Το ΚΚΕ και η δικτατορία 1967-74

Ο τόμος έχει ως ει­σα­γω­γή την ει­σή­γη­ση του Πο­λι­τι­κού Γρα­φεί­ου προς την Κε­ντρι­κή Επι­τρο­πή, που τε­λι­κά ενέ­κρι­νε τα πε­ριε­χό­με­να. Κατά συ­νέ­πεια η κομ­μα­τι­κή έγκρι­ση στις εμ­φα­νείς ανα­θε­ω­ρή­σεις είναι δε­δο­μέ­νη και σε κο­ρυ­φαίο επί­πε­δο. 

Οι επε­ξερ­γα­σί­ες του ΚΚΕ είναι αντι­φα­τι­κές και κα­τώ­τε­ρες από τις ανά­γκες, τόσο μιας θαρ­ρα­λέ­ας και έντι­μης ανα­μέ­τρη­σης με την ιστο­ρία της Αρι­στε­ράς και των αγώ­νων του κό­σμου μας, όσο και των απαι­τή­σε­ων στή­ρι­ξης μιας ση­με­ρι­νής αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κής πο­λι­τι­κο­ποί­η­σης. 

Ξε­νο­κί­νη­τη;

Το Δο­κί­μιο ξε­κι­νά με μια ση­μα­ντι­κή ανα­θε­ώ­ρη­ση της κομ­βι­κής θέσης, που ήταν «κοινό κτήμα» για με­γά­λο διά­στη­μα του ΚΚΕ, του ΚΚΕ εσ., του ΠΑΚ και με­τέ­πει­τα ΠΑΣΟΚ του Α. Πα­παν­δρέ­ου, αλλά και των «δη­μο­κρα­τι­κών» αστι­κών πο­λι­τι­κών κομ­μά­των της Με­τα­πο­λί­τευ­σης: Της θέσης ότι η χού­ντα των συ­νταγ­μα­ταρ­χών ήταν «ξε­νο­κί­νη­τη», ότι η δι­κτα­το­ρία επι­βλή­θη­κε από τους Αμε­ρι­κα­νούς και το ΝΑΤΟ για λό­γους, κυ­ρί­ως, γε­ω­πο­λι­τι­κούς (ενί­σχυ­ση των βά­σε­ων, στα­θε­ρό­τη­τα Νο­τιο­α­να­το­λι­κής Πτέ­ρυ­γας του ΝΑΤΟ, ενό­ψει κρί­σι­μων εξε­λί­ξε­ων στη Μέση Ανα­το­λή κλπ). 

Η θέση αυτή λει­τούρ­γη­σε δια­χρο­νι­κά ως ένα καλό «πλυ­ντή­ριο»: Ξέ­πλε­νε τις ευ­θύ­νες των προ­δι­κτα­το­ρι­κών κυ­βερ­νή­σε­ων, που είχαν στη­ρί­ξει μια χαρά τη στα­θε­ρό­τη­τα των βά­σε­ων και της ΝΑ πτέ­ρυ­γας του ΝΑΤΟ. Ξέ­πλε­νε τις ντρο­πές της «εθνι­κο-ενω­τι­κής» πο­λι­τι­κής γραμ­μής κατά την πε­ρί­ο­δο της αντι­δι­κτα­το­ρι­κής αντί­στα­σης, που έβα­ζαν ως στόχο του κι­νή­μα­τος την επι­στρο­φή σε μια κυ­βέρ­νη­ση Εθνι­κής Ενό­τη­τας, προ­σπα­θώ­ντας να αξιο­ποι­ή­σουν τις μα­νού­βρες της «φι­λε­λευ­θε­ρο­ποί­η­σης» της χού­ντας, και έχο­ντας ως δεξιά πτέ­ρυ­γα τον «γε­φυ­ρο­ποιό» Αβέ­ρωφ. Κυ­ρί­ως όμως ξέ­πλε­νε τις αντι­φά­σεις της «από τα πάνω» Με­τα­πο­λί­τευ­σης, με την απο­δο­χή της κυ­βέρ­νη­σης Κα­ρα­μαν­λή ως μο­να­δι­κής εφι­κτής πο­λι­τι­κής λύσης, μιας λύσης που προ­ϋ­πέ­θε­τε μια πε­ριο­ρι­σμέ­νη και επι­φα­νεια­κή απο­χου­ντο­ποί­η­ση. Για όσους πι­στεύ­ουν ότι η πο­λι­τι­κή της Εθνι­κής Αντι­δι­κτα­το­ρι­κής Δη­μο­κρα­τι­κής Ενό­τη­τας (ΕΑΔΕ) μέσα στην Αρι­στε­ρά, ήταν γνώ­ρι­σμα κυ­ρί­ως του Λε­ω­νί­δα Κύρ­κου, το Δο­κί­μιο επι­φυ­λάσ­σει μια έξω από τα δό­ντια αυ­το­κρι­τι­κή δια­πί­στω­ση: «το Κόμμα ήταν πρό­θυ­μο να συμ­με­τά­σχει σε συμ­μα­χία με αστι­κές πο­λι­τι­κές δυ­νά­μεις ή ακόμα και στη συ­γκρό­τη­ση μιας κυ­βέρ­νη­σης συ­νερ­γα­σί­ας για την επα­να­φο­ρά της αστι­κής κοι­νο­βου­λευ­τι­κής δη­μο­κρα­τί­ας…». (σελ. 32)

