Επόμενη… ΣΤΑΣΥ Σπίρτζη στους παράνομους ισραηλινούς εποικισμούς;

Σε συνέντευξή που έδωσε κατά την επίσκεψή του, ο Υπουργός δήλωσε: «Είναι μια πιο οργανωμένη προσπάθεια να συμμετέχουν οι ελληνικές εταιρείες και οι ελληνικές δημόσιες εταιρείες, σε διαγωνισμούς που γίνονται για τις υποδομές στο Ισραήλ. Ξεκινάμε με αυτό και πιστεύω ότι και όποιος άλλος διαγωνισμός βγει στο μέλλον θα υπάρχει συμμετοχή ελληνικών εταιρειών» [2].

Όλως τυχαίως, «το τριήμερο 25, 26 και 27 Ιουλίου αντιπροσωπεία της  ΣΤΑ.ΣΥ Α.Ε., με επικεφαλής τον Διευθύνοντα Σύμβουλο της εταιρείας Γιώργο Θωμόπουλο, μετέβη στο Ισραήλ και  συναντήθηκε με εκπροσώπους των άλλων εταιρειών στο πλαίσιο της προσπάθειας που γίνεται για την ανάληψη έργου στην Ιερουσαλήμ. Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε μετά από πρόσκληση της Pangea Israel Projects, καθώς από τις 9 Ιουνίου 2017, μετά από έγκριση του  ΟΑΣΑ Α.Ε., είχε συμφωνηθεί η συμμετοχή της ΣΤΑΣΥ στην εν λόγω κοινοπραξία» [3].

Λίγες ημέρες μετά, στις 3 Αυγούστου 2017 υπογράφηκε «μνημόνιο συνεργασίας (M.o.U. Pre-tender agreement) που αφορά τη συμμετοχή της ΣΤΑ.ΣΥ. Α.Ε.  σε κοινοπρακτικό σχήμα το οποίο θα διεκδικήσει τη χρηματοδότηση, κατασκευή, λειτουργία και συντήρηση της “Green Line” Light Rail Track (ελαφρύ μετρό) για τη πόλη της Ιερουσαλήμ.» Η ΣΤΑ.ΣΥ. Α.Ε., «θα αναλάβει τη λειτουργία και τη συντήρηση του έργου, για εκτιμωμένη διάρκεια εκμετάλλευσης 15-20 έτη.»

Στην κοινοπραξία ανακοινώθηκε ότι συμμετέχουν επίσης η ισραηλινή Pangea Israel Projects, θυγατρική της Pangea Group Limited, ως επικεφαλής, η αμερικανική IDT Telecom, θυγατρική της IDT Corporation, η κινεζική China Railway Engineering Group Co., LTD (CREGC), κρατική εταιρεία θυγατρική της China Railway Group Limited, ενώ υποστηρίζουν και άλλες εταιρίες, όπως η S. Horowitz & CO, ως νομικός σύμβουλος της κοινοπραξίας. Αργότερα, τον Μάρτιο του 2018, όταν ανακοινώθηκε ότι η κοινοπραξία προκρίθηκε στη δεύτερη φάση του διαγωνισμού, γνωστοποιήθηκε επίσης ότι σε αυτήν είχε ενταχθεί «πρόσφατα και η ελληνική κατασκευαστική εταιρεία ΓΕΚ- ΤΕΡΝΑ, η οποία θα αναλάβει το κατασκευαστικό αντικείμενο του έργου» [4].

1.png

Από την εκδήλωση για την υπογραφή του μνημονίου συνεργασίας για τη συμμετοχή της ΣΤΑΣΥ στην κοινοπραξία, 3 Αυγούστου 2017 (φωτογραφία από τον ιστότοπο της ΣΤΑΣΥ)

Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης για την υπογραφή του μνημονίου συνεργασίας, στις 3 Αυγούστου 2017, χαιρετισμούς απηύθυνε και ο Υφυπουργός Υποδομών και Μεταφορών Νίκος Μαυραγάνης, ενώ η κα Πέννυ Ντούτη, σύμβουλος του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών Χρήστου Σπίρτζη, μετέφερε χαιρετισμό εκ μέρους του, δηλώνοντας μεταξύ άλλων ότι η «πρόσφατη επίσκεψη του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών κ. Χρ. Σπίρτζη στο Ισραήλ σκοπό είχε, μεταξύ άλλων, να προωθήσει και τις υποψηφιότητες των ελληνικών δημοσίων εταιρειών για την ανάληψη των έργων που έχει σχεδιάσει και προκηρύξει το Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένης και της υποψηφιότητας της ΣΤΑΣΥ». Ενώ σημείωσε ότι «η εμβάθυνση της συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και Ισραήλ περιλαμβάνει και τους τομείς των εμπορευματικών μεταφορών, των αστικών συγκοινωνιών και των υποδομών».

Όμως στην προκειμένη περίπτωση δεν πρόκειται απλά για άλλο ένα βήμα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ στην έτσι κι αλλιώς πολιτικά απαράδεκτή εμβάθυνση της συνεργασίας με το ισραηλινό κράτος-απαρτχάιντ (Το οποίο, μεταξύ άλλων, εμποδίζει παρανόμως [5] την επιστροφή εκατομμυρίων Παλαιστινίων προσφύγων στις εστίες τους, που μάλλον δεν… θα απολαύσουν τις υπηρεσίες των ελληνικών δημόσιων και ιδιωτικών εταιριών, ούτε στην Ιερουσαλήμ, ούτε στο Τελ Αβίβ, ούτε σε κανένα άλλο σημείο της ιστορικής Παλαιστίνης. Ενώ πλέον, σύμφωνα ακόμα και με την Αυγή, [6] θεσμοθετεί «Απαρτχάιντ και με τη βούλα» ακόμα και για εκείνο το μικρό ποσοστό Παλαιστινίων που δεν έχει εκδιώξει από τα εδάφη που κατέλαβε το 1948 και ζουν εκεί με ισραηλινή υπηκοότητα). Εδώ πρόκειται για άμεση εμπλοκή ελληνικής δημόσιαςεταιρίας σε έργο (και) σε περιοχή που διεθνώς αναγνωρίζεται ως Κατεχόμενο Παλαιστινιακό Έδαφος, χωρίς την έγκριση των Παλαιστινίων, και ακόμα χειρότερα για παροχή υπηρεσιών στους παράνομους ισραηλινούς εποικισμούς.

Η «πράσινη γραμμή» του τραμ, πέρα από την Πράσινη Γραμμή

Σύμφωνα με τα επίσημα πλάνα, [7] η εν λόγω «πράσινη γραμμή» του ελαφριού μετρό/τραμ ξεκινά και τελειώνει πέρα από την Πράσινη Γραμμή της εκεχειρίας του 1949, που ορίζει την Δυτική Όχθη, και εν προκειμένω την Ανατολική Ιερουσαλήμ, αφού ενδιαμέσως περάσει από το οικονομικό και πολιτικό κέντρο της πόλης που βρίσκεται στη Δυτική Ιερουσαλήμ.

f.png

Επομένως, η ΣΤΑΣΥ δεν «πηγαίνει στο Ισραήλ» μόνο, όπως έλεγε το δελτίο τύπου της, αλλά και στα παρανόμως κατεχόμενα επί 52 χρόνια, και μάλιστα, επίσης παρανόμως, επίσημα προσαρτημένα από το Ισραήλ εδάφη της Ανατολικής Ιερουσαλήμ – αλλά και της ευρύτερης Δυτικής Όχθης, αφού το Ισραήλ φρόντισε να διευρύνει τα όρια του δήμου για να προσαρτήσει επισήμως περισσότερα εδάφη [8]. Και μόνο αυτό το γεγονός, ότι οι ανακοινώσεις και τα δελτία τύπου της ΣΤΑΣΥ και οι δηλώσεις των παραγόντων του Υπουργείου αναφέρονται μόνο σε Ισραήλ και όχι και στο Κατεχόμενο Παλαιστινιακό Έδαφος (ΚΠΕ) ή το αναγνωρισμένο από τον ΟΗΕ Κράτος της Παλαιστίνης, μπορεί να θεωρηθεί αναγνώριση παράνομων καταστάσεων (προσάρτηση, εποικισμοί), κάτι που αντιβαίνει στο διεθνές δίκαιο.

Όπως δήλωναν το 2017 τέσσερεις μεγάλες διεθνείς μη κυβερνητικές οργανώσεις ή/και τα ελληνικά τμήματά τους(ActionAid Ελλάς, Διεθνής Αμνηστία, Διεθνής Ομοσπονδία Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (FIDH), Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου) σε έκκλησή τους προς τις ελληνικές αρχές:

«Οι ισραηλινές παραβιάσεις εγείρουν συγκεκριμένες ευθύνες για το Ισραήλ, αλλά συνεπάγονται ευθύνες και για τα τρίτα κράτη, συμπεριλαμβανομένης της υποχρέωσης να μην αναγνωρίζουν μια παράνομη κατάσταση που δημιουργείται από παραβιάσεις αναγκαστικών κανόνων του διεθνούς δικαίου (jus cogens), να μην συνδράμουν ή παρέχουν βοήθεια στη διατήρηση της παράνομης κατάστασης και να συνεργάζονται ενεργά για να τερματιστεί η παράνομη κατάσταση που προκύπτει από τέτοιες παραβιάσεις. Η υποχρέωση να μην αναγνωρίζουν ως νόμιμη μια παράνομη κατάσταση, σημαίνει απαγόρευση όχι μόνο μιας ρητής αναγνώρισης, αλλά κατ’ επέκταση και ενεργειών που θα συνεπάγονταν αναγνώριση» [9].

Στην προκειμένη περίπτωση δεν έχουμε μόνο μια έμμεση ή άμεση αναγνώριση μιας παράνομης κατάστασης, αφού πουθενά δεν γίνεται αναφορά σε Παλαιστίνη, παρά μόνο σε «Ισραήλ», αλλά και (πρόθεση για) παροχή συνδρομής ή βοήθειας στη διατήρηση παράνομων καταστάσεων, όπως είναι η παράνομη προσάρτηση εδαφών δια της βίας και η μεταφορά άμαχου πληθυσμού της δύναμης κατοχής σε κατεχόμενα εδάφη (εποικισμός). Πιο συγκεκριμένα, όπως είχε δηλώσει ο τότε ισραηλινός πρωθυπουργός Αριέλ Σαρόν, όταν υπογραφόταν η συμφωνία αναδοχής για την πρώτη γραμμή του τραμ της Ιερουσαλήμ, «οτιδήποτε μπορεί να γίνει για να ενισχυθεί η Ιερουσαλήμ, να οικοδομηθεί, να επεκταθεί και να διατηρηθεί στους αιώνες ως η πρωτεύουσα του εβραϊκού λαού και η ενωμένη πρωτεύουσα του Κράτους του Ισραήλ, θα πρέπει να γίνει» [10]. Με άλλα λόγια, δεν πρόκειται για ένα απλό συγκοινωνιακό έργο, αλλά για αναπόσπαστο και κομβικό μέρος της προσπάθειας εδραίωσης της παράνομης προσάρτησης της Ανατολικής Ιερουσαλήμ.

Επιπλέον παρέχεται συνδρομή ή βοήθεια στους παράνομους ισραηλινούς εποικισμούς. Συγκεκριμένα, το ένα άκρο της «πράσινης γραμμής» του ελαφριού μετρό/τραμ βρίσκεται στον παράνομο εποικισμό Gilo, όπου σχεδιάζεται να υπάρχουν τουλάχιστον 8 στάσεις.

3.png

Παράλληλα, το άλλο άκρο σχεδιάζεται να είναι στο Όρος Σκοπός για να εξυπηρετήσει το Εβραϊκό Πανεπιστήμιο. Μέρος της περιοχής υπήρξε ισραηλινός θύλακας ήδη πριν τον Πόλεμο των έξι ημερών, το 1967. Όμως, σύμφωνα με τους Παλαιστίνιους, ορισμένα κτίρια και εγκαταστάσεις της εκεί πανεπιστημιούπολης βρίσκονται πάνω σε κλεμμένη παλαιστινιακή γη. Το πανεπιστήμιο έχει παρανόμως αποκτήσει αυτές τις εκτάσεις βασισμένο σε παράνομα ιδιοκτησιακά δικαιώματα και τίτλους που δημιουργήθηκαν από την παράνομη αρπαγή μεγάλων εκτάσεων παλαιστινιακής γης το 1968. Επομένως, αυτά τα κτίρια και εγκαταστάσεις συνιστούν επίσης παράνομο ισραηλινό εποικισμό [11]. Σε κάθε περίπτωση όμως, το μετρό/τραμ θα περνάει και από τις διεθνώς θεωρούμενες παλαιστινιακές εκτάσεις που καταλήφθηκαν και παρανόμως προσαρτήθηκαν και οι οποίες βρίσκονται ανάμεσα στον παλιό θύλακα και τη Δυτική Ιερουσαλήμ. Και όπου βρίσκονται εποικισμοί όπως ο French Hill (Giv’at Shapira).

Όλα αυτά βέβαια ήταν γνωστά εκ των προτέρων, και μάλιστα ήδη από τις 18 Ιουλίου 2017, δηλ. πριν τις επισκέψεις Σπίρτζη και του διευθύνοντα συμβούλου της ΣΤΑΣΥ Θωμόπουλου, η ισραηλινή εφημερίδα Haaretz είχε δημοσιεύσει σχετικό άρθρο για τον δισταγμό των ξένων εταιριών να συμμετάσχουν στο έργο για την «πράσινη γραμμή» του μετρό/τραμ, ιδιαίτερα μετά τα όσα είχαν συμβεί στην περίπτωση της πρώτης γραμμής, της «κόκκινης», και της γαλλικής εταιρίας Veolia [12].

Το προηγούμενο της «κόκκινης γραμμής» και η απόσυρση της Veolia

Το 2008, η Επιτροπή του ΟΗΕ για την άσκηση των αναφαίρετων δικαιωμάτων του παλαιστινιακού λαού, στην έκθεσή της προς την Γ.Σ. του ΟΗΕ, ανέφερε ότι «παλαιστινιακή περιουσία κατασχέθηκε για την κατασκευή συστήματος ελαφριού σιδηρόδρομου που συνδέει τους εποικισμούς στην κατεχόμενη Ανατολική Ιερουσαλήμ με τη Δυτική Ιερουσαλήμ, απομονώνοντας περαιτέρω την Ανατολική Ιερουσαλήμ από την υπόλοιπη Δυτική Όχθη» [13].

Το 2009, στην περίφημη έκθεση Γκόλντστουν, η επιτροπή που είχε οριστεί από το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ κυρίως για να διερευνήσει τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν κατά την Επιχείρηση Χυτό Μολύβι στη Λωρίδα της Γάζας, αλλά και όχι μόνο, συμπεριέλαβε το έργο του ελαφριού μετρό/τραμ της Ιερουσαλήμ, ανάμεσα στα έργα που γίνονταν για να εξυπηρετήσουν τους παράνομους ισραηλινούς εποικισμούς [14].

Πράγματι, η πρώτη του γραμμή, η «κόκκινη», εξυπηρετούσε κυρίως εποικισμούς όπως oι Pisgat Ze’ev, Giv’at Ha-Mivtar, French Hill (Giv’at Shapira), με διάφορες στάσεις σε αυτούς [15], με αποτέλεσμα να ξεσπάσει κίνημα εναντίωσης στο έργο, τόσο στην Παλαιστίνη όσο και διεθνώς.

4.png

Ανάμεσα στις εταιρίες που είχαν αναλάβει το έργο, δηλαδή την «κόκκινη γραμμή», βρίσκονταν και κάποιες γαλλικές πολυεθνικές, όπως η Veolia και η Alstom, οι οποίες έγιναν στόχος εκστρατειών του κινήματος BDS, δηλαδή για μποϊκοτάζ, απόσυρση επενδύσεων, κυρώσεις στο ισραηλινό απαρτχάιντ μέχρι να συμμορφωθεί με το διεθνές δίκαιο.

Τόσο η Alstom [16], όσο και κυρίως η Veolia, άρχισαν να αποκλείονται από διαγωνισμούς σε διάφορες περιοχές [17] ή να «χάνουν σημαντικά συμβόλαια» [18] ανά τον κόσμο.

Το 2012 ο τότε «Ειδικός Εισηγητής του ΟΗΕ για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα παλαιστινιακά εδάφη που βρίσκονται υπό κατοχή από το Ισραήλ από το 1967», ο Ρίτσαρντ Φολκ, συμπεριέλαβε σε έκθεσή του τη Veolia μεταξύ των εταιριών που εμπλέκονται σε δραστηριότητες που σχετίζονται με εποικισμούς [19]. Ενώ ανέλυσε τις νομικές ευθύνες τέτοιων εταιριών, μεταξύ άλλων και υπό το πρίσμα του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου που διέπει καταστάσεις σύγκρουσης και στρατιωτικής κατοχής. Ένα χρόνο αργότερα ανακοίνωσε με απογοήτευση ότι η Veolia ήταν ανάμεσα στις επιχειρήσεις που δεν θεώρησαν απαραίτητο να απαντήσουν στις αιτιάσεις για σοβαρές παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου [20].

Παράλληλα με τις επικρίσεις από φορείς του ΟΗΕ και τις καμπάνιες BDS, οι Παλαιστίνιοι (ΟΑΠ-PLO) και μια συλλογικότητα του γαλλικού κινήματος αλληλεγγύης (AFPS) επιδόθηκαν σε μακροχρόνιο και τελικά άκαρπο δικαστικό αγώνα, με αγωγή κατά των γαλλικών εταιριών, αλλά και προσφυγή στα διοικητικά δικαστήρια εναντίον του γαλλικού κράτους [21].

Βεβαίως, η απόφαση κάποιων εθνικών δικαστηρίων μιας χώρας, της Γαλλίας εν προκειμένω, δεν δεσμεύουν τα δικαστήρια μιας άλλης [22] ούτε κάποια διεθνή δικαστήρια, πόσο μάλλον όταν υπάρχουν εξελίξεις σε επίπεδο διεθνούς δικαίου και ΟΗΕ, όπως θα δούμε παρακάτω.

Γι’ αυτό άλλωστε ο Ειδικός Εισηγητής του ΟΗΕ σημείωσε μεν ότι μετά την απόφαση γαλλικού δικαστηρίου φαίνεται να είναι δύσκολες τέτοιες δικαστικές προσφυγές στη Γαλλία, αλλά επεσήμανε πως σε άλλες χώρες, όπως το Βέλγιο, όπου άλλωστε έχει αναγνωριστεί η λεγόμενη οικουμενική δικαιοδοσία, ενδεχομένως η κατάσταση να είναι πιο ευνοϊκή [23].

Και βεβαίως, η δικαστική νίκη των Veolia και Alstom στα γαλλικά δικαστήρια δεν εμπόδισε το κίνημα BDS να πάρει τελικά «κινηματική» ρεβάνς όταν το 2015 η Veolia αναγκάστηκε να αποσυρθεί πλήρως τόσο από το ελαφρύ μετρό/τραμ της Ιερουσαλήμ, όσο και από άλλες δραστηριότητες σχετικές με εποικισμούς [24] – χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν εξακολουθεί να έχει ευθύνες αποζημίωσης προς τους Παλαιστίνιους.

Απόσυρση της SYSTRA από τα έργα επέκτασης

Το 2018, μια σειρά από οργανώσεις αλληλεγγύης, συνδικάτα και μη κυβερνητικές οργανώσεις, συμπεριλαμβανομένης της Διεθνούς Ομοσπονδίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (FIDH) και της παλαιστινιακής οργάνωσης ανθρωπίνων δικαιωμάτων Al Haq, εξέδωσαν έκθεση σχετικά με την ανάμιξη και τις ευθύνες 3 γαλλικών εταιριών (SYSTRA, Egis Rail, και βέβαια η Alstom), στα έργα επέκτασης του έργου του ελαφριού μετρό/τραμ της Ιερουσαλήμ [25].

Στην έκθεση, γίνεται μεταξύ άλλων λόγος και για την «πράσινη γραμμή» του μετρό/τραμ [26].

Έπειτα από παρατεταμένες πιέσεις, ιδιαίτερα από τα συνδικάτα CFDT, CGT, και Solidaires, και λίγες μέρες μετά την δημοσίευση της έκθεσης, η εταιρία Systra, που ανήκει στις κρατικές SNCF και RATP [27], ανακοίνωσε την «απόσυρσή της από την κόκκινη και μωβ γραμμή του ελαφριού σιδηροδρόμου της Ιερουσαλήμ» [28].

Ωστόσο, σύμφωνα με επικοινωνία που είχε το info-war.gr με την ΣΤΑΣΥ Α.Ε., διευκρινίστηκε ότι το έργο που διεκδικεί η κοινοπραξία όπου συμμετέχουν οι ελληνικές επιχειρήσεις, αφορά και αυτήν ακριβώς την «κόκκινη γραμμή», που η επέκτασή της αναμένεται να φτάσει πλέον μέχρι και τον παράνομο ισραηλινό εποικισμό Neve Yaakov.

Οι απαντήσεις της ΣΤΑΣΥ Α.Ε.

Παραθέτουμε αυτούσιες τις απαντήσεις του κ. Παντελή Σκόνδρα, Γενικού Διευθυντή Οικονομικών, Διοικητικών και Υποστηρικτικών Υπηρεσιών της ΣΤΑΣΥ Α.Ε. σε διευκρινιστικές ερωτήσεις που απέστειλε το info-war.gr:

1) Συνεχίζει η ΣΤΑΣΥ να συμμετέχει στην κοινοπραξία που διεκδικεί τη χρηματοδότηση, κατασκευή, λειτουργία και συντήρηση της “Green Line” Light Rail Track (ελαφρύ μετρό) για τη πόλη της Ιερουσαλήμ; Σε ποια φάση βρίσκεται ο διαγωνισμός;

H ΣΤΑ.ΣΥ. συνεχίζει να συμμετέχει σε κοινοπραξία η οποία διεκδικεί τόσο τη Λειτουργία και Συντήρηση της υπάρχουσας κόκκινης γραμμής (που λειτουργεί τα τελευταία 7 χρόνια στην Ιερουσαλήμ), καθώς και την Κατασκευή, Λειτουργία και Συντήρηση της μελλοντικής πράσινης γραμμής της Ιερουσαλήμ. Στην κοινοπραξία εκτός της ΣΤΑ.ΣΥ. συμμετέχει επίσης η ελληνική κατασκευαστική εταιρεία ΤΕΡΝΑ, η οποία με την συνδρομή της CREGC (Κινέζικη Εταιρεία Κατασκευής Σιδηροδρόμων) θα αναλάβει την κατασκευή της γραμμής, εφόσον φυσικά η κοινοπραξία αναδειχθεί ανάδοχος του έργου. Μέλος της κοινοπραξίας ως πάροχος τροχαίου υλικού (Συρμών) θα είναι η Τσεχική Skoda.

Ο διαγωνισμός  βρίσκεται στη φάση της τελικής επιλογής με ημερομηνία κατάθεσης προσφορών την 15η Μαρτίου (δόθηκε παράταση από την αρχική ημερομηνία που ήταν η 15η Φεβρουαρίου).

Η ΣΤΑ.ΣΥ. πέρα από την κοστολόγηση του έργου, διερευνά από πλευρά της και με την συνδρομή Συμβούλων την αποτίμηση κινδύνου (risk assesement) για να τον συμπεριλάβει στην κοστολόγηση και την νομική της προετοιμασία. Τα συμβόλαια που θα κληθεί να αναλάβει η ΣΤΑ.ΣΥ. θα είναι χρονικής διάρκειας 15 ετών όσον αφορά την Λειτουργία και 25 ετών όσον αφορά την Συντήρηση.

2) Εάν ναι, αν ο διαγωνισμός αφορά μόνο αυτήν την γραμμή ή και άλλες;

Όπως προαναφέρθηκε ο εν λόγω διαγωνισμός αφορά την Κατασκευή, Λειτουργία και Συντήρηση της μελλοντικής πράσινης γραμμής και Λειτουργία και Συντήρηση της υπάρχουσας κόκκινης γραμμής που ήδη λειτουργεί. Το συνολικό τελικό μήκος και των δύο γραμμών (μετά την επέκταση της υπάρχουσας κόκκινης και της τελικής επέκτασης της πράσινης γραμμής) θα φτάσει τα περίπου 20 και 22 χλμ αντιστοίχως.

3) Ποιες περιοχές αναμένεται να εξυπηρετήσει το έργο και μπορεί αυτές να βρίσκονται σε κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη και ισραηλινούς εποικισμούς; Αν ναι ποια είναι η θέση της ΣΤΑΣΥ για το θέμα;

Δεν έχουν τεθεί ποτέ από την επιτροπή διαγωνισμού προς την Κοινοπραξία της ΣΤΑ.ΣΥ. αρνητικοί προβληματισμοί, αναφορικά με τη στάση των κατοίκων απέναντι στο έργο. Η επιτροπή πάντα δίνει στους διαγωνιζόμενους το μήνυμα ότι με τα έργα αυτά βελτιώνεται η ζωή όλων των περιοχών και των κατοίκων της Ιερουσαλήμ και οι Παλαιστίνιοι κάτοικοι της Ιερουσαλήμ φαίνεται πως υποδέχονται και αποδέχονται θετικά τα συγκοινωνιακά έργα. Σε κάθε περίπτωση αν τεθεί οποιοδήποτε πολιτικό θέμα η ΣΤΑΣΥ θα το θέσει υπόψη των αρμόδιων εθνικών αρχών και θα λάβει τις ανάλογες κατευθύνσεις και αποφάσεις. Προς το παρόν, πάντως, δεν έχει υπάρξει τέτοιο θέμα.

Σημείωση: Χάρτες για το έργο και πληροφορίες για τον διαγωνισμό όπου φαίνονται αναλυτικά και οι περιοχές που διατρέχουν οι γραμμές μπορείτε να βρείτε στο: https://jlrt.org.il/

Ο ΟΗΕ και η λίστα των επιχειρήσεων που σχετίζονται με εποικισμούς

Αντί για οποιοδήποτε πολιτικό σχόλιο στην απάντηση της εταιρίας, θα προτιμήσουμε να αναφερθούμε καθαρά σε νομικό επίπεδο. Βεβαίως, στο πλαίσιο αυτού του άρθρου δεν θα μπορούσε να γίνει μια πλήρης ανάπτυξη της νομικής επιχειρηματολογίας για τις ευθύνες κρατών και ιδιωτικών επιχειρήσεων κατά το διεθνές δίκαιο. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθούν κάποιες εξελίξεις σε επίπεδο ΟΗΕ τα τελευταία χρόνια και κάποια συγκεκριμένα σημεία των κειμένων των φορέων του, που εν δυνάμει θα μπορούσαν να ισχύσουν στην περίπτωση του εν λόγω έργου, του ελαφριού μετρό/τραμ, των ελληνικών επιχειρήσεων που επιδιώκουν να εμπλακούν σε αυτό, αλλά και του ελληνικού κράτους.

Συγκεκριμένα, πέραν από την Έκθεση Γκόλνστοουν και τις εκθέσεις του Ειδικού Εισηγητή του ΟΗΕ, τα τελευταία χρόνια υπήρχαν σοβαρές εξελίξεις, με τη λεγόμενη «βάση δεδομένων» ή πιο γνωστή ως «μαύρη λίστα» του ΟΗΕ με τις επιχειρήσεις που σχετίζονται με τους παράνομους ισραηλινούς εποικισμούς.

Όλα ξεκίνησαν το 2012, όταν το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ αποφάσισε τη συγκρότηση μιας ανεξάρτητης διεθνούς διερευνητικής αποστολής για να διερευνήσει τις επιπτώσεις των ισραηλινών εποικισμών στα ατομικά, πολιτικά, οικονομικά, κοινωνικά και πολιτισμικά δικαιώματα του παλαιστινιακού λαού στο Κατεχόμενο Παλαιστινιακό Έδαφος [29].

Το 2013, αυτή η ανεξάρτητη διεθνής διερευνητική αποστολή του ΟΗΕ στην έκθεσή της επεσήμανε, μεταξύ άλλων, μια σειρά από 10 δραστηριότητες επιχειρήσεων που εγείρουν ιδιαίτερες ανησυχίες για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων (πέραν των παραβιάσεων εργατικών δικαιωμάτων των Παλαιστινίων) [30]. Ανάμεσα σε αυτές τις δραστηριότητες βρίσκουμε κάποιες που σχετίζονται άμεσα με τα έργα του τραμ/ελαφριού μετρό, όπως:

•   Παροχή εξοπλισμού και υλικών που διευκολύνουν την οικοδόμηση και επέκταση των εποικισμών, του Τείχους και σχετικών υποδομών.
• Χρήση φυσικών πόρων, ιδιαίτερα του νερού και της γης, για επιχειρηματικούς σκοπούς.
  
  Και κυρίως:
•  Παροχή υπηρεσιών και μέσων που υποστηρίζουν τη διατήρηση και την ύπαρξη των εποικισμών,συμπεριλαμβανομένης της μετακίνησης.

Στις συστάσεις της, η επιτροπή ανέφερε ότι:

«οι ιδιωτικές εταιρίες θα πρέπει να εκτιμήσουν τις επιπτώσεις των δραστηριοτήτων τους στα ανθρώπινα δικαιώματα και να λάβουν όλα τα απαραίτητα μέτρα – συμπεριλαμβανομένης της διακοπής των οικονομικών τους συμφερόντων σε εποικισμούς» [31].

Μετά από μια σειρά αποφάσεων που καλωσόριζε και ζητούσε την εφαρμογή των συστάσεων της επιτροπής, το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ το 2016 ζήτησε από τον Ύπατο Αρμοστή του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, σε στενή διαβούλευση με την Ομάδα Εργασίας για το ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των πολυεθνικών εταιριών και άλλων επιχειρήσεων, ως αναγκαίο βήμα για την εφαρμογή των συστάσεων της έκθεσης της ανεξάρτητης διεθνούς διερευνητικής αποστολής, «να δημιουργήσει μια βάση δεδομένων με όλες τις επιχειρήσεις οι οποίες εμπλέκονται σε δραστηριότητες που περιγράφονται λεπτομερώς στην παράγραφο 96 της προαναφερθείσας έκθεσης, που να επικαιροποιείται σε ετήσια βάση, και να μεταφέρει τα στοιχεία της υπό τη μορφή έκθεσης προς το Συμβούλιο» [32].

Μετά από καθυστερήσεις και σχετική παράταση, λόγω και των ανεπαρκών πόρων που έχουν διατεθεί, το Γραφείο του Ύπατου Αρμοστή του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα, εξέδωσε τον Φεβρουάριο του 2018 μια έκθεση [33], στην οποία δεν κατονομάζει προς το παρόν τις επιχειρήσεις που διερευνά (μόνο τα κράτη στα οποία εδρεύουν), αλλά παρέχει πληροφορίες για την πρόοδο της έρευνας, αλλά και υπενθυμίζει τις υποχρεώσεις κρατών και επιχειρήσεων.

Ανάμεσα σε αυτά που μας ενδιαφέρουν είναι ότι τονίζει πως:

• «Τα κράτη μπορούν να καταστούν υπόλογα για παραβιάσεις από επιχειρήσεις όταν οι ενέργειες μπορούν να αποδοθούν σε αυτά (για παράδειγμα, στην περίπτωση μιας επιχείρησης που ανήκει στο κράτος) ή όταν τα Κράτη αποτυγχάνουν να λάβουν κατάλληλα μέτρα για να αποτρέψουν, διερευνήσουν, τιμωρήσουν και αποκαταστήσουν τις παραβιάσεις» (παρ. 30).
• «Τα κράτη έχουν επίσης επιπλέον υποχρεώσεις ως οικονομικοί παράγοντες τα ίδια, όταν πρόκειται για επιχειρήσεις που ανήκουν στο κράτος»(παρ. 34).
•  «Πέρα από τα πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τα πρότυπα του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου επίσης ισχύουν για τις επιχειρήσεις σε καταστάσεις ένοπλης σύγκρουσης» (παρ. 35).
•  «είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ένα σενάριο όπου μια εταιρία θα μπορούσε να εμπλακεί στις κατονομαζόμενες δραστηριότητες με τρόπο που να συνάδει με τις Κατευθυντήριες Αρχές [για τις Επιχειρήσεις και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα] και το διεθνές δίκαιο. Αυτή η άποψη ενισχύθηκε με την Απόφαση 34/31 του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για τους ισραηλινούς εποικισμούς, στην οποία το Συμβούλιο αναφέρθηκε στην μη επιδεχόμενη άμβλυνσης φύση των αρνητικών επιπτώσεων των δραστηριοτήτων των επιχειρήσεων στα ανθρώπινα δικαιώματα» (παρ. 41).
•  η ισραηλινή νομοθεσία καθιστά δύσκολο για τις επιχειρήσεις να μην παρέχουν υπηρεσίες στους εποίκους (παρ. 45).
• «Άλλες [επιχειρήσεις] παρέχουν υπηρεσίες που διασφαλίζουν τη βιωσιμότητα των οικιστικών κοινοτήτων των εποικισμών, όπως υπηρεσίες μεταφορών που συνδέουν τους εποικισμούς με το ίδιο το Ισραήλ» (παρ. 46).
•  «Η εμπλοκή επιχειρήσεων στους εποικισμούς εκτείνεται σε όλες τις βασικές βιομηχανίες και τομείς, συμπεριλαμβανομένων [,,,] των βιομηχανιών κατασκευών και κατεδαφίσεων, συμπεριλαμβανομένων των προμηθευτών βαριών μηχανημάτων που βοηθούν να διευκολύνεται και να εδραιώνεται η κατάσχεση παλαιστινιακής γης για εποικισμούς και σχετικές υποδομές, […] και της βιομηχανίας μεταφορών» (παρ. 47).

Από τα παραπάνω είναι φανερό πως εφόσον οι ελληνικές επιχειρήσεις, η κατασκευαστική ΓΕΚ-ΤΕΡΝΑ και η εταιρία μεταφορών ΣΤΑΣΥ Α.Ε. εμπλακούν στο έργο που εξυπηρετεί τους εποικισμούς, είναι μάλλον αδύνατον να μπορέσουν να αποφύγουν το να συμπεριληφθούν στη βάση δεδομένων του ΟΗΕ. Ενώ το ελληνικό κράτος όχι απλώς φέρει ευθύνη ως προς το να αποτρέψει την ιδιωτική ΓΕΚ-ΤΕΡΝΑ, αλλά σχεδόν βέβαια θα καταστεί το ίδιο υπόλογο αφού η ΣΤΑΣΥ Α.Ε. είναι δημόσια επιχείρηση και ενήργησε υπό τις ευλογίες του Υπουργού. Η δε συμπερίληψη στη λίστα του ΟΗΕ θα είναι μάλλον μόνο η αρχή ως προς ενδεχόμενες δικαστικές περιπέτειες.

Αντιδράσεις στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα έχουν ήδη ξεκινήσει αντιδράσεις, όπως για παράδειγμα η διαδήλωση που διοργανώνεται από την Antifa Community το Σάββατο 26/1 στις 12 μμ στο Θησείο [34] – και η οποία κατά σύμπτωση ανακοινώθηκε όταν γραφόταν αυτό το άρθρο.

Δεδομένης όμως της επικείμενης ανάθεσης του έργου, αλλά και της πλήρους υποστήριξης της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ (και μέχρι πρότινος ΑΝΕΛ) στην στρατηγική συμμαχία με το Ισραήλ, είναι επιτακτική ανάγκη να προστεθούν και άλλες συλλογικότητες, πρωτοβουλίες, πολιτικές και κοινωνικές οργανώσεις, συνδικάτα και συνδικαλιστικές παρατάξεις, οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων κ.α., όχι απαραίτητα όλες μαζί, αλλά τουλάχιστον η καθεμία από το μετερίζι της, στον αγώνα για να ακυρωθεί, αν όχι ολόκληρο το έργο, τουλάχιστον οι ελληνικές συμμετοχές στο διαγωνισμό, κάτι που επίσης δεν είναι καθόλου εύκολο. Εάν δε η διεθνής κοινοπραξία στην οποία συμμετέχουν οι ελληνικές εταιρίες κερδίσει τελικά το έργο, τότε είναι προφανές ότι η απόσυρση των ελληνικών εταιριών θα πρέπει να αποτελέσει μια από τις πρώτες προτεραιότητες του εγχώριου κινήματος αλληλεγγύης στον παλαιστινιακό λαό, αλλά και ευρύτερων κινημάτων, στα επόμενα χρόνια.

Παράλληλα θα πρέπει να εξεταστεί πολύ προσεκτικά το ενδεχόμενο ακόμα και νομικών κινήσεων, ενώ ήδη έχουμε ενημερώσει το Γραφείο του Ύπατου Αρμοστή του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (με κοινοποίηση στον Ειδικό Εισηγητή του ΟΗΕ για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα παλαιστινιακά εδάφη που βρίσκονται υπό κατοχή από το Ισραήλ από το 1967), για να εξετάσει τις ελληνικές εταιρίες, στο πλαίσιο της βάσης δεδομένων με τις εταιρίες που εμπλέκονται στους εποικισμούς.

Σημειώσεις:

[1] «Επίσκεψη εργασίας του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών κ. Χρήστου Σπίρτζη στο Ισραήλ», Δελτίο Τύπου του ΥΥΜ, 25/07/2017.

[2] Συνέντευξη υπουργού Υποδομών και Μεταφορών, κ. Χρήστου Σπίρτζη στο «Πρακτορείο 104,9 FM» και την δημοσιογράφο κ. Κωνσταντίνα Μίχα για την επίσκεψη εργασίας του Υπουργού στο Ισραήλ.

[3] «Πρώτο βήμα εξωστρέφειας από τη ΣΤΑΣΥ», 3 Αυγούστου 2017.

[4] «Στο Ισραήλ… πηγαίνει η ΣΤΑΣΥ», Δελτίο Τύπου, 28 Μαρτίου 2018

[5]Βλ. Amnesty International, “Israel and the Occupied Territories/Palestinian Authority: The right to return: The case of the Palestinians”, 29 March 2001, Index number: MDE 15/013/2001.

Και εδώ η μετάφραση στα ελληνικά.

[6] Μιχάλης Τρίκκας, «Απαρτχάιντ και με τη βούλα», Η Αυγή, 20 Ιουλίου 2018.

[7] http://jlrt.org.il/wp-content/uploads/2016/08/JNET_18.09.2016_FINAL_CORRECTED.pdf

[8] Βλ. “Israeli settlements in East Jerusalem: 3 French companies involved in light-rail construction”, 10/6/2018, σ. 5.

[9] ActionAid Ελλάς, Διεθνής Αμνηστία, Διεθνής Ομοσπονδία Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (FIDH), Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, «Κοινή έκκληση προς τις ελληνικές αρχές για τερματισμό του εμπορίου με τους παράνομους ισραηλινούς εποικισμούς», 13 Οκτωβρίου 2017.

[10] “PM Sharon’s Statements at the Ceremony for the Signing of the Light Train Agreement”, 17/07/2005.

[11] BNC, “Palestinians Write to ICRC: Conference in Partnership with Hebrew University Undermines Palestinian Human Rights”, 5 November 2018.

[12] Avi Bar-Eli, “Foreign Companies Wary of Operating Jerusalem’s Light Rail Because It Traverses ’67 Border”, Haaretz, 18 July 2017.

[13] UN General Assembly, Report of the Committee on the Exercise of the Inalienable Rights of the Palestinian People, 4 November 2008, A/63/35, para. 35.

[14] UN Human Rights Council, Report of the United Nations Fact-Finding Mission on the Gaza Conflict, 25 September 2009, A/HRC/12/48, para. 1540.

[15] https://citypass.co.il/uploads/original/16ac6e4a4af554f195e8dde2829d1963.pdf

[16] Nora Barrows-Friedman, “BDS victory: French transportation giant Alstom loses $10 billion contract due to BDS pressure”, The Electronic Intifada, 28 October 2011.

[17] Ali Abunimah, “Under boycott pressure, Veolia dumps most Israel businesses”, The Electronic Intifada”, 8 April 2015.

[18] “Jerusalem’s long-awaited light rail finally ready to roll”, RTÉ, 22/11/2010.

[19] UN Human Rights Council, Report of the Special Rapporteur on the situation of human

rights in the Palestinian territories occupied since 1967, 19 September 2012, A/67/379, para. 44.

[20] UN Human Rights Council, Report of the Special Rapporteur on the situation of human rights in the Palestinian territories occupied since 1967, Richard Falk, 16 September 2013, A/HRC/23/21, para. 51.

[21] Βλ. “Israeli settlements in East Jerusalem: 3 French companies involved in light-rail construction”, 10/6/2018, και συγκεκριμένα το ένθετο “Legal proceedings against ALSTOM, VEOLIA and the French State (2007-2015)”, σ. 20.

[22] Βλ. Adri Nieuwhof, Jeff Handmaker and Daniel Machover, “Disappointing French ruling on Veolia still paves way for suing occupation profiteers”, The Electronic Intifada, 7 May 2013.

[23] UN General Assembly, Report of the Special Rapporteur on the situation of human

rights in the Palestinian territories occupied since 1967, 10 September 2013, A/68/376, para.45.

[24] Ali Abunimah, “Boycott-hit Veolia dumps Jerusalem rail, completes Israel withdrawal”, The Electronic Intifada, 28 August 2015.

[25] “Israeli settlements in East Jerusalem: 3 French companies involved in light-rail construction”, 10/6/2018.

[26] Ό.π., σ. 13, 14 (χάρτης 4), 19.

[27] https://www.sncf.com/sncv1/en/businesses-communities/partners/systra

[28] FIDH, “Israel-Palestine : French Company Withdraws from Jerusalem Light-Rail”, 25/6/2018.

Βλ.επίσης: http://www.alhaq.org/advocacy/topics/business-and-human-rights-focus/1277-french-company-withdraws-from-jerusalem-light-rail

[29] UN Human Rights Council resolution 19/17, “Israeli settlements in the Occupied Palestinian Territory, including East Jerusalem, and in the occupied Syrian Golan”, (A/HRC/RES/19/17), 10 April 2012, para. 9.

[30] UN General Assembly, Report of the independent international fact-finding mission to investigate the implications of the Israeli settlements on the civil, political, economic, social and cultural rights of the Palestinian people throughout the Occupied Palestinian Territory, including East Jerusalem, (A/HRC/22/63), 7 February 2013, para. 96.

[31] Ό.π. παρ. 117

[32] UN Human Rights Council, Resolution 31/36, “Israeli settlements in the Occupied Palestinian Territory, including East Jerusalem, and in the occupied Syrian Golan” (A/HRC/RES/31/36), 20 April 2016, para. 17.

[33] UN General Assembly, “Report of the United Nations High Commissioner for Human Rights, Database of all business enterprises involved in the activities detailed in paragraph 96 of the report of the independent international fact-finding mission to investigate the implications of the Israeli settlements on the civil, political, economic, social and cultural rights of the Palestinian people throughout the Occupied Palestinian Territory, including East Jerusalem”, A/HRC/37/39, 1 February 2018.

[34] http://www.antifalive.gr/2019/01/261-1200-antifa.html