­φους που κι­νού­νται στην κα­τεύ­θυν­ση εξεύ­ρε­σης τέ­τοιου τύπου συ­γκε­κρι­μέ­νων και ρε­α­λι­στι­κών λύ­σε­ων να μη βα­δί­σουν την ατρα­πό που δίνει λαβές στους πο­λι­τι­κούς αντι­πά­λους της Αρι­στε­ράς. Αυ­τούς που θέ­λουν να της προ­σά­ψουν ότι ευαγ­γε­λί­ζε­ται μια λι­τό­τη­τα με δραχ­μή. Πι­στεύω ότι μπο­ρού­με να απαλ­λα­γού­με από τη ρε­τσι­νιά της λι­τό­τη­τας -είτε πε­ρή­φα­νης είτε αρι­στε­ρής είτε κακής πλην τί­μιας- με έναν κα­θα­ρό τρόπο.

Εν τω με­τα­ξύ, ερω­τή­μα­τα υπάρ­χουν πολλά και θα γεν­νιού­νται και δια­φο­ρε­τι­κά, κα­θό­σον αυτή η κου­βέ­ντα προ­χω­ρά γειω­μέ­νη σε όλο και ευ­ρύ­τε­ρο κόσμο. Για όλα έχει να πει, όλα μπο­ρεί να τα απα­ντή­σει πει­στι­κά η ρι­ζο­σπα­στι­κή Αρι­στε­ρά.5 Αρκεί αυτή, ασχέ­τως των εν­διά­με­σων διευ­κρι­νί­σε­ων και των επι­και­ρο­ποι­η­μέ­νων/συ­γκε­κρι­μέ­νων συν­θη­μά­των, να ξε­κι­νά και να τε­λειώ­νει με μια τα­ξι­κή πο­λι­τι­κή ανά­λο­γης σκλη­ρό­τη­τας με αυτή που εφαρ­μό­ζε­ται τώρα, αλλά αντί­θε­της κα­τεύ­θυν­σης. Χωρίς αυτό, θα 'ταν σαν να υπο­τάσ­σε­ται στην ητ­το­πά­θεια, στην πα­ντο­δυ­να­μία του τα­ξι­κού αντι­πά­λου, όσα σύμ­βο­λά του και αν σκί­σει.

Το ευρώ έχει με­τα­τρα­πεί όντως σε σύμ­βο­λο της τα­ξι­κής πο­λι­τι­κής που ακο­λου­θεί­ται, σύμ­βο­λο που θα πρέ­πει να απο­συ­ντε­θεί, να κα­ταρ­γη­θεί. Αλλά με την τάξη που υπα­γο­ρεύ­ει την πο­λι­τι­κή, με την ουσία παρά με τη μορφή, με το ελ­λη­νι­κό κε­φά­λαιο παρά με τα σύμ­βο­λά του - θα κα­τα­πια­στού­με;

Θα σχε­διά­σουν οι ποι­κι­λό­χρω­μοι γάτοι πώς θα φάνε τα πο­ντί­κια που μας κα­τα­σπα­ρά­ζουν; Και πώς δεν θα μεί­νουν στα σχέ­δια;

Ση­μειώ­σεις

1. Π.χ. με νέο Σύ­νταγ­μα με δη­μο­ψή­φι­σμα, με «μη κα­θω­σπρέ­πει με­θό­δους» ή κάθε άλλο πρό­σφο­ρο μέσο. Είναι συ­ζή­τη­ση που ακού­γε­ται ου­ρα­νο­κα­τέ­βα­τη, αλλά θα τεί­νει να απο­δει­χθεί απα­ραί­τη­τη με το που ανα­κοι­νω­θούν τα i) και ii) από μια Αρι­στε­ρά αρ­κε­τά μα­ζι­κή για να είναι «ενο­χλη­τι­κή».

2. Αυτά είναι κά­ποια από τα μέτρα που προ­τεί­νει ο σ. Κ. Λα­πα­βί­τσας.