Το ΚΚΕ γυ­ρί­ζει σή­με­ρα σε μια πο­λι­τι­κή εκτί­μη­ση που θα έπρε­πε να έχει κάνει πολύ νω­ρί­τε­ρα, πε­ρί­που από τον… Ιούλη του 1965: «οι βα­θύ­τε­ρες αι­τί­ες που οδή­γη­σαν στη στρα­τιω­τι­κή δι­κτα­το­ρία πρέ­πει να ανα­ζη­τη­θούν πρω­ταρ­χι­κά στους κόλ­πους του με­τεμ­φυ­λια­κού αστι­κού πο­λι­τι­κού συ­στή­μα­τος… η δι­κτα­το­ρία των συ­νταγ­μα­ταρ­χών γεν­νή­θη­κε μέσα από την κρίση του αστι­κού πο­λι­τι­κού συ­στή­μα­τος, με στόχο να το βγά­λει από αυτήν». Αυτή η επι­στρο­φή της προ­σο­χής στις «εσω­τε­ρι­κές» εξε­λί­ξεις, που είναι υπο­χρε­ω­τι­κή για την ανά­λυ­ση κάθε κοι­νω­νι­κο-πο­λι­τι­κού σχη­μα­τι­σμού στην εποχή του ανα­πτυγ­μέ­νου κα­πι­τα­λι­σμού, κάθε άλλο παρά ξε­πλέ­νει τις ευ­θύ­νες των με­γά­λων ιμπε­ρια­λι­στι­κών δυ­νά­με­ων: οι ευ­ρω­α­τλα­ντι­στές συ­νερ­γά­στη­καν στενά με τις προ­δι­κτα­το­ρι­κές κυ­βερ­νή­σεις, συ­νερ­γά­στη­καν εξί­σου στενά με την χού­ντα, και όταν αυτή έγινε «βα­ρί­δι» για τα σχέ­διά τους συ­νερ­γά­στη­καν στενά με τη διερ­γα­σία αντι­κα­τά­στα­σης της χού­ντας από τις αστι­κές «δη­μο­κρα­τι­κές» δυ­νά­μεις στην κυ­βερ­νη­τι­κή εξου­σία. Επι­βε­βαιώ­νε­ται έτσι, έστω «κα­τό­πιν εορ­τής», η άποψη εκεί­νη μέσα στο αντι­δι­κτα­το­ρι­κό κί­νη­μα που έβλε­πε την πάλη για την ανα­τρο­πή της δι­κτα­το­ρί­ας «άρ­ρη­κτα δε­μέ­νη με την πάλη ενά­ντια σε όλες τις κοι­νω­νι­κές και πο­λι­τι­κές δυ­νά­μεις που την έθρε­ψαν, την ανέ­χτη­καν ή την στή­ρι­ξαν». Διά­φο­ροι στα­λι­νο­γε­νείς δια­νο­ού­με­νοι, αν και έχουν άδικο σε όλες τις ασυ­ναρ­τη­σί­ες των «θε­ω­ριών της εξάρ­τη­σης» που εξα­κο­λου­θούν να υπο­στη­ρί­ζουν, έχουν δίκιο σε ένα και μόνο ση­μείο: όταν θυ­μί­ζουν στο ΚΚΕ ότι αυτή τη βα­σι­κή εκτί­μη­ση για τα αίτια και τον χα­ρα­κτή­ρα της δι­κτα­το­ρί­ας υπε­ρά­σπι­σαν, εγκαί­ρως και συχνά με βαρύ κό­στος, κά­ποιες δυ­νά­μεις της επα­να­στα­τι­κής-αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κής Αρι­στε­ράς που το ΚΚΕ τότε απο­κα­λού­σε «αρι­στε­ρι­στές» ή και προ­βο­κά­το­ρες…

Πα­ρό­λα αυτά η στρο­φή του ΚΚΕ προς τον κα­τα­λο­γι­σμό των ευ­θυ­νών στην ντό­πια κυ­ρί­αρ­χη τάξη, του επι­τρέ­πει (για πρώτη φορά) να μι­λή­σει τόσο κα­θα­ρά για κά­ποια θέ­μα­τα τα­μπού: για την ανά­πτυ­ξη «αυ­το­νο­μιών» στην εξω­τε­ρι­κή πο­λι­τι­κή του ελ­λη­νι­κού κρά­τους (αντα­γω­νι­σμός με την Τουρ­κία, «ανοίγ­μα­τα» προς τις αρα­βι­κές χώρες και το Ανα­το­λι­κό Μπλοκ), για τη συ­νέ­χεια αυτής της πο­λι­τι­κής από την χού­ντα (άνοιγ­μα δι­πλω­μα­τι­κών σχέ­σε­ων με Κίνα και Αλ­βα­νία, με­γέ­θυν­ση συ­ναλ­λα­γών με ΕΣΣΔ και συμ­μά­χους της…) αλλά κυ­ρί­ως για τις κα­θο­ρι­στι­κές και δια­χρο­νι­κές ευ­θύ­νες του ελ­λη­νι­κού αστι­σμού στην προ­ε­τοι­μα­σία του πρα­ξι­κο­πή­μα­τος στην Κύπρο, το οποίο είχε ως στόχο τις δυ­νά­μεις γύρω από τον Μα­κά­ριο που είχαν στρα­φεί προς την κυ­πρια­κή ανε­ξαρ­τη­σία και είχε ως προ­ο­πτι­κή μια συμ­φω­νη­μέ­νη με την Τουρ­κία «λύση» του Κυ­πρια­κού, είτε στη βάση της Ένω­σης με ανταλ­λάγ­μα­τα προς την Τουρ­κία, είτε ακόμα και σε πα­ραλ­λα­γές «δι­πλής Ένω­σης». 

Είναι άλλη μια τρα­γι­κή ιστο­ρι­κή καμπή που, κά­πο­τε, ερ­μη­νεύ­τη­κε ως «ξε­νο­κί­νη­τη» και «προ­δο­σία» μιας μειο­ψη­φί­ας εθνι­κι­στών αξιω­μα­τι­κών…

Για το ακαν­θώ­δες ζή­τη­μα της στά­σης της ΕΣΣΔ και των συμ­μά­χων της απέ­να­ντι στη δι­κτα­το­ρία, το Δο­κί­μιο, αφού ανα­γνω­ρί­σει τον φε­ρε­τζέ των «αμοι­βαί­ως επω­φε­λών οι­κο­νο­μι­κών συμ­φω­νιών», προ­βά­λει ένα πα­ρά­πο­νο: «…δεν συ­νυ­πο­λο­γί­ζο­νταν μια σειρά κρι­τή­ρια, όπως οι διώ­ξεις του ερ­γα­τι­κού και κομ­μου­νι­στι­κού κι­νή­μα­τος». Οποία κομ­ψό­της… Την ώρα που η ΕΟΚ υπο­χρε­ω­νό­ταν κάτω από τη διε­θνή κα­τα­κραυ­γή να πα­γώ­νει οι­κο­νο­μι­κές συμ­φω­νί­ες, την ώρα που ο Κίσ­σι­γκερ υπο­χρε­ω­νό­ταν κάτω από την ίδια κα­τα­κραυ­γή να κη­ρύσ­σει εμπάρ­γκο βα­ρέ­ως οπλι­σμού προς το ελ­λη­νι­κό κρά­τος, η ΕΣΣΔ –απλώς– δεν «συ­νυ­πο­λό­γι­ζε σωστά τα κρι­τή­ρια»…

Αντί­στα­ση-Πο­λυ­τε­χνείο

Σχε­τι­κά με τις ευ­θύ­νες για τον αιφ­νι­δια­σμό των ορ­γα­νω­μέ­νων κομ­μα­τι­κών δυ­νά­με­ων στις 21 Απρί­λη του ’67, αλλά και για το επί­πε­δο της ορ­γα­νω­μέ­νης αντί­στα­σης στην πρώ­ι­μη φάση της δι­κτα­το­ρί­ας (1967-71), που όπως υπο­γραμ­μί­ζει το Δο­κί­μιο ήταν «κα­τώ­τε­ρη των ανα­γκών», το ΚΚΕ κρύ­βε­ται πίσω από την εσω­κομ­μα­τι­κή κρίση και τη διά­σπα­ση του 1968, επι­χει­ρώ­ντας να φορ­τώ­σει όλες τις ευ­θύ­νες στους «ανα­θε­ω­ρη­τές». Ο πα­ρά­γο­ντας της εσω­κομ­μα­τι­κής κρί­σης και τε­λι­κά της διά­σπα­σης, είναι υπαρ­κτός και είχε πράγ­μα­τι πα­ρά­ξει πα­ρα­λυ­τι­κά απο­τε­λέ­σμα­τα. Πα­ρό­λα αυτά, το ΚΚΕ δια­τη­ρού­σε ση­μα­ντι­κές δυ­νά­μεις, δυ­σα­νά­λο­γα με­γα­λύ­τε­ρες εκεί­νων που ξε­κί­νη­σαν και πρω­το­στά­τη­σαν στην πρώ­ι­μη αντί­στα­ση. Το Δο­κί­μιο χα­ρα­κτη­ρί­ζει τις δυ­νά­μεις του ΚΚΕ ως τις μο­να­δι­κές που έθε­ταν την «προ­ο­πτι­κή της ανα­τρο­πής της δι­κτα­το­ρί­ας από το λαϊκό κί­νη­μα» και κάνει λόγο για «όλες τις πι­θα­νές μορ­φές πάλης», συ­μπε­ρι­λαμ­βά­νο­ντας εμ­μέ­σως αλλά σαφώς την ένο­πλη αντί­στα­ση. 

Αυτός ο ισχυ­ρι­σμός δεν επι­βε­βαιώ­νε­ται από τα ιστο­ρι­κά στοι­χεία: Είναι γνω­στοί αγω­νι­στές-αγω­νί­στριες, αλλά και ορ­γα­νώ­σεις και ομά­δες, από το χώρο της Επα­να­στα­τι­κής ή (με τη γλώσ­σα της επο­χής) Νέας Αρι­στε­ράς, όπως και η ομάδα Άρης του Ρήγα Φε­ραί­ου, που πλή­ρω­σαν ακρι­βά την επι­λο­γή της δυ­να­μι­κής αντί­στα­σης. Αντί­θε­τα, δεν είναι γνω­στή κά­ποια ανά­λο­γη δρα­στη­ριό­τη­τα που, με οποιον­δή­πο­τε τρόπο, να «ακου­μπά­ει» στο χώρο του ΚΚΕ. Ασφα­λώς οι διώ­ξεις, οι ποι­νές, τα βα­σα­νι­στή­ρια σε βάρος μελών και στε­λε­χών του ΚΚΕ είναι ένα ιστο­ρι­κό δε­δο­μέ­νο και απέ­να­ντι σε όλους αυ­τούς τους αν­θρώ­πους αξί­ζει ακόμα με­γα­λύ­τε­ρος σε­βα­σμός. Όμως το θέμα προς συ­ζή­τη­ση δεν είναι αυτό: είναι η στρα­τη­γι­κή και η τα­κτι­κή του κόμ­μα­τος. 

Στη δεύ­τε­ρη φάση της αντί­στα­σης, στο ξε­δί­πλω­μα των μα­ζι­κών κι­νη­το­ποι­ή­σε­ων με στόχο την ανα­τρο­πή της δι­κτα­το­ρί­ας δε­σπό­ζει η εξέ­γερ­ση του Νο­έμ­βρη του ’73. 

Σχε­τι­κά με το Πο­λυ­τε­χνείο το Δο­κί­μιο κάνει, έστω και με κα­θυ­στέ­ρη­ση 50 χρό­νων, μια ση­μα­ντι­κή αυ­το­κρι­τι­κή δια­ψεύ­δο­ντας τους ισχυ­ρι­σμούς του δια­βό­η­του Φύλ­λου Νο 8 της «Παν­σπου­δα­στι­κής». Όχι, μας λέει σή­με­ρα το ΚΚΕ, «δεν ήταν τεκ­μη­ριω­μέ­νο» ότι η πο­ρεία των φοι­τη­τών της ΦΜΣ και της Νο­μι­κής από το κτί­ριο της Σό­λω­νος προς το ΕΜΠ, η πο­ρεία που δη­μιούρ­γη­σε τις συν­θή­κες για το ξε­κί­νη­μα της κα­τά­λη­ψης, απο­τε­λού­ταν από «350 προ­βο­κά­το­ρες της ΚΥΠ και του Ρου­φο­γά­λη». Και επί­σης, όχι «δεν υπήρ­χαν στοι­χεία» που να πεί­θουν ότι ο Διο­νύ­σης Μαυ­ρο­γέ­νης, ένας από τους πιο γνω­στούς συν­δι­κα­λι­στές της φοι­τη­τι­κής άκρας Αρι­στε­ράς ήταν ένας «χα­φιές και πρά­κτο­ρας της ΚΥΠ». Αυτό είναι ένα θε­τι­κό, αλλά ημι­τε­λές βήμα. Όλοι, ακόμα και τα μέλη του ΚΚΕ, γνω­ρί­ζα­με την αλή­θεια σχε­τι­κά με αυτές τις απί­θα­νες κα­τη­γο­ρί­ες. Γνω­ρί­ζα­με ότι ήταν συ­κο­φα­ντι­κές «υπερ­βο­λές». Το πο­λι­τι­κό ερώ­τη­μα, πίσω και πέρα από αυτές τις συ­κο­φα­ντί­ες, ήταν και πα­ρα­μέ­νει: στις συν­θή­κες του 1973 οι προ­σπά­θειες για «από­το­μη κλι­μά­κω­ση» των γε­γο­νό­των, οι προ­σπά­θειες για να με­τα­τρα­πεί η φοι­τη­τι­κή δια­μαρ­τυ­ρία σε ανοι­χτή πο­λι­τι­κή σύ­γκρου­ση με τη χού­ντα, ήταν μια σωστή και προ­ω­θη­τι­κή γραμ­μή για το κί­νη­μα, ή μήπως μια (έστω) «αντι­κει­με­νι­κά» προ­βο­κα­τό­ρι­κη πο­λι­τι­κή γραμ­μή; Γιατί αυτό το ερώ­τη­μα έθετε στην ουσία η «Παν­σπου­δα­στι­κή» Νο 8 και το απα­ντού­σε δια της συ­κο­φα­ντι­κής «υπερ­βο­λής», υπο­στη­ρί­ζο­ντας τη δεύ­τε­ρη εκ­δο­χή. Και σε αυτό το ερώ­τη­μα, το ΚΚΕ συ­νε­χί­ζει μετά από 50 χρό­νια να τα «μα­σά­ει» τα λόγια του. Γιατί τι άλλο νόημα έχει το «ψεί­ρι­σμα» της ερώ­τη­σης αν ο Νο­έμ­βρης ήταν εξέ­γερ­ση ή –πιο σεμνά– «ξε­ση­κω­μός»; Τι νόημα έχει να επα­να­λαμ­βά­νο­νται, ακόμα και τώρα, οι συ­κο­φα­ντί­ες κατά της Ερ­γα­τι­κής Συ­νέ­λευ­σης μέσα στο κα­τει­λημ­μέ­νο ΕΜΠ που, κατά το ΚΚΕ ήταν ένα «μά­ζε­μα των τρο­τσκι­στών»; Ξέρει το ΚΚΕ κα­νέ­να άλλο σύν­θη­μα, πιο κα­τάλ­λη­λο από το κά­λε­σμα σε Γε­νι­κή Απερ­γία, για τις συν­θή­κες που είχαν δια­μορ­φω­θεί στις 16 Νο­έμ­βρη στο κέ­ντρο της Αθή­νας; Θα πάρει –επι­τέ­λους– θέση το ΚΚΕ για το σύν­θη­μα περί «απα­γκί­στρω­σης» από το Πο­λυ­τε­χνείο, και για το κά­λε­σμα για «κυ­βέρ­νη­ση Εθνι­κής Ενό­τη­τας» που υπο­στή­ρι­ξαν οι δυ­νά­μεις του μέσα στην Συ­ντο­νι­στι­κή Επι­τρο­πή και τις καυ­τές Συ­νε­λεύ­σεις της κα­τά­λη­ψης;

Όποιος έχει ζήσει τη δι­κτα­το­ρία ξέρει ότι υπάρ­χει ένα ακόμα «καυτό» πο­λι­τι­κό ερώ­τη­μα. Αυτό αφορά την επι­θα­νά­τια πράξη της χού­ντας, την επι­στρά­τευ­ση του 1974, κατά την οποία η νε­ο­λαία, που είχε την εμπει­ρία του Νο­έμ­βρη, προ­σήλ­θε στους στρα­τώ­νες και με εκ­δη­λώ­σεις απει­θαρ­χί­ας τί­να­ξε στον αέρα τα πο­λε­μο­χα­ρή σχέ­δια της κλί­κας Ιω­αν­νί­δη, ακυ­ρώ­νο­ντας μια τυ­χο­διω­κτι­κή πο­λε­μι­κή ανα­μέ­τρη­ση με την Τουρ­κία. Ήταν σωστή αυτή η αυ­θόρ­μη­τη τάση της νε­ο­λαί­ας; Και αν ναι, γιατί δεν έχει ποτέ μέχρι σή­με­ρα «κα­λυ­φθεί» πο­λι­τι­κά από τις θέ­σεις του κόμ­μα­τος;

Στρα­τη­γι­κή των στα­δί­ων

Πα­ρό­τι το Δο­κί­μιο απο­φεύ­γει αυτά, και πολλά άλλα, συ­γκε­κρι­μέ­να πο­λι­τι­κά ερω­τή­μα­τα, η αυ­το­κρι­τι­κή του ΚΚΕ δεν μπο­ρεί και δεν πρέ­πει να υπο­τι­μη­θεί. 

Στην ουσία το Δο­κί­μιο λέει ότι οι πο­λι­τι­κές «αστο­χί­ες» του ΚΚΕ πρέ­πει να εξη­γη­θούν στη βάση της κυ­ριαρ­χί­ας μέσα στις γραμ­μές του και στην ηγε­σία του, της με­ταρ­ρυθ­μι­στι­κής «στρα­τη­γι­κής των στα­δί­ων» για την ερ­γα­τι­κή-σο­σια­λι­στι­κή επα­νά­στα­ση. Κατά το Δο­κί­μιο, αυτή η στρα­τη­γι­κή (που «είχε επι­πτώ­σεις στην πο­ρεία του Κόμ­μα­τος, από την αρχή ακόμα της Με­τα­πο­λί­τευ­σης, έως και το 1996») διορ­θώ­θη­κε στο 15ο συ­νέ­δριο του ΚΚΕ, που «ξε­κα­θά­ρι­σε το ζή­τη­μα του χα­ρα­κτή­ρα της επι­κεί­με­νης επα­νά­στα­σης στην Ελ­λά­δα ως σο­σια­λι­στι­κής… Η επε­ξερ­γα­σία ολο­κλη­ρώ­θη­κε και διορ­θώ­θη­κε σε ση­μεία, στο 19ο συ­νέ­δριο του ΚΚΕ, το 2013». Με λίγα λόγια, το Δο­κί­μιο υπο­στη­ρί­ζει ότι από το 9ο συ­νέ­δριο του ΚΚΕ (Δε­κέμ­βρης 1973) μέχρι το 15ο του 1996 και με ανα­γκαί­ες διορ­θώ­σεις μέχρι το 19ο του 2013, στη στρα­τη­γι­κή του ΚΚΕ ήταν κα­θο­ρι­στι­κός ο ρε­φορ­μι­σμός των στα­δί­ων. Πρό­κει­ται για μια ευ­θεία επί­θε­ση, αν όχι για ιδε­ο­λο­γι­κο­πο­λι­τι­κή κα­τε­δά­φι­ση, της «πα­ρά­δο­σης» του Χα­ρί­λου Φλω­ρά­κη, πα­ρό­τι αυτός ανα­φέ­ρε­ται δευ­τε­ρευό­ντως μέσα στο Δο­κί­μιο και μόνο με θε­τι­κό τρόπο, ως διά­δο­χος του Κολ­λι­γιά­νη. 

Στο μέσον αυτής της πε­ριό­δου, το 1989, δεν ήταν τυ­χαίο ότι το ΚΚΕ έχασε το βα­σι­κό όγκο των δυ­νά­με­ων της ΚΝΕ και ση­μα­ντι­κό μέρος του στε­λε­χι­κού δυ­να­μι­κού που συ­σπεί­ρω­σε στην πε­ρί­ο­δο του αντι­δι­κτα­το­ρι­κού αγώνα και της πρώ­ι­μης Με­τα­πο­λί­τευ­σης, με τη διά­σπα­ση που κα­τέ­λη­ξε στη δη­μιουρ­γία του ΝΑΡ. Ούτε ήταν τυ­χαίο ότι λίγα χρό­νια πριν, το ΚΚΕ εσ. είχε αντί­στοι­χα χάσει τις ανά­λο­γες δυ­νά­μεις με τη διά­σπα­ση της Β΄ Πα­νελ­λα­δι­κής. 

Όμως δεν είναι εύ­κο­λο η αυ­το­κρι­τι­κή να πε­ριο­ρι­στεί στα όρια της «φλω­ρα­κι­κής» πε­ριό­δου. Σε άλλες ιστο­ρι­κές επε­ξερ­γα­σί­ες, το ΚΚΕ έχει ανα­δεί­ξει ως «πηγή» της ρε­φορ­μι­στι­κής στρα­τη­γι­κής των στα­δί­ων την 6η Ολο­μέ­λεια της ΚΕ του ΚΚΕ στα 1934. Έτσι, θέ­λο­ντας και μη, η ανά­γκη αυ­το­κρι­τι­κής επε­κτεί­νε­ται στην πε­ρί­ο­δο της κυ­ριαρ­χί­ας του Ν. Ζα­χα­ριά­δη. Είναι εντυ­πω­σια­κό ότι όλες οι ανα­φο­ρές του Δο­κι­μί­ου στον Ν. Ζα­χα­ριά­δη είναι θε­τι­κές, ενώ υπο­γραμ­μί­ζε­ται ότι η ανά­δει­ξη του Χ. Φλω­ρά­κη στην ηγε­σία του ΚΚΕ συν­δυά­στη­κε με μια «πιο διαλ­λα­κτι­κή στάση του ΚΚΕ απέ­να­ντι στον Ν. Ζα­χα­ριά­δη». 

Όμως η κα­ταγ­γε­λία της ρε­φορ­μι­στι­κής στρα­τη­γι­κής των στα­δί­ων, μαζί με την υπε­ρά­σπι­ση του βα­σι­κού αρ­χι­τέ­κτο­νά της, είναι μια ακρο­βα­σία που η ΚΕ του ΚΚΕ είναι αμ­φί­βο­λο ότι θα μπο­ρεί να ελέγ­χει για με­γά­λο διά­στη­μα. 

Το άνοιγ­μα αυτού του «κα­πα­κιού» δεν κλεί­νει εύ­κο­λα. Το Δο­κί­μιο σωστά υπο­στη­ρί­ζει ότι η στρα­τη­γι­κή των στα­δί­ων συν­δέ­ε­ται άμεσα με τις δε­ξιό­στρο­φες «αρχές» περί Ει­ρη­νι­κής Συ­νύ­παρ­ξης και με τη δυ­να­τό­τη­τα Ει­ρη­νι­κού Πε­ρά­σμα­τος από τον κα­πι­τα­λι­σμό στον σο­σια­λι­σμό, που από ένα ση­μείο και μετά έγι­ναν ισχυ­ρές μέσα στο «Διε­θνές Κομ­μου­νι­στι­κό Κί­νη­μα». Ποιο όμως είναι αυτό το χρο­νι­κό ση­μείο; Το ΚΚΕ γε­νι­κά ισχυ­ρί­ζε­ται ότι το «ση­μείο κα­μπής» είναι το 20ό Συ­νέ­δριο του ΚΚΣΕ, στα 1956. Όμως το ΚΚ Γαλ­λί­ας, το ΚΚ Ιτα­λί­ας και το ΚΚΕ μπή­καν στις με­τα­πο­λε­μι­κές κυ­βερ­νή­σεις «εθνι­κής ανοι­κο­δό­μη­σης», με την έγκρι­ση του «Διε­θνούς Κέ­ντρου», πολύ νω­ρί­τε­ρα, στα 1945. Το διε­θνές κά­λε­σμα για Ει­ρη­νι­κή Συ­νύ­παρ­ξη εκ­πέμ­φθη­κε δυ­να­τά από τη Γιάλ­τα και τις αντι­λή­ψεις για το Ει­ρη­νι­κό Πέ­ρα­σμα κου­βά­λη­σε στην Ευ­ρώ­πη ο Το­λιά­τι, πολύ πριν από τον θά­να­το του Στά­λιν. Η απόρ­ρι­ψη αυτής της στρα­τη­γι­κής των στα­δί­ων, η απόρ­ρι­ψη της Ει­ρη­νι­κής Συ­νύ­παρ­ξης και του Ει­ρη­νι­κού Πε­ρά­σμα­τος, η απόρ­ρι­ψη της στρα­τη­γι­κής κα­τεύ­θυν­σης που ερ­χό­ταν στα ΚΚ από τη Μόσχα, σε πλήρη αντί­θε­ση με τη στρα­τη­γι­κή της Κο­μι­ντερν στην εποχή του Λένιν, είναι μια «άσκη­ση» που απαι­τεί πολύ πιο θαρ­ρα­λέα άλ­μα­τα από αυτά που προ­τί­θε­ται να κάνει η ηγε­σία του ΚΚΕ. Το Δο­κί­μιο είναι ένα βήμα προς την κα­τεύ­θυν­ση αυτή, αλλά ένα βήμα πε­ριο­ρι­σμέ­νο, αρ­γο­πο­ρη­μέ­νο και αντι­φα­τι­κό.

*Ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από την Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά