Φεµινιστικοί αγώνες σε όλο τον κόσµο

Η φεµινιστική απεργία θα λάβει χώρα σε πάνω από 40 χώρες σε όλο τον κόσµο. Αυτή η νέα µορφή κινητοποιήσεων, έχει τις ρίζες της στις στάσεις εργασίας που ξεκίνησαν οι γυναίκες στην Αργεντινή πριν από τρία χρόνια, ως ένδειξη διαµαρτυρίας στις δολοφονίες γυναικών.  Η φεµινιστική απεργία αποτελεί τη φυσική συνέχεια της  ανόδου  του φεµινιστικού κινήµατος σε παγκόσµιο επίπεδο: από το κίνηµα #niunamenos (ούτε µία λιγότερη) στην Αργεντινή, στην πάλη για τα αναπαραγωγικά δικαιώµατα στην Πολωνία και τον φεµινιστικό αγώνα ενάντια στον Τραµπ στις ΗΠΑ, οι γυναίκες σε όλο τον κόσµο βγαίνουν στο δρόµο και διεκδικούν τα σώµατα και τις ζωές τους ενάντια στον καθηµερινό αλλά και τον θεσµικό σεξισµό. Αποτελεί επίσης πράξη ανυπακοής και δηµιουργικότητας, αφού η απεργία αποκτά ένα νέο νόηµα. Οι γυναίκες κάνουν απεργία όχι µόνο απέχοντας από τους χώρους εργασίας, αλλά και από όλες τις υποχρεώσεις τους. 

Χαρακτηριστικότερο παράδειγµα διοργάνωσης αυτής της φεµινιστικής απεργίας είναι η Ισπανία όπου µετά από συναντήσεις φεµινιστικών φορέων, συλλογικοτήτων και οργανώσεων της Aριστεράς δηµιουργήθηκε µια απεργιακή επιτροπή που καλεί τις γυναίκες να απέχουν από την έµµισθη αλλά και από την απλήρωτη οικιακή εργασία. Η απόφαση αυτή πέρασε µέσα από συνδικάτα, από συνελεύσεις σχολών και σχολείων, έγινε γνωστή στις γειτονιές και αναµένεται να έχει µαζικότατη συµµετοχή, όπως και οι διαδηλώσεις που έχουν καλεστεί εκείνη τη µέρα σε διάφορες πόλεις της χώρας. Οι γυναίκες που θέλουν να απεργήσουν καλύπτονται από τη CGT για 24 ωρη απεργία και από τα συνδικάτα CC.OO. και UGT για στάση εργασίας δύο ωρών.  Τα αιτήµατα τους περιλαµβάνουν: εξάλειψη της µισθολογικής διαφοράς, να µπει ένα τέλος στη βία και την παρενόχληση, πρόσβαση στη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση για όλες, µονάδες παιδικής φροντίδας και συλλογικά καθαριστήρια σε όλες τις γειτονιές για να καταφέρουν να απαλλαχθούν –έστω από ένα κοµµάτι- της απλήρωτης εργασίας του νοικοκυριού. Ιδιαίτερα σηµαντικό είναι το γεγονός ότι σε µια σειρά από εργασιακούς κλάδους, όπως για παράδειγµα στο χώρο της δηµοσιογραφίας, οι γυναίκες (ανάµεσά τους και πολλές επώνυµες) δηλώνουν ότι θα απεργήσουν µαζικά καταγγέλοντας την ευέλικτη και ανασφάλιστη εργασία . Μέχρι στιγµής πάνω από 5200 εργαζόµενες από διαφορετικά µέσα ενηµέρωσης, δηλώνουν ότι θα συµµετέχουν στην απεργία. Οι γυναίκες στην Ισπανία συνδέουν τον αγώνα τους µε τους αντιρατσιστικούς και εργατικούς αγώνες δίνοντας του ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά και καλούν τους άνδρες µόνο να καλύψουν εκείνοι τα καθήκοντά τους για εκείνη τη µέρα στο σπίτι και στη δουλειά.

Παρόµοια χαρακτηριστικά θα έχει η 8 Μάρτη και στην Αργεντινή. Εκεί, µετά το κίνηµα ενάντια στις γυναικοκτονίες και τις απαγωγές γυναικών, αναπτύσσεται ένα κύµα φεµινιστικής απεργίας. Στην συνέλευση που έγινε στο Μπουένος Άιρες για τη διοργάνωση της φεµινιστικής απεργίας, ο αγώνας των γυναικών συνδέθηκε µε τους εργατικούς αγώνες ενάντια στην κυβέρνηση –στον οποίο οι γυναίκες είχαν πρωτεύοντα ρόλο δηµιουργώντας γυναικείες επιτροπές στα συνδικάτα. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει µια ριζοσπαστικοποίηση του φεµινιστικού κινήµατος το οποίο ξεφεύγει από τη διεκδίκηση του δικαιώµατος στη ζωή απέναντι στη βία και τις δολοφονίες και καταλήγει στη διεκδίκηση ως γυναίκες εργάτριες απέναντι στο θεσµικό σεξισµό, µε την ίδια όµως µαζικότητα και δυναµική.

