Στις 16-17 Απριλίου 2024 πραγµατοποιήθηκε στην Αθήνα, στο Ίδρυµα Σταύρος Νιάρχος, η διεθνής διάσκεψη για τους ωκεανούς «Our Ocean».

Στό­χος αυτής της διά­σκε­ψης υπο­τί­θε­ται πως είναι η διε­θνής συ­νερ­γα­σία φο­ρέ­ων, κυ­βερ­νή­σε­ων, πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κών ορ­γα­νώ­σε­ων για την προ­στα­σία των ωκε­α­νών. Δια­κη­ρυ­γµέ­να πεδία δρά­σης είναι οι προ­στα­τευό­µε­νες θα­λάσ­σιες πε­ριο­χές, η βιώ­σι­µη µπλε οι­κο­νο­µία, η κλι­µα­τι­κή αλ­λα­γή, η θα­λάσ­σια ασφά­λεια, η βιώ­σι­µη αλιεία, η µεί­ω­ση της ρύ­παν­σης των θα­λασ­σών. Στην ιστο­σε­λί­δα της διά­σκε­ψης δια­βά­ζου­µε ότι ο κύ­ριος στό­χος είναι η «προ­στα­σία και η βιώ­σι­µη δια­χεί­ρι­ση των θα­λασ­σών και των ωκε­α­νών και των πόρων τους».

Και µόνο η πε­ρι­γρα­φή των στό­χων του συ­νε­δρί­ου αλλά και ο κα­τά­λο­γος των συ­µµε­τε­χό­ντων (µε τον πρω­θυ­πουρ­γό και άλλα κυ­βερ­νη­τι­κά στε­λέ­χη να φι­γου­ρά­ρουν ως οµι­λη­τές) προϊ­δε­ά­ζει ως προς το πρα­γµα­τι­κό πε­ριε­χό­µε­νο της διά­σκε­ψης και εάν πρά­γµα­τι έχει στόχο µία κά­ποια προ­στα­σία του θα­λάσ­σιου πε­ρι­βάλ­λο­ντος ή αυτό είναι απλά η πρό­φα­ση για µια συ­ζή­τη­ση απο­τε­λε­σµα­τι­κό­τε­ρης οι­κο­νο­µι­κής εκµε­τάλ­λευ­σης των θα­λάσ­σιων πόρων.

Κλι­µα­τι­κή κρίση και υπερ­θέ­ρµαν­ση των ωκε­α­νών

Οι ωκε­α­νοί απο­τε­λούν το 70% της επι­φά­νειας της γης και φι­λο­ξε­νούν το 80% πε­ρί­που της ζωής στον πλα­νή­τη και η ζωή δι­σε­κα­το­µµυ­ρί­ων αν­θρώ­πων βα­σί­ζε­ται σε δρα­στη­ριό­τη­τες (εµπο­ρι­κές, αλιευ­τι­κές κ.ά.) που λα­µβά­νουν χώρα στη θά­λασ­σα. Το υπό­βα­θρο της συ­ζή­τη­σης είναι πέρα ως πέρα πρα­γµα­τι­κό και είναι η κλι­µα­τι­κή κρίση και η υπερ­θέ­ρµαν­ση των ωκε­α­νών, ή όπως έχει χα­ρα­κτη­ρι­στεί ο «πυ­ρε­τός των ωκε­α­νών». Το 2023 ήταν η χρο­νιά που κα­τα­γρά­φη­κε η µε­γα­λύ­τε­ρη απορ­ρό­φη­ση θε­ρµό­τη­τας από τους ωκε­α­νούς µε τη θε­ρµο­κρα­σία τους να αυ­ξά­νε­ται συ­νο­λι­κά κατά 0.1 βα­θµούς κελ­σί­ου µέσα σε µία χρο­νιά. Η αύ­ξη­ση της θε­ρµο­κρα­σί­ας του πλα­νή­τη έχει οδη­γή­σει σε αύ­ξη­ση της θε­ρµο­κρα­σί­ας των ωκε­α­νών, προ­κα­λώ­ντας λιώ­σι­µο των πάγων αλλά και αύ­ξη­ση της θε­ρµο­κρα­σί­ας των υδά­των, δια­τα­ράσ­σο­ντας την ισορ­ρο­πία του θα­λάσ­σιου οι­κο­συ­στή­µα­τος, µειώ­νο­ντας το δια­θέ­σι­µο οξυ­γό­νο και απει­λώ­ντας τη θα­λάσ­σια ζωή. Την ίδια στι­γµή, αυτή η ανι­σορ­ρο­πία ευ­θύ­νε­ται σε µε­γά­λο βαθµό για τα ακραία και­ρι­κά φαι­νό­µε­να των τε­λευ­ταί­ων χρό­νων.

Η υπερ­θέ­ρµαν­ση δεν είναι το µόνο πρό­βλη­µα. Έρ­χε­ται να προ­στε­θεί στη χρό­νια υπε­ρε­κµε­τάλ­λευ­ση των θα­λάσ­σιων πόρων. Επι­κίν­δυ­νες µέ­θο­δοι αλιεί­ας, η συ­στη­µα­τι­κή ρύ­παν­ση των θα­λασ­σών µε πλα­στι­κά, το­ξι­κά από­βλη­τα και κάθε εί­δους λύ­µα­τα στα­δια­κά ανα­τρέ­πουν τις ισορ­ρο­πί­ες του µε­γα­λύ­τε­ρου οι­κο­συ­στή­µα­τος στον πλα­νή­τη. Φυ­σι­κά, εξέ­χου­σα θέση έχουν οι θα­λάσ­σιες γε­ω­τρή­σεις και οι εξο­ρύ­ξεις υδρο­γο­ναν­θρά­κων, που έχει ήδη απο­δει­χθεί πόσο επι­κίν­δυ­νες µπο­ρεί να είναι, είτε µέσω των δο­νή­σε­ων και της κα­τα­στρο­φής του θα­λάσ­σιου υπε­δά­φους είτε, ακόµα χει­ρό­τε­ρα, µέσω ατυ­χη­µά­των που µπο­ρούν να προ­κα­λέ­σουν ανε­ξέ­λεγ­κτη ρύ­παν­ση.

Το κέρ­δος πάνω από όλα

Ενώ το υπό­βα­θρο της συ­ζή­τη­σης είναι πρα­γµα­τι­κό, οι προ­θέ­σεις των συ­µµε­τε­χό­ντων στη διε­θνή διά­σκε­ψη µόνο κατ’ επί­φα­ση αντι­µε­τω­πί­ζουν τους πρα­γµα­τι­κούς κιν­δύ­νους. Όσο απα­ραί­τη­τοι είναι οι ωκε­α­νοί συ­νο­λι­κά για τη ζωή στον πλα­νή­τη, άλλο τόσο απα­ραί­τη­τοι είναι για την πα­γκό­σµια οι­κο­νο­µία. Το µε­γα­λύ­τε­ρο µέρος του πα­γκό­σµιου εµπο­ρί­ου πρα­γµα­το­ποιεί­ται µέσω θα­λάσ­σιων δια­δρο­µών, συ­µπε­ρι­λα­µβα­νο­µέ­νου του εµπο­ρί­ου όπλων και οπλι­κών συ­στη­µά­των. Ακόµα και οι πο­λε­µι­κοί αντα­γω­νι­σµοί, ως έκ­φρα­ση πο­λι­τι­κών-οι­κο­νο­µι­κών αντα­γω­νι­σµών µε­τα­ξύ κρα­τών, σε ένα µε­γά­λο βαθµό αξιο­ποιούν θα­λάσ­σιες δια­δρο­µές. Αρκεί να σκε­φτεί κα­νείς τον πο­λε­µι­κό συ­νω­στι­σµό φρε­γα­τών και άλλων πο­λε­µι­κών πλοί­ων στην ανα­το­λι­κή Με­σό­γειο και στον Ει­ρη­νι­κό ωκε­α­νό τα τε­λευ­ταία χρό­νια.

Το εν­δια­φέ­ρον για την προ­στα­σία του θα­λάσ­σιου πε­ρι­βάλ­λο­ντος είναι υπο­κρι­τι­κό. Το πρα­γµα­τι­κό εν­δια­φέ­ρον βρί­σκε­ται στο να βρε­θούν τρό­ποι ώστε να µπο­ρέ­σουν οι κερ­δο­φό­ρες δρα­στη­ριό­τη­τες της κα­πι­τα­λι­στι­κής οι­κο­νο­µί­ας να συ­νε­χί­σουν, έστω µε τρο­πο­ποι­ή­σεις και δε­σµεύ­σεις, ώστε η κλι­µα­τι­κή κρίση να µην απο­τε­λεί εµπό­διο ή ώστε να µη φτά­σει η δια­τά­ρα­ξη της ισορ­ρο­πί­ας του θα­λάσ­σιου οι­κο­συ­στή­µα­τος των ωκε­α­νών σε ένα µη ανα­στρέ­ψι­µο ση­µείο που θα προ­κα­λέ­σει ζη­µιές στην κερ­δο­φο­ρία. Δεν είναι τυ­χαίο, ότι πρω­το­στα­τού­σαν στη διά­σκε­ψη κράτη που έχουν έµπρα­κτα συ­µφέ­ρο­ντα από τη ναυ­τι­λία (εµπο­ρι­κή, αλιευ­τι­κή, πο­λε­µι­κή), µε­τα­ξύ των οποί­ων και το ελ­λη­νι­κό κρά­τος.

Ανά­µε­σα στις συ­γκε­κρι­µέ­νες δε­σµεύ­σεις που ανα­κοί­νω­σε το ελ­λη­νι­κό κρά­τος είναι η δη­µιουρ­γία δύο θα­λάσ­σιων πάρ­κων (προ­στα­σί­ας της θα­λάσ­σιας ζωής) στο Αι­γαίο και στο Ιόνιο καθώς και µια πιο αυ­στη­ρή νο­µο­θε­σία για την αλιεία, που θα πα­ρου­σια­στεί σε µε­τα­γε­νέ­στε­ρο χρόνο. Βέ­βαια, δεν εξή­γη­σε κα­νείς πώς µπο­ρεί να συν­δυα­στεί η προ­στα­σία των θα­λασ­σών µε τις εξο­ρύ­ξεις υδρο­γο­ναν­θρά­κων σε θα­λάσ­σια «οι­κό­πε­δα», όπως αρέ­σκο­νται να χα­ρά­ζουν και να τε­µα­χί­ζουν τις θά­λασ­σες κυ­βερ­νή­σεις και πε­τρε­λαϊ­κές εται­ρεί­ες.

Αντι­δρά­σεις

Τα αυτιά των συ­µµε­τε­χό­ντων δεν ίδρω­σαν κα­θό­λου στις φωνές ακτι­βι­στών από τη Νέα Ζη­λαν­δία που βλέ­πουν νησιά του Ει­ρη­νι­κού να βου­λιά­ζουν. Ούτε άκου­σαν τις φωνές ακτι­βι­στών/τριών από δε­κά­δες πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κά κι­νή­µα­τα και ορ­γα­νώ­σεις που ζη­τούν την άµεση παύση των εξο­ρύ­ξε­ων υδρο­γο­ναν­θρά­κων και την ταυ­τό­χρο­νη ανα­κή­ρυ­ξη της ελ­λη­νι­κής τά­φρου (η θα­λάσ­σια πε­ριο­χή από το Ιόνιο µέχρι νότια της Κρή­της) σε προ­στα­τευό­µε­νη θα­λάσ­σια πε­ριο­χή. Αντ’ αυτού, η ΕΛΑΣ προ­χώ­ρη­σε σε προ­σα­γω­γές δύο δια­δη­λω­τών που βρί­σκο­νταν έξω από το Ίδρυ­µα Σταυ­ρός Νιάρ­χος πριν την κα­θο­ρι­σµέ­νη οµι­λία του πρω­θυ­πουρ­γού και οι οποί­οι φώ­να­ζαν συν­θή­µα­τα για κλι­µα­τι­κή δι­καιο­σύ­νη και λευ­τε­ριά στην Πα­λαι­στί­νη. Υπο­κρι­σία και κα­τα­στο­λή, είναι ένα στα­θε­ρό µότο της κυ­βερ­νη­τι­κής πο­λι­τι­κής απέ­να­ντι σε όσους και όσες αγω­νί­ζο­νται για την προ­στα­σία του πε­ρι­βάλ­λο­ντος και της αν­θρώ­πι­νης ζωής ενά­ντια στα κέρδη, τις εξο­ρύ­ξεις και τον πό­λε­µο.

Η κλι­µα­τι­κή κρίση δεν είναι ζή­τη­µα αφη­ρη­µέ­νης πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κής ευαι­σθη­σί­ας. Είναι πεδίο αντι­πα­ρά­θε­σης µε τη βαρ­βα­ρό­τη­τα του νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρου κα­πι­τα­λι­σµού που κα­τα­στρέ­φει το πε­ρι­βάλ­λον και απει­λεί τις ζωές των αν­θρώ­πων σε όλο τον κόσµο. Από αυτή τη σκο­πιά, ο αγώ­νας ενά­ντια στις εξο­ρύ­ξεις και τους εξο­πλι­σµούς, ενά­ντια στην κα­τα­στρο­φή των δασών για χάρη των ανε­µο­γεν­νη­τριών, ενά­ντια στην κα­τα­στρο­φή του θα­λάσ­σιου πε­ρι­βάλ­λο­ντος, οφεί­λουν να είναι κε­ντρι­κά στοι­χεία µιας σύγ­χρο­νης αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κής πο­λι­τι­κής.

*Ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από την Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά

Ετικέτες