«Η ισότητα δεν είναι υπό διαπραγμάτευση»
Το 1991 στην Ελβετία μία στις επτά γυναίκες είχε βγει στον δρόμο με σύνθημα «περισσότερος χρόνος, περισσότερα χρήματα και σεβασμός». Είκοσι οκτώ χρόνια μετά, στις 14 Ιουλίου οι Ελβετίδες διοργάνωσαν μια φεμινιστική απεργία ενάντια στον κοινωνικό και θεσμικό σεξισμό, διεκδικώντας ορατότητα για την γυναικεία –επι πληρωμή ή οικιακή- εργασία. Χιλιάδες γυναίκες ντυμένες στα μωβ κατέκλισαν τους δρόμους των Ελβετικών πόλεων φωνάζοντας «Η ισότητα δεν είναι υπό διαπραγμάτευση». Σύμφωνα με την Συνδικαλιστική Συνομοσπονδία η ημέρα εκείνη θα μείνει στην σύγχρονη ιστορία ως μία από τις μεγαλύτερες πολιτικές κινητοποιήσεις. Τα στοιχεία της Συνομοσπονδίας πως 70.000 διαδήλωσαν στους δρόμους της Ζυρίχης, 40.000 στη Βέρνη, 60.00 στη Λωζάνη και 20.000 στη Γενεύη, ενώ σε μικρότερες πόλεις, έως και 10.000. Τα νούμερα είναι όντως εντυπωσιακά και δείχνουν πως όσα λέγονται περί «ελβετικού παραδείσου» δεν αποτελούν πραγματικότητα για εκατοντάδες χιλιάδες ελβετίδες.
Η προκήρυξη της απεργίας πάτησε πάνω σε πραγματικά προβλήματα των γυναικών: τις ελαστικές σχέσεις εργασίας, τις μισθολογικές διακρίσεις (οι γυναίκες αμείβονται περί το 20% λιγότερο από τους άντρες) και την έλλειψη κοινωνικού κράτους. Οι γυναίκες μέσα από την απεργία μίλησαν και για την απλήρωτη οικιακή εργασία. Για το γεγονός ότι σηκώνουν στις πλάτες τους την φροντίδα, του σπιτιού, των παιδιών, των ηλικιωμένων, των αρρώστων και των ΑμεΑ. Κεντρικό αίτημα τους ήταν να αναγνωριστεί από το κράτος αυτή η εργασία, να ασφαλίζονται και να αμείβονται για αυτήν. Ταυτόχρονα, απαιτούσαν και περισσότερο κοινωνικό κράτος ώστε να μην χρειάζεται να σηκώνουν όλο το βάρος μόνες τους. Σημαντικό κέντρο τους επίσης ήταν και η μισθολογική διαφορά όχι μόνο για τις γυναίκες που αμείβονται λιγότερο από άντρες που κατέχουν την ίδια θέση με αυτές, αλλά και σε σχέση με την υποαμοιβή των γυναικών που δουλεύουν σε «τυπικά γυναικεία» επαγγέλματα (καθαρίστριες, νοσοκόμες, νηπιαγωγοί κλπ), όπως επίσης και για τη διαφορά στη συνταξιοδότηση ανάμεσα σε γυναίκες και άντρες.
Διαθεματικότητα και προετοιμασία
Πρόκειται όμως και για μια απεργία διαθεματική. Μέσα στα αιτήματα των γυναικών υπήρχαν αιτήματα για τις ΛΟΑΤΚΙ+ γυναίκες, όπως η προστασία τους στον χώρο εργασίας και η κρατική κάλυψη των ιατρικών εξόδων για τον επαναπροσδιορισμό φύλου των τρανς ατόμων. Επίσης, υπήρχαν αιτήματα και για τις μετανάστριες, αναγνώριση του νομικού στάτους, ιθαγένεια και μέτρα προστασίας των μεταναστριών από την έμφυλη βία. Κατά την διάρκεια της απεργίας υπήρξαν και αυτοοργανωμένες δομές για τις μητέρες που δεν μπορούσαν να αφήσουν τα παιδιά τους σε κάποιον άλλο.
Η προετοιμασία της απεργίας ήταν πολύμηνη και συνδυάστηκε με τις διαδικασίες για την διοργάνωση των κινητοποιήσεων της 8ης Μάρτη. Σε κάθε πόλη, μια φορά τον μήνα τουλάχιστον, γίνονταν συναντήσεις, συνελεύσεις, προβολές ταινιών και εξορμήσεις. Στόχος των διοργανωτριών ήταν να επικοινωνήσουν την απεργία με τις γυναίκες και να δημιουργήσουν ένα θετικό κλίμα από νωρίς. Για αυτόν τον λόγο, έγραψαν και διακίνησαν 17 σημεία σχετικά με την απεργία, τα οποία μάλιστα μετέφρασαν και σε 11 γλώσσες.
