Ελλάδα: το επόμενο κεφάλαιο

Η αξία του άρ­θρου δεν βρί­σκε­ται τόσο στο ότι προ­έ­βλε­ψε με κα­θα­ρό­τη­τα τον νι­κη­τή (κάτι που κα­τα­γρα­φό­ταν σαφώς -αν και όχι σε αυτή την έκτα­ση- σε όλες τις δη­μο­σκο­πή­σεις στις οποί­ες ανα­φέ­ρε­ται και ο αρ­θρο­γρά­φος).​Αλλά στο ότι πα­ρου­σιά­ζο­ντας τη σχε­τι­κή ανά­καμ­ψη του ελ­λη­νι­κού κα­πι­τα­λι­σμού, εξη­γεί την υλική βάση υπο­στή­ρι­ξης του αφη­γή­μα­τος που πρό­βα­λε η ΝΔ, ενώ ση­μειώ­νει και την ανι­κα­νό­τη­τα του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ να συ­σπει­ρώ­σει αυ­τούς στις πλά­τες των οποί­ων συ­νέ­βη αυτή η ανά­καμ­ψη. Τα οι­κο­νο­μι­κά δε­δο­μέ­να που πα­ρου­σιά­ζει κά­νουν πολύ πιο κα­τα­νοη­τή την επι­κρά­τη­ση της ΝΔ. Αλλά τα ίδια δε­δο­μέ­να ανα­δει­κνύ­ουν και μια σειρά από κιν­δύ­νους που θα χρεια­στεί η επό­με­νη κυ­βέρ­νη­ση να αντι­με­τω­πί­σει, που υπο­νο­μεύ­ουν την ει­κό­να «στα­θε­ρό­τη­τας», πόσο μάλ­λον «πα­ντο­δυ­να­μί­ας» της στον έλεγ­χο των εξε­λί­ξε­ων. -Rp

----

Ελ­λά­δα: το επό­με­νο κε­φά­λαιο

Σή­με­ρα διε­ξά­γο­νται οι εθνι­κές εκλο­γές στην Ελ­λά­δα. Το συ­ντη­ρη­τι­κό κόμμα της Νέας Δη­μο­κρα­τί­ας υπό τον Κυ­ριά­κο Μη­τσο­τά­κη βρί­σκε­ται σή­με­ρα στην κυ­βέρ­νη­ση, αφό­του επι­κρά­τη­σε επί του αρι­στε­ρού κόμ­μα­τος του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ υπό τον Αλέξη Τσί­πρα στις εκλο­γές του 2019. Το 2019, η Νέα Δη­μο­κρα­τία είχε πάρει το 39% των ψήφων ένα­ντι 32% του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Όταν είχε πάρει ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ την κυ­βέρ­νη­ση το 2015, στο απο­κο­ρύ­φω­μα της ευ­ρω­παϊ­κής κρί­σης χρέ­ους, είχε συ­γκε­ντρώ­σει 35% ένα­ντι 28% της ΝΔ. Η απο­γο­ή­τευ­ση στις γραμ­μές της ερ­γα­τι­κής τάξης που είχε υπο­στη­ρί­ξει τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, ήταν αρ­κε­τή για να κερ­δί­σει η ΝΔ μια ση­μα­ντι­κή νίκη το 2019. Το πρώην σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τι­κό κόμμα ΠΑΣΟΚ, το οποίο είχε υιο­θε­τή­σει νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρες πο­λι­τι­κές κατά τη διάρ­κεια της κρί­σης χρέ­ους, συ­γκέ­ντρω­σε μόλις 10% και οι κομ­μου­νι­στές (που ζή­τη­σαν την έξοδο από την ΕΕ) έπε­σαν μόλις στο 5%. [ΣτΜ: Όπως γε­νι­κό­τε­ρα, έτσι και εν προ­κει­μέ­νω, η με­τά­φρα­ση (προ­σπα­θεί να) είναι απο­λύ­τως ακρι­βής. Η ανα­φο­ρά του Roberts ότι το ΚΚΕ ζη­τού­σε έξοδο από την ΕΕ, απο­δό­θη­κε στα ελ­λη­νι­κά ακρι­βώς ως είχε).

