Τι συμβαίνει στην Ιαπωνία σήμερα;
Στόχος αυτού του άρθρου είναι να αναδείξει τις αλλαγές που συμβαίνουν στην Ιαπωνία. Ισχυρίζομαι, ότι πρόκειται για μια σημαντική τομή, η οποία ναι μεν εμφανίζεται ως κάτι νέο στην στρατηγική της Ιαπωνία όμως, όπως και κάθε τι στη ζωή δεν προέρχεται από παρθενογένεση. Είναι άλλωστε γνωστή και η φράση του Ντελέζ που συνήθιζε να επαναλαμβάνει ο Ντανιέλ Μπενσαϊντ, ότι κάθε αρχή ξεκινά από τη μέση. Για να μην γίνομαι κουραστικός όμως μπαίνω ευθύς αμέσως στο θέμα.
Make Japan great again
΄΄ Τώρα είναι η στιγμή να κάνουμε μια νέα αρχή ξεπερνώντας την μεταπολεμική εποχή. Θα αναλάβουμε το καθήκον να χτίσουμε ένα νέο έθνος ΄΄ . Με αυτόν τον τρόπο ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας Άμπε Σίνζο επέλεξε να απευθυνθεί στο κοινοβούλιο κατά την ομιλία του. Για το χτίσιμο αυτό βασική διακήρυξη του Liberal Democratic Party(LDP) είναι η αναθεώρηση του Συντάγματος και συγκεκριμένα του άρθρου 9, το οποίο λειτουργεί ως μια ρήτρα ειρήνης. Με λίγα λόγια απαγορεύει στην Ιαπωνία να συντηρεί τακτικό στρατό. Προφανώς και υπάρχει ιαπωνικός στρατός, ο οποίος ονομάζεται ως ιαπωνικές δυνάμεις αυτοάμυνας, όμως δεν έχει την δικαιοδοσία να βγει εκτός συνόρων- αν και έγινε με την επέμβαση στο Ιράκ και το Αφγανιστάν-. Πλέον όμως μετά την εξασφάλιση μια ισχυρής πλειοψηφίας ο στρατός της Ιαπωνίας έχει το δικαίωμα να βγαίνει και εκτός εθνικών συνόρων και να προσφέρει βοήθεια σε συμμαχικές δυνάμεις που εμπλέκονται σε διεθνείς συγκρούσεις. Την ίδια στιγμή μια διαδικασία επανεξοπλισμού επικουρούμενη από της Η.Π.Α. έχει ξεκινήσει. Τον Δεκέμβριο που πέρασε η Ιαπωνία ενέκρινε ένα ποσό ίσο με 42.5 δισεκατομμύρια δολάρια για τον στρατιωτικό προϋπολογισμό, η πέμπτη συνεχόμενη αύξηση κατά την προεδρία Σίνζο.1
Το επίσημο τέλος όμως αυτής της ‘’ειρηνικής ‘’ μεταπολεμικής συνθήκης με την αναβίωση του ιαπωνικού επεκτατισμού και του εθνικιστικού πνεύματος δεν έρχεται από το πουθενά. Θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς ότι με τον τρόπο που κατασκευάστηκε η μεταπολεμική ειρηνική Ιαπωνία, δεν θα μακροημέρευε, διότι αν και τύποις ήταν μια κοινωνία η οποία ήθελε να προάγει το πνεύμα της ειρήνης, πρακτικά στη βάση ξεκίνησε μια διαδικασία ενδυνάμωσης του εθνικιστικού πνεύματος. Το τέλος του Β΄Π.Π. με την ρήψη των ατομικών βομβών επέτρεψε την θυματοποιήση της Ιαπωνίας, η οποία θα επεκταθεί με το τέλος των δικών του Τόκυο όπου η καταδίκη των υψηλόβαθμων αξιωματικών και πολιτικών και η ενσωμάτωση αποφάσεων του δικαστηρίου όπως το άρθρο 9 του Συντάγματος μαζί με την αμερικανική διοίκηση του νησιού για 5 χρόνια θα εμβαθύνει την αντίληψη ότι αυτές οι δίκες ήταν κατ’ ουσία μια εφαρμογή του δίκαιου του ισχυρού. Ταυτόχρονα προκειμένου να αποφευχθεί μια εις βάθος εκκαθάριση της ιαπωνικής γραφειοκρατίας η οποία πλέον συνεργαζόταν με την αμερικανική διοίκηση, οι δίκες μέσα από την καταδίκη μόνο των υψηλά ιστάμενων και όχι άλλων, προήγαγαν μια αφήγηση, η οποία από τη μία εμφάνιζε τους υπαίτιους ενώ από την άλλη μιλούσε για έναν παραπλανημένο λαό που έπεσε θύμα μερικών επιτήδειων. Η αφήγηση αυτή εξυπηρετούσε τη σταθεροποίηση της Ιαπωνίας η οποία ήταν αναγκαία για την ενδυνάμωση της θέσης του δυτικού στρατοπέδου σε μία περιοχή ιδιαίτερα ταραγμένη λόγω των επεισοδίων της Κίνας και της Κορέας. Η αντίληψη για αυτήν την διχοτόμηση έγινε κυρίαρχη ιδεολογία προκειμένου να ‘’ξεπεραστούν’’ τα τραύματα που δημιούργησε ο πόλεμος. Επομένως το σύγχρονο ιαπωνικό κράτος από την αρχή του είχε χτισθεί σε γυάλινα πόδια.