Το παράδειγμα της Ελβετίας μας δείχνει πως ένα φεμινιστικό κίνημα μπορεί να πετύχει: με δουλειά από τα κάτω, με οργάνωση μιλώντας την γλώσσα των καθημερινών γυναικών. Αλλά το κυριότερο, απαντώντας στα πραγματικά προβλήματα όλων των γυναικών.
Άρθρο 336 του Ποινικού Κώδικα: Τελικά χωρίς συναίνεση είναι βιασμός
Το απόγευμα της 6ης Ιούλη ανακοινώθηκε από τον Υπουργό Δικαιοσύνης ότι ο νέος νομικός ορισμός του βιασμού είναι με βάση την συναίνεση και ότι ο βιασμός συνεχίζει να αποτελεί κακουργηματική πράξη. Η εξέλιξη αυτή ήρθε μετά την κατάπτυστη πρόταση της υπεύθυνης επιτροπής για τις αλλαγές στον ποινικό κώδικα, σύμφωνα με την οποία ο βιασμός ορίζονταν μόνο στην βάση της «απειλής κατά της ζωής ή της σωματικής ακεραιότητας», αποκλείοντας την συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων βιασμού. Το προηγούμενο νομικό πλαίσιο που όριζε τον βιασμό στην βάση του άμεσου και σπουδαίου κινδύνου ήταν ήδη περιοριστικό και εξαιρούσε πολλές περιπτώσεις, αλλά η πρόταση που κατατέθηκε ήταν σαφής επιδείνωση.
Όμως η αλλαγή του ποινικού κώδικα δεν ήρθε μόνη της. Τους τελευταίους τρεις μήνες, η πρόταση για το άρθρο 336 έχει προκαλέσει κοινωνικές αντιδράσεις βγάζοντας πολλές γυναίκες στον δρόμο. Πρόκειται για μια ξεκάθαρη νίκη του φεμινιστικού κινήματος, για μια ακόμα απόδειξη ότι όταν οι γυναίκες βγαίνουν στον δρόμο μπορούν να κερδίσουν. Η πορεία όμως που οδήγησε σε αυτήν την νίκη είναι πιο μακρά. Προέρχεται από τον ξεσηκωμό των γυναικών και τις μαζικές διαδηλώσεις ενάντια στις γυναικοκτονίες, τις συγκεντρώσεις έξω από δικαστήρια για την υποστήριξη θυμάτων βιασμού ή γυναικών που αυτοαμύνθηκαν, από την δυναμική που συσπειρώθηκε στην απεργία της 8ης Μάρτη. Χτίστηκε σιγά σιγά τα τελευταία δύο χρόνια με την όλο και πιο δυναμική παρουσία του φεμινιστικού κινήματος στους δρόμους.
Δεν πρόκειται –όπως γίνεται προσπάθεια να παρουσιαστεί- σαν μία «χάρη» του ΣΥΡΙΖΑ στις γυναίκες. Άλλωστε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ ήταν αυτή που είχε δεχτεί την πρόταση που όριζε τον βιασμό μόνο με βάση την σωματική βία, λίγες μέρες μάλιστα μετά τις δυναμικές κινητοποιήσεις και την –πρωτοφανή στα ελληνικά δεδομένα- φεμινιστική απεργία. Το γεγονός ότι χρειάστηκαν τρεις μήνες δράσεων και κινητοποιήσεων για να αρθεί η πρόταση αυτή δείχνει πως καμία πρόθεση δεν είχε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ να χαρίσει το οτιδήποτε. Το «ενδιαφέρον» που επέδειξε ως προς τα γυναικεία δικαιώματα αλλάζοντας τελευταία στιγμή το άρθρο 336 με βάση την συναίνεση, ήταν αποτέλεσμα της κοινωνικής πίεσης που δέχτηκε. Το γεγονός πως το ζήτημα του ορισμού του βιασμού με βάση την συναίνεση άνοιξε σε μεγαλύτερα κομμάτια της κοινωνίας και όχι μόνο στον στενό πυρήνα του φεμινιστικού κινήματος, αποδείχθηκε κρίσιμο. Εξίσου σημαντική ήταν και η πίεση που άσκησε η Διεθνής Αμνηστία ανάγοντας το ζήτημα ως κεντρική καμπάνια της τους τελευταίους μήνες και καταφέρνοντας να ανοίξει τον διάλογο σε πιο πλατιά ακροατήρια.
Το παράδειγμα του άρθρου 336 είναι χαρακτηριστικό για το πώς μπορούν να επιτευχθούν νίκες στο φεμινιστικό κίνημα: ανοίγοντας την συζήτηση με τον κόσμο και με το κίνημα στον δρόμο.
*Αναδημοσίευση από την Εργατική Αριστερά
