Η γερµανική Αριστερά σε κρίση ταυτότητας

Τα γε­γο­νό­τα που συ­νέ­βη­σαν στο Κέ­µνιτς της Σα­ξο­νί­ας τον προη­γού­µε­νο µήνα ανα­µφι­σβή­τη­τα έφε­ραν στην επι­φά­νεια τη δια­µόρ­φω­ση ενός νέου πο­λι­τι­κού σκη­νι­κού στη Γε­ρµα­νία. Το ρα­τσι­στι­κό πο­γκρόµ, η ανοχή του αστι­κού κρά­τους και οι τα­λα­ντεύ­σεις της Αρι­στε­ράς απέ­να­ντι στην προ­σφυ­γι­κή κρίση είναι το ση­µείο τοµή στη νέα κα­τά­στα­ση. Οι πα­ρα­δο­σια­κοί πο­λι­τι­κοί συ­σχε­τι­σµοί ανα­τρέ­πο­νται, η ακρο­δε­ξιά ανα­πτύσ­σε­ται και η Αρι­στε­ρά κα­λεί­ται να δώσει κα­θα­ρές απα­ντή­σεις άµεσα.

Το AfD, το µα­ζι­κό­τε­ρο ακρο­δε­ξιό κόµµα, ανα­δεί­χθη­κε τρίτη δύ­να­µη στις εκλο­γές του 2017, συ­γκε­ντρώ­νο­ντας το πο­σο­στό του 12,7% και ξε­περ­νώ­ντας τόσο το αρι­στε­ρό Die Linke, όσο και τους πρά­σι­νους. Το AfD είναι ένα κόµµα που µε­τρά­ει µόλις λίγα χρό­νια ζωής, όµως κα­τά­φε­ρε να δυ­να­µώ­σει µέσα από την κα­θί­ζη­ση των δύο µε­γά­λων συ­στη­µι­κών κο­µµά­των, υιο­θε­τώ­ντας ρα­τσι­στι­κό λόγο και φα­σι­στι­κές πρα­κτι­κές. Δεν είναι τυ­χαίο ότι πρω­τα­γω­νί­στη­σε στις ακρο­δε­ξιές συ­γκε­ντρώ­σεις του Κέ­µνιτς, δί­νο­ντας θε­σµι­κή κά­λυ­ψη την ώρα που ανοι­χτά φα­σι­στι­κές ορ­γα­νώ­σεις, όπως το γνω­στό PEGIDA, έκα­ναν τη δου­λειά του δρό­µου, κυ­νη­γώ­ντας µε­τα­νά­στες και αλ­λη­λέγ­γυους.

Η Αρι­στε­ρά και το προ­σφυ­γι­κό

Το Die Linke στις τε­λευ­ταί­ες εκλο­γές έµει­νε πίσω από το AfD. Αυτό άνοι­ξε µια συ­νο­λι­κή συ­ζή­τη­ση προ­σα­να­το­λι­σµού στο κόµµα, το οποίο εγκολ­πώ­νει διά­φο­ρες πα­ρα­δό­σεις και χι­λιά­δες αγω­νι­στές, απο­τε­λώ­ντας ένα ετε­ρο­γε­νές µεί­γµα. Το προ­σφυ­γι­κό απο­τε­λεί ένα καυτό ζή­τη­µα στη Γε­ρµα­νία και τα τε­λευ­ταία χρό­νια έχει δη­µιουρ­γή­σει τρι­βές στο κόµµα. Πα­ρό­τι στο τε­λευ­ταίο συ­νέ­δριό του στη Λει­ψία το κα­λο­καί­ρι υπερ­ψη­φί­στη­κε προ­γρα­µµα­τι­κά η θέση για ανοι­χτά σύ­νο­ρα και αλ­λη­λεγ­γύη στους πρό­σφυ­γες, η στάση του κό­µµα­τος πα­ρα­µέ­νει προ­βλη­µα­τι­κή. Εµβλη­µα­τι­κά στε­λέ­χη όπως ο Όσκαρ Λα­φο­ντέν και η Σάρα Βά­γκεν­κνε­χτ έχουν δια­τυ­πώ­σει θέ­σεις οι οποί­ες απο­κλί­νουν από τις επί­ση­µες θέ­σεις του κό­µµα­τος και ρέ­πουν προς µια ξε­νο­φο­βι­κή αντι­µε­τώ­πι­ση του προ­σφυ­γι­κού.

