Ανακοίνωση της διεθνούς CADTM (Επιτροπή για την Ακύρωση των Άνομων Χρεών)
Για άλλη μια φορά, η ευρωπαϊκή πολιτική των συνόρων σκοτώνει. Μεγάλη ένταση διαπιστώνεται και αυξάνεται τις τελευταίες μέρες στα διάφορα συνοριακά σημεία μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Οι προσπάθειες των μεταναστών να εισέλθουν στην ελληνική επικράτεια οδήγησαν σε σοβαρές παρεμβάσεις (συμπεριλαμβανομένης της χρήσης πυροβόλων όπλων) από τις ελληνικές δυνάμεις ασφαλείας. Από την Δευτέρα 2 Μαρτίου, θρηνούμε την απώλεια τουλάχιστον δύο ατόμων: ενός μικρού παιδιού τεσσάρων ετών που πνίγηκε κοντά στην νήσο Κω ενώ οι Έλληνες ακτοφύλακες προσπαθούσαν να βυθίσουν μια βάρκα μεταναστών που ερχόταν από την Τουρκία και του Μοχάμαντ αλ-Άραμπ, 22 ετών που πυροβολήθηκε στα χερσαία σύνορα μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας. Υπάρχει έντονη υποψία ότι ο πυροβολισμός προήλθε από τον ελληνικό στρατό ή από μια παραστρατιωτική ομάδα ενθαρρυμένη από τις πολιτικές των ελληνικών και τουρκικών αρχών (1) Το γεγονός ότι, όπως ισχυρίζονται οι εκπρόσωποι τύπου του ελληνικού στρατού, αυτό είναι το αποτέλεσμα της πρόκλησης του τουρκικού στρατού, δεν υποβαθμίζει την σοβαρότητα των γεγονότων. Αιτία είναι η πολιτική της Ελληνικής κυβέρνησης, της Τουρκικής κυβέρνησης και της Ευρώπης. Η ακραία βία της αστυνομίας και του στρατού κατόπιν εντολών της Ελληνικής κυβέρνησης, καθώς και η αναστολή του δικαιώματος ασύλου στην Ελλάδα έτυχαν της ισχυρής υποστήριξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συγκεκριμένα από την Πρόεδρο Ursula Von der Leyen που ευχαρίστησε την Ελλάδα και την χαρακτήρισε ως την "ασπίδα" της Ευρώπης σε αυτές τις "δύσκολες στιγμές"(2).
Τις τελευταίες ημέρες διαπιστώθηκαν επίσης πολλαπλές επιθέσεις εναντίον μεταναστών στη νήσο Λέσβο, όπου βρίσκονται τα τεράστια στρατόπεδα προσφύγων Μόρια και Καρά Τεπέ. Ομάδες ακροδεξιών ακτιβιστών επιτέθηκαν σωματικά και προφορικά σε άτομα, οχήματα και χώρους αλληλεγγύης προς τους μετανάστες στο νησί και προσπάθησαν να αποτρέψουν την άφιξη νέων πλοίων από την Τουρκία. Πρέπει να σημειωθεί ότι αυτή η στρατηγική παρενόχλησης συνδέεται στενά με τις ενέργειες των ελληνικών δυνάμεων ασφαλείας και των παραγόντων της Frontex, των οποίων μοναδικός στόχος είναι να αποτρέψουν τους ανθρώπους που εγκαταλείπουν τον πόλεμο ή τις συνθήκες δυστυχίας να φτάσουν στο ευρωπαϊκό έδαφος, ανεξάρτητα από το κόστος.
Στη βάση αυτής της "μεταναστευτικής κρίσης" που στην πραγματικότητα αποτελεί κρίση αποδοχής και σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, βρίσκεται η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας που υπογράφηκε το 2016. Αυτή η συμφωνία ντροπής περιλαμβάνει την καταβολή 6 δικεκατομμυρίων ευρώ στην Τουρκία από την ΕΕ, έτσι ώστε η Άγκυρα να εμποδίσει την άφιξη των μεταναστών στο ευρωπαϊκό έδαφος. Αναφερόμαστε σε μια συμφωνία ντροπής όχι μόνο επειδή εμποδίζει την εφαρμογή του δικαιώματος ασύλου, αλλά και επειδή θέτει μια τιμή σε αυτό το δικαίωμα. Μια τιμή που η Τουρκία χρησιμοποιεί σήμερα αφενός για να ασκήσει πίεση στην ΕΕ αλλά και αφετέρου για να συνεχίσει να επωφελείται μιας απόλυτης ελευθερίας και ατιμωρησίας για τις στρατιωτικές επιθέσεις της στη βόρεια Συρία.
Η ρητορική των διαφόρων εκπροσώπων της ΕΕ συμφωνεί απόλυτα με μια προσέγγιση της ευρωπαϊκής πολιτικής διαχείρισης των συνόρων, που ταιριάζει στη νεοφιλελεύθερη πολιτική ατζέντα. Αφενός, προωθεί πολιτικές διαρθρωτικής προσαρμογής στις χώρες του Νότου, γεγονός που αυξάνει την εξάρτησή τους από τις χώρες του Βορρά. Από την άλλη, εξουσιοδοτεί και καθιστά υπεύθυνες τις ίδιες αυτές χώρες για τη διαχείριση των διαφόρων κρίσεων (οικονομικών και κοινωνικών) που αυτές υφίστανται, αλλά και τους μετανάστες που κατηγορούνται ότι προκαλούν και επιδεινώνουν τις κρίσεις των ευρωπαϊκών χωρών. Το αποτέλεσμα είναι η ποινικοποίηση των μεταναστών και η στρατιωτικοποίηση των συνόρων.
Ο προϋπολογισμός της Frontex (που είναι υπεύθυνη για τον συντονισμό της "προστασίας" των ευρωπαϊκών συνόρων) ανέβηκε από 6 σε 330 εκατομμύρια ευρώ μεταξύ του 2005 και του 2019. Αυτή η εντυπωσιακή αύξηση δείχνει σαφώς την θέση που κατέχει η πολιτική ελέγχου των μεταναστών στην σημερινή ΕΕ. Αυτό μεταφράζεται πρώτα απ 'όλα στην ενίσχυση των φυσικών συνόρων, μέσω των τοίχων και των φραγμάτων που εκτείνονται για τουλάχιστον 990 χλμ., και στην παροχή μέσων επιτήρησης υψηλής τεχνολογίας. Πρόκειται για πραγματικά στρατιωτικοποιημένα σύνορα, που επιδιώκουν να «προστατεύσουν» το ευρωπαϊκό έδαφος κατ’ εικόνα και ομοίωση μιας πόλης που πολιορκείται από «βάρβαρους».
Και σαν επιστέγασμα αυτής της ρατσιστικής πολιτικής, συνάπτει συμφωνίες βάσει των οποίων οι χώρες του Νότου αναλαμβάνουν να ασκήσουν τη λειτουργία του συνοριακού πράκτορα για την ΕΕ. Ας μην ξεχνάμε ότι η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας δεν είναι ο μόνος τρόπος που χρησιμοποιεί η ΕΕ για σπρώχνει πιο μακριά τα σύνορά της. Για να κάνει τις μη-ευρωπαϊκές χώρες να δεχτούν να εφαρμόσουν μια περιοριστική μεταναστευτική πολιτική, η Ένωση και τα κράτη μέλη της χρησιμοποίησαν τη λεγόμενη «επίσημη αναπτυξιακή βοήθεια» (ΕΑΒ). Σε αντάλλαγμα για μέτρα περιορισμού αναχωρήσεων προς την Ευρώπη και αύξησης των απελάσεων προς τις λεγόμενες "χώρες καταγωγής" μεταναστών που θεωρούνται "ανεπιθύμητοι" (συμφωνίες επανεισδοχής), η ΕΕ και τα μέλη της παραχωρούν ή αρνούνται σε αυτές τις χώρες την πρόσβαση σε διάφορα κεφάλαια της ΕΑΒ.
Η δίωξη και η ποινικοποίηση των μεταναστών δεν θα εξαλείψουν την παράνομη μετανάστευση. Αντιθέτως, αυτές οι προσεγγίσεις οδηγούν στην επιδείνωση της παράνομης μετανάστευσης και στους καταστροφικούς θανάτους που την συνοδεύουν. Οι νέοι στην Αφρική, τη Μέση Ανατολή και την Ασία, που θέλουν να ξεφύγουν από τον θάνατο, τη φτώχεια και τη δυστυχία, θα συνεχίσουν να ρισκάρουν για να φύγουν από τις χώρες τους.
Η CADTM πιστεύει ότι οποιαδήποτε πολιτική που θέλει να είναι προοδευτική στις σημερινές συνθήκες πρέπει οπωσδήποτε να αντιταχθεί στις πολιτικές της Ευρώπης/Φρούριο και να δείξει ανυπακοή ώστε να γίνουν σεβαστά τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η δράση της πρέπει να εμπνέεται από την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και τη Σύμβαση της Γενεύης σχετικά με το δικαίωμα ασύλου. Σαν άμεση λύση, προτείνουμε τα εξής:
• Τερματισμό των επαίσχυντων συμφωνιών όπως εκείνης μεταξύ της ΕΕ και της Τουρκίας ή εκείνης μεταξύ Ιταλίας και Λιβύης (3),
• Κλείσιμο των κέντρων εγκλεισμού των μεταναστών, που είναι πραγματικές φυλακές.
• Τερματισμό της ποινικοποίησης και των νόμων που στιγματίζουν τους μετανάστες ως "παράνομους". Επίσης, να παύσουν οι ηθικολογικοί διαχωρισμοί μεταξύ των καλών μεταναστών (εκείνων με πρόσβαση στο άσυλο, εκείνων που έχουν πρόσβαση στην αγορά εργασίας) και των κακών μεταναστών ("παράνομοι") ).
• Δημιουργία πραγματικών εγκαταστάσεων υποδοχής για τους μετανάστες, που να εξασφαλίζουν την πρόσβαση στις δημόσιες υπηρεσίες.
• Δημιουργία ασφαλών προσβάσεων (φυσικών και νομικών) για τη μετανάστευση των ανθρώπων. Αυτό θα περνούσε μέσα από την πλήρη χρήση των προξενικών και διπλωματικών εγκαταστάσεων των ενδιαφερομένων χωρών και την εγκατάλειψη του συστήματος υπεργολαβικής διαχείρισης των «βίζες Σένγκεν».
• Υπεράσπιση της ελεύθερης κυκλοφορίας εντός και εκτός του χώρου Σένγκεν
• Κατάργηση σε χώρες που συνορεύουν με την Ευρώπη στρατιωτικών εγκαταστάσεων όπως τοίχων και περιφράξεων, συστημάτων επιτήρησης κλπ
• Μη εφαρμογή του Πρωτοκόλλου του Δουβλίνου, εάν οι μετανάστες επιθυμούν να υποβάλουν αίτηση ασύλου σε χώρα που δεν είναι αυτή που εισήλθαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
• Λήψη δραστικών κυρώσεων εναντίον της Τουρκίας.
• Ακύρωση των άνομων χρεών των χωρών του Παγκόσμιου Νότου, επειδή τα χρέη αυτά βαραίνουν τρομερά πάνω στις συνθήκες διαβίωσης των πληθυσμών και αποτελούν έναν από τους παράγοντες που αναγκάζουν εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους να αναζητήσουν καλύτερες συνθήκες διαβίωσης στην Ευρώπη
• Διάλυση της Frontex
• Τερματισμός της ένταξης στο ΝΑΤΟ
• Απαγόρευση του εμπορίου όπλων
Πρέπει να διευκολύνουμε τα νομικά και διοικητικά πλαίσια που είναι απαραίτητα για την ασφαλή κυκλοφορία των ανθρώπων, ώστε να μπορέσουμε να κάνουμε τη μετανάστευση μια επιλογή, όχι μια αναγκαιότητα που πολύ συχνά μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο. Επιπλέον, όσον αφορά τις ευρωπαϊκές χώρες, θα πρέπει να ξεπεράσουν το σημερινό κλειστό και αποικιοκρατικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θα χρειαστεί αναγκαστικά μια πολιτική αποζημιώσεων για τη λεηλασία και την εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών που διέπραξαν εδώ και αιώνες οι άρχουσες τάξεις και οι μεγάλες επιχειρήσεις στις ευρωπαϊκές χώρες.
Σημειώσεις
1 Για περισσότερες πληροφορίες δείτε την μελέτη της ομάδας Forensic Architecture : http://und-athens.com/journal/fa-alarab-killing
2 https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/statement_20_380
3 https://www.cadtm.org/Les-odieux-accords-de-l-UE-en-matiere-de-migration-le-cas-de-la-Turquie-et-de#les_accords_entre_italie_et_libye
