Ένα από τα βασικότερα χαρακτηριστικά ενός κράτους που θέλει να θεωρείται δημοκρατικό είναι το σωφρονιστικό του σύστημα, το οποίο έχει ως στόχο τη μεταμέλεια του παραβάτη και την επανένταξή του στο κοινωνικό σύνολο.
Το ελληνικό «σωφρονιστικό» σύστημα ανέκαθεν λειτουργούσε σαν ένας εκδικητικός μηχανισμός που ενδιαφερόταν όχι για την επανένταξη, αλλά για τον παραδειγματισμό του «υγιούς κομματιού της κοινωνίας» μέσω της αντιμετώπισης των κρατουμένων ως ανθρώπων δεύτερης κατηγορίας.
Στα ενδημικά αυτά γνωρίσματα των ελληνικών φυλακών προστέθηκαν οι περικοπές των τελευταίων ετών, που δημιουργούν ένα εκρηκτικό κλίμα σε ολόκληρη τη χώρα, θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή κρατουμένων και εργαζομένων.
Συμφόρηση κρατουμένων, ανύπαρκτη ιατρική περίθαλψη και υγειονομική πρόνοια, υποσιτισμός και άνθηση παραεμπορίου ναρκωτικών και όπλων από δίκτυα διεφθαρμένων υπαλλήλων και επικίνδυνων εγκληματιών κυριαρχούν στις επιστολές διαμαρτυρίας κινήσεων φυλακισμένων προς την κυβέρνηση και τα ΜΜΕ.
Το μήνα που μας πέρασε μια σειρά από γεγονότα, που είναι αδύνατον πια να αποσιωπηθούν, φανέρωσαν την τραγική κατάσταση στο ευρύ κοινό.
Η ομαδική απόδραση στα Τρίκαλα και η προσπάθεια απόδρασης του Ριζάη χρησιμοποιήθηκαν από την κυβέρνηση ως πρόφαση για ακόμα σκληρότερη καταστολή κρατουμένων, που διαμαρτύρονται για τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης. Επιστρατεύτηκαν ΕΚΑΜ και ΜΑΤ για να αδειάσουν κελιά τραμπουκίζοντας κρατουμένους, ενώ δεν έλειψαν και οι καταγγελίες για ξυλοδαρμούς κρατουμένων με πολιτικά κριτήρια.
Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα των απαράδεκτων υγειονομικών συνθηκών και της ανυπαρξίας ιατρικής περίθαλψης στις φύλακες είναι ο θάνατος του 26χρονου κρατουμένου στο Ναύπλιο από φυματίωση. Ο θάνατος αυτός συνοδεύτηκε από επιμελή προσπάθεια συγκάλυψης των αιτιών του και κατ’ επέκταση των αιτίων της εξέγερσης των κρατουμένων.
Συγχρόνως, τα περισσότερα κρατητήρια της αστυνομίας σε όλη τη χώρα έχουν μετατραπεί σε μικρές φυλακές. Χιλιάδες μικροπαραβάτες και κυρίως μετανάστες παραμένουν για πολλούς μήνες στοιβαγμένοι σε λίγα τετραγωνικά υπό άθλιες συνθήκες, κατά παράβαση της σχετικής νομοθεσίας. Μόνο στην Αττική υπολογίζεται ότι πάνω από 2.000 άτομα κρατούνται στις υπηρεσίες της ΓΑΔΑ.
Ενδεικτικά είναι τα όσα συμβαίνουν στο Α.Τ. Δραπετσώνας. Σε κρατητήρια χωρητικότητας 70 ατόμων κρατούνται για διαστήματα από ένα μήνα έως και ένα χρόνο ακόμα και 100 άτομα, ενώ δεν υπάρχουν υποδομές υγιεινής για τόσους ανθρώπους, ούτε φυσικά προαυλίζονται, με συνέπεια τη μετάδοση ασθενειών και την ψυχολογική εξόντωση των κρατουμένων. Πριν λίγες μέρες, ο 28χρονος κρατούμενος Ιμπραχίμ Φαράζ (πρόσφυγας από την Παλαιστίνη) αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει.
Η απάντηση της κυβέρνησης απέναντι στα δίκαια αιτήματα των κρατουμένων, που δεν ζητούν κάτι παραπάνω από στοιχειώδεις αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης, είναι η σκλήρυνση του κατασταλτικού μηχανισμού. Ήδη έχει αποφασιστεί ο εξοπλισμός των φυλακών με βαριά όπλα, ενώ φαίνεται πλέον να μπαίνει στο σχεδιασμό η δημιουργία μιας φυλακής υψίστης ασφαλείας.
Σημαντική λεπτομέρεια αποτελεί ότι αυτές οι κινήσεις πραγματοποιούνται λίγα 24ωρα μετά την ερώτηση του Ηλία Κασιδιάρη προς αυτή την κατεύθυνση στη βουλή, γεγονός που μάλλον δημιουργεί αιτιακή σχέση μεταξύ του αιτήματος του βουλευτή της ΧΑ και των αποφάσεων της κυβέρνησης.
Είναι εμφανές ότι το σχέδιο αναδιάταξης του σωφρονιστικού χάρτη με σκλήρυνση των συνθηκών φύλαξης και η πρόσληψη προσωπικού μόνο σε αυτόν τον τομέα, παρά τις τεράστιες ελλείψεις σε πολλούς άλλους, εντάσσεται σε μια γενικότερη νοοτροπία επιβολής του δόγματος «τάξη και ασφάλεια». Η κοινωνία πρέπει να αισθανθεί φόβο και απέχθεια για το σύνολο των κρατουμένων, ώστε να δικαιολογήσει την αντιμετώπισή τους ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Οι φυλακισμένοι είναι μία από τις ομάδες που χρησιμοποιούνται ως δούρειος ίππος για να συνηθίσουμε τη βαρβαρότητα. Ας μην το επιτρέψουμε.
