Σχέδιο Ετοιμότητας της ΕΕ: Πέντε χρόνια για πόλεμο

Το στρατιωτικό σχέδιο που παρουσιάστηκε στο τελευταίο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, υπό τον τίτλο «Οδικός Χάρτης για την Αμυντική Ετοιμότητα 2030» (σε συνέχεια της «Λευκής Βίβλου για την Ευρωπαϊκή Άμυνα» και του σχεδίου «ReArm Europe), θέτει την Ένωση σε πολεμικό πυρετό, ώστε εντός 5ετίας να είναι έτοιμη για μια σύρραξη με τη Ρωσία, στο πλαίσιο του ανταγωνισμού της με το ΝΑΤΟ.  

«Ο σημερινός Οδικός Χάρτης για την Άμυνα παρουσιάζει ένα σαφές σχέδιο με κοινούς στόχους και συγκεκριμένα ορόσημα στην πορεία μας προς το 2030. Αυτό θα ενισχύσει τις αμυντικές βιομηχανίες μας, θα επιταχύνει την παραγωγή και θα διατηρήσει τη μακροχρόνια στήριξή μας προς την Ουκρανία», τόνισε η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, κατά την παρουσίαση των προετοιμασιών προς το νέο πολεμικό σφαγείο. 

Σύμφωνα με την ίδια, το σχέδιο περιλαμβάνει τέσσερις ευρωπαϊκές «πρωτοβουλίες»: Το «Eastern Flank Watch» («Επιτήρηση Ανατολικής Πλευράς»), το οποίο θα ενσωματώνει συστήματα εδάφους με συστήματα αεράμυνας και αντι-drones. Την «Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Άμυνας Drone», ένα πανευρωπαϊκό δίκτυο συστημάτων κατά των drones, που προβλέπει μεταξύ άλλων το «Τείχος κατά των drones» (European Drone Wall), όπως ζήτησαν Ελλάδα και Ιταλία. Την κοινή Ευρωπαϊκή Αεράμυνα που είχαν προτείνει πρώτοι οι Μητσοτάκης και ο Πολωνός πρωθυπουργός Τουσκ και την Ευρωπαϊκή Ασπίδα Άμυνας για το Διάστημα.

Η Κομισιόν καλεί τα κράτη-μέλη να αγοράζουν όπλα από κοινού και έχει τεθεί ο στόχος τουλάχιστον το 40% των στρατιωτικών προμηθειών να είναι κοινές συμβάσεις έως το τέλος του 2027, από λιγότερο από 20% που είναι σήμερα. Ο «Οδικός Χάρτης» θέτει επίσης στόχους ώστε τουλάχιστον το 55% των αγορών όπλων να προέρχεται από την πολεμική βιομηχανία της ΕΕ και της Ουκρανίας έως το 2028 και τουλάχιστον το 60% έως το 2030. 

Τέλος, στο κείμενο συμπερασμάτων, δεν συμπεριλήφθηκε η αναφορά για το δάνειο 140 δισ. ευρώ για την Ουκρανία με εγγύηση τα «παγωμένα» ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, καθώς για άλλη μια φορά ήρθαν στην επιφάνεια οι αντιθέσεις στο εσωτερικό της ΕΕ (Βέλγιο- όπου βρίσκονται τα περισσότερα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, Σλοβακία, Ουγγαρία που είναι φιλικές προς τον Πούτιν).

Δαπάνες

Στην πραγματικότητα, το ιερατείο των Βρυξελλών φιλοδοξεί να γίνει ο ενδιάμεσος για τα συμβόλαια κρατών-μελών με εταιρείες πολεμικού υλικού, να συμβάλει σε τεράστιες επενδύσεις ευρωπαϊκών χρημάτων σε πολεμική τεχνολογία και να ενισχύσει το ρόλο του στο δυτικό ιμπεριαλιστικό μπλοκ. Ακόμη και αν ο πόλεμος δεν ξεσπάσει το 2030, οι στρατιωτικές δαπάνες των κρατών-μελών της ΕΕ θα αυξάνονται κατ’ έτος κατά 288 δισ. ευρώ μέχρι το 2035. 