Η απελευθέρωση και η επανασυμμετοχή στην πολιτική ζωή της χώρας των καταδικασμένων από τις δίκες τους Τόκυο υπαίτιων, μαζί με την απόφαση για την ηθική τους ανύψωση μέσα από την ‘’ταφή’’ στο Yasukuni shrine2 απενοχοποίησε στην πλειονότητα της ιαπωνικής κοινωνίας τους εγκληματίες πολέμου. Ταυτόχρονα η εθνικιστική προπαγάνδα στηρίχθηκε όχι μόνο από ομάδες βάσεις, οι οποίες με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο προπαγάνδιζαν τις ιδέες τους, αλλά θα μπορούσε να υποστηριχθεί, ότι έγινε και επίσημη κρατική πολιτική με τις συχνές ιεροτελεστίες στο Yasukuni, όπου συχνά ο ίδιος ο πρωθυπουργός της χώρας έδινε το ‘’παρόν’’ για να τιμήσει τις ψυχές των στρατιωτών, οι οποίοι είχαν θυσιαστεί πρόθυμα για την πατρίδα. Η κίνησης αυτή συχνά δημιουργούσε διαμαρτυρίες από τις κυβερνήσεις την Κίνας και της Κορέας, οι οποίες είχαν υπάρξει θύματα του ιαπωνικού ιμπεριαλισμού κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα.
Πλέον θα μπορούσε να πει κανείς ότι βρισκόμαστε στην ώρα της αποκρυστάλλωσης και ανάδυσης στην επιφάνεια του ιαπωνικού ιμπεριαλισμού. Η εναπόθεση των ψυχών των εγκληματιών πολέμου στο Yasukuni, η προάσπιση της ιδέας για τους επεκτατικούς πολέμους τους στον 20ο αιώνα ως απελευθερωτικούς αντιαποικιακούς αγώνες, η όλο και συχνότερη αμφισβήτηση των δικών του Τόκυο ως δίκες επιβολής του δίκιου του ισχυρού, ο επανεξοπλισμός και η συμμετοχή των ιαπωνικών πολεμικών πλοίων στον αμερικανικό στόλο στην Κορέα3 είναι όλα επεισόδια αυτής της επιστροφής της νοσταλγίας για τη μεγάλη Ιαπωνία, η οποία πλέον δεν εκφράζεται μόνο ως μια ανάκληση ενός χαμένου ονείρου αλλά γίνεται δημόσιο αίτημα και πολιτικό πρόγραμμα, που όχι μόνο υλοποιείται από την κυβέρνηση Σίνζο αλλά βρίσκει και σε συμφωνία την πλειοψηφία της ιαπωνικής κοινωνίας και ιδιαιτέρως της νεολαίας. Δεν είναι άλλωστε πολύ καιρός από τις 5 Φεβρουαρίου όπου υπήρξαν επεισόδια μεταξύ Κινέζων διαδηλωτών που διαμένουν στο Τόκυο και Ιαπώνων εθνικιστών μπροστά από ξενοδοχείο, το οποίο αποφάσισε να τοποθετήσει σε κάθε δωμάτιο ένα βιβλίο με την ‘’ πραγματική ιστορία’’ της Ιαπωνίας, όπου η σφαγή της Νανκίνγκ και οι ‘’comfort women’’4 δεν αναφέρονταν καθόλου.5
Παρά την πολλές φορές ενθαρρυντική συμμετοχή των διαδηλωτών ενάντια σε τέτοιες κινήσεις είτε του κράτους είτε ιδιωτών, το κυμάτισμα της σημαίας του ανατέλλοντος ήλιου, της αυτοκρατορικής σημαίας της Ιαπωνίας από πολίτες είναι κάτι που σίγουρα θα μπορούσε να στοιχειώσει τον ύπνο πολλών.
1 Abe’s Japan Is a Racist, Patriarchal Dream
2 Δεν πρόκειται για κανονική ταφή. Το Yasukuni shrine λειτουργεί ως χώρος ανάπαυσης και ανύψωσης των στρατιωτών του αυτοκρατορικού στρατού οι οποίοι σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια πόλέμων με την μεγάλη πλειοψηφία τους να προέρχεται από τον Β’ Π.Π.
3 https://www.theguardian.com/world/2017/apr/12/japanese-warships-join-us-fleet-north-korea?CMP=fb_gu
4 Αποτρόπαια πράξη του ιαπωνικού στρατού που διαπράχθηκε κατά την κατάληψη της κινέζικης πρωτεύουσας Νανκίνγκ κατά το 1937 όπου υπήρξαν εκτεταμένες δολοφονίες και βιασμοί με εκατοντάδες χιλιάδες θύματα. Γυναίκες, κυρίως από την Κορέα, οι οποίες υπέστησαν εγκλεισμό και εξαναγκάστηκαν σε σεξουαλική εργασία σε ένα σύστημα οίκων ανοχής από τον ιαπωνικό στρατό. Ακόμα και σήμερα υπάρχουν αρνητές των δύο γεγονότων στην Ιαπωνία.
