Μόνη λύση η εθνικοποίηση

Τις ελληνικές τράπεζες τις έχει πληρώσει ο ελληνικός λαός πολύ ακριβά και από πολλές πλευρές: Ως εργαζόμενοι οι τραπεζικοί υπάλληλοι έχουν δει συνολικά το εισόδημά τους να μειώνεται διαχρονικά. Ως καταναλωτής δανείων και καρτών, ο λαός έχει, εδώ και δεκαετίες, συμβάλει στη συσσώρευση τεράστιων κερδών για τις τράπεζες, κυρίως χάρη στα τοκογλυφικά επιτόκια που επιβάλλουν οι τελευταίες. Αδιάψευστο μάρτυρα αυτών των κερδών αποτέλεσαν οι βαλκανικές και άλλες διεθνείς επεκτάσεις των Ελλήνων τραπεζιτών.

«Κόκκινα δάνεια»

Όμως ο λαός έχει πληρώσει επίσης πολύ περισσότερα για τη στήριξη αυτών των τραπεζών από τότε που ξέσπασε ο ταξικός πόλεμος (κομψά τη λένε κρίση), καθώς πολύ μεγάλο μέρος των δανείων που συνήψε με την τρόικα η ελληνική κυβέρνηση, διοχετεύθηκε για τη διάσωση των τραπεζών. 

Όμως οι ανίκανοι τραπεζίτες δεν μπορούν απ’ ό,τι φαίνεται να διασώσουν τα μαγαζιά τους (παρότι ατομικά τσεπώνουν πολλά εκατομμύρια κάθε χρόνο). Το πρόβλημα λέγεται «κόκκινα δάνεια», δηλ. τα δάνεια για τα οποία δεν πληρώνονται δόσεις για πάνω από τρεις μήνες. Αυτά τα δάνεια έχουν φτάσει επισήμως στα 84 δισ. και αντιστοιχούν στο 44,2% του ΑΕΠ ή στο 40% του συνόλου των δανείων που έχουν δοθεί. Η τρόικα λέει ότι στην πραγματικότητα «κόκκινα» είναι και άλλα δάνεια ύψους 28 δισ. ευρώ για τα οποία οι δανειολήπτες έχουν κάνει ρύθμιση. Δεν έχει άδικο: στο τελευταίο τρίμηνο, περίπου 1 εκατομμύριο δάνεια, τα οποία έχουν ρυθμιστεί ήδη μία φορά από το 2010 έως το 2013, βρίσκονται και πάλι στο «κόκκινο». Και αυτό είναι φυσιολογικό αφού οι μισθοί και τα άλλα εισοδήματα έχουν καταρρεύσει εξαιτίας ακριβώς της πολιτικής της τρόικας και της κυβέρνησης.

Άρα μιλάμε για 112 δισ., δηλ. για το 61% του ΑΕΠ.

Αυτή η εξέλιξη δημιουργεί μεγάλη αγωνία, τόσο στην κυβέρνηση όσο και στους τραπεζίτες εν όψει των πανευρωπαϊκών ελέγχων προσομοίωσης (stress tests) του φθινοπώρου. Ήδη το ΔΝΤ χαρακτήρισε υπερβολικά αισιόδοξα τα ελληνικά σενάρια και ισχυρίζεται ότι με τις δικές του προβλέψεις για τα «κόκκινα δάνεια» οι κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών, δεν θα είναι έως 8-9 δισ. ευρώ που εκτιμά η ΤτΕ και η BlackRock, αλλά θα φτάσουν στα 15-16 δισ. ευρώ.  

Γι’ αυτούς, μεταξύ άλλων, τους λόγους, κυβέρνηση και τρόικα σχεδιάζουν τρόπους νέας διάσωσης των τραπεζών, μεταφέροντας ακόμη περισσότερα βάρη στην πλειονότητα του πληθυσμού.

Όσον αφορά τις επιχειρήσεις (τα «κόκκινα» δάνεια των οποίων είναι επισήμως 45 δισ.) το σχέδιο των αφεντικών έχει ως εξής: Ενώ μέχρι τώρα χρειαζόταν να συμφωνεί το 50% των «πιστωτών» μιας υπερχρεωμένης εταιρείας για να υπάρξει μια λύση, τώρα αυτό το ποσοστό πέφτει στο 35% και πλέον προτεραιότητα θα παίρνουν οι τράπεζες. Δηλ. ενώ ένα υπερχρεωμένο αφεντικό μέχρι τώρα όφειλε να ξοφλήσει πρώτα ασφαλιστικά ταμεία και Δημόσιο, τώρα οι τράπεζες όχι μόνον γίνονται ισότιμες στις απαιτήσεις τους, αλλά παίρνουν και την πρωτοκαθεδρία, καθώς σίγουρα μόνες τους φτάνουν στο 35% των χρωστούμενων από την εταιρεία. Οι εργαζόμενοι στους οποίους χρωστά η επιχείρηση θα ικανοποιούνται τελευταίοι, δηλ. πρακτικά ποτέ. Μάλιστα, αν δεν ικανοποιηθούν σε μετρητά, οι τράπεζες θα παίρνουν κομμάτι ή και όλη την εταιρεία υπό τη μορφή μετοχών (αλήθεια, αν ισχύει αυτό που λένε οι νεοφιλελέδες ότι το κράτος δεν μπορεί να είναι π.χ. σουβλατζής ή εκδότης, γιατί μπορεί μια τράπεζα να το κάνει;).

Η λογική είναι εξωφρενική: οι εργαζόμενοι, το Δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία δεν πήραν κάποιο επιχειρηματικό ρίσκο «δανείζοντας» μια εταιρεία: οι υποχρεώσεις της τελευταίας απέναντί τους είναι τυπικά υποχρεώσεις απέναντι στην κοινωνία. Αντίθετα, οι τραπεζίτες έκαναν μπίζνες. Και στις μπίζνες μπορεί να χάσεις. Κι όμως αυτή η στοιχειώδης αλήθεια αντιστρέφεται πλήρως με το νόμο που σχεδιάζεται. 

Δημόσιος έλεγχος - σεισάχθεια

Όσον αφορά τα στεγαστικά «κόκκινα δάνεια» (επισήμως 25 δισ.), κυβέρνηση και τρόικα είναι ακόμη πιο άτεγκτες: στο τέλος της φετινής χρονιάς λήγει η απαγόρευση των πλειστηριασμών και το σχέδιο είναι πλέον η αρπαγή σπιτιών: ο ιδιοκτήτης θα μετατρέπεται σε ενοικιαστή του ίδιου του σπιτιού, καθώς αυτό θα περνά –πρακτικά– στην τράπεζα. Το γιατί θα μπορεί κάποιος να πληρώσει το ενοίκιο, αφού δεν μπορούσε να πληρώσει τις δόσεις, είναι απλώς ένα… λαϊκιστικό ερώτημα. Εξάλλου υπάρχει και η έξωση, μια διαδικασία πιο εύκολη από την κατάσχεση. Και σε κάθε περίπτωση, η μη αποπληρωμή ενοικίου δεν αποτελεί για τις τράπεζες «κόκκινο δάνειο» και άρα βελτιώνει τη λογιστική εικόνα τους. Το «φιλολαϊκό» αυτό καθεστώς της ενοικίασης θα κρατά για 5 χρόνια και μετά βλέποντας και κάνοντας!

Σε αυτές τις συνθήκες γίνονται και πάλι επίκαιρες δύο προγραμματικές θέσεις  του ΣΥΡΙΖΑ: «Υψώνουμε ασπίδα προστασίας απέναντι στην ανθρωπιστική κρίση […] Δεσμευόμαστε ότι δεν θα επιτρέψουμε καμία κατάσχεση πρώτης κατοικίας λόγω χρέους» και:  «Θέτουμε το τραπεζικό σύστημα υπό την ιδιοκτησία και τον έλεγχο του δημοσίου, με ριζική τροποποίηση του τρόπου λειτουργίας του και των στόχων που σήμερα υπηρετεί, με αναβάθμιση του ρόλου των εργαζομένων και των καταθετών. Ιδρύουμε δημόσιες τράπεζες ειδικού σκοπού με αντικείμενο την αγροτική πίστη, τη μικρή και μεσαία επιχείρηση και τη λαϊκή στέγη». 