Το 2024, οι συνολικές «αμυντικές» δαπάνες των 27 κρατών-μελών της ΕΕ έφτασαν τα 343 δισεκατομμύρια ευρώ, σημειώνοντας αύξηση 19% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Για πρώτη φορά στην ιστορία της Ένωσης, οι δαπάνες αυτές αντιστοιχούν σχεδόν στο 2% του ΑΕΠ, ενώ το 2025 προβλέπεται να ξεπεράσουν αυτό το όριο, φτάνοντας τα 392 δισεκατομμύρια ή το 2,1% του ΑΕΠ. 

Τα νούμερα αυτά βέβαια, δεν έπεσαν από τον ουρανό, αν θυμηθούμε και τις φετινές αποφάσεις του ΝΑΤΟ, στη σύνοδο της Χάγης, όπου συμφωνήθηκε τα μέλη της συμμαχίας να θέσουν το στόχο του 5% του ΑΕΠ για εξοπλιστικές δαπάνες, ως το 2035. Για την Ευρώπη αυτό σημαίνει επιπλέον 254 δισ. ευρώ ετησίως. Ποσό που δεν γίνεται να προκύψει χωρίς δραματικές περικοπές στις κοινωνικές δαπάνες, όπως επιβεβαιώνουν και οι τελευταίες εξελίξεις. Η δε αμφίσημη στάση Τραμπ απέναντι στην ΕΕ, ενισχύει τις φωνές που θέλουν «να καταστεί η ΕΕ πιο ανεξάρτητη σε έναν πολύ πιο επικίνδυνο κόσμο», όπως αναφέρεται και στο επίμαχο «σχέδιο ετοιμότητας».

Στη Γαλλία, την Ιταλία, το Βέλγιο, παντού σχεδόν στην Ευρώπη, κοινωνικά κονδύλια περικόπτονται, ενώ παράλληλα αυξάνονται οι στρατιωτικές δαπάνες. Στη Γερμανία, η Δεξιά αυξάνει τον στρατιωτικό προϋπολογισμό και επιχειρεί να σπάσει τα ταμπού του «μαύρου» παρελθόντος, υποβαθμίζοντας το -άλλοτε ισχυρό της- κράτος πρόνοιας. Το πρώτο σκέλος του πακέτου Μερτς για τη χρηματοδότηση του επανεξοπλισμού της Γερμανίας (χωρίς την οποία δεν μπορεί να προχωρήσει ο επανεξοπλισμός της ΕΕ) αφορά τις περικοπές στην υγεία. 

Υπενθυμίζεται πως με το πρόγραμμα «ReArm Europe» η ΕΕ θα συμβάλει στην κινητοποίηση έως και 800 δισ. ευρώ για στρατιωτικές δαπάνες. Το σχέδιο του «πάμε πόλεμο» περιλαμβάνει ακόμα το εργαλείο που ονομάστηκε «SAFE», το οποίο μπορεί γρήγορα να παράσχει στα κράτη-μέλη δάνεια, ύψους 150 δισ. ευρώ, για αγορά στρατιωτικών εξοπλισμών. Η βαθύτερη επιθυμία της πολιτικής ηγεσίας της Ε.Ε. είναι να φτιάξει το δικό της, ευρωπαϊκό στρατιωτικό-βιομηχανικό σύμπλεγμα, για να μένουν τα χρήματα στα ταμεία των ευρωπαϊκών εταιρειών όπλων. 

Η Επιτροπή αφήνει όμως ανοιχτή την πόρτα και σε συνεργασίες με τρίτες χώρες, ανάμεσα στις οποίες και η Τουρκία. Χώρα με ισχυρό στρατό, ανεπτυγμένη πολεμική βιομηχανία και σημαντικό γεωπολιτικό ρόλο, ειδικά στη Μ. Ανατολή, όπως έδειξε και η συμφωνία εκεχειρίας στη Γάζα. Άρα απαραίτητη για τα πολεμικά σχέδια του ευρωπαϊκού καπιταλισμού και το πελατολόγιο των ευρωπαϊκών εταιρειών όπλων. 

Ένα τέτοιο ενδεχόμενο μπορεί να επιφέρει βέτο από τη μεριά της Ελλάδας, «όσο η Τουρκία έχει στο τραπέζι το casus belli», όπως απειλεί με δηλώσεις του ο Μητσοτάκης και άλλα κυβερνητικά στελέχη. Σε αυτό το πλαίσιο γαλλικές διπλωματικές πηγές ξεκαθαρίζουν πως το Παρίσι σε αυτό το θέμα θα σταθεί στο πλευρό Ελλάδας και Κύπρου. Οι ίδιες πηγές θεωρούν την ελληνογαλλική συμφωνία «αμοιβαίας αμυντικής συνδρομής», που υπογράφηκε τον Σεπτέμβριο του 2021, ως μία συμφωνία πολύ σημαντική για το Παρίσι και τη στρατηγική σχέση με την Αθήνα, η οποία παραμένει ενεργή. Μέχρι νεωτέρας τουλάχιστον.

Οικονομία

Η μείωση της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης σε σχέση με ΗΠΑ και Κίνα είναι μία πραγματικότητα. Η έννοια του στρατιωτικού ή μιλιταριστικού κεϊνσιανισμού επανέρχεται συνεχώς, όσο η Ευρώπη βαδίζει το δρόμο του εξοπλιστικού πυρετού. Αν ο κεϊνσιανισμός υποστηρίζει ότι η αύξηση των δημόσιων δαπανών μπορεί να τονώσει την οικονομία, η στρατιωτική εκδοχή του δίνει έμφαση στις εξοπλιστικές δαπάνες, έναντι των δαπανών για υγεία, παιδεία και κοινωνική πρόνοια. 

Έτσι από την «Ευρώπη της ειρήνης», οι ευρωηγεσίες καθοδηγούν τη στροφή στην πολεμική οικονομία, που επιδιώκεται να αποτελέσει την αναπτυξιακή διέξοδο που αναζητά η ΕΕ (και τα υπόλοιπα ιμπεριαλιστικά κέντρα), από το σπιράλ συνεχόμενων κρίσεων και στασιμότητας ή υποχώρησης σημαντικών βιομηχανικών κλάδων. 

Δεν ξέρουμε αν το ευρωπαϊκό κεφάλαιο αναζωογονηθεί, μέσα από την επιδίωξη της καταστροφής ανθρώπων και υποδομών, αλλά τα εργαλεία θανάτου σίγουρα θα χρειαστεί να δοκιμαστούν στο πεδίο, ώστε οι πωλήσεις και η κερδοφορία των εμπόρων όπλων, να διατηρούνται. Το ενδεχόμενο να μετατραπεί σε «θερμό», ο νέος Ψυχρός Πόλεμος με τη Ρωσία, κρέμεται πλέον από τη λεπτή κλωστή ενός «ατυχήματος» ή μιας τυχοδιωκτικής ενέργειας κάποιας «στρυμωγμένης» πολιτικής ηγεσίας. 

Μιλιταρισμός

Πέρα από τη μεταφορά δημόσιων πόρων από τις κοινωνικές ανάγκες και την περιβαλλοντική προστασία, στην πολεμική βιομηχανία, η στροφή της ΕΕ θα εντείνει το κλίμα μιλιταρισμού στις ευρωπαϊκές κοινωνίες, όπως και την επίθεση στα κοινωνικά δικαιώματα και τις δημοκρατικές ελευθερίες των «από κάτω». Για να ποινικοποιηθεί κάθε φωνή αντίρρησης σε αυτή τη ζοφερή προοπτική, για να στιγματιστούν ως  «εθνοπροδότες»  όσοι/ες δεν χωρούν στο αρρενωπό πρότυπο του πολεμιστή, χρειάζεται να εμπεδωθεί η αντίληψη μιας «κοινωνίας-στρατώνα».

Η καλλιέργεια μιας λογικής διαρκούς «ετοιμότητας» και «απειλής», θα είναι το τέλειο έδαφος για την καταστολή κάθε κοινωνικής αντίστασης, των συνδικάτων, των προσφύγων, των αγωνιστών και των ανυπάκουων κάθε είδους. Για τον πόλεμο κατά του «εσωτερικού εχθρού», πιο απλά. Η «στρατιωτικοποίηση» των κοινωνιών και των συνόρων, προφανώς θα ενισχύσει και την ακροδεξιά. Οι ισχυρές δόσεις μιλιταρισμού, τα καθεστωτικά καλέσματα στοίχισης πίσω από «εθνικούς στόχους» και πολεμικές περιπέτειες, χρειάζεται να βρουν την κάθετη άρνηση των εργαζομένων και της νεολαίας. Στη Γερμανία που έχει ανοίξει ζωηρά η συζήτηση για την υποχρεωτική στράτευση, τα δυο τρίτα των νέων ηλικίας 18- 29 ετών, διαφωνούν με το να ντυθούν στα χακί και σίγουρα είναι ένα ενθαρρυντικό σημάδι. 

Με το πρόσχημα της απειλής από τη Ρωσία, οι κρατούντες προσανατολίζουν τους ευρωπαϊκές λαούς προς τον πόλεμο, εκκινώντας από την οικονομία και την αντιδραστική ιδεολογική προπαγάνδα. Σήμερα οι εργαζόμενοι πληρώνουμε τις αντιθέσεις των NATO-ΕΕ και Ρωσίας, όπως και τον ελληνοτουρκικό ανταγωνισμό, με υπέρογκους εξοπλισμούς. Σύντομα ίσως και με το ίδιο μας το αίμα. Αν θέλουμε ειλικρινά την ειρήνη, πρέπει να σταματήσουμε να προετοιμαζόμαστε για πόλεμο. 

Απέναντι στα εθνικιστικά «πατριωτικά ιδεώδη», τους εξοπλισμούς της φρίκης και την πολεμική εμπλοκή, απαιτείται μαζικό αντιπολεμικό κίνημα, που θα αντιτάξει μαχητικά τα αιτήματα για ειρήνη, φιλία των λαών, αυξήσεις στους μισθούς και τις συντάξεις, λεφτά για υγεία και παιδεία-όχι για οπλικά συστήματα, φορολόγηση του πλούτου και των κερδών. Σε αυτές τις στιγμές γίνεται ακόμα πιο επιτακτική η πάλη ενάντια στην πολεμική προετοιμασία στην Ευρώπη, η ρήξη με το ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Μέσα από την ανεξάρτητη παρέμβαση της Αριστεράς, που χρειάζεται να επαναφέρει δυναμικά τη διεθνιστική και αντιμιλιταριστική της παράδοση. 

Ελληνική εξοπλιστική φρενίτιδα

Στην πρώτη γραμμή των ένθερμων υποστηρικτών της εξοπλιστικής φρενίτιδας, βρίσκεται και η ελληνική κυβέρνηση, με τη συναίνεση της ακροδεξιάς και κεντροαριστερής αντιπολίτευσης. 

Μάλιστα ο Μητσοτάκης, στην τελευταία ευρωπαϊκή σύνοδο, επανάφερε την ιδέα για έναν «κοινό ευρωπαϊκό μηχανισμό δανειοδότησης» έργων που αφορούν την πολεμική προετοιμασία, δίπλα στο πρόγραμμα SAFE. Και όλα αυτά, τη στιγμή που η Ελλάδα το 2024 διέθεσε το 6,58% των δημόσιων δαπανών (των δαπανών της γενικής κυβέρνησης) για «άμυνα». Ποσοστό που ξεπερνά κατά πολύ και τον μέσο όρο της ΕΕ (4,32%).

Το συνολικό ύψος του Μακροπρόθεσμου Προγραμματισμού Αμυντικών Εξοπλισμών (ΜΠΑΕ)   υπολογίζεται ότι θα ανέλθει στα 25 έως 26 δισ. για την επόμενη 12ετία, με μέσες ετήσιες δαπάνες περίπου 2,16 δισ. ευρώ. Στον πυρήνα του ΜΠΑΕ βρίσκονται η προμήθεια των μαχητικών 5ης γενιάς F-35, των φρεγατών Constellation από τις ΗΠΑ και των γαλλικών FDI Belharra.  

Μεγάλη «αιμορραγία» χρημάτων, που θα μπορούσαν να στηρίξουν τις κοινωνικές ανάγκες, θα αποτελέσει ο θόλος προστασίας (ένας αντιαεροπορικός και ένας αντι-drone), που υπολογίζεται στα 2 δισ. ευρώ. Είναι το βασικό έργο που επιδιώκει η κυβέρνηση να χρηματοδοτηθεί μέσω SAFE και κοινών ευρωπαϊκών προμηθειών. Μια άλλη επιλογή που εξετάζει η Αθήνα (πέρα από το τρικ της ρήτρας διαφυγής) είναι η κατεύθυνση αδιάθετων πόρων από το Ταμείο Συνοχής ή το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας προς τη βιομηχανία θανάτου. Βλέπουμε τους ΕΣΠΑτζήδες εκεί που κυνηγούσαν τα έργα «πράσινης ανάπτυξης», τώρα να προμοτάρουν οπλικά συστήματα…

Παράλληλα, το υπουργείο πολέμου βελτιώνει τις εγχώριες δυνατότητες, της κατά τα άλλα «αμυνόμενης» Ελλάδας. Το Ελληνικό Κέντρο Αμυντικής Καινοτομίας (ΕΛΚΑΚ) συνέβαλε στη δημιουργία του συστήματος anti-drone «Κένταυρος», το οποίο ήδη παρουσιάστηκε στην στρατιωτική παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου (μαζί με τον «Υπερίων» και πολλά άλλα φονικά εργαλεία, που προέκυψαν από τις συνέργειες στρατού-πανεπιστημίων-ιδιωτικών εταιριών) και ήδη έχει εγκατασταθεί στις φρεγάτες του πολεμικού ναυτικού. Επιπλέον, το 306 Εργοστάσιο Βάσης Τηλεπικοινωνιών (306 ΕΒΤ) έχει αναπτύξει τη δυνατότητα παραγωγής άνω των 1.000 drones (Κατηγορίας Ι και FPV-First Person View) ετησίως.  

Οι τομείς της λεγόμενης ασύμμετρης τεχνολογίας (drones, C-UAS, cyber), έχουν πλέον πρωταγωνιστικό ρόλο στους σύγχρονους πολέμους  και το ελληνικό κράτος δεν θέλει να μείνει πίσω σε αυτή την κούρσα πολεμικής καινοτομίας. Ειδικά, όταν ο αποκλεισμός της Τουρκίας από την πρόσβαση στα ευρωπαϊκά ταμεία «άμυνας», επιδιώκεται να γίνει το όχημα για να ενισχυθεί η στρατηγική θέση της ελληνικής «αμυντικής» βιομηχανίας.  

Την επιθετική στρατηγική που ελληνικού κράτους, με το 12ετες εξοπλιστικό πρόγραμμα και την «Ατζέντα 2030», συμπυκνώνει ο Νίκος Δένδιας στην Ημερήσια Διαταγή του για την 28η Οκτωβρίου. Ο δεξιός «δημοκράτης», που πλασάρεται ως δήθεν ηπιότερος διαχειριστής από τον Μητσοτάκη,  υπογραμμίζει μεταξύ άλλων ότι δεν πρέπει να έχουμε «αυταπάτες» και τονίζει πως «για να μπορέσει η Ελλάς να διατυπώσει αυτόνομο Εθνικό λόγο στην Ανατολική Μεσόγειο, θα πρέπει να διαθέτει επαρκή Εθνική δύναμη Αποτροπής. Σε κάθε άλλη περίπτωση την αναμένει φιλανδοποίηση και διαρκής υπόκυψη στις βουλήσεις των ισχυρών». 

H προσαρμογή του εξοπλιστικού προγράμματος, στον ελληνοτουρκικό ανταγωνισμό και την αναβάθμιση του ρόλου του ελληνικού καπιταλισμού στην περιοχή, είναι μια πολιτική τυχοδιωκτική και άκρως επικίνδυνη. Ιδιαίτερα σε ένα περιβάλλον όξυνσης των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών και πολεμικών συγκρούσεων. Μπροστά στις πολεμικές ιαχές των εκπροσώπων της άρχουσας τάξης, που μας καλούν να βαδίσουμε προς τον όλεθρο, είναι επείγον να δυναμώσει η κοινωνική κινητοποίηση για ακύρωση των εξοπλισμών και υπεράσπιση της ειρήνης, των δικαιωμάτων μας, του εισοδήματος και των ζωών μας. 

*Φωτό: Από τα εγκαίνια για την αναβάθμιση της όψης του πενταγώνου, με ρητορική υπερεξοπλισμων και «εξωτερικών απειλών». Η χρηματοδότηση του έργου αποτελεί δωρεά της εταιρείας METLEN Energy & Metals, «εθνικού πρωταθλητή» στην πολεμική βιομηχανία.

**Αναδημοσίευση από την Εργατική Αριστερά