Η νεολαία (ξανά) απέναντι στην κρατική καταστολή

Η νεολαία του ΟΧΙ

Γράφαμε στο προηγούμενο φύλλο της «ΕΑ» ότι η νεολαία έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στη μάχη για να νικήσει το ΟΧΙ του δημοψηφίσματος και μάλιστα με εντυπωσιακό τρόπο. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν η μεγαλειώδης συγκέντρωση την Παρασκευή πριν από το δημοψήφισμα, που η πλατεία Συντάγματος πλημμύρισε από νέους και νέες δίνοντας έναν πρωτόγνωρα δυναμικό χαρακτήρα στη συγκέντρωση. Είναι αυτή η νεολαία που δεν υπέκυψε στους συστημικούς εκβιασμούς, εάν δουλεύει το κάνει για λίγα ευρώ, δεν βλέπει καμία –έστω βραχυπρόθεσμη– προοπτική, σκέφτεται να μεταναστεύσει.

Αυτή η νεολαία, που στην πραγματικότητα δεν έχει τίποτα να χάσει, ήταν ένα πολύ σημαντικό τμήμα της κοινωνικής συμμαχίας που φτιάχτηκε γύρω από το ΟΧΙ και μέχρι στιγμής δεν έχει βρει πολιτική έκφραση με οργανικό τρόπο. Αν και πολλοί/ες μπορεί να στήριξαν εκλογικά τον ΣΥΡΙΖΑ (ή και άλλες δυνάμεις της Αριστεράς), ποτέ δεν απέκτησαν οργανωμένη σχέση πέρα από μια απλή πολιτική στήριξη. Την εβδομάδα πριν από το δημοψήφισμα, αυτή η ανάθεση έσπασε. Ένα πολύ σημαντικό και εν πολλοίς αυθόρμητο βήμα, που δεν πρέπει όμως να μείνει ανολοκλήρωτο.
Ωστόσο, με την προσχώρηση της κυβέρνησης και ενός τμήματος της ηγετικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ στο μνημονιακό στρατόπεδο, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος αυτή η νεολαία να γυρίσει την πλάτη στην Αριστερά. Η «νεανική ανυπομονησία» καθώς και η ανάγκη των νέων για «άμεση δράση» μπορούν να πάρουν εξαιρετικά τιμωρητικά χαρακτηριστικά.

Λιτότητα και κρατική καταστολή πάνε χέρι χέρι

Το παραπάνω δεν προκύπτει μεταφυσικά, αλλά έχει πέρα για πέρα υλικές βάσεις. Οι νέοι και οι νέες (που σε μεγάλο ποσοστό έχουν και υψηλή επιστημονική κατάρτιση) μπορούν πολύ εύκολα να καταλάβουν ότι τα μέτρα που περιλαμβάνονται στο τρίτο μνημόνιο αποτελούν οδοστρωτήρα για τις ελπίδες της νεολαίας, κάτι που δεν μπορεί να αφήσει ανεπηρέαστη την κοινωνική και πολιτική της τοποθέτηση.

Βέβαια ο οδοστρωτήρας αυτός έγινε αντιληπτός και στο δρόμο, από το όργιο καταστολής που εξαπέλυσαν τα ένοπλα ορκ του Πανούση. Εδώ χρειάζεται μια επεξήγηση: Ειδικά μετά τον ανασχηματισμό και την παραμονή του Πανούση στη θέση του, έχουμε να κάνουμε με πολιτική επιλογή της κυβέρνησης και όχι με κάποια «παραφωνία» ενός υπουργού.

Αυτή η πολιτική επιλογή έχει ξεκάθαρο στόχο να τρομοκρατήσει τους/τις αγωνιστές/ριες του κινήματος και της Αριστεράς και ειδικότερα τη νεολαία. Τα αστικά επιτελεία καταλαβαίνουν πολύ καλά –ίσως καλύτερα και από εμάς– ότι η δυναμική παρουσία της νεολαίας στις διαδηλώσεις ενάντια στο τρίτο μνημόνιο μπορεί να δώσει νέα δυναμική και μαχητικότητα. 

Η κυβερνητική επιλογή να συνεχίσει το μοτίβο καταστολής του δόγματος «νόμος και τάξη» είναι αφενός άρρηκτα συνδεδεμένη με την εφαρμογή σκληρών αντικοινωνικών μέτρων που σε καμία περίπτωση δεν μπορούν έχουν κοινωνική συναίνεση, παρά την πρόσκαιρη –δημοσκοπική– ανοχή της κοινωνίας. Αφετέρου, αποτελεί πράξη διάρρηξης της σχέσης της Αριστεράς με τα λαϊκά στρώματα και τη νεολαία. Τα προηγούμενα «πέτρινα» χρόνια, η νεολαία ήταν εκείνη που βίωσε την καταστολή και την αστυνομοκρατία περισσότερο. Πέρα από την καταστολή των διαδηλώσεων, η εικόνα των πάνοπλων ΜΑΤ έξω από τις σχολές του κέντρου, στα Εξάρχεια, οι άσκοπες «γύρες» των ΔΕΛΤΑ στο κέντρο, οι αναίτιες εξακριβώσεις, μας έκαναν να νιώθουμε οιονεί ένοχοι ή ύποπτοι. Και δυστυχώς αυτή η εικόνα έχει επιστρέψει, ύστερα από ένα διάλειμμα λίγων μηνών.

Ο κίνδυνος του μεταμοντέρνου ατομισμού και η φασιστική απειλή

Τα σκληρά μέτρα του νέου μνημονίου ενέχουν έναν διπλό κίνδυνο για τη νεολαία, η αγνόηση του οποίου θα συνιστά σημαντικό λάθος. Πρώτον, η ενδεχόμενη απογοήτευση σε συνδυασμό με την κυρίαρχη κουλτούρα του lifestyle και της νεανικής επιχειρηματικότητας των startups μπορούν να οδηγήσουν σημαντικό τμήμα των νέων ανθρώπων (που ψήφισαν μεν ΟΧΙ) σε έναν ιδιότυπο καριερισμό (ιδιότυπος γιατί οι «υπαρκτές» δυνατότητες καριέρας είναι εξαιρετικά μικρές), το οποίο σημαίνει βουτιά στον κανιβαλισμό του σύγχρονου ανταγωνισμού. 

Δεύτερον, το πολιτικό κενό που θα δημιουργηθεί από την ενδεχόμενη ολοκλήρωση της μνημονιακής μετάλλαξης του ΣΥΡΙΖΑ στα μάτια της κοινωνίας, θα επιχειρηθεί να καλυφθεί από τους νεοναζί της ΧΑ, οι οποίοι έχουν σημαντικά ερείσματα μέσα στη νεολαία.

Ο πολιτικός γρίφος

Μπορεί να έχουν περάσει επτά χρόνια από την εξέγερση του 2008 και άλλα τέσσερα από το μεγαλειώδες κίνημα των πλατειών (όπου η συμμετοχή της νεολαίας ήταν πολύ σημαντική), αλλά δεν μπορεί να ξεγραφτεί η δυναμική παρέμβαση της νεολαίας που μπορεί να δώσει εντελώς νέα πνοή στους κοινωνικούς αγώνες και να πετάξει στα σκουπίδια τα σχέδια οποιασδήποτε κυβέρνησης. Και εδώ προστίθενται τόσο οι συλλογικές-αγωνιστικές παραδόσεις του φοιτητικού κινήματος όσο και η πρωτοπόρα αντιφασιστική δράση της νεολαίας τα τελευταία χρόνια.

Ο πολιτικός γρίφος που καλούμαστε να λύσουμε είναι η συνένωση αυτών που υπήρχαν –και με έναν τρόπο έχουν αποτυπωθεί στο συλλογικό υποσυνείδητο σημαντικού τμήματος της νεολαίας– με αυτή την πρωτοφανή διαθεσιμότητα και ριζοσπαστικοποίηση που πραγματοποιήθηκε τη βδομάδα του δημοψηφίσματος, ώστε να δώσουμε νέα δυναμική στους αγώνες που έρχονται ενάντια στα νέα αντιλαϊκά μέτρα αλλά και για να μην αφήσουμε μετέωρο και έωλο αυτό το βήμα μαζικής ριζοσπαστικοποίησης.

Τελευταίο αλλά όχι έλασσον, πρέπει να λύσουμε το γρίφο της οργανωμένης πολιτικής σχέσης των νέων με την αντικαπιταλιστική και τη ριζοσπαστική Αριστερά. Χρειάζεται να δώσουμε ξανά νόημα στα απελευθερωτικά οράματα της επανάστασης, του σοσιαλισμού, του κομουνισμού, σε μια γενιά που έχει «ξεμείνει» από σταθερές και βεβαιότητες. Ταυτόχρονα πρέπει να αποδείξουμε ότι μπορούμε να είμαστε χρήσιμο εργαλείο για να δίνουμε απαντήσεις και να οργανώνουμε τις λύσεις στα καθημερινά προβλήματά μας, μέσα από τους αγώνες μας.

(φωτό: Μάριος Λώλος)