Εξάλλου η επείγουσα σεισάχθεια που απαιτείται είναι πλέον   ώριμο λαϊκό αίτημα: Οι ενώσεις καταναλωτών και υπερχρεωμένων νοικοκυριών απαιτούν να υπάρξει «κούρεμα» στα δάνεια ανάλογα με τις μειώσεις των μισθών και των συντάξεων. Σύμφωνα με δημοσιεύματα του Τύπου, οι ενώσεις αυτές τονίζουν ότι πρέπει τα δάνεια να μειωθούν αναγκαστικά στο 30%-40%, του αρχικού ποσού και να διαγραφεί το υπόλοιπο, με παράλληλη αναπροσαρμογή -αυτόματα με νόμο- των υποθηκών στο αντίστοιχο ποσοστό. 

Ενδιάμεσος φορέας;

Δυστυχώς τις τελευταίες ημέρες, το Τμήμα Οικονομικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ έκανε μια εντελώς συστημική πρόταση για τα «κόκκινα δάνεια», αποσπώντας μόνον ένα κομμάτι από το σύστημα των θέσεων του κόμματος: 

Το εν λόγω τμήμα μιλά για τη δημιουργία ενός ενδιάμεσου δημόσιου φορέα διαχείρισης του ιδιωτικού χρέους. 

«Τα δάνεια που δεν μπορούν να αποπληρωθούν στο σύνολό τους», λέει η ανακοίνωση, «και δεν υπάρχει η δυνατότητα να ρυθμιστούν από τις τράπεζες λόγω μη βιωσιμότητας της ρύθμισης, θα είναι δυνατόν να μεταβιβαστούν στον φορέα. Μόνο με τον ενδιάμεσο φορέα διαχείρισης ιδιωτικού χρέους δεν θα αφεθούν οι τράπεζες ανεξέλεγκτες να διαχειριστούν τα “κόκκινα δάνεια” με τις γνωστές πρακτικές τους, που αποβαίνουν υπέρ συγκεκριμένων συμφερόντων και εις βάρος της μεγάλης κοινωνικής πλειοψηφίας. Μόνο έτσι μπορεί να εξασφαλιστεί ίση και δίκαιη μεταχείριση όλων των δανειοληπτών, ενώ παράλληλα οι τράπεζες θα απελευθερωθούν από τα “κακά” στοιχεία του ενεργητικού τους με μικρό κόστος, και χωρίς νέες κεφαλαιακές ανάγκες, προκειμένου να μπορέσουν να παίξουν τον πραγματικό τους ρόλο, που είναι η στήριξη της πραγματικής οικονομίας, μέσω της παροχής ρευστότητας σε υγιείς επιχειρήσεις, αποτελώντας μοχλό επανεκκίνησης της οικονομίας και τόνωσης της απασχόλησης».

Πουθενά δεν υπάρχει η «δημόσια ιδιοκτησία και ο δημόσιος έλεγχος των τραπεζών», πουθενά η ρητή δέσμευση ότι «δεν θα επιτρέψουμε καμία κατάσχεση πρώτης κατοικίας λόγω χρέους». Αντίθετα πρόκειται για συστημική πρόταση ελάφρυνσης των τραπεζιτών από τα δάνεια που οι ίδιοι δημιούργησαν και η μετακύλιση του κόστους στο Δημόσιο. Η πρόταση «παράλληλα οι τράπεζες θα απελευθερωθούν από τα “κακά” στοιχεία του ενεργητικού τους με μικρό κόστος», τα λέει όλα.

Η χωρίς λογοδοσία διαστρέβλωση των ψηφισμένων στο συνέδριο θέσεων του κόμματος, εκ μέρους του εν λόγω τμήματος, όχι μόνον δεν αποτελεί λύση στο πρόβλημα, αλλά υπονομεύει τη λαϊκή απήχηση του κόμματος. Αντίθετα η επιμονή στην εθνικοποίηση των αποτυχημένων και χιλιοπληρωμένων από το λαό τραπεζών, σε συνδυασμό με γενναία «κουρέματα» ή και διαγραφές χρεών για το λαό, είναι αναγκαία όσο ποτέ μπροστά στα αδίστακτα σχέδια των αφεντικών.