Διεθνής διάσκεψη για τους ωκεανούς «Our Ocean»: Υποκρισία σε χρώµα θαλασσί

Στόχος αυτής της διάσκεψης υποτίθεται πως είναι η διεθνής συνεργασία φορέων, κυβερνήσεων, περιβαλλοντικών οργανώσεων για την προστασία των ωκεανών. Διακηρυγµένα πεδία δράσης είναι οι προστατευόµενες θαλάσσιες περιοχές, η βιώσιµη µπλε οικονοµία, η κλιµατική αλλαγή, η θαλάσσια ασφάλεια, η βιώσιµη αλιεία, η µείωση της ρύπανσης των θαλασσών. Στην ιστοσελίδα της διάσκεψης διαβάζουµε ότι ο κύριος στόχος είναι η «προστασία και η βιώσιµη διαχείριση των θαλασσών και των ωκεανών και των πόρων τους».

Και µόνο η περιγραφή των στόχων του συνεδρίου αλλά και ο κατάλογος των συµµετεχόντων (µε τον πρωθυπουργό και άλλα κυβερνητικά στελέχη να φιγουράρουν ως οµιλητές) προϊδεάζει ως προς το πραγµατικό περιεχόµενο της διάσκεψης και εάν πράγµατι έχει στόχο µία κάποια προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος ή αυτό είναι απλά η πρόφαση για µια συζήτηση αποτελεσµατικότερης οικονοµικής εκµετάλλευσης των θαλάσσιων πόρων.

Κλιµατική κρίση και υπερθέρµανση των ωκεανών

Οι ωκεανοί αποτελούν το 70% της επιφάνειας της γης και φιλοξενούν το 80% περίπου της ζωής στον πλανήτη και η ζωή δισεκατοµµυρίων ανθρώπων βασίζεται σε δραστηριότητες (εµπορικές, αλιευτικές κ.ά.) που λαµβάνουν χώρα στη θάλασσα. Το υπόβαθρο της συζήτησης είναι πέρα ως πέρα πραγµατικό και είναι η κλιµατική κρίση και η υπερθέρµανση των ωκεανών, ή όπως έχει χαρακτηριστεί ο «πυρετός των ωκεανών». Το 2023 ήταν η χρονιά που καταγράφηκε η µεγαλύτερη απορρόφηση θερµότητας από τους ωκεανούς µε τη θερµοκρασία τους να αυξάνεται συνολικά κατά 0.1 βαθµούς κελσίου µέσα σε µία χρονιά. Η αύξηση της θερµοκρασίας του πλανήτη έχει οδηγήσει σε αύξηση της θερµοκρασίας των ωκεανών, προκαλώντας λιώσιµο των πάγων αλλά και αύξηση της θερµοκρασίας των υδάτων, διαταράσσοντας την ισορροπία του θαλάσσιου οικοσυστήµατος, µειώνοντας το διαθέσιµο οξυγόνο και απειλώντας τη θαλάσσια ζωή. Την ίδια στιγµή, αυτή η ανισορροπία ευθύνεται σε µεγάλο βαθµό για τα ακραία καιρικά φαινόµενα των τελευταίων χρόνων.

Η υπερθέρµανση δεν είναι το µόνο πρόβληµα. Έρχεται να προστεθεί στη χρόνια υπερεκµετάλλευση των θαλάσσιων πόρων. Επικίνδυνες µέθοδοι αλιείας, η συστηµατική ρύπανση των θαλασσών µε πλαστικά, τοξικά απόβλητα και κάθε είδους λύµατα σταδιακά ανατρέπουν τις ισορροπίες του µεγαλύτερου οικοσυστήµατος στον πλανήτη. Φυσικά, εξέχουσα θέση έχουν οι θαλάσσιες γεωτρήσεις και οι εξορύξεις υδρογονανθράκων, που έχει ήδη αποδειχθεί πόσο επικίνδυνες µπορεί να είναι, είτε µέσω των δονήσεων και της καταστροφής του θαλάσσιου υπεδάφους είτε, ακόµα χειρότερα, µέσω ατυχηµάτων που µπορούν να προκαλέσουν ανεξέλεγκτη ρύπανση.

Το κέρδος πάνω από όλα

Ενώ το υπόβαθρο της συζήτησης είναι πραγµατικό, οι προθέσεις των συµµετεχόντων στη διεθνή διάσκεψη µόνο κατ’ επίφαση αντιµετωπίζουν τους πραγµατικούς κινδύνους. Όσο απαραίτητοι είναι οι ωκεανοί συνολικά για τη ζωή στον πλανήτη, άλλο τόσο απαραίτητοι είναι για την παγκόσµια οικονοµία. Το µεγαλύτερο µέρος του παγκόσµιου εµπορίου πραγµατοποιείται µέσω θαλάσσιων διαδροµών, συµπεριλαµβανοµένου του εµπορίου όπλων και οπλικών συστηµάτων. Ακόµα και οι πολεµικοί ανταγωνισµοί, ως έκφραση πολιτικών-οικονοµικών ανταγωνισµών µεταξύ κρατών, σε ένα µεγάλο βαθµό αξιοποιούν θαλάσσιες διαδροµές. Αρκεί να σκεφτεί κανείς τον πολεµικό συνωστισµό φρεγατών και άλλων πολεµικών πλοίων στην ανατολική Μεσόγειο και στον Ειρηνικό ωκεανό τα τελευταία χρόνια.

Το ενδιαφέρον για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος είναι υποκριτικό. Το πραγµατικό ενδιαφέρον βρίσκεται στο να βρεθούν τρόποι ώστε να µπορέσουν οι κερδοφόρες δραστηριότητες της καπιταλιστικής οικονοµίας να συνεχίσουν, έστω µε τροποποιήσεις και δεσµεύσεις, ώστε η κλιµατική κρίση να µην αποτελεί εµπόδιο ή ώστε να µη φτάσει η διατάραξη της ισορροπίας του θαλάσσιου οικοσυστήµατος των ωκεανών σε ένα µη αναστρέψιµο σηµείο που θα προκαλέσει ζηµιές στην κερδοφορία. Δεν είναι τυχαίο, ότι πρωτοστατούσαν στη διάσκεψη κράτη που έχουν έµπρακτα συµφέροντα από τη ναυτιλία (εµπορική, αλιευτική, πολεµική), µεταξύ των οποίων και το ελληνικό κράτος.

Ανάµεσα στις συγκεκριµένες δεσµεύσεις που ανακοίνωσε το ελληνικό κράτος είναι η δηµιουργία δύο θαλάσσιων πάρκων (προστασίας της θαλάσσιας ζωής) στο Αιγαίο και στο Ιόνιο καθώς και µια πιο αυστηρή νοµοθεσία για την αλιεία, που θα παρουσιαστεί σε µεταγενέστερο χρόνο. Βέβαια, δεν εξήγησε κανείς πώς µπορεί να συνδυαστεί η προστασία των θαλασσών µε τις εξορύξεις υδρογονανθράκων σε θαλάσσια «οικόπεδα», όπως αρέσκονται να χαράζουν και να τεµαχίζουν τις θάλασσες κυβερνήσεις και πετρελαϊκές εταιρείες.

Αντιδράσεις

Τα αυτιά των συµµετεχόντων δεν ίδρωσαν καθόλου στις φωνές ακτιβιστών από τη Νέα Ζηλανδία που βλέπουν νησιά του Ειρηνικού να βουλιάζουν. Ούτε άκουσαν τις φωνές ακτιβιστών/τριών από δεκάδες περιβαλλοντικά κινήµατα και οργανώσεις που ζητούν την άµεση παύση των εξορύξεων υδρογονανθράκων και την ταυτόχρονη ανακήρυξη της ελληνικής τάφρου (η θαλάσσια περιοχή από το Ιόνιο µέχρι νότια της Κρήτης) σε προστατευόµενη θαλάσσια περιοχή. Αντ’ αυτού, η ΕΛΑΣ προχώρησε σε προσαγωγές δύο διαδηλωτών που βρίσκονταν έξω από το Ίδρυµα Σταυρός Νιάρχος πριν την καθορισµένη οµιλία του πρωθυπουργού και οι οποίοι φώναζαν συνθήµατα για κλιµατική δικαιοσύνη και λευτεριά στην Παλαιστίνη. Υποκρισία και καταστολή, είναι ένα σταθερό µότο της κυβερνητικής πολιτικής απέναντι σε όσους και όσες αγωνίζονται για την προστασία του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης ζωής ενάντια στα κέρδη, τις εξορύξεις και τον πόλεµο.

Η κλιµατική κρίση δεν είναι ζήτηµα αφηρηµένης περιβαλλοντικής ευαισθησίας. Είναι πεδίο αντιπαράθεσης µε τη βαρβαρότητα του νεοφιλελεύθερου καπιταλισµού που καταστρέφει το περιβάλλον και απειλεί τις ζωές των ανθρώπων σε όλο τον κόσµο. Από αυτή τη σκοπιά, ο αγώνας ενάντια στις εξορύξεις και τους εξοπλισµούς, ενάντια στην καταστροφή των δασών για χάρη των ανεµογεννητριών, ενάντια στην καταστροφή του θαλάσσιου περιβάλλοντος, οφείλουν να είναι κεντρικά στοιχεία µιας σύγχρονης αντικαπιταλιστικής πολιτικής.

*Αναδημοσίευση από την Εργατική Αριστερά