Μια συνάντηση με τη γενιά του 1930 είναι η Έκθεση Ζωγραφικής, με τίτλο, «Παραναγνώσεις», του Ηλία Παπανικολάου (στην Πινακοθήκη Γρηγοριάδη, 27 Ιουνίου – 9 Σεπτεμβρίου 2018). Και γιατί Παραναγνώσεις; Μάλλον, επειδή είναι μια άλλη ανάγνωση των καλλιτεχνικών έργων της γενιάς του ’30.
Επηρεασμένος λοιπόν από αυτή, δηλαδή με τις παραδόσεις, τα ρεύματα, τα κινήματα και τους καλλιτέχνες, συνομιλεί μαζί της (με τον μοντερνισμό, το συμβολισμό, τη γεωμετρική διάσταση κλπ.), με τη διαφορά ότι τα δικά του έργα, αγγίζουν πιο πολύ τον σημερινό πραγματικό κόσμο.
Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, που ανάμεσα στους πίνακες του Παπανικολάου παρεμβάλλονται και κάποιοι πίνακες αυτής της γενιάς, όπως του Στέρη, του Λύτρα και κυρίως του Παρθένη. Όπως επισημαίνει ο ιστορικός τέχνης Παναγιώτης Παπαδόπουλος, βλέπουμε τον Παπανικολάου να παρατηρεί τα έργα της γενιάς του ’30 και «ταυτόχρονα να προχωράει ο ίδιος στη δική του εικόνα του κόσμου, διατηρώντας εμφανώς, αλλά κυρίως μη εμφανώς, μνημονικές εικόνες που σε κάποιο σημείο του έργου τις βλέπουμε να παρουσιάζονται μπροστά μας, να δηλώνονται αθώα και αδιάφορα. Αυτές τις φαινομενικά αθώες εικόνες –που κατ’ ουσία δεν είναι καθόλου αθώες– που περνάνε απαρατήρητες από μπροστά μας γίνεται το θέμα της έκθεσης».
Όμως, τα έργα είναι ταυτόχρονα μια συνάντηση με την παιδικότητά του, όπως λέει ο ίδιος ο καλλιτέχνης, και ιδιαίτερα από τα παιδικά του καλοκαίρια, και γι’ αυτό οι αναπαραστάσεις είναι εμπνευσμένες από την επαρχία και τα νησιά, και πιο πολύ από την Ήπειρο και τις Κυκλάδες.
Επίσης, δεν είναι τυχαίο που τα περισσότερα έργα του έχουν ένα καλοκαιρινό περιεχόμενο. Οι τίτλοι είναι ενδεικτικοί: «Στη λευκή άμμο», «Ορίζοντες», «Δέντρο», «Πεύκο», «Πανοραμικό», «Φυλλωσιά», «Ροή», «Τρία γυμνά» με λουόμενες, «Νυχτερινή Πανδαισία», αλλά και έργα που συνάδουν και με υπαρξιακά ζητήματα, σχετικά με τη ζωή (του) όπως το «Πάρτυ 2011», το οποίο φτιάχτηκε στα πρώτα χρόνια της κρίσης και των μνημονίων ή το «Καφεδάκι», η «Ερωμένη», το «Memories».
Τα έργα του έχουν μια θεατρικότητα και αποπνέουν μια εσωτερικότητα και μια ηρεμία (παραλίες, αμμουδιές, δέντρα, ήλιος, καταγάλανες θάλασσες, ωραίες βραδιές, παρέες, ανεμελιά, αιώρηση, ελευθερία, έρωτας). Δίνουν μια αισιόδοξη νότα, με μια παρουσία στο Εδώ και Τώρα, και ταυτόχρονα μια ανάγκη για απόδραση, χωρίς να αρνείται το κοίταγμα στην άμεση τρυφερότητα της καθημερινότητας (με τις καλές ή κακές στιγμές, με τις αναμνήσεις, τις συγκινήσεις, τον πολιτισμό). Εξάλλου, δεν είναι και αυτά μέρος της εικόνας του κόσμου (μας); Ενός κόσμου, στον οποίο ο καλλιτέχνης δεν παύει να δείχνει ευγνωμοσύνη: «Είμαι ευγνώμων στα καλοκαίρια και τα σεντόνια που χορεύουν στις ταράτσες, γιατί με γέμισαν κουράγιο που χρειάζομαι… για τις νέες ζωγραφικές αναζητήσεις μου στο πεδίο του κόσμου των ανθρώπων».