Η φεµινιστική απεργία έχει φτάσει  µέχρι τη Βρετανία  όπου σε 6 πόλεις διοργανώνονται συζητήσεις και διαδηλώσεις µε αυτήν την θεµατική. Στο Λονδίνο για παράδειγµα η καµπάνια των καθαριστριών για «µισθό ικανό για ζωή» συνδέεται µε τη φεµινιστική απεργία δίνοντάς της ταξικά χαρακτηριστικά.

Στην Πολωνία από την άλλη, σε συνέχεια των αγώνων των προηγούµενων χρόνων για το δικαίωµα στην έκτρωση, η 8 Μάρτη θα είναι εστιασµένη περισσότερο στα αναπαραγωγικά δικαιώµατα και στρέφεται ενάντια  στη συντηρητική κυβέρνηση που στερεί από τις γυναίκες τα αυτονόητα δικαιώµατά τους.

Στις ΗΠΑ, µετά την µαζική συµµετοχή στην πορεία γυναικών στις 20 Γενάρη (επέτειο εκλογής του Τραµπ) ο φεµινιστικός αγώνας συνεχίζεται.  Σε άρθρο τους στο Guardian µορφές του αµερικάνικου φεµινιστικού κινήµατος, όπως η Άντζελα Ντέιβις, η Μπάρµπαρα Σµιθ και η Κιάνγκα Γιαµαχτα Τέιλορ έκαναν ένα κάλεσµα για έναν φεµινισµό του 99% και για φεµινιστική απεργία. Για τις 8 Μάρτη έχουν καλεστεί πορείες σε πολλές πόλεις τις Αµερικής (Ουάσινγκτον, Κολόµπους, Συρακούσες, Μπέρκλευ, Σαν Φρανσίσκο, Πιτσµπουργκ, Μάντισον κ.α.). To κύριο χαρακτηριστικό συνεχίζει να είναι η εναντίωση στις πολιτικές του Τράµπ και την καθηµερινή καταπίεση που αντιµετωπίζουν οι γυναίκες µε έντονα διαθεµατικά χαρακτηριστικά, όµως τα επίδικα διαφοροποιούνται από πόλη σε πόλη. Στο Μάντισον πχ, η πορεία θα έχει και έντονα αντιρατσιστικά χαρακτηριστικά, ενώ στο Πιτσµπουργκ όπου γίνεται δικαστήριο ώστε να πληρώνονται οι άδειες λόγω ασθένειας, το κέντρο είναι αυτό µαζί µε την απαίτηση των αναπαραγωγικών δικαιωµάτων και της ιατρικής υποστήριξης των γυναικών (ιδιαίτερα των εργατριών) σε συνδυασµό µε την αντίσταση στην αστυνοµική βία και το αντιιµπεριαλιστικό πρόταγµα.

Διαδηλώσεις στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα γι' άλλη µια χρονιά διοργανώνεται διαδήλωση για την 8η Μάρτη. Δυστυχώς όµως δεν κατορθώθηκε αυτή η µέρα να πάρει χαρακτηριστικά φεµινιστικής απεργίας. Το κάλεσµα της ΑΔΕΔΥ στη διαδήλωση είναι στη σωστή κατεύθυνση. Όµως χρειάζεται πολύ περισσότερη δουλειά βάσης στους χώρους εργασίας. Τον χρόνο που µας πέρασε το υπό ανάπτυξη ελληνικό φεµινιστικό κίνηµα ασχολήθηκε κυρίως µε υποθέσεις γυναικών που βρίσκονταν στο ειδώλιο επειδή αυτοαµύνθηκαν και µε δικαστικές αθωώσεις βιαστών. Είναι φανερό πως πρόκειται για µια σεξιστική δικαιοσύνη που φυλακίζει γυναίκες επειδή προστάτεψαν τις εαυτές τους και χρησιµοποιεί επιχειρήµατα περί «προκλητικότητας» των γυναικών για να αθωώσει βιαστές. Αν και είναι ένα ιδιαιτέρως σηµαντικό ζήτηµα το φεµινιστικό κίνηµα δεν πρέπει να αναλωθεί µόνο σε αυτό. Οφείλει να εστιάσει στην διαθεµατικότητα, την πολλαπλή καταπίεση και να συνδεθεί µε τον αγώνα κατά των µνηµονίων, καθώς και µε τις εργαζόµενες γυναίκες. Έχει ιδιαίτερη σηµασία να είµαστε παρούσες/παρόντες στο φετινό κάλεσµα (8/3 6µµ, πλατεία Κλαυθµώνος)για να δώσουµε έναν ριζοσπαστικό  χαρακτήρα στην 8η Μάρτη αλλά και γιατί είναι ένας τρόπος να υψώσουµε τις φωνές µας και να διεκδικήσουµε τις ζωές µας απέναντι στο σεξισµό και τα µνηµόνια. Η σκέψη µας, θα είναι µε όλες τις γυναίκες που αγωνίζονται σε κάθε γωνιά του πλανήτη, αλλά και µε αυτές που δεν έχουν τη δυνατότητα να κατέβουν στο δρόµο.