Αν και η ψη­φο­φο­ρία είναι τυ­πι­κά υπο­χρε­ω­τι­κή, η συμ­με­το­χή ήταν μόλις 57% το 2019. Πράγ­μα­τι, η συμ­με­το­χή των ψη­φο­φό­ρων μειώ­νε­ται στα­θε­ρά από τότε που η Ελ­λά­δα εντά­χθη­κε στην ΕΕ στις αρχές της δε­κα­ε­τί­ας του 1980, αλλά αυ­ξή­θη­κε κατά τη διάρ­κεια της ευ­ρω­παϊ­κής κρί­σης χρέ­ους με­τα­ξύ 2012 και 2015, κατά την οποία ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ ανέ­βη­κε στην εξου­σία και ήρθε αντι­μέ­τω­πος με την τρόι­κα (την ΕΕ, την ΕΚΤ και το ΔΝΤ), ενά­ντια στην προ­σπά­θειά τους να επι­βά­λουν τε­ρά­στια μέτρα λι­τό­τη­τας στον ελ­λη­νι­κό λαό. Η απο­γο­ή­τευ­ση από τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ οδή­γη­σε σε πτώση της συμ­με­το­χής το 2019.

Οι τε­λευ­ταί­ες δη­μο­σκο­πή­σεις φέρ­νουν τη ΝΔ στο 36% και τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ στο 29%, με το ΠΑΣΟΚ στο 10% και τους Κομ­μου­νι­στές στο 7%.  Αν αυτό απο­δει­χθεί ακρι­βές, τότε, δε­δο­μέ­νου ότι οι έδρες κα­τα­νέ­μο­νται ανα­λο­γι­κά ως προς το πο­σο­στό των ψήφων, κα­νέ­να κόμμα δεν θα πάρει 151 έδρες στη Βουλή και θα ακο­λου­θή­σουν νέες εκλο­γές τον Ιού­λιο.  Ωστό­σο, σε αυτές τις δεύ­τε­ρες εκλο­γές, το πρώτο κόμμα θα λάβει ένα μπό­νους 50 επι­πλέ­ον εδρών (εξα­σφα­λί­ζο­ντας από­λυ­τη πλειο­ψη­φία στο κοι­νο­βού­λιο).  Έτσι, φαί­νε­ται πι­θα­νό ότι η ΝΔ θα κερ­δί­σει εκ νέου την κυ­βέρ­νη­ση.

Γιατί είναι το πι­θα­νό­τε­ρο να νι­κή­σει και πάλι η συ­ντη­ρη­τι­κή Νέα Δη­μο­κρα­τία; Δεν υπάρ­χει με­γά­λος εν­θου­σια­σμός για κα­νέ­να από τα με­γά­λα κόμ­μα­τα και η συμ­με­το­χή των ψη­φο­φό­ρων είναι πι­θα­νό να είναι ακόμη χα­μη­λό­τε­ρη από ό,τι το 2019 (αν και θα ψη­φί­σουν για πρώτη φορά οι 17χρο­νοι). Η κυ­βέρ­νη­ση της ΝΔ έχει χάσει σε κά­ποιο βαθμό υπο­στή­ρι­ξη εξαι­τί­ας της δια­χεί­ρι­σης της παν­δη­μί­ας COVID, των υπο­κλο­πών (τύπου Watergate) στις ιδιω­τι­κές επι­κοι­νω­νί­ες του ΠΑΣΟΚ και της πα­ρα­δο­χής ότι το πρό­σφα­το τρο­με­ρό σι­δη­ρο­δρο­μι­κό δυ­στύ­χη­μα, που οδή­γη­σε στο θά­να­το 57 αν­θρώ­πων, οφει­λό­ταν στη χα­λά­ρω­ση των κα­νο­νι­σμών ασφα­λεί­ας από την ίδια.

Αλλά αυτό δεν θα είναι αρ­κε­τό για να χάσει η ΝΔ για δύο λό­γους.  Πρώ­τον, η κυ­βέρ­νη­ση της ΝΔ έχει «κα­βα­λή­σει το κύμα» της σχε­τι­κής ανά­καμ­ψης της ελ­λη­νι­κής οι­κο­νο­μί­ας (ακόμη και στους μι­σθούς και την απα­σχό­λη­ση των Ελ­λή­νων ερ­γα­ζο­μέ­νων). Η ελ­λη­νι­κή οι­κο­νο­μία είχε μια από τις ισχυ­ρό­τε­ρες ανα­κάμ­ψεις μετά την παν­δη­μία του Covid-19, με το πραγ­μα­τι­κό ΑΕΠ να αυ­ξά­νε­ται κατά 8,4% το 2021 και επι­πλέ­ον 5,9% πέ­ρυ­σι. Ο μέσος ετή­σιος ρυθ­μός με­τα­βο­λής του ελ­λη­νι­κού ΑΕΠ τρι­πλα­σιά­στη­κε κατά την πε­ρί­ο­δο 2019-2022 σε σύ­γκρι­ση με την προη­γού­με­νη πε­ρί­ο­δο 2014-2018: από 0,5% σε 1,8%. Σή­με­ρα είναι υψη­λό­τε­ρος ακόμα και από τον μέσο ρυθμό της ΕΕ του 1,3%, αυ­ξα­νό­με­νος τα­χύ­τε­ρα από πολ­λές άλλες ανα­πτυγ­μέ­νες οι­κο­νο­μί­ες στην Ευ­ρώ­πη. Πα­ρό­μοια με­τα­βο­λή πα­ρα­τη­ρεί­ται και στο κατά κε­φα­λήν ΑΕΠ.

Το ποσό των μη εξυ­πη­ρε­τού­με­νων δα­νεί­ων στους ισο­λο­γι­σμούς των τρα­πε­ζών έχει μειω­θεί από άνω του 50% το 2016 σε σχε­δόν 7%. (ΣτΜ σε εν­δια­φέ­ρον σχό­λιο ανα­γνώ­στη του blog, το οποίο ο Roberts απο­δέ­χε­ται, ο πρώ­τος υπεν­θυ­μί­ζει ότι η μεί­ω­ση αυτών στις 4 συ­στη­μι­κές τρά­πε­ζες βα­σί­ζε­ται σε ένα σχέ­διο που επι­τρέ­πει σε ξένα κε­φά­λαια να αγο­ρά­σουν τα χαρ­το­φυ­λά­κια των NPLs σε εξω­φρε­νι­κά χα­μη­λές τιμές, με το δη­μό­σιο να εγ­γυά­ται την υπό­λοι­πη αξία του χαρ­το­φυ­λα­κί­ου. Στο ίδιο σχό­λιο υπεν­θυ­μί­ζο­νται επί­σης η απε­λευ­θέ­ρω­ση των πλει­στη­ρια­σμών –η οποία είχε ξε­κι­νή­σει επί ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ– όπως και η κα­τά­στα­ση που έχει δη­μιουρ­γη­θεί με την golden visa, η οποία πα­ρε­μπι­πτό­ντως δεν ωφε­λεί σε τί­πο­τα την ελ­λη­νι­κή οι­κο­νο­μία αυτή καθ’ αυτή).

Οι συ­νο­λι­κές επεν­δύ­σεις στην Ελ­λά­δα αυ­ξή­θη­καν κατά μέσο ετή­σιο ρυθμό από 0,7% κατά την πε­ρί­ο­δο 2014-2018 σε 7,7% με­τα­ξύ 2019-2022. Την ίδια στιγ­μή, ο μέσος όρος της ΕΕ μειώ­θη­κε από 3,6% σε 2,2%.

Οι άμε­σες ξένες επεν­δύ­σεις αυ­ξή­θη­καν κατά 50% πέ­ρυ­σι, στο υψη­λό­τε­ρό τους επί­πε­δο από όταν άρ­χι­σαν να κα­τα­γρά­φο­νται το 2002.  Και το τα­μείο ανά­καμ­ψης μετά την παν­δη­μία της ΕΕ πρό­κει­ται να πα­ρά­σχει επι­χο­ρη­γή­σεις και δά­νεια ύψους 30,5 δισ. ευρώ στην Ελ­λά­δα έως το 2026, ποσό που αντι­στοι­χεί στο 18% του ση­με­ρι­νού ΑΕΠ, μια μα­κρο­πρό­θε­σμη ώθηση στην οι­κο­νο­μία.

Ο του­ρι­σμός -ο με­γα­λύ­τε­ρος κλά­δος της ελ­λη­νι­κής οι­κο­νο­μί­ας, που αντι­προ­σω­πεύ­ει πε­ρί­που το ένα πέμ­πτο του ΑΕΠ- ανέ­καμ­ψε πέ­ρυ­σι και έφτα­σε στο 97% των προ της παν­δη­μί­ας επι­πέ­δων. Οι ξένοι αγο­ρά­ζουν σπί­τια στην Ελ­λά­δα σαν να μην υπάρ­χει αύριο (πλη­ρώ­νο­ντας με­γα­λύ­τε­ρα ποσά από τους ντό­πιους και ανε­βά­ζο­ντας τις τιμές γι’ αυ­τούς). Η ανερ­γία στην Ελ­λά­δα μειώ­νε­ται στα­θε­ρά, κι­νού­με­νη πιο κοντά προς τον μέσο όρο της ΕΕ (αν και η ανερ­γία των νέων εξα­κο­λου­θεί να είναι κοντά στο 25%).

Κατά τη διάρ­κεια της ευ­ρω­παϊ­κής κρί­σης χρέ­ους, μισό εκα­τομ­μύ­ριο Έλ­λη­νες (με τη μόρ­φω­ση και την οι­κο­νο­μι­κή δυ­να­τό­τη­τα) εγκα­τέ­λει­ψαν τη χώρα. Η «διαρ­ροή εγκε­φά­λων» (brain drain) σή­με­ρα επι­βρα­δύ­νε­ται.  Αλλά με την ανερ­γία των νέων να πα­ρα­μέ­νει κοντά στο 25%, πολ­λοί νέοι Έλ­λη­νες εξα­κο­λου­θούν να λένε ότι, αν μπο­ρέ­σουν, θα ακο­λου­θή­σουν τους 500.000 που έφυ­γαν στο εξω­τε­ρι­κό κατά τη διάρ­κεια της κρί­σης χρέ­ους.

Ο αριθ­μός των επι­χει­ρή­σε­ων στην Ελ­λά­δα αυ­ξά­νε­ται στα­θε­ρά, ση­μειώ­νο­ντας αύ­ξη­ση κατά σχε­δόν 38% σε σχέση με το 2014. Η επι­χει­ρη­μα­τι­κή δρα­στη­ριό­τη­τα βρί­σκε­ται σε έξαρ­ση.

Οι επεν­δύ­σεις ανε­βαί­νουν και οι επι­χει­ρή­σεις αυ­ξά­νο­νται επει­δή η κερ­δο­φο­ρία του κε­φα­λαί­ου έχει αυ­ξη­θεί από­το­μα. Αυτό επι­τεύ­χθη­κε μέσω μεί­ω­σης μι­σθών και θέ­σε­ων ερ­γα­σί­ας, ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σε­ων και χα­μη­λό­τε­ρων εται­ρι­κών φόρων.

Source: AMECO, MR calcs

Όμως, ο ελ­λη­νι­κός κα­πι­τα­λι­σμός έχει πολύ δρόμο μπρο­στά του για να «ξα­να­έρ­θει στα ίσια του». Ενώ η κερ­δο­φο­ρία έχει αυ­ξη­θεί, οι πα­ρα­γω­γι­κές επεν­δύ­σεις στην Ελ­λά­δα πα­ρα­μέ­νουν από τις χα­μη­λό­τε­ρες στον ανε­πτυγ­μέ­νο κα­πι­τα­λι­στι­κό κόσμο.

Παρ' όλα αυτά, αυτή η σχε­τι­κή βελ­τί­ω­ση της οι­κο­νο­μί­ας είναι ένας βα­σι­κός λόγος για τον οποίο μάλ­λον θα νι­κή­σει η ΝΔ. Αλλά η έμ­φα­ση δί­νε­ται στο «σχε­τι­κή». Η πρό­σφα­τη τα­χεία αύ­ξη­ση του ΑΕΠ μετά τον COVID είχε ως ση­μείο εκ­κί­νη­σης ένα πραγ­μα­τι­κά χα­μη­λό επί­πε­δο. Η ελ­λη­νι­κή οι­κο­νο­μία πα­ρα­μέ­νει ακόμη πε­ρί­που 20% μι­κρό­τε­ρη από ό,τι πριν από τη Με­γά­λη Ύφεση και την ευ­ρω­παϊ­κή κρίση χρέ­ους. Και η πρό­σφα­τη αύ­ξη­ση των επεν­δύ­σε­ων αφορά κυ­ρί­ως μη πα­ρα­γω­γι­κές επεν­δύ­σεις σε ακί­νη­τα.

