Αυτό που ενώνει ΔΝΤ και ΕΕ: «βιώσιμο» χρέος = «βιώσιμη» λιτότητα για πάντα

Η αντι­πα­ρά­θε­ση ΔΝΤ και Ευ­ρω­ζώ­νης (κυ­ρί­ως της Γερ­μα­νί­ας) για την ελά­φρυν­ση του ελ­λη­νι­κού χρέ­ους συ­σκο­τί­ζει μια υπό­θε­ση εκ πρώ­της όψεως προ­φα­νή. Το ότι η Ελ­λά­δα έχει με­τα­τρα­πεί σε «αποι­κία χρέ­ους» το έχουν αντι­λη­φθεί οι πε­ρισ­σό­τε­ροι. Ωστό­σο, σχε­δόν όλοι δυ­σκο­λευό­μα­στε να κα­τα­νο­ή­σου­με τους λό­γους που το ΔΝΤ «βγαί­νει από τ’ αρι­στε­ρά», ζη­τώ­ντας μεί­ω­ση επι­το­κί­ων και μα­κρό­τα­τες πα­ρα­τά­σεις.

Η δια­φο­ρο­ποί­η­ση του ΔΝΤ στα κρι­τή­ρια βιω­σι­μό­τη­τας και στις τε­χνι­κές δια­χεί­ρι­σης του χρέ­ους δεν είναι και­νούρ­για. Δικής του έμπνευ­σης ήταν το πρώτο κού­ρε­μα, με το PSI. Το ΔΝΤ, συ­νε­πές στον ρόλο του ως εγ­γυ­η­τή της διε­θνούς το­κο­γλυ­φί­ας, ορ­γά­νω­σε την υπο­κα­τά­στα­ση του χρέ­ους που κα­τεί­χαν κερ­δο­σκο­πι­κά funds και τρά­πε­ζες από θε­σμι­κό και δια­κρα­τι­κό χρέος –πράγ­μα με το οποίο ταυ­τί­στη­καν και οι κυ­ρί­αρ­χες δυ­νά­μεις της Ευ­ρω­ζώ­νης για τους δι­κούς λό­γους: για να σώ­σουν τις γερ­μα­νι­κές, γαλ­λι­κές, ιτα­λι­κές κ.ά. τρά­πε­ζες. Το ΔΝΤ επέ­βα­λε, επί­σης, το Νο­έμ­βριο του 2012 όχι μόνο μεί­ω­ση επι­το­κί­ων και ση­μα­ντι­κή επι­μή­κυν­ση της απο­πλη­ρω­μής των δα­νεί­ων της Ευ­ρω­ζώ­νης, αλλά και δέ­σμευ­ση πε­ραι­τέ­ρω ελά­φρυν­σης, ώστε το χρέος να κα­τα­στεί βιώ­σι­μο. Αυτή τη δέ­σμευ­ση της Ευ­ρω­ζώ­νης, που έχει κα­τά­φω­ρα πα­ρα­βια­στεί, με πο­λι­τι­κά «θύ­μα­τα» την κυ­βέρ­νη­ση Σα­μα­ρά αλλά και την κυ­βέρ­νη­ση ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ-ΑΝΕΛ, υπε­ρα­σπί­ζε­ται και σή­με­ρα το ΔΝΤ, με αβέ­βαιη την έκ­βα­ση του πα­ζα­ριού για το ρόλο του στο τρίτο μνη­μό­νιο.

Από το «κού­ρε­μα» στην «ανα­δια­μόρ­φω­ση»

Όμως, αυτή η υπε­ρά­σπι­ση γί­νε­ται στο έδα­φος μιας ση­μα­ντι­κό­τα­της υπο­χώ­ρη­σης του ΔΝΤ: ο εγ­γυ­η­τής της «διε­θνούς το­κο­γλυ­φί­ας» έχει πα­ραι­τη­θεί από την απαί­τη­ση για ονο­μα­στι­κό κού­ρε­μα του χρέ­ους και πε­ριο­ρί­ζει τις απαι­τή­σεις του στο reprofiling (= ανα­δια­μόρ­φω­ση), βάσει των νέων κα­νο­νι­σμών του. Δη­λα­δή, σε τε­χνι­κές πε­ριο­ρι­σμού της ετή­σιας δα­πά­νης εξυ­πη­ρέ­τη­σης του χρέ­ους σε ένα πο­σο­στό μέχρι 20%. Αυτό απο­τυ­πώ­νε­ται και στην τε­λευ­ταία έκ­θε­σή του, που επέ­λε­ξε να δη­μο­σιο­ποι­ή­σει «επι­θε­τι­κά» την πα­ρα­μο­νή του Eurogroup, η οποία συ­νο­πτι­κά προ­τεί­νει:

• Αύ­ξη­ση της πε­ριό­δου χά­ρι­τος (μη πλη­ρω­μή κε­φα­λαί­ου) των δα­νεί­ων του EFSF (131 δισ.) κατά 17 χρό­νια, των δα­νεί­ων των κρα­τών του ευρώ (53 δισ.) κατά 20 χρό­νια και των δα­νεί­ων του ESM (22,5 δισ. μέχρι τώρα) κατά 6 χρό­νια.
• Πά­γω­μα πλη­ρω­μής τόκων των δα­νεί­ων EFSF και Ευ­ρω­ζώ­νης για 17-24 χρό­νια.
• Επέ­κτα­ση ωρί­μαν­σης των δια­κρα­τι­κών δα­νεί­ων κατά του­λά­χι­στον 30 χρό­νια, του EFSF κατά 14 χρό­νια και του ESM κατά 10 χρό­νια. Πρα­κτι­κά, αυτό ση­μαί­νει πα­ρά­τα­ση λή­ξε­ων μέχρι πε­ρί­που το 2070.
• Πά­γω­μα των επι­το­κί­ων στο 1,5% μέχρι το 2040.

Η αντι­πρό­τα­ση ESM και Κο­μι­σιόν

Στον αντί­πο­δα της πρό­τα­σης του ΔΝΤ, ESM και Κο­μι­σιόν αντι­τεί­νουν σε­νά­ρια ανα­διάρ­θρω­σης που πε­ρι­λαμ­βά­νουν:

• Εξα­γο­ρά όλου ή μέ­ρους του δα­νεί­ου (21,3 δισ.) του ΔΝΤ, καθώς και των 53 δισ. δια­κρα­τι­κών δα­νεί­ων από τα δύο πρώτα μνη­μό­νια, με στόχο υπο­κα­τά­στα­ση από αντί­στοι­χα δά­νεια του ESM, με χα­μη­λό­τε­ρο επι­τό­κιο (από 3-4,5% σε 0,75%).
• Επι­μή­κυν­ση του δα­νεί­ου του EFSF κατά 5-7 χρό­νια, δια­τή­ρη­ση επι­το­κί­ων στα ση­με­ρι­νά επί­πε­δα και κά­ποια ‒απροσ­διό­ρι­στη μέχρι στιγ­μής‒ πε­ρί­ο­δο χά­ρι­τος στην πλη­ρω­μή τόκων, αντί­στοι­χη με την ισχύ­ου­σα μέχρι το 2022 συμ­φω­νία για τα δά­νεια του ESM.
• Επα­νε­ξέ­τα­ση της βιω­σι­μό­τη­τας το 2018, υπό τον όρο της πλή­ρους τή­ρη­σης του μνη­μο­νί­ου και επί­τευ­ξης των συμ­φω­νη­θέ­ντων πλε­ο­να­σμά­των.

Εκ πρώ­της όψεως, οι δια­φο­ρές φαί­νο­νται αβυσ­σα­λέ­ες. Ου­σια­στι­κά, η πρό­τα­ση του ESM (στη βάση της οποί­ας ανα­με­νό­ταν και η σχε­τι­κή από­φα­ση του Eurogroup, άγνω­στη μέχρι την ώρα που γρα­φό­ταν αυτό το κεί­με­νο) πε­ριο­ρί­ζε­ται στην πα­ρο­χή εγ­γυ­ή­σε­ων προς το ΔΝΤ για την πε­ρί­ο­δο που αυτό έχει λαμ­βά­νειν από την Ελ­λά­δα (Ιού­νιο 2024), ώστε να απο­φα­σί­σει μια έστω συμ­βο­λι­κή χρη­μα­το­δο­τι­κή συμ­με­το­χή στο τρίτο μνη­μό­νιο. Ωστό­σο, το ΔΝΤ αντέ­τει­νε «επι­θε­τι­κά» ως όρο την πλήρη υλο­ποί­η­ση του reprofiling εντός του προ­γράμ­μα­τος και όχι μετά το 2018. 

Θε­με­λιώ­δεις συ­ναι­νέ­σεις

Όμως, παρά τις με­γά­λες τε­χνι­κές δια­φο­ρές των δύο πλευ­ρών, πιο θε­με­λιώ­δεις είναι οι συ­ναι­νέ­σεις που έχουν επι­τευ­χθεί με­τα­ξύ τους, αλλά και με την κυ­βέρ­νη­ση ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ- ΑΝΕΛ, που τις υλο­ποιεί με απί­στευ­το ζήλο:

Πρώ­τον: ΕΕ και ΔΝΤ ανα­τρέ­πουν την «απλή αριθ­μη­τι­κή» της βιω­σι­μό­τη­τας του χρέ­ους. Παρά τις δια­φω­νί­ες τους για τα μα­θη­μα­τι­κά του τρί­του μνη­μο­νί­ου, είναι έτοι­μοι να συμ­φω­νή­σουν ότι ένα χρέος θε­ω­ρεί­ται βιώ­σι­μο ακόμη και στο 140% του ΑΕΠ σε 25 χρό­νια από σή­με­ρα ή στο 110% σε 45 χρό­νια! Πρό­κει­ται για απί­στευ­το «άλμα» σε σχέση με το κρι­τή­ριο του 2012, για χρέος «ση­μα­ντι­κά κάτω του 110% το 2022». Άλμα που εξα­σφα­λί­ζε­ται με το προ­τει­νό­με­νο από το ΔΝΤ τρικ των «ακα­θά­ρι­στων χρη­μα­το­δο­τι­κών ανα­γκών» (GFN).

Δεύ­τε­ρον: ΕΕ, ΔΝΤ και κυ­βέρ­νη­ση ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ-ΑΝΕΛ απο­κη­ρύσ­σουν διά πα­ντός κάθε ιδέα «κου­ρέ­μα­τος» του χρέ­ους και ταυ­τό­χρο­να δε­σμεύ­ουν το ελ­λη­νι­κό κρά­τος σε πλήρη νο­μι­μο­ποί­η­ση του χρέ­ους αυτού και στην απε­μπό­λη­ση του δι­καιώ­μα­τος να το αμ­φι­σβη­τή­σει νο­μι­κά στο μέλ­λον.

Τρί­τον: Για πρώτη φορά στη σύγ­χρο­νη ιστο­ρία, Ευ­ρω­ζώ­νη και ΔΝΤ ανα­συ­γκρο­τούν θε­σμι­κά και εις βάθος ένα κρά­τος προ­ο­ρι­σμέ­νο απο­κλει­στι­κά στην εξυ­πη­ρέ­τη­ση του χρέ­ους του για δε­κα­ε­τί­ες. Αυτό υπη­ρε­τεί­ται με τρία νέα ερ­γα­λεία: α) Το δη­μο­σιο­νο­μι­κό «κόφτη», που δίνει απε­ριό­ρι­στες και υπε­ρά­νω κοι­νο­βου­λευ­τι­κού ελέγ­χου εξου­σί­ες επι­βο­λής ορι­ζό­ντιας λι­τό­τη­τας  στην κυ­βέρ­νη­ση και στα θε­σμι­κά όρ­γα­να της ΕΕ. Πρό­κει­ται για την πρώτη σε επί­πε­δο Ευ­ρω­ζώ­νης hardcore εφαρ­μο­γή της σχε­τι­κής υπο­χρέ­ω­σης του Δη­μο­σιο­νο­μι­κού Συμ­φώ­νου. β) Με τη θε­σμο­θέ­τη­ση της υπο­χρέ­ω­σης πα­ρα­γω­γής υψη­λών πρω­το­γε­νών πλε­ο­να­σμά­των για δε­κα­ε­τί­ες πέραν του μνη­μο­νί­ου. Ου­σια­στι­κά, το ΔΝΤ με την επι­μο­νή του σε μεί­ω­ση του απαι­τού­με­νου πλε­ο­νά­σμα­τος από το 3,5% στο 1,5% του ΑΕΠ προ­σφέ­ρει στην Ευ­ρω­ζώ­νη μια πιο ρε­α­λι­στι­κή, απαλ­λαγ­μέ­νη από τον γερ­μα­νι­κό πο­λι­τι­κό τυ­χο­διω­κτι­σμό με­θο­δο­λο­γία για την αιώ­νια δη­μο­σιο­νο­μι­κή «κα­το­χή» της Ελ­λά­δας, μέχρι του­λά­χι­στον την απο­πλη­ρω­μή του 75% των δα­νεί­ων, όπως προ­βλέ­πει το Δη­μο­σιο­νο­μι­κό Σύμ­φω­νο. γ) Με τη συ­γκρό­τη­ση του υπό ευ­ρω­παϊ­κή επι­τρο­πεία υπερ­τα­μεί­ου ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σε­ων, στο οποίο περνά όλη η δη­μό­σια και ιδιω­τι­κή πε­ριου­σία του κρά­τους και του οποί­ου το «προσ­δό­κι­μο ζωής» των 99 ετών απο­τε­λεί το αλη­θι­νό μέτρο αποι­κιο­ποί­η­σης της χώρας.

Τα στοι­χεία που ενώ­νουν το ΔΝΤ και την Ευ­ρω­ζώ­νη στη νέα τε­χνι­κή «ελά­φρυν­σης» του χρέ­ους οδη­γούν σε μια με­γά­λη ανα­τρο­πή σε σχέση με όσα ρη­το­ρι­κά υπο­στη­ρί­ζο­νταν από το 2010 και μετά: η «ανα­διάρ­θρω­ση» του χρέ­ους από μέσο απο­τρο­πής «πε­ριτ­τής» λι­τό­τη­τας, γί­νε­ται ερ­γα­λείο θε­σμι­κής μο­νι­μο­ποί­η­σης και αυ­το­μα­το­ποί­η­σής της.

Βε­βαί­ως, τα στοι­χεία που χω­ρί­ζουν ΔΝΤ και Ευ­ρω­ζώ­νη, ανοι­χτά ακόμη στο εν­δε­χό­με­νο βε­λού­δι­νου δια­ζυ­γί­ου ως προς την Ελ­λά­δα, δεν είναι αδιά­φο­ρα. Το ΔΝΤ προ­σπα­θεί να απο­κολ­λή­σει τη γερ­μα­νι­κή ηγε­σία από την τυ­ραν­νία της πο­λι­τι­κής συ­γκυ­ρί­ας (βλέπε γερ­μα­νι­κές εκλο­γές 2017) και να προ­σα­να­το­λί­σει την Ευ­ρω­ζώ­νη σε θε­σμι­κή τομή διαρ­κεί­ας. Κι ο λόγος είναι η πρό­βλε­ψή του για νέο κύκλο κρί­σης χρέ­ους, τρο­φο­δο­τού­με­νης κυ­ρί­ως από την ασθε­νή και εξαι­ρε­τι­κά ευά­λω­τη πα­γκό­σμια ανά­πτυ­ξη. Αν επι­βε­βαιω­θούν οι δυ­σοί­ω­νες προ­βλέ­ψεις του, το «πε­λα­το­λό­γιό» του ακόμη και εντός της ΕΕ θα αυ­ξη­θεί, αλλά όχι και οι πόροι του. Από την άποψη αυτή, για το ΔΝΤ η Ελ­λά­δα απο­τε­λεί πα­γκό­σμιο υπό­δειγ­μα για τις νέου τύπου «ανα­διαρ­θρώ­σεις» χρέ­ους που θα τις χρη­μα­το­δο­τούν με μό­νι­μους μη­χα­νι­σμούς «αυ­τό­μα­της» αλλά και «βιώ­σι­μης» λι­τό­τη­τας οι κοι­νω­νί­ες-θύ­μα­τα του πα­ρά­νο­μου και απε­χθούς χρέ­ους.