Πως φτάσαµε ως εδώ;
Η 8η Μάρτη ως µια ιστορία γυναικών

«Μεγάλες κοινωνικές αλλαγές είναι αδύνατον να επιτευχθούν αν δεν εξεγερθούν και δεν πάρουν µέρος οι γυναίκες»

Καρλ Μαρξ, 1868 σε επιστολή του προς τον Kykelman

Ο φεµινισµός ήταν από την αρχή συνδεδεµένος µε τις επαναστατικές ιδέες. Από τους ουτοπικούς σοσιαλιστές που εναντιώνονταν στον γάµο και αναζητούσαν εναλλακτικές µορφές ζωής χωρίς την καταπίεση των γυναικών, στους Μαρξ και Ενγκελς που στα κείµενα τους αντιτίθενται µε την ανισότητα των φύλων, τη γυναικεία καταπίεση και τη µορφή της οικογένειας µέχρι την ίδια την οκτωβριανή επανάσταση, µε την οποία θεσµοθετήθηκαν πρώτη φορά διατάξεις που απελευθέρωναν τις γυναίκες από την απλήρωτη οικιακή εργασία.

Ακόµα και η ίδια η παγκόσµια ηµέρα της γυναίκας προτάθηκε πρώτη φορά το 1910 στο 2ο Διεθνές Συµβούλιο Εργατριών Γυναικών από την Κλάρα Τσέτκιν για να τιµήσει τους αγώνες των γυναικών εργατριών στις ΗΠΑ που µε τεράστιες διαδηλώσεις προσπάθησαν να διεκδικήσουν πολιτικά δικαιώµατα. Γιορτάστηκε πρώτη φορά έναν χρόνο µετά στις 19 Μαρτίου, ηµεροµηνία καθόλου τυχαία, καθώς στις 19 Μαρτίου του 1848 ο πρώσσος βασιλιάς υπό την πίεση των ξεσηκωµένων αγροτών αναγνωρίζει τη δύναµη του ένοπλου λαού και υπόσχεται µεταρρυθµίσεις. Μια από τις µεταρρυθµίσεις που υποσχέθηκε (και µια από τις πολλές που δεν τήρησε) ήταν το δικαίωµα ψήφου για τις γυναίκες. Το 1913 (την πρώτη φορά που συµµετέχουν και οι ρωσίδες εργάτριες) η ηµεροµηνία µετατίθεται στις 8 Μαρτίου.

Όµως όλα αυτά είναι απλά η κορυφή του παγόβουνου. Οι γυναίκες που πάλεψαν για όλα αυτά δεν είχαν να αντιµετωπίσουν µόνο τη δυσπιστία του κόσµου, αλλά πολλές φορές τη δυσπιστία και την ειρωνεία των ίδιων τους των συντρόφων. Χρειάστηκε σκληρή εσωκοµµατική πάλη για να κατακτηθούν όλα αυτά. Η ίδια η Κλάρα Τσέτκιν είχε χαρακτηριστεί «υστερική» και «κουτσοµπόλα» όταν προσπαθούσε να ανοίξει το ζήτηµα των γυναικών (αλήθεια πόσο διαχρονικές κατηγορίες για φεµινίστριες). Το ζήτηµα της γυναικείας απελευθέρωσης ήταν απλώς µια δουλειά των γυναικών και µάλιστα µια πολύ υποτιµηµένη δουλειά.

Αυτές οι απόψεις διαψεύστηκαν ξανά και ξανά στην πράξη. Οι γυναίκες βρέθηκαν στις πρώτες γραµµές του αγώνα διεκδικώντας ταυτόχρονα και την απελευθέρωση της τάξης τους και την απελευθέρωση τους από τις έµφυλες καταπιέσεις. Τις πρώτες χρονιές που γιορτάστηκε η ογδόη Μάρτη, έγιναν µαζικές διαδηλώσεις µε ταξικό πρόσηµο σε πόλεις της Ευρώπης και της Αµερικής. Κατά την διάρκεια του Α’ Παγκοσµίου Πολέµου οι σοσιαλίστριες φεµινίστριες προσπάθησαν να δώσουν αντιπολεµικό περιεχόµενο στις 8 Μάρτη. Μέχρι το 1917 που η διαδήλωση για την Παγκόσµια Ηµέρα της γυναίκας έδωσε το σύνθηµα για την επανάσταση του Φλεβάρη ενώ οι γυναίκες βρέθηκαν στην πρώτη γραµµή και στην Οκτωβριανή επανάσταση.

Ακόµα και η Οκτωβριανή Επανάσταση όµως δεν κατάφερε να δώσει  λύση στις αντιφάσεις της ρώσικης κοινωνίας παρόλο που ξεκίνησε από µια διαδήλωση γυναικών.  Εκείνη την περίοδο στην Ρωσία το επίπεδο αναλφαβητισµού ήταν γιγάντιο, το 80% του πληθυσµού ήταν αγροτικό και κυριαρχούσαν η φοβικότητα και η δεισιδαιµονία. Παρά το γεγονός ότι µόλις πήραν την εξουσία οι µπολσεβίκοι η θέση της γυναίκας βελτιώθηκε αισθητά στο θεσµικό κοµµάτι (νοµιµοποίηση των εκτρώσεων, συλλογικές κουζίνες, παιδικοί σταθµοί και πλυντήρια για να ελευθερωθούν οι γυναίκες από το βάρος της απλήρωτης οικιακής εργασίας, δικαίωµα ψήφου και πολιτικά δικαιώµατα, διευκόλυνση των διαζυγίων κλπ) η απελευθέρωση δεν ήρθε µέσα από διατάγµατα.  Χρειάστηκε σκληρή δουλειά από τις γυναίκες µέλη του µπολσεβίκικου κόµµατος, σε κάθε χωριό και πόλη της Ρωσίας. Το 1920 δηµιουργείται η Τσενοτντέλ, η επιτροπή γυναικών των µπολσεβίκων, στόχος της οποίας ήταν η κοινωνική απελευθέρωση των γυναικών από τα κάτω. Παρά τις δύσκολες συνθήκες τα αποτελέσµατα ήταν θεαµατικά: στην πρώτη συνεδρίαση ενώ περίµεναν περίπου 300 γυναίκες, εµφανίστηκαν πάνω από χίλιες, και η συµµετοχή συνέχισε να αυξάνεται µε τον καιρό. Η Ινέσα Αρµάντ (πρώτη υπεύθυνη της Τσενοτντέλ) και η Αλεξάνδρα Κολοντάι διέσχιζαν την αχανή περιφέρεια της Ρωσίας µε τρένο για να συναντήσουν τις αγρότισσες και να διαδώσουν τη φεµινιστική απελευθέρωση. Αγρότισσες και εργάτριες ξεκίνησαν να δουλεύουν µε ενθουσιασµό στον δρόµο της φεµινιστικής απελευθέρωσης µε άµεσα αποτελέσµατα. Δυστυχώς µετά από τόσες προόδους η σταλινική αντεπανάσταση κατήργησε όλες τις ευνοϊκές διατάξεις για να δηµιουργήσει το µοντέλο της σοσιαλιστικής οικογένειας, το οποίο θα εξασφάλιζε την αναπαραγωγή της εργατικής τάξης.

Αυτή η ιστορική αναδροµή έχει πολύ µεγάλη σηµασία γιατί µας διδάσκει πολλά. Καταρχάς πως  ποτέ δεν είναι λάθος στιγµή για φεµινιστικές διεκδικήσεις και πως ποτέ η γυναικεία απελευθέρωση δεν είναι κάτι δευτερεύον. Είναι πάντα ένα σηµαντικό πεδίο µάχης το οποίο όπως έχει δείξει η ιστορία µπορεί να λειτουργήσει ως µοχλός κίνησης. Η γυναικεία απελευθέρωση χρειάζεται την ταξική και η ταξική τη γυναικεία. Ταυτόχρονα, πολλές φορές ακόµα και µέσα στον χώρο των επαναστατών χρειάζεται να επιµένουµε για τη σηµασία και την αξία του φεµινιστικού κινήµατος και τότε δεν είµαστε υπερβολικές αλλά το εντελώς αντίθετο: άξιες συνεχίστριες του έργου των παλιών µας συντροφισσών.

*Αναδημοσίευση από την Εργατική Αριστερά