Κλάουντιο Τολκατσίρ: Κρίση; Ώρα για ανεξάρτητο θέατρο

Το ανεξάρτητο θέατρο στο Μπουένος Άιρες δεν είναι καινούργια υπόθεση. Ηδη από το 1930, υπάρχει στην πόλη μια πολύ ζωντανή εναλλακτική θεατρική σκηνή, με παραγωγές μη εμπορικές, με χαμηλούς προϋπολογισμούς, με διάθεση πειραματισμού ως προς τις φόρμες και αμφισβήτησης ως προς τα υπόλοιπα. Από τις αρχές του 2000 ωστόσο, μιας δεκαετίας ιδιαίτερα δύσκολης για τη χώρα λόγω της χρεοκοπίας του 2001, το «off” θέατρο, όπως το αποκαλούν οι ντόπιοι, απέκτησε διαστάσεις που καθόλου δεν  αντιστοιχούν σε «περιθώριο». Δεν είναι μόνο τα 300 μικρά θέατρα που ξεφύτρωσαν σ’ όλες τις γειτονιές της πόλης, είναι ότι το θέατρο διαπέρασε τους μεμονωμένους τοίχους  των black boxes και έφτασε παντού: σε δρόμους και σε πλατείες, σε βαγόνια του μετρό και σε λεωφορεία, σε πρόχειρα μεταποιημένες αποθήκες, σε ταράτσες, ακόμα και σε σαλόνια ιδιωτικών σπιτιών. Οι Αργεντίνοι, σε πείσμα των καιρών, ήταν αποφασισμένοι να κάνουν θέατρο οπουδήποτε και με οποιοδήποτε  μέσο.

Γνήσιο παιδί της νέας αυτής κατάστασης είναι και το θέατρο Timbre4, που προέκυψε όταν ο Κλάουντιο Τολκατσίρ αποφάσισε να μετατρέψει μέρος του διαμερίσματός του, στη λαϊκή συνοικία Μποέδο, σε θεατράκι 50 θέσεων. Το διαμέρισμα βρίσκεται στο πίσω μέρος μιας casa chorizo, ενός στενόμακρου συγκροτήματος σπιτιών που θυμίζει σαλάμι…

Οι «κάσας τσορίσο» ήταν σπίτια μεταναστών από τις αρχές του 20ου αιώνα, ένα είδος εργατικών κατοικιών.. Για να φτάσει κανείς στο θέατρο του Τολκατσίρ, έπρεπε να διασχίσει ένα ιδιωτικό δρομάκι, να φτάσει στην εσωτερική αυλή και να ψάξει για το κουδούνι Timbre 4. Και αυτή τη διαδρομή να την κάνει γρήγορα και χωρίς πολλά λόγια και φασαρία. Συχνά-πυκνά παραπονιούνταν οι γείτονες για τις στρατιές των θεατρόφιλων που έφταναν στο διαμέρισμα του σκηνοθέτη, ενώ κάποιος έφτασε στο σημείο να υποβάλει καταγγελία, σύμφωνα με την οποία το Τimbre 4 ήταν οίκος ανοχής και διακίνησης ναρκωτικών!

Ολο αυτό βέβαια ήταν μεγάλος μπελάς για τον ιδιοκτήτη του θεάτρου, ο οποίος για χρόνια έβαζε κι έβγαζε μια ταμπέλα από την πόρτα του με την ένδειξη : «Παρακαλώ, μη χτυπάτε το κουδούνι, παράσταση σε εξέλιξη…»

Τα πράγματα άλλαξαν το 2010, όταν εκκενώθηκε ένα εργοστάσιο επιπλοποιίας ακριβώς πίσω από το διαμέρισμα του Τολκατσίρ. Το εργοστάσιο προσαρτήθηκε στο διαμέρισμα, το κοινό μπορούσε πλέον να προσέλθει από ανεξάρτητη είσοδο και το Timbre 4 μπορούσε επιτέλους να καυχηθεί για το νέο του χώρο των 180 θέσεων, αλλά και για τη δυνατότητα πραγματικής στέγασης της σχολής υποκριτικής του Τολκατσίρ (που μέχρι τότε φιλοξενείτο κι αυτή στο σαλόνι του καλλιτέχνη).

Οι γείτονες πια δήλωναν περήφανοι για τον «Τόλκα», τον όμορφο, ξανθό καλλιτέχνη τους.

Ο «Τόλκα» μπήκε για καλά στο θεατρικό χάρτη του Μπουένος Άιρες.

Εκτοτε πήρε μέρος σε διεθνή φεστιβάλ, εργάστηκε σαν ηθοποιός δίπλα σε μεγάλα ονόματα, έγραψε έργα, σκηνοθέτησε περισσότερα.

Στην ερώτηση της δημοσιογράφου «πώς επηρέασε το θέατρο η οικονομική κρίση» απάντησε:

«Εκείνη η κρίση ήταν μια έκρηξη που μας αποκάλυψε ποιοι ήμασταν στ’ αλήθεια εμείς οι Λατινοαμερικάνοι: φτωχοί και απροστάτευτοι. Μας έδειξε ότι δεν είμαστε Ευρωπαίοι, όπως ήθελαν να μας κάνουν να πιστεύουμε τη δεκαετία του 1990. Αυτή η έκρηξη, με όλες της τις συνέπειες, παρήγαγε πολύ ενδιαφέροντα έργα που μίλησαν πραγματικά για μας. Επίσης η κρίση οδήγησε σε μια πολύ μεγάλη παραγωγή ανεξάρτητου θεάτρου. Δεν είχαμε πια να περιμένουμε καμία βοήθεια από το κράτος. Μάθαμε να βρισκόμαστε όλοι μαζί, να συζητάμε και να κάνουμε θέατρο με άλλους όρους. Και το κοινό μας ακολούθησε γιατί είχε ανάγκη να βρίσκεται με άλλους ανθρώπους, γιατί κανείς δεν ήθελε την απομόνωση. Ηταν η αρχή, επώδυνη αλλά υγιής, μιας νέας δημιουργίας. Μιας δημιουργίας πιο προσωπικής και πιο ξεχωριστής στη μορφή και στο περιεχόμενο, από αυτής των περασμένων δεκαετιών.

«Σας κόβουμε τα λεφτά για να σας βοηθήσουμε να γίνετε πιο δημιουργικοί», λένε πολλές κυβερνήσεις στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια, όταν κόβουν τις επιχορηγήσεις….»

«Είναι ανώμαλη η λογική τους. Με την ίδια δικαιολογία κόβουν χρήματα από την παιδεία και την υγεία. Η απάντησή μου είναι: η δημιουργικότητα των καλλιτεχνών δεν είναι δουλειά του κράτους. Αυτοί οφείλουν να κρατάνε τους εαυτούς τους απασχολημένους με το να βρίσκουν λεφτά για μας και τις τέχνες και ας αφήσουν εμάς και το κοινό να ασχολούμαστε με τη δημιουργικότητα». 

«Πώς είναι τα πράγματα στην Αργεντινή σήμερα»;

«Μ’ αρέσει ο δρόμος που παίρνει τώρα η Αργεντινή. Υπάρχει κατανόηση από την πολιτική ότι το κοινωνικό κράτος είναι απαραίτητο. Και οι νέοι ενθαρρύνονται να συμμετέχουν στα πράγματα και νιώθουν ότι η γνώμη τους μετράει. Φυσικά και έχουμε πολλά κοινωνικά και οινονομικά προβλήματα. Αλλά αγαπώ τη χώρα μου κι είμαι αισιόδοξος».

Στην Αθήνα και στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών είδαμε το Tercer cuerpo (τρίτο σώμα), όπου πέντε πρόσωπα κουρασμένα από τη ζωή τους πρωταγωνιστούν σε έναν αγώνα επιβίωσης. Με χιούμορ και ταυτόχρονη απελπισία, ξεκινούν κάθε μέρα από την αρχή, μόνο και μόνο για να καταλήξουν και πάλι στο χάος. Κι ο κόσμος είναι ένα σώμα: φθαρτό, αδέξιο και γι αυτό τόσο ανθρώπινο.

Ποιος είπε τελευταία ότι εάν δεν ψηφιστούν τα μέτρα της τρόικας εσωτερικού θα γίνουμε Αργεντινή;