Ο Λα­φο­ντέν απο­τε­λεί ένα από τα ιδρυ­τι­κά και ηγε­τι­κά µέλη του Die Linke και σό­κα­ρε µε­γά­λη µε­ρί­δα της Αρι­στε­ράς, το­νί­ζο­ντας ότι η απώ­λεια ψήφων για το κόµµα του οφεί­λε­ται στη φι­λο­µε­τα­να­στευ­τι­κή πο­λι­τι­κή του, η οποία, όπως τό­νι­σε, πα­ρα­µε­ρί­ζει τους ντό­πιους ερ­γα­ζό­µε­νους. Υιο­θέ­τη­σε µια συ­ντη­ρη­τι­κή και δεξιά ρη­το­ρι­κή, ισχυ­ρι­ζό­µε­νος ότι η Γε­ρµα­νία κα­τα­κλύ­ζε­ται από πάρα πολ­λούς πρό­σφυ­γες, που ανα­πό­φευ­κτα επη­ρε­ά­ζουν το επί­πε­δο ζωής των χα­µη­λό­µι­σθων Γε­ρµα­νών. Αυτά τα λόγια έρ­χο­νται σε αντί­θε­ση µε τη δράση χι­λιά­δων γε­ρµα­νών ακτι­βι­στών, αλλά και πολ­λών µελών του κό­µµα­τος που ορ­γα­νώ­νουν την αλ­λη­λεγ­γύη στους πρό­σφυ­γες, διεκ­δι­κούν το «κα­λω­σό­ρι­σµά» τους και αντι­στέ­κο­νται στην ακρο­δε­ξιά. Την ίδια στι­γµή η Σάρα Βά­γκεν­κνε­χτ, επι­κε­φα­λής της κοι­νο­βου­λευ­τι­κής οµά­δας και προ­βε­βλη­µέ­νο στέ­λε­χος του κό­µµα­τος, κάνει αντί­στοι­χες δη­λώ­σεις µε εκεί­νες του Λα­φο­ντέν. Το βα­σι­κό της επι­χεί­ρη­µα είναι ότι η Γε­ρµα­νία µπο­ρεί να δε­χθεί µόνο ένα συ­γκε­κρι­µέ­νο πο­σο­στό µε­τα­να­στών, το οποίο έχει ξε­πε­ρα­στεί. Αυτό µά­λι­στα, µε βάση την ίδια, αντα­να­κλά­ται στα µε­γά­λα αντι­µε­τα­να­στευ­τι­κά κι­νή­µα­τα που έχουν ανα­πτυ­χθεί. Πα­ρό­τι η ίδια έχει κα­ταγ­γεί­λει επα­νει­λη­µµέ­νως τις στρα­τιω­τι­κές και οι­κο­νο­µι­κές πο­λι­τι­κές που προ­κα­λούν τους πο­λέ­µους και τις προ­σφυ­γι­κές ροές, πα­ράλ­λη­λα δεί­χνει πολύ συ­ντη­ρη­τι­κά αντα­να­κλα­στι­κά στο ζή­τη­µα των ανοι­χτών συ­νό­ρων και του αντι­ρα­τσι­σµού.

Το  «Rise  Up»  και  η  µε­τα-αρι­στε­ρά

Τα επι­χει­ρή­µα­τα του Λα­φο­ντέν και της Βά­γκεν­κνε­χτ δυ­στυ­χώς απο­προ­σα­να­το­λί­ζουν την κου­βέ­ντα και µάλ­λον όχι τυ­χαία. Προ­σπα­θούν να απο­δεί­ξουν ότι η εκλο­γι­κή στα­σι­µό­τη­τα ή ακόµη και συρ­ρί­κνω­ση της απή­χη­σης του Die Linke βα­σί­ζε­ται στη φι­λο­µε­τα­να­στευ­τι­κή πο­λι­τι­κή του και όχι στην υπο­χώ­ρη­ση της ρι­ζο­σπα­στι­κό­τη­τάς του. Και οι δύο φαί­νε­ται πως υιο­θε­τούν πε­ρισ­σό­τε­ρο µια κα­θα­ρά εκλο­γι­κή αντί­λη­ψη που δεν θέλει να τρο­µά­ξει χτυ­πη­µέ­να από την κρίση και την κυ­ρί­αρ­χη πο­λι­τι­κή ερ­γα­τι­κά και µε­σαία στρώ­µα­τα, που νιώ­θουν να απει­λού­νται από τους πρό­σφυ­γες. Αντί­θε­τα θέ­λουν να κερ­δί­σουν αυτά τα κο­µµά­τια µέσω µιας νέας ευ­ρεί­ας εν δυ­νά­µει πο­λι­τι­κής συ­µµα­χί­ας, που θα εν­σω­µα­τώ­νει ακρο­α­τή­ρια που δεν θε­ω­ρούν απα­ραί­τη­τα τον εαυτό τους αρι­στε­ρό. Πρό­κει­ται για την κα­µπά­νια του «Rise Up» στην οποία πρω­τα­γω­νι­στεί η Βά­γκεν­κνε­χτ.

Το «Rise Up» είναι µια νέα υπό σύ­στα­ση πο­λι­τι­κή πρω­το­βου­λία στη Γε­ρµα­νία, η οποία, σύ­µφω­να µε την ίδια τη Βά­γκεν­κνε­χτ, δεν σκο­πεύ­ει να λει­τουρ­γή­σει αντι­πα­ρα­θε­τι­κά µε το Die Linke. Προ­τε­ραιό­τη­τά της θα είναι να συ­σπει­ρώ­σει ευ­ρύ­τε­ρα ακρο­α­τή­ρια και να ασκή­σει πίεση στο SPD για αλ­λα­γή πο­λι­τι­κής. Πρό­κει­ται στην πρα­γµα­τι­κό­τη­τα για ένα από τα πολλά «µε­τα-αρι­στε­ρά» εγ­χει­ρή­µα­τα που εµφα­νί­ζο­νται στην Ευ­ρώ­πη, υπο­τι­µώ­ντας την ανα­φο­ρά στο ερ­γα­τι­κό κί­νη­µα, τις αξίες του, τα κό­µµα­τα και τις ορ­γα­νώ­σεις του, προς όφε­λος µιας πο­λι­τι­κής δια­χεί­ρι­σης της κρί­σης µέσα από την απεύ­θυν­ση «στο λαό». Σύ­µφω­να µε τη Βά­γκεν­κνε­χτ η αντί­στα­ση στο νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σµό και τον αχα­λί­νω­το κα­πι­τα­λι­σµό βρί­σκε­ται στην οι­κο­δό­µη­ση ενός κρά­τους πρό­νοιας, που θα δίνει έµφα­ση στην κοι­νω­νι­κή προ­στα­σία σε εθνι­κό επί­πε­δο ενά­ντια στις επι­δρά­σεις της πα­γκο­σµιο­ποί­η­σης. Με αυτήν την αφε­τη­ρία, κα­τα­λή­γει να φλερ­τά­ρει µε πο­λι­τι­κές που θυ­µί­ζουν «εθνι­κή προ­τε­ραιό­τη­τα» για τους Γε­ρµα­νούς ερ­γά­τες.

Η ίδια το­νί­ζει ότι το SPD έχασε 10 εκα­το­µµύ­ρια ψή­φους τα τε­λευ­ταία 20 χρό­νια εκ των οποί­ων µόνο τα 2 εκα­το­µµύ­ρια κερ­δή­θη­καν από το Die Linke. Με βάση αυτή την εκλο­γι­κί­στι­κη λο­γι­κή, η πρό­τα­ση του «Rise Up» στην πρα­γµα­τι­κό­τη­τα προ­σπα­θεί να κερ­δί­σει την απο­γοη­τευ­µέ­νη βάση του SPD, αλλά και τα απο­προ­σα­να­το­λι­σµέ­να τµή­µα­τα της ερ­γα­τι­κής τάξης που στρά­φη­καν στο AfD. Το πρό­βλη­µα όµως βρί­σκε­ται στον τρόπο που το επι­διώ­κει. Πα­ρό­τι η ίδια ανή­κει στην αρι­στε­ρή πτέ­ρυ­γα του Die Linke και έχει επα­νει­λη­µµέ­να ανα­γνω­ρί­σει ως απο­τέ­λε­σµα της κρί­σης την ύπαρ­ξη ενός µε­γά­λου στρώ­µα­τος χα­µη­λά αµοι­βό­µε­νων ερ­γα­ζο­µέ­νων, η ίδια φαί­νε­ται στο ζή­τη­µα του προ­σφυ­γι­κού να υιο­θε­τεί µια αντί­λη­ψη που βρί­σκε­ται όχι µόνο στα δεξιά της τάσης της στο κόµµα, αλλά στα δεξιά ακόµη και των επί­ση­µων θέ­σε­ων του Die Linke. Μια πο­λι­τι­κή γρα­µµή που κιν­δυ­νεύ­ει να απο­τύ­χει ακόµα και στο στόχο που βάζει, µιας και είναι αδύ­να­το να πε­ριο­ρί­σεις την επιρ­ροή της ακρο­δε­ξιάς, νο­µι­µο­ποιώ­ντας τις ιδέες της.

Η κρι­τι­κή της ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς

Η κρίση στη γε­ρµα­νι­κή Αρι­στε­ρά άνοι­ξε µια µε­γά­λη συ­ζή­τη­ση. Δυ­νά­µεις της αρι­στε­ρής πτέ­ρυ­γας του Die Linke άσκη­σαν σκλη­ρή κρι­τι­κή στη Βά­γκεν­κνε­χτ. Σε άρθρο του ο Μά­νου­ελ Κέλ­νερ, στέ­λε­χος της τάσης «Αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κή Αρι­στε­ρά»  υπο­στη­ρί­ζει ότι το πρό­τζεκτ του Rise Up: α) δεν έχει τεθεί προς συ­ζή­τη­ση στο σώµα του κό­µµα­τος, β) προ­σα­ρµό­ζε­ται στην ακρο­δε­ξιά ρη­το­ρι­κή, γ) µπο­ρεί να προ­κα­λέ­σει φθορά στο ίδιο το Die Linke. Η ορ­γά­νω­ση Marx21, επί­σης της αρι­στε­ρής πτέ­ρυ­γας του κό­µµα­τος, εξέ­δω­σε µια ανα­κοί­νω­ση µε τίτλο «Rise Up: Μια λάθος στρα­τη­γι­κή για να αντι­µε­τω­πί­σεις τη Δεξιά», η οποία πε­ρι­λά­µβα­νε εννέα ση­µεία κρι­τι­κής. Κά­ποια από αυτά ανέ­φε­ραν «το βα­σι­κό πρό­βλη­µα στην κα­µπά­νια του Rise Up είναι ότι αντι­πα­ρα­θέ­τει τις ανά­γκες των προ­σφύ­γων µε τις ανά­γκες της ντό­πιας ερ­γα­τι­κής τάξης», όπως και ότι «µια ανα­διά­τα­ξη στη γε­ρµα­νι­κή Αρι­στε­ρά δεν µπο­ρεί να γίνει µέσα σε ένα κλίµα απρό­κλη­του ρα­τσι­σµού και ξε­νο­φο­βί­ας».

Ο προ­βλη­µα­τι­σµός γύρω από το Rise Up είναι απο­λύ­τως εύ­λο­γος. Ο γε­ρµα­νι­κός κα­πι­τα­λι­σµός πα­ρα­µέ­νει πα­νί­σχυ­ρος και µε τε­ρά­στια κε­φα­λαια­κά απο­θέ­µα­τα, τα οποία αρ­κούν για να κα­λύ­ψουν κοι­νω­νι­κές ανά­γκες και πα­ρο­χές ντό­πιων και µε­τα­να­στών. Το ερώ­τη­µα λοι­πόν δεν είναι πό­σους πρό­σφυ­γες χω­ρά­ει το γε­ρµα­νι­κό κρά­τος, αλλά σε ποιους ανή­κουν αυτά τα κε­φα­λαια­κά απο­θέ­µα­τα. Η ανα­σύ­ντα­ξη της γε­ρµα­νι­κής Αρι­στε­ράς προ­ϋ­πο­θέ­τει την ανά­πτυ­ξη ενός ρι­ζο­σπα­στι­κού προ­γρά­µµα­τος, που θα προ­κρί­νει τους κοι­νούς αγώ­νες ντό­πιων και µε­τα­να­στών απέ­να­ντι στον νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σµό και την άνοδο της ακρο­δε­ξιάς και όχι τη στο­χο­ποί­η­ση των προ­σφύ­γων και την όξυν­ση των πιο συ­ντη­ρη­τι­κών αντα­να­κλα­στι­κών. Το Die Linke θα συ­νε­χί­σει να ση­µειώ­νει απώ­λειες όσο σέρ­νε­ται πίσω από πλα­τιές εκλο­γι­κές συ­µµα­χί­ες µε το απα­ξιω­µέ­νο στα µάτια των ερ­γα­ζο­µέ­νων SPD (εφα­ρµό­ζο­ντας νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρα µέτρα σε διά­φο­ρα κρα­τί­δια που συ­γκυ­βερ­νά, που έχουν οδη­γή­σει σε εκλο­γι­κή πτώση σε αυτά ακρι­βώς τα κρα­τί­δια) αντί να επι­διώ­ξει να συ­γκρου­στεί µε όσους µέσα από τις πο­λι­τι­κές που εφά­ρµο­σαν, όπλι­σαν το χέρι των φα­σι­στών.

*Ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από την Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά