Ζούμε σε μια εποχή όπου αφενός η κυριαρχία του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού και του TINA (There Is No Alternative) έχουν σχεδόν φυσικοποιηθεί και αφετέρου η κλιματική αλλαγή όχι μόνο μας χτυπάει την πόρτα, αλλά έχει στρογγυλοκαθίσει στο σαλόνι μας, απειλώντας τις συνθήκες που κατέστησαν δυνατή την ύπαρξη και την ανάπτυξη του ανθρώπινου πολιτισμού πάνω στη Γη.
Η λογοτεχνία του φανταστικού λοιπόν, που τόσο είχε κακολογηθεί στο παρελθόν ως «λογοτεχνία φυγής», μοιάζει να δικαιώνεται όσο ποτέ άλλοτε ακριβώς ως τέτοια: ως μια λογοτεχνία που, μέσα από όμορφες, συναρπαστικές, τρομακτικές, περίπλοκες και απλές ιστορίες, μας δείχνει κάποιες φορές από πού πρέπει να (ξε-)φύγουμε και άλλες φορές για πού.
Ή για να το πούμε με τα λόγια μιας από τις σημαντικότερες συγγραφείς του φανταστικού, της Ούρσουλας Λε Γκεν:
«Ζούμε στον καπιταλισμό. Η ισχύς του φαντάζει αδιαφιλονίκητη. Το ίδιο φάνταζε και η ελέω Θεού βασιλεία. Τα ανθρώπινα πλάσματα μπορούν να αντισταθούν και να αλλάξουν οποιαδήποτε ανθρώπινη εξουσία. Η αντίσταση και η αλλαγή συχνά ξεκινούν από την τέχνη, και πολύ συχνά από τη δική μας τέχνη, την τέχνη των λέξεων».
Ζούμε επίσης σε μια εποχή όπου από τη μια στην εγχώρια και διεθνή πολιτική σκηνή έχει χάσει πλέον την έννοιά της η έκφραση «σενάριο επιστημονικής φαντασίας», και από την άλλη μερικά από τα πιο σοβαρά πράγματα που διαβάζει ή ακούει το μαζικό κοινό προέρχονται από τη λογοτεχνία του φανταστικού ή από επιφανή παιδιά της στον κινηματογράφο ή την τηλεόραση, γεννώντας συχνά σπουδαίες συζητήσεις και αναλύσεις.
Έχοντας όλα αυτά κατά νου, στο αφιέρωμα αυτό, που επιμελήθηκαν η Κλεονίκη Αλεξοπούλου και ο Αντώνης Γαζάκης (εδώ ολόκληρο το ομώνυμο εισαγωγικό τους κείμενο), επιχειρήσαμε να δώσουμε όψεις του φανταστικού φωτίζοντας ιδιαίτερα μερικά από τα σημεία στα οποία διασταυρώνεται με την πολιτική και την εξουσία. Στο κάτω-κάτω αν οραματιζόμαστε μια άλλη κοινωνία, θα πρέπει να την επινοήσουμε σαν να ήμασταν κι εμείς συγγραφείς του φανταστικού.
Στο αφιέρωμά μας λοιπόν ο Πάνος Τσερόλας σημειώνει στο περιθώριο της ιστορίας της δυστοπικής φαντασίας, μιλώντας για τη δίψα που κρύβει η ίδια για το μέλλον και για το τέλος του κόσμου ως θέαμα, ενώ ο Γιώργος Ηλιάδης αναλύει το πώς η έλλογη ανησυχία του 20ού αιώνα για το τέλος του ανθρώπου βρίσκει την καλλιτεχνική της έκφραση στον φιλοσοφικό μύθο του Λάβκραφτ. Από την άλλη, ο Πέτρος Θεοδωρίδης μιλά για μια δυστοπία που είναι (και δεν είναι) ήδη εδώ, αυτή του Θαυμαστού Καινούργιου Κόσμου και ο Ορέστης Κυργιάκης για τη διαλεκτική της ουτοπίας στον Αναρχικό των δύο κόσμων της Ούρσουλα Λε Γκεν. Συνομιλούμε με τους Γιάννη και Χρήστο Κουτσαφτή από τις εκδόσεις Αίολος, τον Μανώλη Πιτέλη της Άγνωστης Καντάθ και τον μεταφραστή και συγγραφέα Μιχάλη Μακρόπουλο, για το φανταστικό, τον ορισμό του και τις απαρχές του, το αναγνωστικό κοινό και τους/τις συγγραφείς του, τις εκδόσεις και τις μεταφράσεις του, τις κριτικές που έχει δεχτεί και τις προοπτικές που έχει, διεθνώς και στην Ελλάδα.
Και ακόμα, ο Νάσος Βασιλακάκης δικάζει τον Δικαστή Ντρεντ, έναν αμφιλεγόμενο δυστοπικό κόμικ, που μεσουράνησε τη δεκαετία του ’80, ενώ ο Δημήτρης Δρένος γράφει ένα πολιτικό δοκίμιο για τον κόσμο του Game of Thrones, που ολοκληρώθηκε πρόσφατα μετά από οκτώ κύκλους οι οποίοι το έφεραν στο κέντρο του παγκόσμιου ενδιαφέροντος, και η Κατερίνα Σεργίδου με τον Χρίστο Μάη γράφουν για το Εμείς του Γεβγκένι Ζαμιάτιν, ένα από τα πρώτα δυστοπικά μυθιστορήματα του 20ού αιώνα. Και επειδή μιλάμε για ένα είδος με φανατικούς αναγνώστες και αναγνώστριες, δώσαμε τον λόγο σε δύο από αυτούς, τον Νίκο Δαγδιλέλη και τη Γεωργία Λεγάκη, για να μας εξηγήσουν τι τους γοητεύει τόσο στη λογοτεχνία του φανταστικού.
Στις στήλες που πλαισιώνουν το αφιέρωμα και αποτελούν οργανικό του κομμάτι, ο Νίκος Δαγδιλέλης παρουσιάζει στο Παλαιοβιβλιοπωλείο το Clan Wars, μια ιδιότυπη επταλογία της ηρωικής φαντασίας, που εκδόθηκε δύο δεκαετίες πριν, ο Άκης Καπράνος κάνει μια μικρή αναδρομή στην κινηματογραφική επιστημονική φαντασία για να σταθεί στην ψυχροπολεμική της εκδοχή, ενώ ο Χρυσόστομος Τσαπραΐλης στα Ψηφιακά Προϊόντα μας ταξιδεύει στον κόσμο των Elder Scrolls, μιας από τις εμβληματικότερες σειρές παιχνιδιών ρόλων για υπολογιστές.
Ο Ζήσης Σέγλιας μιλά για τη sci-fi μουσική διερευνώντας σε τι μπορεί να παραπέμπει αυτός ο όρος, ενώ στο ΣτΜ ο Μιχάλης Μακρόπουλος απαντά στο αν και ποιες ιδιαίτερες δυσκολίες έχει η μετάφραση έργων του φανταστικού. Στο Ανθολόγιο ο Χρίστος Μάης επιλέγει ένα από τα σύντομα διηγήματα του πρόσφατα εκλιπόντα Πάνου Κουτρουμπούση, που ακροβατεί όπως τα περισσότερά του ανάμεσα στον υπερρεαλισμό και τη φανταστική λογοτεχνία, ενώ το αφιέρωμα κλείνει με ένα σκίτσο του Τάσου Αναστασίου που ακροβατεί ανάμεσα στην επιστημονική φαντασία και τον ρεαλισμό.
Η Δύναμη μαζί σας!