3. Στο άρθρο του σ. Μπε­λα­ντή («Άσπρος γάτος, μαύ­ρος γάτος;»), υπάρ­χει θέμα με­θο­δο­λο­γι­κής ισο­νο­μί­ας. Ένα η «συ­γκε­κρι­με­νο­ποί­η­ση». Άλλο, ως λε­πτο­μέ­ρεια, αλλά χτυ­πη­τή στην αρ­χή-αρ­χή, η ση­μα­σία των «απο­χρώ­σε­ων». Όποιος δίνει με­γά­λο βάρος στις απο­χρώ­σεις και τις οι­κο­γέ­νειες της Αρι­στε­ράς, πρέ­πει να το κάνει για όλους. Έτσι, θα μπο­ρεί να κα­τα­λά­βει το λόγο που δεν χρη­σι­μο­ποιεί­ται συχνά πια ο όρος «τρο­τσκι­σμός», όπως και ο όρος «στα­λι­νι­σμός» άλ­λω­στε: επει­δή ανα­φο­ρά στην ίδια -τη μία ή την άλλη- πα­ρά­δο­ση, ακόμη και στον υπο­τι­θέ­με­νο κοινό τόπο του «μαρ­ξι­σμού» ή του «κομ­μου­νι­σμού», έχουν ορ­γα­νώ­σεις και ομά­δες της Αρι­στε­ράς και της «Αρι­στε­ράς» με τις πιο δια­φο­ρε­τι­κές και αντι­κρουό­με­νες πο­λι­τι­κές πρα­κτι­κές. Οι ετι­κέ­τες των πα­ρα­δό­σε­ων, επο­μέ­νως, δεν λένε και πολλά και χρή­ζουν ανα­νοη­μα­το­δό­τη­σης. Αυτή δεν γί­νε­ται από τα λόγια, αλλά από τη ση­με­ρι­νή ιστο­ρία. Άρα πολύ καλώς που δεν πο­λυ­χρη­σι­μο­ποιού­νται αυτοί οι όροι. Το λοι­πόν, η ετι­κε­το­λο­γία δεν βοηθά να κα­τα­λά­βει κα­νείς τις πραγ­μα­τι­κές δια­φο­ρές, τις αι­τί­ες τους και το πώς μπο­ρεί να συ­νε­χι­στεί μια κα­λό­πι­στη συ­ζή­τη­ση για την εύ­ρε­ση της κα­λύ­τε­ρης λύσης στα προ­βλή­μα­τα.

4. Είναι αξε­κα­θά­ρι­στο σε με­γά­λο βαθμό μέσα σε αυτή τη συ­ζή­τη­ση το πού αρ­χί­ζουν και πού τε­λειώ­νουν οι ανα­γκαί­ες συ­γκε­κρι­με­νο­ποι­ή­σεις ενός πο­λι­τι­κού προ­γράμ­μα­τος-προ­τάγ­μα­τος. Το τι πρέ­πει να πεις στον κόσμο, όχι γιατί θέλει να ακού­σει «ένα ψέμα ν' απο­κοι­μη­θεί», αλλά γιατί θέλει να απο­κρυ­σταλ­λώ­σει τις αλή­θειες που υπο­ψιά­ζε­ται ή ήδη ξέρει. Αυτού του εί­δους οι «τε­χνι­κές» συ­γκε­κρι­με­νο­ποι­ή­σεις-συν­θή­μα­τα, νο­μί­ζω, πρέ­πει να είναι πο­λι­τι­κές, να είναι ελέγ­ξι­μες από μη τε­χνο­κρά­τες, από τον κόσμο της ερ­γα­σί­ας, από όλους μας. Αλ­λιώς, είναι απα­τη­λές και μη-δη­μο­κρα­τι­κές. Π.χ. από την κοινή πείρα των capital controls για τους φτω­χούς, μπο­ρεί να προ­κύ­πτει ως σύν­θη­μα η κρα­τι­κο­ποί­η­ση όλων των τρα­πε­ζών και της ΤτΕ, σε κό­ντρα με την Ευ­ρω­ζώ­νη, πα­ρό­λο που σε άλλη εποχή θα θε­ω­ρού­νταν και θα ήταν για το ευρύ κοινό «ψιλά τε­χνι­κά γράμ­μα­τα».

Όταν οι τε­χνι­κές ανα­λύ­σεις προη­γού­νται των πο­λι­τι­κών απο­φά­σε­ων και προ­σπα­θούν οι πρώ­τες να χα­ρά­ξουν πο­λι­τι­κή, είναι πι­θα­νό να δη­μιουρ­γού­νται και οξύ­μω­ρα. Όπως με τη μάλ­λον ατυχή δια­τύ­πω­ση του Κ. Λα­πα­βί­τσα ότι «φυ­σι­κά, δεν πρέ­πει να υπάρ­χει εκ

 των προ­τέ­ρων προει­δο­ποί­η­ση για την υιο­θέ­τη­ση της νέας δραχ­μής» για να... προει­δο­ποι­ή­σει ο ίδιος στην αμέ­σως επό­με­νη γραμ­μή, δί­νο­ντας τις κα­τα­ζη­τού­με­νες (;) λε­πτο­μέ­ρειες που (δεν) συ­νι­στούν «γραμ­μή μαζών» (;!), ότι «όλες οι ση­μα­ντι­κές απο­φά­σεις θα πρέ­πει να λη­φθούν μέσα στο πρώτο Σαβ­βα­το­κύ­ρια­κο».

Αυτή η πα­ρα­τή­ρη­ση πραγ­μα­τι­κά δεν αφορά τον σ. Κ. Λα­πα­βί­τσα, αλλά την πο­λι­τι­κή Αρι­στε­ρά που πρέ­πει να απο­φα­σί­σει τι στ' αλή­θεια απο­ζη­τά ο κό­σμος μας και να προ­σα­να­το­λί­σει το δη­μό­σιο λόγο της, για να τον υπη­ρε­τή­σουν μετά οι ει­δι­κοί της με σχε­δια­σμούς, «προει­δο­ποι­η­μέ­νους» ή μη.

Στις συν­θή­κες που εί­μα­στε, εκατό φορές πε­ρισ­σό­τε­ρη αξία έχει τόσο η σαφής πο­λι­τι­κή κα­τεύ­θυν­ση για το ποιος θα πρέ­πει να πλη­ρώ­σει και με ποια δια­δι­κα­σία, όσο και η ανα­ζω­ο­γό­νη­ση των αντι­στά­σε­ων. Όχι η τε­χνο­κρα­τι­κή αφή­γη­ση μιας ολο­κλη­ρω­μέ­νης αλ­λη­λου­χί­ας, που θα ανα­τρέ­πε­ται ανα­πό­φευ­κτα σε κάθε στρο­φή της τα­ξι­κής πάλης. Πέρα από την κα­τεύ­θυν­ση, για χάρη της πο­λι­τι­κής σα­φή­νειας, να συ­ζη­τή­σου­με και για βα­σι­κά «μέτρα» και προ­τάγ­μα­τα. Να σκε­φτού­με όμως ότι αφε­νός δεν θα... ανα­λά­βου­με την κυ­βέρ­νη­ση σύ­ντο­μα, αφε­τέ­ρου για το αν είναι ντε και καλά ανα­γκαίο «πρώτα» να την ανα­λά­βου­με και «μετά» να αρ­χί­σου­με να υλο­ποιού­με ένα τέ­τοιο πρό­γραμ­μα. Ανα­λο­γι­ζό­με­νοι και την ιστο­ρι­κή πείρα που δεν προ­α­παι­τεί πάντα κυ­βερ­νη­τι­κή εξου­σία για να συ­ντε­λε­στούν τε­κτο­νι­κές ιστο­ρι­κές ανα­τρο­πές.

5. Υπάρ­χει όντως θέμα συ­ζή­τη­σης για το αν μπο­ρούν να είναι ρα­χο­κο­κα­λιά των ελ­πί­δων μας οι ση­με­ρι­νές ατο­μι­κές/μι­κρές επι­χει­ρή­σεις. Όμως, ναι, σύ­ντρο­φε Μπε­λα­ντή, ούτε κατά το με­τα­βα­τι­κό πρό­γραμ­μα ούτε κατά τη σο­σια­λι­στι­κή οι­κο­δό­μη­ση φαί­νε­ται πι­θα­νό ότι θα «εθνι­κο­ποι­ή­σου­με» μέχρι και τους κρε­ο­πώ­λες. Φτά­νει αυτό για την ώρα ως κα­πι­τα­λι­στι­κός το­μέ­ας ή χρειά­ζε­ται και κάτι πα­ρα­πά­νω; Επί­σης ναι, «έχει ζη­τή­μα­τα οι­κο­νο­μι­κής αντα­γω­νι­στι­κό­τη­τας, πα­ρα­γω­γι­κό­τη­τας και σύ­γκρου­σης στη διε­θνή αγορά» μια οποια­δή­πο­τε χώρα υπό με­τά­βα­ση, αλλά λύ­νο­νται σε μια διε­θνή πο­λι­τι­κή δυ­να­μι­κή, δεν λύ­νο­νται με «ΝΕΠ», κι ούτε βοη­θάς τη διεκ­δί­κη­ση καν να τα λύ­σεις ει­ση­γού­με­νος «οπι­σθο­δρό­μη­ση» (και αυτό είναι λόγος του Λένιν...) κιό­λας πριν ξε­κι­νή­σεις. Τέλος, ναι, μάλ­λον υπάρ­χει δια­φω­νία για το τι και πώς ήταν η “ΝΕΠ”. Μα μπο­ρού­με να συμ­φω­νή­σου­με ότι η Οκτω­βρια­νή δεν έγινε έχο­ντας ως σύν­θη­μα τη ΝΕΠ αλλά τα ακρι­βώς αντί­θε­τα; Που τα πρώτα χρό­νια τα υλο­ποί­η­σε κιό­λας;