Τέλος, μια μικρή κα­πι­τα­λι­στι­κή οι­κο­νο­μία όπως η Ελ­λά­δα, εξαρ­τά­ται από το τι συμ­βαί­νει σε πα­γκό­σμιο επί­πε­δο. Αν οι με­γά­λες οι­κο­νο­μί­ες ει­σέλ­θουν σε ύφεση μέσα στο επό­με­νο έτος, η Ελ­λά­δα δεν θα τη γλι­τώ­σει. Η σχε­τι­κή βελ­τί­ω­ση της οι­κο­νο­μί­ας θα μπο­ρού­σε να σα­ρω­θεί από ένα νέο μπου­ρί­νι στο Αι­γαίο και η τύχη του Μη­τσο­τά­κη θα εξα­ντλη­θεί. Όπως ανα­φέ­ρει ο ΟΟΣΑ στην τε­λευ­ταία του έρευ­να, «η ισχυ­ρή ανά­καμ­ψη της Ελ­λά­δας αντι­με­τω­πί­ζει αυ­ξα­νό­με­νους κό­ντρα ανέ­μους από το εξω­τε­ρι­κό». Ακόμα και χωρίς μια ύφεση [των με­γά­λων οι­κο­νο­μιών], η αύ­ξη­ση του πραγ­μα­τι­κού ΑΕΠ φέτος θα επι­βρα­δυν­θεί σε μόλις 1,3% και θα φθά­σει μόλις το 1,8% το επό­με­νο έτος -δεν το λες και οι­κο­νο­μι­κό μπουμ.

Η εκτί­να­ξη των τιμών της ενέρ­γειας, οι δια­τα­ρα­χές στις εφο­δια­στι­κές αλυ­σί­δες και η ανα­νε­ω­μέ­νη αβε­βαιό­τη­τα, ιδίως μετά τον επι­θε­τι­κό πό­λε­μο της Ρω­σί­ας κατά της Ου­κρα­νί­ας, επι­βρα­δύ­νουν από­το­μα την ανά­καμ­ψη.

Επί­σης, οι στό­χοι που έχει θέσει η Τρόι­κα για τις δη­μο­σιο­νο­μι­κές δα­πά­νες δια­τα­ρά­χθη­καν από τις δα­πά­νες λόγω COVID, οπότε η νέα κυ­βέρ­νη­ση πρέ­πει να εφαρ­μό­σει ακόμη πιο αυ­στη­ρές πε­ρι­κο­πές δα­πα­νών για να απο­κα­τα­στή­σει αυ­τούς τους στό­χους.

Πάνω απ’ όλα, αυτή η ανά­καμ­ψη που τόσο πολύ ικα­νο­ποιεί τους ξέ­νους επεν­δυ­τές, τις τρά­πε­ζες και τον επι­χει­ρη­μα­τι­κό κλάδο -και την Τρόι­κα- έγινε εις βάρος του βιο­τι­κού επι­πέ­δου των ερ­γα­ζο­μέ­νων.  Η κερ­δο­φο­ρία του ελ­λη­νι­κού κε­φα­λαί­ου έχει αυ­ξη­θεί, αλλά το βιο­τι­κό επί­πε­δο των Ελ­λή­νων ερ­γα­ζο­μέ­νων όχι. Τα επώ­δυ­να μέτρα λι­τό­τη­τας έχουν αφή­σει το ση­μά­δι τους σε μια χώρα που έχει πλέον ένα από τα υψη­λό­τε­ρα πο­σο­στά φτώ­χειας στην Ευ­ρώ­πη.

Όπως το έθεσε ο ηγέ­της του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ: «Η Ελ­λά­δα έχει βουλ­γα­ρι­κούς μι­σθούς και βρε­τα­νι­κές τιμές». Οι πραγ­μα­τι­κοί μι­σθοί μειώ­θη­καν ρα­γδαία μετά την κρίση χρέ­ους και ο κα­τώ­τα­τος μι­σθός εξα­κο­λου­θεί να είναι χα­μη­λό­τε­ρος από ό,τι ήταν πριν από 12 χρό­νια (και ο κα­τώ­τα­τος είναι η βάση για πολ­λές μι­σθο­λο­γι­κές ρυθ­μί­σεις στην Ελ­λά­δα). Ακόμη και ο Δη­μή­τρης Μαλ­λια­ρό­που­λος, επι­κε­φα­λής οι­κο­νο­μο­λό­γος της ελ­λη­νι­κής κε­ντρι­κής τρά­πε­ζας, πα­ρα­δέ­χθη­κε ότι ο ελ­λη­νι­κός κα­πι­τα­λι­σμός έχει ανα­κάμ­ψει μόνο χάρη σε αυτό που απο­κά­λε­σε «ευ­θεί­ες» πε­ρι­κο­πές στους μι­σθούς.

Και πα­ρό­λο που ο τε­ρά­στιος λόγος του δη­μό­σιου χρέ­ους προς το ΑΕΠ, ο οποί­ος έφτα­σε το 206% κατά τη διάρ­κεια της παν­δη­μί­ας, έχει μειω­θεί στο 171%, το χα­μη­λό­τε­ρο επί­πε­δο από την έναρ­ξη της ευ­ρω­παϊ­κής κρί­σης χρέ­ους, εξα­κο­λου­θεί να είναι ο υψη­λό­τε­ρος στην Ευ­ρώ­πη με δια­φο­ρά -οπό­τε η δη­μο­σιο­νο­μι­κή λι­τό­τη­τα θα βρί­σκε­ται στην πο­λι­τι­κή ημε­ρή­σια διά­τα­ξη για τις επό­με­νες δε­κα­ε­τί­ες. Και σχε­δόν σε κάθε βα­σι­κό δεί­κτη δη­μό­σιων δα­πα­νών που έχει ση­μα­σία, η Ελ­λά­δα εξα­κο­λου­θεί να βρί­σκε­ται πολύ πίσω.

Μόνο στις αμυ­ντι­κές δα­πά­νες προη­γεί­ται η Ελ­λά­δα -με 3,5% του ΑΕΠ, το υψη­λό­τε­ρο πο­σο­στό στο ΝΑΤΟ!

Ο άλλος βα­σι­κός λόγος που μάλ­λον θα κερ­δί­σει η ΝΔ είναι ότι ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ απο­γο­ή­τευ­σε την ερ­γα­τι­κή τάξη που τον στή­ρι­ζε όταν συν­θη­κο­λό­γη­σε με την τρόι­κα το 2015. Τότε, απέ­να­ντι σε μια μα­ζι­κή εκ­στρα­τεία στα ΜΜΕ και στις απει­λές των ηγε­τών της Τρόι­κας να ψη­φί­σουν «ΝΑΙ» στους όρους τους, ο ελ­λη­νι­κός λαός ψή­φι­σε με 60-40  την απόρ­ρι­ψη των μέ­τρων λι­τό­τη­τας σε δη­μο­ψή­φι­σμα. Αλλά αμέ­σως μετά, ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ αγνό­η­σε το απο­τέ­λε­σμα και συμ­φώ­νη­σε με τους όρους της Τρόι­κας.

Είχα συν­δε­θεί με τα βα­ρυ­σή­μα­ντα γε­γο­νό­τα του 2015 και είχα γρά­ψει για αυτά σε πολ­λές αναρ­τή­σεις εκεί­νη την εποχή. Δεν θα επα­νέλ­θω στα επι­χει­ρή­μα­τα που πα­ρου­σιά­στη­καν τότε είτε από τους συ­στη­μι­κούς ανα­λυ­τές είτε μέσα στην Αρι­στε­ρά για το ποια πο­λι­τι­κή έπρε­πε να υιο­θε­τη­θεί και ποια λάθη έγι­ναν. Μπο­ρεί­τε να δια­βά­σε­τε τις από­ψεις μου εδώ. [ΣτΜ: λινκ στα αγ­γλι­κά, https://​the​next​rece​ssio​n.​wordpress.​com/​2015/​03/​14/​greece-​keynes-​or-​marx/].

Αλλά δείτε επί­σης αυτόν τον εξαι­ρε­τι­κό απο­λο­γι­σμό [ΣτΜ: λινκ από το πρω­τό­τυ­πο, για την έκ­δο­ση στα αγ­γλι­κά https://​res​ista​nceb​ooks.​org/​product/​greece-​2015-​there-​was-​an-​alternative/] της ελ­λη­νι­κής κρί­σης χρέ­ους από τον Ερίκ Του­σέν, για τον οποίο έγρα­ψα έναν πρό­λο­γο. [ΣτΜ: Το βι­βλίο κυ­κλο­φο­ρεί στα ελ­λη­νι­κά από τις εκ­δό­σεις Redmarks, https://​www.​redmarks.​gr/​istoria/​syn​thik​olog​isi-​enilikon]. Η συν­θη­κο­λό­γη­ση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ με την Τρόι­κα, παρά την ψήφο του ελ­λη­νι­κού λαού, και η υλο­ποί­η­ση των αι­τη­μά­των της με αντάλ­λαγ­μα τη χρη­μα­το­δό­τη­ση, εξα­σφά­λι­σε τη νίκη της ΝΔ το 2019. Η κλη­ρο­νο­μιά αυτής της ήττας το 2015 και η ανα­γέν­νη­ση του ελ­λη­νι­κού κα­πι­τα­λι­σμού σε βάρος της δια­βί­ω­σης των Ελ­λή­νων ερ­γα­ζο­μέ­νων πα­ρα­μέ­νει ένα με­λα­νό ση­μά­δι ενα­ντί­ον της ηγε­σί­ας του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ.