Το Ίδρυμα Ford και η CIA: Μια πιστοποιημένη ιστορία φιλανθρωπικής συνεργασίας

Εισαγωγή

Η CIA χρησιμοποιεί φιλανθρωπικά ιδρύματα ως το πιο αποτελεσματικό μέσο για να διοχετεύσει μεγάλα ποσά σε επιχειρήσεις της χωρίς να γνωρίζουν οι παραλήπτες των ποσών αυτών την πηγή τους. Από την αρχή της δεκαετίας του 1950 ως σήμερα,  η διείσδυση της CIA στο πεδίο των ιδρυμάτων ήταν και παραμένει τεράστια. Μια έρευνα στο Κογκρέσο των ΗΠΑ το 1976 αποκάλυψε ότι σχεδόν το 50% των 700 υποτροφιών στο πεδίο των διεθνών δραστηριοτήτων από τα σημαντικότερα ιδρύματα χρηματοδοτούνταν από τη CIA (WhoPaidthePiper? The CIA and the Cultural Cold War, Frances Stonor Saunders, Granta Books, 1999, σ. 134-135). Η CIA θεωρεί ιδρύματα όπως το Ford «τις καλύτερες και πιο αξιόπιστες βιτρίνες» (ό.π., σ. 135). Η συνεργασία αξιοσέβαστων και έγκυρων ιδρυμάτων, σύμφωνα με έναν πρώην πράκτορα της CIA, επέτρεψε στην Υπηρεσία να χρηματοδοτεί «μια κατά τα φαινόμενα ατελείωτη σειρά από προγράμματα μυστικής δράσης [covertaction], τα οποία επηρεάζουν τη νεολαία, τα συνδικάτα, τα πανεπιστήμια, τους εκδοτικούς οίκους, και άλλους ιδιωτικούς οργανισμούς» (ό.π., σ. 135). Οι τελευταίοι περιλαμβάνουν ομάδες για τα «ανθρώπινα δικαιώματα» από τη δεκαετία του 1950 ως σήμερα. Ένα από τα σημαντικότερα ιδρύματα που συνεργάστηκε με τη CIA για σημαντικό χρονικό διάστημα σε μεγάλες επιχειρήσεις του πολιτιστικού Ψυχρού Πολέμου είναι το Ίδρυμα Ford.

Το δοκίμιο αυτό θα δείξει πως η συνεργασία Ιδρύματος Ford-CIA ήταν μια σκόπιμη, ενσυνείδητη κοινή προσπάθεια ενίσχυσης της αμερικανικής ιμπεριαλιστικής πολιτιστικής ηγεμονίας και υπόσκαψης της πολιτικής και πολιτιστικής επιρροής της αριστεράς. Θα προχωρήσουμε με την εξέταση των ιστορικών δεσμών ανάμεσα στο Ίδρυμα Ford και την CIA κατά τον Ψυχρό Πόλεμο, εξετάζοντας τους Προέδρους του Ιδρύματος, τα κοινά εγχειρήματα των δύο και τους στόχους τους, καθώς και τις κοινές τους προσπάθειες σε διάφορες πολιτισμικές περιοχές.

Υπόβαθρο: Το Ίδρυμα Ford και η CIA

Ως τα τέλη της δεκαετίας του 1950, το Ίδρυμα Ford είχε 3 δισεκατομμύρια δολάρια περιουσιακών στοιχείων. Οι ηγέτες του ιδρύματος συμφωνούσαν απόλυτα με τα σχέδια για παγκόσμια εξουσία της Ουάσινγκτον. Μια σημαντική μελετήτρια της περιόδου γράφει: «Ορισμένες φορές έμοιαζε το Ίδρυμα Ford να είναι απλώς προέκταση της κυβέρνησης στο πεδίο της διεθνούς πολιτιστικής προπαγάνδας. Το Ίδρυμα έχει ιστορικό στενής εμπλοκής σε μυστικές δράσεις στην Ευρώπη, συνεργαζόμενο στενά με αξιωματούχους του Σχεδίου Μάρσαλ και της CIA για συγκεκριμένα εγχειρήματα» (ό.π., σ. 139). Αυτό φαίνεται χαρακτηριστικά από το γεγονός ότι πρόεδρος του Ινστιτούτου το 1952 διορίστηκε ο RichardBissell. Στα δυο του χρόνια στο πόστο αυτό, ο Bissell συναντήθηκε συχνά με τον διευθυντή της CIA, AllenDulles, καθώς και με άλλους αξιωματούχους της CIA, για να προβούν σε «αμοιβαία έρευνα» για νέες ιδέες. Τον Ιανουάριο του 1954, ο Bissell έφυγε από το Ίδρυμα Ford για να γίνει ειδικός σύμβουλος του AllenDulles (ό.π., σ. 139). Υπό τη διεύθυνση του Bissell, το Ίδρυμα Ford (FF) ήταν «η πρώτη γραμμή στην Ψυχροπολεμική σκέψη».

Ένα από τα πρώτα εγχειρήματα του Ιδρύματος Ford ήταν η δημιουργία εκδοτικού οίκου, του Inter-culturalPublications, και η δημοσίευση του περιοδικού Perspectives σε τέσσερις γλώσσες στην Ευρώπη. Ο σκοπός του FF, σύμφωνα με τον Bissell, δεν ήταν «τόσο η συντριβή των αριστερών διανοουμένων σε διαλεκτική μάχη, όσο το να δελεαστούν να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους» (ό.π.,σ. 140). Το διευθυντικό συμβούλιο του εκδοτικού οίκου κυριαρχούνταν απόλυτα από μαχητές του Ψυχρού Πολέμου [ColdWarriors]. Δεδομένης όμως της ισχυρής αριστερής κουλτούρας στην μεταπολεμική Ευρώπη, το Perspectivesαπέτυχε να προσελκύσει αναγνώστες και χρεοκόπησε.

Ένα δεύτερο περιοδικό, το DerMonat, το οποίο χρηματοδοτήθηκε από το Εμπιστευτικό Κονδύλι, και του οποίου διευθυντής ανέλαβε ο MelvinLasky, μπήκε κάτω από την αιγίδα του Ιδρύματος Ford ώστε να αποκτήσει την εικόνα της ανεξαρτησίας (ό.π., σ. 140).

Το 1954, ο JohnMcCloy διορίστηκε νέος πρόεδρος του Ιδρύματος Ford. Ο McCloy ήταν η πεμπτουσία της ιμπεριαλιστικής ισχύος. Πριν γίνινει πρόεδρος του Ιδρύματος, είχε χρηματίσει Υφυπουργός Πολέμου, Πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας, Επίτροπος [HighCommissioner] της κατεχόμενης Γερμανίας, πρόεδρος της ChaseManhattanBank του Ροκφέλερ, δικηγόρος στη WallStreet των εφτά μεγάλων πετρελαϊκών εταιρειών, και διευθυντής πλειάδας επιχειρήσεων. Ως Επίτροπος στη Γερμανία, ο McCloy είχε προσφέρει κάλυψη σε δεκάδες πρακτόρων της CIA (ό.π., σ. 141).

Ο McCloy ενσωμάτωσε το Ίδρυμα Ford με τις επιχειρήσεις της CIA. Δημιούργησε μια διοικητική μονάδα μέσα στο Ίδρυμα ειδικά για να συννενοείται με τη CIA. O McCloy προήδρευσε τριμελούς συμβουλευτικής επιτροπής με την CIA, ώστε να διευκολύνει την χρήση του Ιδρύματος ως βιτρίνας και αγωγέα κονδυλίων. Με αυτά τα δομικά δεσμά, το Ίδρυμα έγινε ένα από τα μορφώματα εκείνα που η CIA μπορούσε να θέσει σε λειτουργία στην υπηρεσία του πολιτικού πολέμου ενάντια στην αντι-ιμπεριαλιστική και φιλοκομμουνιστική αριστερά. Πολλές βιτρίνες της CIA έλαβαν μεγάλες υποτροφίες από το Ίδρυμα Ford. Πολλές τάχα «ανεξάρτητες», αλλά χρηματοδοτημένες από τη CIA, πολιτιστικές οργανώσεις, οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, καλλιτέχνες και διανοούμενοι έλαβαν υποτροφίες από τη CIA/FF. Μια από τις μεγαλύτερες δωρεές του Ιδρύματος ήταν στο οργανωμένο από τη CIA Κογκρέσο για την Πολιτισμική Ελευθερία, το οποίο έλαβε 7 εκατομμύρια δολάρια ως τις αρχές του 1960. Πολλοί πράκτορες της CIA εξασφάλισαν απασχόληση μέσα στο Ίδρυμα Ford και συνέχισαν τη στενή συνεργασία με την Υπηρεσία (ό.π., σ. 143).

Από την αρχή, υπήρχε στενή δομική σχέση και ανταλλαγή στα υψηλότερα κλιμάκια ανάμεσα στη CIA και το FF. Αυτός ο δομικός δεσμός βασιζόταν στα κοινά ιμπεριαλιστικά συμφέροντα που μοιράζονταν. Το αποτέλεσμα της συνεργασίας τους ήταν η διάχυση ενός αριθμού περιοδικών και η πρόσβαση σε ΜΜΕ, που χρησιμοποιούνταν από φιλοαμερικανούς διανοούμενους για να εξαπολυθούν φαρμακερές επιθέσεις ενάντια στους Μαρξιστές και άλλους αντι-ιμπεριαλιστές. Η χρηματοδότηση των αντιμαρξιστών αυτών από το Ίδρυμα Ford προσέφερε νομική κάλυψη για τους ισχυρισμούς τους πως ήταν δήθεν «ανεξάρτητοι» από την κυβερνητική χρηματοδότηση της CIA.

Η χρηματοδότηση από το FF πολιτιστικών βιτρινών της CIA ήταν σημαντική στην προσέλκυση μη κομμουνιστών διανοουμένων, που ενθαρρύνθηκαν να επιτεθούν στην μαρξιστική και κομμουνιστική αριστερά. Πολλοί από αυτούς τους μη κομμουνιστές αριστερούς ισχυρίστηκαν αργότερα πως «εξαπατήθηκαν», πως αν γνώριζαν ότι το Ίδρυμα Ford ήταν βιτρίνα της CIA, δεν θα του πρόσφεραν το όνομα και το κύρος τους. Όμως αυτή η στάση απογοήτευσης εκ μέρους της αντικομμουνιστικής αριστεράς εμφανίστηκε μετά από τις αποκαλύψεις για τη συνεργασία FF και CIA που έγιναν στον Τύπο. Ήταν τόσο αφελείς αυτοί οι αντικομμουνιστές σοσιαλδημοκράτες ώστε να θεωρούν ότι όλα τους τα συνέδρια σε πολυτελείς επαύλεις και πεντάστερα ξενοδοχεία στη Λίμνη Κόμο, στο Παρίσι και στη Ρώμη, όλες οι ακριβές εκθέσεις τέχνης και τα ιλουστρασιόν περιοδικά ήταν απλές πράξεις φιλανθρωπίας; Μπορεί. Ακόμα όμως και οι αφελέστεροι θα πρέπει να γνώριζαν ότι σε όλα τα συνέδρια και όλα τα περιοδικά ο στόχος της κριτικής ήταν ο «Σοβιετικός ιμπεριαλισμός» και η «κομμουνιστική τυραννία», και οι «αριστεροί απολογητές της δικτατορίας» — παρά το γεγονός πως ήταν ανοιχτό μυστικό ότι οι ΗΠΑ είχαν παρέμβει για να ανατρέψουν τη δημοκρατική κυβέρνηση  Arbenz στη Γουατεμάλα και το καθεστώς Mossadegh στο Ιράν, και παρά το γεγονός ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα παραβιάζονταν μαζικά από δικτάτορες με την στήριξη των ΗΠΑ στην Κούβα, στη Δομινικανή Δημοκρατία, στη Νικαράγουα και αλλού.

Η «αγανάκτηση» και οι ισχυρισμοί «αθωότητας» πολλών αντικομμουνιστών αριστερών διανοουμένων αφού αποκαλύφθηκε πως ήταν μέλη πολιτιστικών βιτρινών της CIA πρέπει να εκληφθεί με μεγάλη δόση κυνικού σκεπτικισμού. Ένας επιφανής δημοσιογράφος, ο AndrewKopkind,  έγραψε για μια βαθιά αίσθηση ηθικής απογοήτευσης με τις πολιτιστικές βιτρίνες ιδιιωτικών Ιδρυμάτων που χρηματοδοτούνταν από τη CIA. Γράφει ο Kopkind:

«Η απόσταση ανάμεσα στη ρητορική της ανοιχτής κοινωνίας και στην πραγματικότητα του ελέγχου ήταν μεγαλύτερη από ό,τι φανταζόταν οποιοσδήποτε. Όλοι όσοι πήγαιναν στο εξωτερικό για λογαριασμό κάποιας αμερικανικής οργάνωσης ήταν, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, μάρτυρες της θεωρίας ότι ο κόσμος ήταν διχασμένος ανάμεσα στον κομμουνισμό και τη δημοκρατία και ότι όλα όσα βρισκόντουσαν ανάμεσα ήταν προδοσία. Η ψευδαίσθηση της διαφορετικής άποψης συντηρήθηκε: η CIA υποστήριζε τάχα σοσιαλιστές μαχητές του Ψυχρού Πολέμου, φασίστες μαχητές του Ψυχρού Πολέμου, μαύρους και άσπρους μαχητές του Ψυχρού Πολέμου. Η καθολικότητα και η ευλυγισία των επιχειρήσεων της CIA ήταν μεγάλα πλεονεκτήματα. Αλλά ο πλουραλισμός ήταν απάτη και ήταν η απόλυτη πηγή διαφθοράς.» (Ibid, pp. 408-409).»

Όταν ο αμερικανός δημοσιογράφος DwightMacdonald, που ήταν συνεργάτης του Encounter (ενός σημαντικού πολιτισμικού περιοδικού με χρηματοδότηση FF-CIA), έστειλε ένα άρθρο που ασκούσε κριτική στην αμερικανική κουλτούρα και πολιτική, το άρθρο απορρίφθηκε από την εκδοτική επιτροπή σε στενή συνεργασία με τη CIA (ό.π.,  σ. 314-321). Στα πεδία της ζωγραφικής και του θεάτρου, η CIA συνεργαζόταν με το FF για να προωθήσει τον αφηρημένο εξπρεσιονισμό ενάντια σε κάθε καλλιτεχνική έκφραση με κοινωνικό περιεχόμενο, προσφέροντας κονδύλια και συνδέσμους για εκθέσεις με μεγάλη δημοσιότητα στην Ευρώπη και θετικές κριτικές από «επιδοτούμενους» δημοσιογράφους. Οι αλληλένδετες ηγεσίες της CIA, του Ιδρύματος Ford και του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης στη Νέα Υόρκη οδήγησαν σε μια πολυτελή προώθηση της «ατομικιστικής» τέχνης που ήταν απόμακρη απ” το λαό — και σε μια φαρμακερή επίθεση στους ευρωπαίους ζωγράφους, συγγραφείς και θεατρικούς συγγραφείς που έγραφαν από κριτική ρεαλιστική οπτική. Ο «αφηρημένος εξπρεσιονισμό», όποια κι αν ήταν η καλλιτεχνική πρόθεση, έγινε όπλο του Ψυχρού Πολέμου  (ό.π., σ. 263).

Η ιστορία συνέργειας του Ιδρύματος Ford και της CIA σε αναζήτηση παγκόσμιας ηγεμονίας των ΗΠΑ είναι πλέον καλά πιστοποιημένο γεγονός. Το ζήτημα που εκκρεμεί είναι τι είδους σχέση συνεχίζει να υπάρχει στη νέα χιλιετία μετά τις αποκαλύψεις της δεκαετίας του 1960; Το FF έκανε κάποιες επιφανειακές αλλαγές. Είναι πιο ευέλικτο στην παροχή μικρών ποσών υποτροφιών για ομάδες για τα ανθρώπινα δικαιώματα και για ερευνητές που διαφωνούν κάποιες φορές με την αμερικανική πολιτική. Δεν είναι πιθανό να προσλάβουν πράκτορες της CIA για να διευθύνουν τον οργανισμό. Πιο σημαντικό είναι πως είναι πιθανότερο να συνεργάζονται ανοιχτά με την αμερικανική κυβέρνηση σε ό,τι αφορά τα πολιτιστικά και εκπαιδευτικά της προγράμματα, κυρίως με την Υπηρεσία Διεθνούς Ανάπτυξης.

Από κάποιες απόψεις, το FF έχει εκλεπτύνει το στυλ συνεργασίας του με την προσπάθεια της Ουάσινγκτον να εξασφαλίσει την παγκόσμια κυριαρχία, αλλά έχει κρατήσει την ουσία αυτής της πολιτικής. Για παράδειγμα, το FF είναι πολύ επιλεκτικό σε ό,τι αφορά τη χρηματοδότηση εκπαιδευτικών οργανισμών. Όπως το ΔΝΤ, το FF επιβάλλει προϋποθέσεις, όπως είναι η «επαγγελματοποίηση» του ακαδημαϊκού προσωπικού και η «ανύψωση των κριτηρίων.» Στην πράξη, αυτό μεταφράζεται στην προαγωγή της κοινωνικής επιστημονικής εργασίας που βασίζεται στις προδιαθέσεις, αξίες και προσανατολισμούς της αμερικανικής αυτοκρατορίας: την αποσύνδεση των εκπαιδευτικών από την ταξική πάλη και τη σύνδεσή τους με φιλοιμπεριαλιστές αμερικανούς ακαδημαϊκούς και λειτουργούς του Ιδρύματος που υποστηρίζουν το νεοφιλελεύθερο μοντέλο.

Όπως και στις δεκαετίες του 1950 και 60, το Ίδρυμα Ford χρηματοδοτεί σήμερα επιλεκτικά αντι-αριστερές οργανώσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων, οι οποίες επικεντρώνονται στις επιθέσεις κατά των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε αντίπαλες των ΗΠΑ χώρες, και στην αποστασιοποίηση από αντι-ιμπεριαλιστικές οργανώσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τους αντι-ιμπεριαλιστές ηγέτες. Το FF έχει αναπτύξει μια εκλεπτυσμένη στρατηγική χρηματοδότησης Οργανώσεις Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (HRG) που απευθύνονται στην Ουάσινγκτον ενώ αποκηρρύσουν τις «συστηματικές» παραβιάσεις των αντιπάλων των ΗΠΑ. Το FF υποστηρίζει HRG οι οποίες εξισώνουν τη μαζική κρατική τρομοκρατία των ΗΠΑ με τις περιπτωσιακές ακρότητες αντι-ιμπεριαλιστών αντιπάλων τους. Το FF χρηματοδοτεί HRG που δεν συμμετέχουν σε μαζικές δράσεις ενάντια στην παγκοσμιοποίηση και τον νεοφιλελευθερισμό, και οι οποίες υπερασπίζονται το Ίδρυμα Ford ως νόμιμο και γενναιόδωρο «ΜΚΟ.»

Η ιστορία και η σύγχρονη εμπειρία αφηγούνται μια διαφορετική ιστορία. Σε μια περίοδο που η υπερβολική χρηματοδότηση πολιτιστικών δραστηριοτήτων από την Ουάσινγκτον φαίνεται ύποπτη, το FF εκπληρώνει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην προβολή της αμερικανικής πολιτιστικής πολιτικής ως προφανώς «ιδιωτικής» και μη πολιτικής φιλανθρωπικής υπόθεσης. Οι σύνδεσμοι ανάμεσα στους κορυφαίους αξιωματούχους του FF και την αμερικανική κυβέρνηση είναι προφανείς και διαρκείς. Μια ανασκόπηση των πρόσφατα χρηματοδοτημένων εγχειρημάτων αποκαλύπτει ότι το FF δεν έχει ποτέ χρηματοδοτήσει κανένα μείζονος σημασίας εγχείρημα που να αντιτίθεται στην αμερικανική πολιτική.

Στην παρούσα φάση μείζονος στρατιωτικής και πολιτικής επίθεσης των ΗΠΑ, η Ουάσινγκτον έχει θέσει το ζήτημα ως ζήτημα «τρομοκρατίας ή δημοκρατίας», όπως και στον Ψυχρό Πόλεμο το έθετε ως ζήτημα «Κομμουνισμού ή Δημοκρατίας.» Και στις δύο περιπτώσεις, η αυτοκρατορία στρατολόγησε και χρηματοδότησε  οργανώσεις-βιτρίνες, διανοούμενους και δημοσιογράφους, για να επιτεθεί στους αντι-ιμπεριαλιστές αντιπάλους της και να εξουδτερώσει τους δημοκρατικούς επικριτές της. Το Ίδρυμα Ford έχει την κατάλληλη θέση ώστε να ξαναπαίξει τον ρόλο του ως συνεργού για την απόκρυψη του Νέου Πολιτισμικού Ψυχρού Πολέμου.

*Επίτημος καθηγητής του Πανεπιστημίου του Binghampton, Νέα Υόρκη

Οι χορηγίες του ιδρύματος Φορντ από το 1958 μέχρι το 1974*

Συγγραφέας:

Εφ. Καθημερινή

Το Ίδρυμα παρουσιάζει έναν πλήρη κατάλογο των χορηγιών, που δόθηκαν σε οργανισμούς και σε άτομα στην Ελλάδα, από το 1958 ως και το 1974. Όπως είναι γνωστό, χορηγίες δίνονται κατόπιν υποβολής αιτήσεως από τους ενδιαφερομένους και για την εκπόνηση μιας συγκεκριμένης εργασίας ή ενός προγράμματος. Το Ίδρυμα δεν έχει καμιά ανάμιξη στην εκτέλεση του έργου, η πραγματοποίηση του οποίου αποτελεί τη μόνη υποχρέωση του παραλήπτη της χορηγίας προς το Ίδρυμα. Οι χορηγίες που έχουν δοθή από τα 1958 ως και το 1974, ανέρχονται, για μεν τους οργανισμούς, σε δρχ. 215.178.360, για δε τα άτομα, σε δρχ. 22.415.430.

Α΄ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ

ΕΡΕΥΝΑ και Προγραμματισμός Ελληνικής Οικονομικής Αναπτύξεως. 1958. Αθηναϊκός Τεχνολογικός Όμιλος. Πρόεδρος: Κ. Δοξιάδης, Γενικός Διευθυντής: Ευάγγελος Παπανούτσος. Διάρκεια προγράμματος δυόμισυ χρόνια (Δρχ. 750.000).

ΕΝΙΣΧΥΣΗ για το Διδακτικό Προσωπικό και για Υποτροφίες Μαθητών. 1959, Κολλέγιο Αθηνών. Διάρκεια προγράμματος έξη χρόνια (Δρχ. 7.500.000).

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Ερευνών – Φυσικές και Οικονομικές Επιστήμες. Πρώην Βασιλικό Ίδρυμα Ερευνών. 1959. Πρόεδρος Καθηγητής Λεων. Ζέρβας. Διάρκεια προγράμματος πέντε χρόνια (Δρχ. 7.500.000).

ΕΡΕΥΝΑ και Μελέτη σε Προγράμματα Πολεοδομίας. Αθηναϊκός Τεχνολογικός Όμιλος. 1960. Πρόεδρος: Κ. Δοξιάδης. Γενικός Διευθυντής: Ευ. Παπανούτσος. Διάρκεια προγράμματος δύο χρόνια (Δρχ. 4.200.000).

ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ Ειδικής Σειράς Κινηματογραφικών Ταινιών για τη Διδασκαλία της Φυσικής.1960. Υπουργείο Εθνικής Παιδείας. Διάρκεια προγράμματος ένας χρόνος. (Δρχ. 225.000).

Α) ΓΕΝΙΚΗ Ενίσχυση για την Ανάπτυξη του Προγράμματος του Κέντρου Οικονομικών Ερευνών. 1961. Διευθυντής: Καθηγητής Ανδρέας Παπανδρέου. Διάρκεια προγράμματος πέντε χρόνια (Δρχ. 4.800.000).

Β) ΓΕΝΙΚΗ Ενίσχυση για την Ανάπτυξη του Προγράμματος του Κέντρου Οικονομικών Ερευνών. Διευθυντής: Καθηγητής Ανδρέας Παπανδρέου (μέσω του Πανεπιστημίου Καλιφόρνιας). Διάρκεια προγράμματος πέντε χρόνια (Δρχ. 4.200.000).

ΕΝΙΣΧΥΣΗ Διδακτικού Προ­σωπικού στην Μεταπτυχιακή Σχολή Οικιστικής. 1963. Αθηναϊκός Τεχνολογικός Όμιλος. Πρόεδρος: Κ. Δοξιάδης, Γενικός Διευθυντής: Ευ. Παπανούτσος. Διάρκεια προγράμματος ένας χρόνος (Δρχ. 300.000).

ΕΝΙΣΧΥΣΗ Διδακτικού Προ­σωπικού, Υποτροφίες Σπουδαστών και Προγράμματα Ερευνών του Κέντρου Οικιστικής. 1965. Αθηναϊκός Τεχνολογικός Όμιλος, Πρόεδρος: Κ. Δοξιάδης. Διάρκεια προγράμματος πέντε χρόνια (Δρχ. 30.000.000).

ΕΝΙΣΧΥΣΗ για τις Ανασκαφές στην Αρχαία Αγορά Αθηνών (Στοά Αττάλου). 1965. Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών. Διευθυντής: Καθηγητής Όμηρος Τόμπσον. Διάρκεια προγράμματος έντεκα χρόνια (30.000.000).

ΓΕΝΙΚΗ Ενίσχυση Προγράμ­ματος του Κέντρου Προγραμματισμού Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ). 1966. Διευθυντής: Καθηγητής Γ. Κουτσουμάρης (μέσω του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ – Δρχ. 6.233.430).

Το αρχικό ποσόν της χορηγίας αυτής ανήρχετο σε 15.900.000 δρχ. Το 1968, το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ ανεκάλεσε το πρό­γραμμα αυτό, επειδή, κάτω από τις τότε επικρατούσες κυβερνητι­κές συνθήκες στην Ελλάδα, οι στόχοι του προγράμματος ερευνών δεν μπορούσαν να διατηρήσουν την απαιτουμένη επιστημονική τους στάθμη. Το Ίδρυμα Φορντ επί­σης ανεκάλεσε το υπολειπόμενο ποσόν των 9.666.570 Δρχ. της χορηγίας.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Οικονομικών Ερευνών 1968. Επιστημονική Διεύθυνση: Καθηγητής Ι. Πεσμαζόγλου, Πρώην Βασιλικό Ίδρυμα Ερευνών. Πρόεδρος: Καθηγητής Λ. Ζέρβας. Στα προγράμματα αυτά μετείχαν οι οικονομολόγοι, Δ. Καράγιωργας, Λ. Αθανασίου, Ε. Βολουδάκης και Δ. Χαλικιάς. Διάρ­κεια προγράμματος ένας χρόνος. (Δρχ. 300.000).

Το αρχικό ποσόν της χορηγίας αυτής ανήρχετο σε 1.500.000 δρχ. Μετά την αλλαγή του Διοικητικού Συμβουλίου του Β.Ι.Ε., οι οικο­νομολόγοι απεχώρησαν. Το υπόλοιπον του ποσού της χορηγίας εξ 1.200.000 δρχ., μεταφέρθηκε σε άλλο φορέα, το Αμερικανικό Εκ­παιδευτικό Ίδρυμα Ελλάδος (Φουλμπράϊτ) για τη συνέχιση του προγράμματος μελετών.

ΣΥΝΕΧΙΣΗ Ενισχύσεως του Κέντρου Οικιστικής. 1968. Αθη­ναϊκός Τεχνολογικός Όμιλος. Πρόεδρος: Κ. Δοξιάδης. Διάρκεια προγράμματος δεκατέσσερις μήνες (Δρχ. 9.000.000).

ΕΝΙΣΧΥΣΗ για την Οργάνωση Βιβλιοθήκης του Αθηναϊκού Τεχνολογικού Ομίλου. 1968. Για α­γορά βιβλίων, περιοδικών, μικρο­φίλμ, μηχανημάτων και ειδικών συμβούλων. Πρόεδρος: Κ. Δοξιά­δης. Διάρκεια προγράμματος ένας χρόνος (Δρχ. 1.500.000).

ΕΝΙΣΧΥΣΗ Κοινωνιολογικών και Ανθρωπολογικών Ερευνών (μέσω του Αμερικανικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Ελλάδος -Φουλμπράΐτ). 1968. Επιστήμονες ερευνητές: Καθηγ. Ι. Περιστιάνης, Τίνα Γκιώκα και Ιωάννα Λαμπίρη. Διάρκεια προγράμματος ένας χρόνος (Δρχ. 300.000).

ΓΕΝΙΚΗ Ενίσχυση του Θεάτρου Τέχνης και της Δραματικής Σχολής Καρόλου Κουν (τρεις χορηγίες 1968, 1970 και 1972). 1968. Διάρκεια προγράμματος επτά χρόνια (Δρχ. 12.310.260).

ΑΡΧΑΙΟΙ Ελληνικοί Οικισμοί (μέσω του Αθηναϊκού Τεχνολογικού Ομίλου) 1968. Στις έρευνες – μελέτες του προγράμματος συνεργάσθηκαν επιστήμονες: Δ. Λαζαρίδης, Μ. Σακελλαρίου, Σ. Δάκαρης, Ι. Κοντής, Α. Ζώης, Δ. Θεοχάρης, Ν. Γιαλούρης, Ε. Πεντάζος, Μ. Πετροπουλάκου, Α. Πετρονότης, Δ. Μαρωνίτης, Ι. Τραυλός, Ν. Φαράκλας, Τ. Σπέρλινγκ και Ε. Σβωλοπούλου. Οι επιστήμονες αυτοί εργάσθηκαν σε διάφορους τομείς κατά διαφορετικά διαστή­ματα ανάλογα με τις ανάγκες του προγράμματος. (Τέσσερις χορηγί­ες 1968, 1970, 1972 και 1973). Διάρκεια προγράμματος οκτώ χρόνια (Δρχ. 18.150.000).

ΕΝΙΣΧΥΣΗ για επιστημονι­κούς συνεργάτες στο πρόγραμμα «Τέχνης του Αγίου Όρους», 1968, του Καθηγητή Παύλου Μυλωνά (μέσω της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών και μετέπειτα μέσω της Αμερικανικής Σχολής Κλασσικών Σπουδών). (Δύο χορηγίες 1968 και 1970). Διάρκεια προγράμματος πέντε χρόνια (Δρχ. 1.200.000)

ΓΕΝΙΚΗ ΕΝΙΣΧΥΣΗ του Ελληνικού Συνδέσμου Σύγχρονης Μουσικής. 1968. Διοικητικό Συμβούλιο: Γ. Α. Παπαϊωάννου, Πρόεδρος, Γ. Παπαϊωάννου, Δ. Τερζά­κης, Μαρίκα Χουρμουζίου – Παπαϊωάννου, Στ. Βασιλειάδης και Γρ. Σεμιτέκολο. Χρηματοδότηση για την οργάνωση της 3ης και 4ης Ελληνικής Εβδομάδας Σύγχρονης Μουσικής, ανάθεση για τη σύνθεση έργων σε Έλληνες συν­θέτες, έκδοση δέκα δίσκων (σε δύο σειρές) με έργα συγχρόνων Ελλήνων συνθετών, έκδοση δίσκου με έργα του Γιάννη Χρήστου, πραγματοποίηση οκτώ συναυλιών και αγορά μηχανημάτων και οργάνων για τον εξοπλισμό ηλεκτρονικού εργαστηρίου μουσικής στη διάθεση Ελλήνων συνθετών. (Τρεις χορηγίες, 1968, 1970 και 1974). Διάρκεια προγράμματος επτά χρόνια (Δρχ. 4.284.000).

ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ για την Συγκέντρωση του Έργου του Συνθέτη Νίκου Σκαλκώτα. 1968. Εταιρεία Φίλων Νίκου Σκαλκώτα. Πρόεδρος: ΝέλληΕυελπίδη. Μελέτη χειρογράφων, αντιγραφή και εκτύπωση. Ένας αριθμός έργων έχει ήδη εκδοθεί και αλλά έτοιμα για έκδοση. (Δυο χορηγίες 1968 και 1970). Διάρκεια προ­γράμματος πέντε χρόνια (Δρχ. 615.000).

ΕΝΙΣΧΥΣΗ Γενική και Αγο­ρά Οργάνων και Λαϊκών Φορε­σιών. 1968. Συγκρότημα Λαϊκών Χορών Δώρας Στράτου (Δύο επιχορηγήσεις 1968 και 1970). Διάρκεια προγράμματος τέσσερα χρόνια (Δρχ. 9.021.900).

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Ερευνών για Οικονομική Ανάπτυξη της Ελλά­δας. 1969. (Μέσω του Αμερικανι­κού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος της Ελλάδος – Φουλμπράϊτ). Η επιχορήγηση αυτή περιλάμβανε και το ποσό του 1.200.000 Δρχ. που μετεφέρθη από το πρώην Βα­σιλικό Ίδρυμα Ερευνών. Επιστη­μονικός Δ)ντής Ομάδος: Καθηγ. Ι. Πεσμαζόγλου. Συμμετέχοντες ερευνητές: Ε. Βολουδάκης, Δ. Καράγιωργας, Π. Παυλόπουλος, Ι. Πεσμαζόγλου, Π. Φακιολάς, Δ. Χαλικιάς και Γ. Χαλκιόπουλος. Η ομάδα περιλάμβανε επίσης συνερ­γάτες και βοηθητικό προσωπικό. Ορισμένες από τις εργασίες των προαναφερθέντων οικονομολόγων και συγκεκριμένα των Καθηγη­τών Ι. Πεσμαζόγλου και Δ. Καράγιωργα έχουν ήδη δημοσιευθεί σε επιστημονικά περιοδικά. Οι υ­πόλοιπες εργασίες βρίσκονται στο τελικό στάδιο επεξεργασίας για δημοσίευση (Δρχ. 3.300.000).

Το 1973, το Αμερικανικό Εκ­παιδευτικό Ίδρυμα Ελλάδος – Φουλμπράϊτ, διαχειριστικός διεκ­περαιωτής της χορηγίας, κατόπιν παραστάσεων του Αμερικανού Πρεσβευτού στην Αθήνα, πληροφόρησε το Ίδρυμα Φορντ ότι δεν ήταν πλέον διατεθειμένο να διαχειρίζεται τα κονδύλια αυτού του προγράμματος. Το υπόλοιπο του ποσού (άνω του ενός τρίτου του συνολικού ποσού) μετεφέρθη τότε, στο Ινστιτούτο Διεθνούς Εκπαι­δεύσεως για την συνέχιση των ε­ρευνών.

ΕΝΙΣΧΥΣΗ Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του Κέντρου Οικι­στικής. 1969. Αθηναϊκός Τεχνολογικός Όμιλος, Πρόεδρος: Κ. Δοξιάδης, Διάρκεια προγράμμα­τος τρία χρόνια (Δρχ. 29.250.000).

ΕΝΙΣΧΥΣΗ για Επιστημονι­κούς συνεργάτες στο Μυκηναϊκό Ίδρυμα. 1970. Διευθυντής: Γ. Μυλωνάς, ακαδημαϊκός. (Δύο επι­χορηγήσεις. 1970 και 1972). Διάρκεια προγράμματος τέσσερα χρόνια (Δρχ. 900.000).

ΓΕΝΙΚΗ Ενίσχυση για την Α­νάπτυξη Μορφωτικών και Καλλι­τεχνικών Προγραμμάτων «Τέχνη» Μακεδονική Καλλιτεχνική Εται­ρεία – Θεσσαλονίκη 1971. Διοικητικό Συμβούλιο Καθηγ. Λ. Πο­λίτης, Πρόεδρος, Μ. Σαλτιέλ. Χρ. Χρήστου. Δ. Δημητριάδης, Β. Τοκατλίδου, Α. Βιδάλη, Α. Κυριακίδου – Νέστορος, Π. Νίκογλου και Δ. Ιωάννου. (Αρχικά η διάρκεια της χορηγίας ήταν δύο χρόνια. Αργότερα δόθηκε παράταση για άλλα δύο) (Δρχ. 2.052.000).

ΕΝΙΣΧΥΣΗ Εταιρείας Σύγχρονος Κινηματογράφος. 1971. Διοικητικό Συμβούλιο: Σ. Δημητρίου. Πρόεδρος Β. Ραφαηλίδης, Α. Αργυρίου, Κ. Σκαλιώρας και Θ. Κρητικός. Για την παραγωγή ταινιών μικρού και μεγάλου μή­κους, αγορά μηχανημάτων για τον εξοπλισμό ενός κινηματογραφικού στούντιο και για την έκδοση ενός μηνιαίου περιοδικού. Διάρκεια προγράμματος δύο χρόνια (Δρχ. 3.135.000).

ΕΝΙΣΧΥΣΗ για την αποπεράτωση και έκδοση στην Ελληνική και Αγγλική του τόμου Στοιχεία Αυτογνωσίας του Αρχιτέκτονα Άρη Κωνσταντινίδη.1972. (Μέσω της Αμερικανικής Σχολής Κλασσικών Σπουδών). Μία παρουσίαση με φωτογραφίες, σχέδια και ση­μειώσεις για την Ελληνική Λαϊκή Αρχιτεκτονική. Διάρκεια προ­γράμματος τρία χρόνια (Δρχ. 780.000).

ΕΝΙΣΧΥΣΗ για την έκδοση σειράς οκτώ βιβλίων της «Βυζαντινής και Νεοελληνικής Βιβλιοθή­κης» (μέσω της Αμερικανικής Σχολής Κλασσικών Σπουδών). 1972. Το πρόγραμμα διευθύνουν οι Καθηγητές, Ι. Θ. Κακριδής. Λ. Πολίτης, Μ. Παπαθωμόπουλος και Ν. Μ. Παναγιωτάκης. (Ιδρυτικό μέλος της Επιτροπής αυτής των καθηγητών ήταν και ο Γιώργος Σεφέρης). Διάρκεια προγράμμα­τος τέσσερα χρόνια (Δρχ. 1.305.000).

ΕΝΙΣΧΥΣΗ για την επιτόπια συγκέντρωση και την εγγραφή σε δίσκους «Δημοτικής και Εκκλησιαστικής Μουσικής». 1972. Σύλλογος προς Διάδοσιν της Εθνικής Μουσικής. Πρόεδρος: Σίμων Κα­ράς. Ήδη έχουν κυκλοφορήσει δέκα δίσκοι. Διάρκεια προγράμμα­τος τρία χρόνια (Δρχ. 3.416.670).

ΕΝΙΣΧΥΣΗ Ειδικών Προγραμμάτων του Κέντρου Οικιστικής. 1972. Αθηναϊκός Τεχνολογικός Όμιλος, Πρόεδρος: Κ. Δοξιάδης. Διάρκεια προγράμματος δύο χρό­νια (Δρχ. 7.500.000).

ΓΕΝΙΚΗ Ενίσχυση του Κέν­τρου Φιλοσοφικών Ερευνών. 1973. Διεύθυνση του Κέντρου: Θαν. Κιτσόπουλος, Διεύθυνση Ερευνών, Χρ. Γιανναράς, Διοικητικό Συμβούλιο: Ακαδημαϊκός Τ. Κ. Παπατσώνης, Πρόεδρος, Μανόλης Χατζηδάκις, Κ. Χριστοδουλίδης, Τ. Ιωάννου και Στέφανος Μάνος. Χρηματοδότηση για σειρές δια­λέξεων, σεμινάρια, ομάδες εργα­σίας, έκδοση του περιοδικού «Δευ­καλίων», ειδικές εκδόσεις, ανάθε­ση ερευνών, συνεργασίες με Έλληνες επιστήμονες στο εξωτερικό και συγκρότηση βιβλιοθήκης. Διάρκεια προγράμματος πέντε χρόνια (Δρχ. 9.971.700)

ΕΝΙΣΧΥΣΗ για επιστημονικούς συνεργάτες στην αποπεράτωση του Γ’ Τόμου του «Λεξικού Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας». 1973. Διεύθυνση προγράμματος: καθ. Εμμαν. Κριαράς (μέσω της Αμερικανικής Σχολής Κλασσικών Σπουδών). Διάρκεια προγράμματος δύο χρόνια. (Δρχ. 777.000).

ΕΝΙΣΧΥΣΗ του Τμήματος Κλασικών Σπουδών του Πανεπι­στημίου Μακ Γκιλλ του Καναδά, για ένα «Πειραματικό Πρόγραμμα Διδασκαλίας της Ελληνικής Γλώσ­σας». 1973. Το πρόγραμμα διευθύνει η καθηγήτρια Άννα Φαρμακίδη. Διάρκεια προγράμματος δύο χρόνια (Δρχ. 401.400).

Β΄ ΙΔΙΩΤΕΣ

1. Επιστήμες

Παναγ. Βοκοτόπουλος (Αρ­χαιολογία), Χρήστος Γιανναράς (Φιλοσοφία), Αλέξανδρος Δεσπο­τόπουλος (Ιστορία), Θεοφάνης Κακριδής (Φιλολογία), Διονύσιος Καράγιωργας [ο Δ. Καράγιωργας επέστρεψε την χορηγία του Φορντ, Σημ. του «Άρδην»] (Οικονομικές Επιστήμες), Γεωργία Κουλικούρδη (Ιστορία), Βασίλειος Κρεμμυδάς (Ιστορία), ΆλκηΚυριακίδου – Νέστορος (Κοινωνική Ανθρωπολογία), Δημήτρης Μαρωνίτης (Φιλολογία), Στυλιανός Ράμφος (Φιλοσοφία), Αθηνά Ρικάκη (Παιδαγωγικά), Κωνσταντίνος Σοφούλης (Οικονομικές επιστήμες), Μιλτιάδης Σπύρου (Φιλοσοφία), Μανόλης Χατζηγιακουμής (Φιλολογία), Μανόλης Χατζιδάκις (Βυζαντινολογία).

2. Καλές Τέχνες

Αχιλλέας Δρούγκας (Ζωγραφική – Χαρακτική), Λουκάς Βενετούλιας (Ζωγραφική). Αριστόδημος Θεοφυλακτόπουλος (Ζωγραφική), Θόδωρος (Γλυπτική), Χρίστος Κα­ράς (Ζωγραφική). Βασίλης Κελαϊδής (Ζωγραφική), Δημοσθένης Κοκκινίδης (Ζωγραφική), Δημή­τρης Κοντός (Ζωγραφική), Κώ­στας Λαχάς (Ζωγραφική), Άννα Βαφία-Λεοντίδου (Ζωγραφική), Θεόδωρος Μήνας (Ζωγραφική), Παντελής Ξαγοράρης (Ζωγραφική-Μαθηματικά), Κοσμάς Ξενάκης (Γλυπτική – Ζωγραφική – Αρχιτεκτονική), Μανώλης Πιλαδάκης (Ζωγραφική), Κάρολος Τσίζεκ (Ζωγραφική – Χαρακτική), Σωτήρης Σόρογκας (Ζωγραφική), Πα­ναγιώτης Τέτσης (Ζωγραφική), Γιώργος Τούγιας (Ζωγραφική -Γλυπτική), Σοφία Ζαραμπούκα -Σαρρή (Γραφικές Τέχνες), Γιάν­νης Φαϊτάκης (Ζωγραφική – Ταπισερί).

3. Κινηματογράφος

Θόδωρος Αγγελόπουλος, Κώ­στας Αριστόπουλος, Παντελής Βούλγαρης, Μίμης Κουγιουμτζής, Θόδωρος Κρητικός, Κώστας Μανουσάκης, Θεόδωρος Μαραγκός, Βασίλης Μάρος, Κώστας Σφήκας.

4. Λογοτεχνία

Πέτρος Αμπατζόγλου (Πεζο­γραφία), Μαντώ Αραβαντινού (Ποίηση), Θανάσης Βαλτινός (Πε­ζογραφία), Οδυσσέας Ελύτης (Ποίηση), Δημήτρης Ευθυμιάδης (Θέατρο), Βασίλης Ζιώγας (Θέα­τρο), Γιώργος Ιωάννου (Πεζο­γραφία), Νίκος Κάσδαγλης (Πε­ζογραφία), Λευτέρης Κανέλλης (Ποίηση – Πεζογραφία), Νίκος Καρούζος (Ποίηση), Δημήτρης Κεχαΐδης (Θέατρο), Γιάννης Κον­τός (Ποίηση), Αλέξανδρος Κοτζιάς (Πεζογραφία), ΜένηςΚουμανταρέας (Πεζογραφία), ΖέφηΛεοντάρη – Δαράκη (Ποίηση), Γιώρ­γος Μανιάτης (Πεζογραφία), Πρό­δρομος Μάρκογλου (Ποίηση), Γιώργος Παυλόπουλος (Ποίηση), ΛεφτέρηςΠούλιος (Ποίηση), Κατερί­να Αγγελάκη – Ρουκ (Ποίηση), Μίλτος Σαχτούρης (Ποίηση), Γι­ώργος Σκούρτης (Θέατρο), Κώ­στας Ταχτσής (Πεζογραφία), Στρατής Τσίρκας (Πεζογραφία), Καίτη Τσιτσέλη (Πεζογραφία), Κίμων Φράϊερ (Ποίηση), Γιώργος Χριστοφιλάκης (Θέατρο), Γιώργος Ψυχουνδάκης (Πεζογραφία – Ποίη­ση), [Ο Μανώλης Αναγνωστάκης δεν απεδέχθη τελικώς τη χορηγία, Σημ. του «Άρδην»)].

5. Μουσική – Χορός

Φοίβος Ανωγειανάκης (Μουσι­κή), Μάρκος Δραγούμης (Μουσι­κή), ΚάρενΚάννερ (Χορός), Σωτήρης Νομικός (Χορός), Γιώργος Σισιλιάνος (Μουσική), Αλέκα Συμεωνίδη (Μουσική).

*Τα ονόματα των επιχορηγούμενων οργανισμών και ατόμων, καθώς και το εισαγωγικό σημείωμα, αναδημοσιεύονται αυτούσια από την εφημερίδα Καθημερινή της 04/06/75, σύμφωνα με ανακοίνωση του Ιδρύματος Φορντ.