Η δημόσια υγεία στο εκτελεστικό απόσπασμα

Νοσοκομεία-επιχειρήσεις. Αυτή θα έπρεπε να είναι η ονομασία του σχεδίου νόμου για τη χρηματοδότηση των νοσοκομείων, που ήδη εγκρίθηκε από τους βουλευτές της συγκυβέρνησης στη Διαρκή Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων και έρχεται για ψήφιση στο Γ΄ Θερινό της Βουλής.

Όμως και ο επίσημος τίτλος, «Γενικές διατάξεις για τη δημιουργία συστήματος αμοιβών νοσοκομείων. Σύσταση και καταστατικό της Εταιρείας με την επωνυμία Εταιρεία Συστήματος Αμοιβών Νοσοκομείων-Ανώνυμη Εταιρεία (ΕΣΑΝ ΑΕ)», προϊδεάζει επαρκώς  για την αντιδραστική στόχευση. Για το άλμα, δηλαδή, στην ιδιωτικοποίηση και την εμπορευματοποίηση της Υγείας. Γι’ αυτό οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ επέμειναν και κατάφεραν να αποδείξουν ότι δεν πρόκειται για μια ακόμη παρέμβαση, αλλά για μια καθοριστική τομή.

Περιεχόμενο

Τα τελευταία χρόνια έχει εισαχθεί στα νοσοκομεία ένα μοντέλο κοστολόγησης των υπηρεσιών προς τους ασθενείς, το μοντέλο των Κλειστών Ενοποιημένων Νοσηλίων (ΚΕΝ), τα οποία τιμολογούν το σύνολο των διαγνωστικών, ιατρικών και νοσηλευτικών πράξεων με βάση ομογενοποιημένες ομάδες ασθένειας. Με το νομοσχέδιο τα ΚΕΝ θα ενσωματωθούν στο Ενιαίο Σύστημα Αμοιβών Νοσοκομείων που καθορίζει:

• Την τιμολόγηση των υπηρεσιών.
• Την αξιολόγηση των νοσοκομείων και άλλων φορέων της υγείας.
• Την αξιολόγηση των γιατρών.
• Τη διαχείριση πληροφοριών (ιατρικών φακέλων ασθενών και στοιχεία δημόσιων φορέων).
• Την κατανομή αμοιβών και της χρηματοδότησης με βάση την αξιολόγηση της ανώνυμης εταιρείας που θα συσταθεί και χωρίς την παραμικρή ανάμειξη του κράτους και του υπουργείου Υγείας.

Η σύνθεση της ΑΕ είναι αποκαλυπτική. Μέτοχοι θα είναι τα δημόσια νοσοκομεία, τα ασφαλιστικά ταμεία, οι ιδιωτικές κλινικές και οι ασφαλιστικές εταιρείες. Στο πρώτο, μεταβατικό στάδιο, μέτοχος θα είναι και το ελληνικό Δημόσιο δια του υπουργού Υγείας. Έτσι, οι ιδιώτες αναγορεύονται ως ισότιμοι «εταίροι» και θεσμικοί παράγοντες για τη χάραξη της πολιτικής στην Υγεία.

Μάλιστα, στην αρχική του μορφή το νομοσχέδιο προέβλεπε ότι οι μετοχές θα είναι προσωπικές και μεταβιβάσιμες χωρίς την οποιαδήποτε πρόνοια και περιορισμό υπέρ των δημόσιων φορέων. Κάτι που προκάλεσε και την αντίδραση του ΠΑΣΟΚ –εκλογές έρχονται, ψήφοι και συμφέροντα παίζονται– οπότε ο Μ. Βορίδης υποχρεώθηκε να απαλύνει τη μορφή. Έτσι, η ανώνυμη εταιρεία θα προσομοιάζει σε ΔΕΚΟ, όπου το Δημόσιο θα έχει διασφαλισμένο το 51% των μετοχών.

Όμως, η ουσία δεν αλλάζει. Από την όλο και μειούμενη χρηματοδότηση των νοσοκομείων από τον κρατικό προϋπολογισμό, προχωράμε στο μηδενισμό της. Κάπως έτσι θα είναι ισοσκελισμένοι οι προϋπολογισμοί και θα προκύπτουν πλεονάσματα.

Το κράτος δεν θα έχει καμία ευθύνη για τη λειτουργία και την ανάπτυξη των νοσοκομείων. Αυτό ονομάζεται αυτοτέλεια και θα τα οδηγήσει να μπαίνουν στην αγορά για να βρουν πελάτες-ασθενείς προκειμένου να επιβιώσουν. Θα περιορίζουν τις δαπάνες τους, για να έχουν αρκετά έσοδα. Θα ελέγχονται στενά με το κριτήριο κόστος-κέρδος. Αν δεν το πληρούν, αλίμονο στο νοσηλευτικό προσωπικό και τους ασθενείς. Για το πρώτο, χειρότερες συνθήκες εργασίας και μισθοί, για τους δεύτερους τα λεγόμενα «αιματηρά εξιτήρια», δηλ. περιορισμένη νοσηλεία για να προκύπτουν τα προσδοκώμενα οικονομικά οφέλη.

Σε αυτή την κούρσα μόνοι κερδισμένοι θα είναι οι ιδιώτες. Η εισηγητική έκθεση του νομοσχεδίου λέει πως έχει στόχο «τη διαμόρφωση ενός καθολικού συστήματος διαχείρισης και δίκαιης κατανομής των δημοσιονομικών πόρων μεταξύ των δημόσιων νοσοκομείων και των ιδιωτικών κλινικών». Μάλλον για τους συντάκτες του νόμου οι μεγαλοεπιχειρηματίες στην υγεία είχαν αδικηθεί και πρέπει να αποκατασταθεί η βλάβη τους. Δεν υπάρχει μεγαλύτερο ψέμα. Οι κλινικάρχες είναι οι πρώτοι που αποζημιώνονται από τα ασφαλιστικά ταμεία, ενώ τα δημόσια νοσοκομεία τα τελευταία και αν. Τα ιδιωτικά θεραπευτήρια κέρδισαν από τα ΚΕΝ (γιατί αυτά είχαν τη δυνατότητα να συμπιέσουν το κόστος). Τώρα ικανοποιείται το πάγιο αίτημά τους για ομοιογενοποίηση των χρηματοοικονομικών ροών.

Κλιμάκωση

Η επίθεση στο δημόσιο αγαθό της υγείας δεν είναι καινούργια. Στο πλαίσιο καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων έχουν εκτυλιχθεί πολλά επεισόδια. Οι μάνατζερ στα νοσοκομεία την εποχή Σημίτη. Αργότερα το πετσόκομμα των εξετάσεων που δικαιολογούσαν τα ταμεία. Τα τελευταία χρόνια, η προσήλωση στο μνημονιακό στόχο οι δαπάνες να πέσουν κάτω από το 6% του ΑΕΠ δημιουργεί τραγικές συνθήκες. Το 5ευρω για εξέταση στα εξωτερικά ιατρεία, η εκτίναξη της συμμετοχής στη φαρμακευτική δαπάνη, η διάλυση της πρωτοβάθμιας περίθαλψης με την κατάργηση των ιατρείων ΙΚΑ-ΕΟΠΥΥ. Η υποχρηματοδότηση και οι ελλείψεις προσωπικού στα νοσοκομεία έχει εκτινάξει την αναμονή για εισαγωγές ή για τις απαντήσεις εξετάσεων με τεράστια σημασία όπως η βιοψία.

Πόσο χειρότερα μπορούν να γίνουν τα πράγματα, μπορεί να αναρωτηθεί κάποιος. Η απάντηση είναι, όποιος έχει να πληρώσει, μπορεί και να ζήσει. Εφόσον βέβαια η περίπτωσή του θα χωρά στις ομοιογενείς ομάδες διάγνωσης. Αν χρειάζεται κάτι διαφορετικό, γιατί είναι διαφορετικός οργανισμός, έχασε. Και πρώτοι χαμένοι θα είναι τα 3,5 εκατ. ανασφάλιστοι. Όσα νοσοκομεία δεν αντέξουν τον ανταγωνισμό θα κλείσουν.

Γι’ αυτό το τερατούργημα πολλοί θα επικαλεστούν τη σπατάλη και το πάρτι στην υγεία. ΝΔ και ΠΑΣΟΚ επικαλούνται τα δώρα που έκαναν σε προμηθευτές και κυκλώματα, για να δικαιολογήσουν το σημερινό τους έγκλημα.

Επιπλέον, όπως έχει αποδείξει η εμπειρία της Γερμανίας, το μοντέλο της οποία υιοθετεί το υπουργείο Υγείας με τις εντολές της task force, τα αποτελέσματα είναι τραγελαφικά. Γιατροί και νοσοκομεία εφευρίσκουν εξετάσεις και «πακέτα υπηρεσιών» για να αυξήσουν τα έσοδά τους.

Προοπτική, η ανατροπή

Ο «τσεκουράτος» υπουργός υγείας Μ. Βορίδης επιχείρησε να φέρει σε δύσκολη θέση την Αριστερά, λέγοντας ότι η κοστολόγηση είναι απαραίτητο εργαλείο για κάθε κοινωνικοπολιτικό σύστημα. Κατά αυτόν, η κοστολόγηση είναι ουδέτερο εργαλείο. Όπως και με την περίφημη αξιολόγηση, γυρνούν ανάποδα την πραγματικότητα. Πώς να κοστολογήσεις τις πράξεις και να αξιολογήσεις το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, όταν αυτό δουλεύει σε συνθήκες «ορεινού χειρουργείου»; Πώς και πόσο κοστολογείς και περιορίζεις την ψηφιακή μαστογραφία, τις μαγνητικές τομογραφίες ακόμα και τα test pap, όπως ανακοινώθηκε προχθές; Πώς και πόσο κοστολογείται το πιο πολύτιμο αγαθό, η υγεία;

Αντίθετα από αυτά που ισχυρίστηκε ο Μ. Βορίδης, η ιδεολογική κατεύθυνση είναι πανταχού παρούσα. Η εσωτερική υποτίμηση, οι νόμοι της αγοράς επιδιώκουν να κυριαρχήσουν σε κάθε τομέα. Και αυτό οφείλει να το παίρνει πάντα υπόψη του ο ΣΥΡΙΖΑ. Συμμετέχοντας και οργανώνοντας τους αγώνες για την προστασία της δημόσιας υγείας, προβάλλοντας στο πρόγραμμά του, ως πρώτη προτεραιότητα, την ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών, χρειάζεται να προετοιμάζει και να προετοιμάζεται για μια σκληρή αντιπαράθεση, που θα ανοίξει το δρόμο για την κοινωνία όπου οι άνθρωποι θα είναι πάνω από τα κέρδη, το σοσιαλισμό.

Το παραπάνω νομοσχέδιο θα συζητηθεί στο Γ΄ Θερινό Τμήμα της Βουλής μόνο για μερικές ώρες, σε μία μόνο συνεδρίαση. Αν δεν ήταν η επιμονή των βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ στη Διαρκή Επιτροπή, θα είχε επίσης ολοκληρωθεί η επεξεργασία του σε μερικές ώρες. Προφανώς για να μη γίνει αντιληπτό τι περιέχει. Άλλη μια απόδειξη για το πώς έχουν συρρικνώσει ακόμη και τη δική τους αστική δημοκρατία. 

*Βουλευτής Α' Αθήνας του ΣΥΡΙΖΑ. Δημοσιεύτηκε στην "Εργατική Αριστερά", 10/9/14.