Εκεχειρία στη Γάζα: Μια πρώτη αποτίμηση

Από το βράδυ της 21 Νο­έμ­βρη, τέ­θη­κε σε εφαρ­μο­γή εκε­χει­ρία ανά­με­σα στο Ισ­ρα­ήλ και τις πα­λαι­στι­νια­κές ορ­γα­νώ­σεις αντί­στα­σης, μετά από 8 μέρες βάρ­βα­ρου σφυ­ρο­κο­πή­μα­τος της Γάζας που απα­ντή­θη­καν από τη συ­νε­χι­ζό­με­νη εκτό­ξευ­ση ρου­κε­τών από τις ένο­πλες πα­λαι­στι­νια­κές ορ­γα­νώ­σεις.

Με δε­δο­μέ­νο το ιστο­ρι­κό του Ισ­ρα­ήλ στην πα­ρα­βί­α­ση κάθε εκε­χει­ρί­ας και καθώς την ώρα που γρά­φο­νταν αυτές οι γραμ­μές η τή­ρη­σή της έκλει­νε μόλις ένα 24ωρο, κάθε επι­φύ­λα­ξη είναι σωστή. Παρ’ όλα αυτά, είναι χρή­σι­μη μια πρώτη απο­τί­μη­ση.

Στη Λω­ρί­δα της Γάζας, την νύχτα της ανα­κοί­νω­σης της εκε­χει­ρί­ας, ξέ­σπα­σαν πα­νη­γυ­ρι­σμοί. Απο­λύ­τως δι­καιο­λο­γη­μέ­να. Προ­φα­νώς δεν ήταν μια κα­θα­ρή νίκη της αντί­στα­σης, αντί­στοι­χη αυτής που πέ­τυ­χε η Χεζ­μπο­λά το 2006. Αλλά η δυ­να­τό­τη­τα της αντί­στα­σης να απα­ντά στρα­τιω­τι­κά στους βομ­βαρ­δι­σμούς σε όλη τη διάρ­κεια των 8 ημε­ρών μέχρι και λίγο πριν την έναρ­ξη της εκε­χει­ρί­ας, ο εξευ­τε­λι­σμός της τάχα ανί­κη­της «αντι­πυ­ραυ­λι­κής ασπί­δας» του Ισ­ρα­ήλ και ο εμ­φα­νής εκνευ­ρι­σμός που προ­κά­λε­σε στα επι­τε­λεία στο Τελ Αβίβ είναι ση­μα­ντι­κά. Το Ισ­ρα­ήλ είτε απο­δέ­χε­ται μια εκε­χει­ρία μόνο όταν έχει ολο­κλη­ρώ­σει το στόχο του είτε υπο­χρε­ώ­νε­ται σε εκε­χει­ρία όταν αντι­λαμ­βά­νε­ται ότι ο κίν­δυ­νος να απο­τύ­χει είναι με­γά­λος. Το δεύ­τε­ρο σε­νά­ριο ται­ριά­ζει πε­ρισ­σό­τε­ρο σε αυτήν την πε­ρί­πτω­ση και γι’ αυτό και γί­νε­ται αντι­λη­πτό από τους Πα­λαι­στί­νιους ως με­γά­λη επι­τυ­χία στην πάλη τους ενά­ντια στον κα­τα­κτη­τή. Ο «Γο­λιάθ» υπο­χρε­ώ­θη­κε να επι­στρέ­ψει στη γωνία του για να με­τρή­σει κα­λύ­τε­ρα τις πλη­γές, τις δυ­νά­μεις και τις αδυ­να­μί­ες του.

Ποτέ δε μά­θα­με τους στό­χους της ισ­ραη­λι­νής επι­δρο­μής. Αλλά όποιοι κι αν ήταν αυτοί, αυτό που ξέ­ρου­με είναι ότι σε αυτόν τον σύ­ντο­μο γύρο το Ισ­ρα­ήλ δεν πέ­τυ­χε απο­λύ­τως τί­πο­τα.  

Αν ήταν η τρο­μο­κρά­τη­ση του λαού της Γάζας μέχρι υπο­τα­γής, απέ­τυ­χαν πα­τα­γω­δώς, και εξα­κο­λου­θούν να μην μα­θαί­νουν από την ιστο­ρία ότι ο πα­λαι­στι­νια­κός λαός, δεν έχει άλλο δρόμο από την αντί­στα­ση και γι’ αυτό δεν θα υπο­τα­χθεί ποτέ.

Αν ήταν «δο­κι­μα­σία» του νέου γε­ω­στρα­τη­γι­κού το­πί­ου και προ­σπά­θεια «εκ­βια­στι­κής» επι­στρο­φής του στην κα­τά­στα­ση προ-Τα­χρίρ, το Ισ­ρα­ήλ ανα­κά­λυ­ψε μια τέ­τοια επι­στρο­φή θα είναι πολύ δύ­σκο­λη. Ανα­κά­λυ­ψε πως οι Αδελ­φοί Μου­σουλ­μά­νοι δεν μπο­ρούν με ευ­κο­λία να κι­νη­θούν όπως ο Μου­μπά­ρακ. Ανα­κά­λυ­ψε ότι η κυ­βέρ­νη­ση Ομπά­μα δεν έχει τη δύ­να­μη να επι­βάλ­λει διε­θνή σιωπή απέ­να­ντι στα εγκλή­μα­τα του αγα­πη­μέ­νου της παι­διού. Ο Μόρσι δια­πραγ­μα­τεύ­τη­κε την εκε­χει­ρία κάτω από διαρ­κή πίεση να κρατά ταυ­τό­χρο­να μια πιο σκλη­ρή στάση απέ­να­ντι στο Ισ­ρα­ήλ, ενώ η Ουά­σινγ­κτον, ο πιο έν­θερ­μος υπο­στη­ρι­κτής του κρά­τους-τρο­μο­κρά­τη απο­δεί­χθη­κε δι­στα­κτι­κή απέ­να­ντι σε μια κλι­μά­κω­ση της σύ­γκρου­σης και έριξε το βάρος της πίσω από την αι­γυ­πτια­κή πρω­το­βου­λία.  

Αν ίσχυαν οι «μά­ξι­μουμ» στό­χοι όπως η εξό­ντω­ση της Χαμάς, τότε μι­λά­με για το από­λυ­το φιά­σκο. Η Χαμάς όχι μόνο δεν εξο­ντώ­θη­κε, αλλά έκανε επί­δει­ξη «αν­θε­κτι­κό­τη­τας» στρα­τιω­τι­κά και ισχυ­ρο­ποι­ή­θη­κε πο­λι­τι­κά. Η Δυ­τι­κή Όχθη συ­γκλο­νί­στη­κε από δια­δη­λώ­σεις αλ­λη­λεγ­γύ­ης στη Γάζα και οργής ενά­ντια στο Ισ­ρα­ήλ αλλά και την ηγε­σία της Φατάχ. Οι δρό­μοι της Ρα­μά­λα «άνα­ψαν» από συ­γκρού­σεις με τις δυ­νά­μεις κα­το­χής αλλά και από συ­ζη­τή­σεις για το πώς μπο­ρεί η Δυ­τι­κή Όχθη να στη­ρί­ξει την αντί­στα­ση στη Γάζα. Απέ­να­ντι στους δι­πλω­μα­τι­κούς ελιγ­μούς της Φατάχ, η Χαμάς αντι­πα­ρέ­βαλ­λε πιο «πρα­κτι­κές» με­θό­δους αντί­στα­σης και διεκ­δι­κεί ακόμα πιο εμ­φα­τι­κά πλέον το ρόλο της ηγέ­τι­δας δύ­να­μης στον πα­λαι­στι­νια­κό αγώνα.

Σε όλα τα πα­ρα­πά­νω, ο πα­ρά­γο­ντας «κί­νη­μα από τα κάτω» υπήρ­ξε κα­θο­ρι­στι­κός. Το Ισ­ρα­ήλ θα μπο­ρού­σε να απα­ντή­σει στις ρου­κέ­τες της Χαμάς με σα­ρω­τι­κή χερ­σαία ει­σβο­λή. Δεν έτρε­με όμως μόνο μια επα­νά­λη­ψη του 2006 (ήττα από τη Χεζ­μπο­λά), αλλά ίσως και πε­ρισ­σό­τε­ρο μια επα­νά­λη­ψη (πολύ πιο ενι­σχυ­μέ­νη) του 2008-09, όταν το κί­νη­μα αλ­λη­λεγ­γύ­ης στην Πα­λαι­στί­νη πλημ­μύ­ρι­σε τους δρό­μους όλων των με­γά­λων πό­λε­ων σε Δύση και αρα­βι­κό κόσμο. Τα αντα­να­κλα­στι­κά που έδει­ξε το διε­θνές κί­νη­μα με την έναρ­ξη των βομ­βαρ­δι­σμών, ήταν μια ισχυ­ρή προει­δο­ποί­η­ση για τη διε­θνή θύ­ελ­λα κι­νη­το­ποι­ή­σε­ων που μπο­ρού­σε να προ­κα­λέ­σει μια χερ­σαία ει­σβο­λή. Το διε­θνές κί­νη­μα Μποϊ­κο­τάζ-Απο­μό­νω­σης-Κυ­ρώ­σε­ων στο Ισ­ρα­ήλ που ανα­πτύσ­σε­ται τα τε­λευ­ταία χρό­νια, τα κα­ρά­βια για τη Γάζα που επι­χει­ρούν διαρ­κώς να σπά­σουν τον απο­κλει­σμό, οι δια­δη­λω­τές που βρέ­θη­καν έξω από τις ισ­ραη­λι­νές πρε­σβεί­ες, η ιστο­ρι­κή εί­σο­δος 500 Αι­γύ­πτιων πο­λι­τών στη βομ­βαρ­δι­ζό­με­νη Γάζα για να δεί­ξουν την αλ­λη­λεγ­γύη τους, έπαι­ξαν ση­μα­ντι­κό ρόλο στο «ζύ­γι­σμα» της κα­τά­στα­σης από τις κυ­βερ­νή­σεις διε­θνώς.

Το ίδιο ισχύ­ει και για τον «αρα­βι­κό δρόμο». Δεν ήταν κά­ποιος «αντι-ιμπε­ρια­λι­σμός» του Μόρσι που τον ώθησε να πάρει μια πιο σαφή φι­λο­πα­λαι­στι­νια­κή θέση, αλλά η με­γά­λη κλη­ρο­νο­μιά της «25ης Γε­νά­ρη» που απαι­τεί μια νέα αι­γυ­πτια­κή πο­λι­τι­κή απέ­να­ντι στο Ισ­ρα­ήλ και υπο­χρε­ώ­νει την Μου­σουλ­μα­νι­κή Αδελ­φό­τη­τα να παίρ­νει υπόψη της την λαϊκή οργή ενά­ντια στο Ισ­ρα­ήλ. Ήταν οι αρα­βι­κές εξε­γέρ­σεις που προ­κά­λε­σαν τις με­γά­λες γε­ω­στρα­τη­γι­κές αλ­λα­γές στην πε­ριο­χή, που προ­φα­νώς δε δια­μόρ­φω­σαν ένα αντι­ι­μπε­ρια­λι­στι­κό-φι­λο­πα­λαι­στι­νια­κό τοπίο, αλλά δια­μόρ­φω­σαν σί­γου­ρα ένα πιο δύ­σβα­το -και κυ­ρί­ως άγνω­στο ακό­μα- έδα­φος για τις ΗΠΑ και το Ισ­ρα­ήλ.

Η ίδια η κρίση της αμε­ρι­κα­νι­κής ηγε­μο­νί­ας, που «με­τα­φρά­ζε­ται» στους δι­σταγ­μούς του Ομπά­μα να υιο­θε­τή­σει «κα­ου­μπό­η­κες» πο­λι­τι­κές, δεν είναι απο­τέ­λε­σμα μόνο της οι­κο­νο­μι­κής κρί­σης και μόνο την ανό­δου των αντα­γω­νι­στι­κών δυ­νά­με­ων. Αυτοί οι λόγοι είναι πολύ σο­βα­ροί, αλλά αν μέ­να­με σε αυ­τούς θα αδι­κού­σα­με την ιρα­κι­νή αντί­στα­ση και την αφ­γα­νι­κή αντί­στα­ση που κα­θή­λω­σαν και μά­τω­σαν το «θηρίο», θα αδι­κού­σα­με το αντι­πο­λε­μι­κό κί­νη­μα στις ΗΠΑ που απαί­τη­σε τον τερ­μα­τι­σμό των εκ­στρα­τειών, θα αδι­κού­σα­με τα ση­με­ρι­νά κι­νή­μα­τα (Occupy, απερ­γί­ες) που απαι­τούν «δου­λειές και όχι βόμ­βες», θα αδι­κού­σα­με την αρα­βι­κή άνοι­ξη που γκρέ­μι­σε πι­στούς συμ­μά­χους και πα­λιές βε­βαιό­τη­τες της αμε­ρι­κα­νι­κής πο­λι­τι­κής.

Τα δύο κε­ντρι­κά ση­μεία που χρω­μα­τί­ζουν αυτήν την εκε­χει­ρία –η απο­τυ­χία του Ισ­ρα­ήλ και ο ρόλος του διε­θνούς κι­νή­μα­τος σε αυτό- είναι κομ­βι­κής ση­μα­σί­ας για την επό­με­νη μέρα. Γιατί τί­πο­τε δεν τέ­λειω­σε με την εκε­χει­ρία. Γιατί η ίδια η εκε­χει­ρία μπο­ρεί να σπά­σει άμεσα. Γιατί το Ισ­ρα­ήλ απα­ντά στις απο­τυ­χί­ες του με νέες ακόμα σκλη­ρό­τε­ρες πο­λε­μι­κές εξορ­μή­σεις. Αλλά αυτός ο γύρος έδει­ξε την αδυ­να­μία του εχθρού και τη δικιά μας δύ­να­μη. Αυτό που ξέ­ρου­με είναι πως οι Πα­λαι­στί­νιοι δε θα στα­μα­τή­σουν να αντι­στέ­κο­νται. Αυτό που έχου­με να κά­νου­με εμείς είναι να μη στα­μα­τή­σου­με να αγω­νι­ζό­μα­στε στο πλευ­ρό τους. Όχι μόνο στη Γάζα, αλλά και στη Ρα­μά­λα, την Ιε­ρου­σα­λήμ, το Κάιρο, τη Δα­μα­σκό, την Αθήνα, τη Νέα Υόρκη, το Πα­ρί­σι, τη Μα­δρί­τη, να κά­νου­με σαφές πως δεν θα υπάρ­ξει ει­ρή­νη χωρίς δι­καιο­σύ­νη…