Μπροστά στην κάλπη των ευρωεκλογών: Η Ευρωπαϊκή Ένωση σε ακόµα πιο αντιδραστικό φόντο

Στις εκλογές που θα διεξαχθούν σε ολόκληρη την ήπειρο θα εκλεγούν τα 720 µέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ΕΚ). Πρόκειται για αύξηση από τις 705 έδρες που υπάρχουν σήµερα, ώστε να ληφθούν υπόψη οι δηµογραφικές αλλαγές σε πολλά κράτη µέλη. Παραδοσιακά, η συµµετοχή υπολείπεται των εθνικών εκλογών. Το 2019, το ποσοστό ανήλθε στο 50,66%, η πρώτη φορά που ξεπέρασε το όριο του 50% από το 1994. Κάτι ανάλογο αναµένεται και φέτος. Παρόλο που η εκλογική διαδικασία θα λάβει κυρίως χαρακτήρα αναµέτρησης για την επίλυση εσωτερικών πολιτικών ζητηµάτων, σε διάφορες µετρήσεις καταγράφεται και ένα αυξηµένο ενδιαφέρον για τις εξελίξεις στην Ευρώπη.

Στην τελευταία σύνοδο κορυφής της ΕΕ, οι ηγέτες των 27 έβαλαν τις οικονοµίες των κρατών µελών σε «ώρα πολέµου». Όπως το έθεσε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου Σαρλ Μισέλ χρησιµοποιώντας το γνωστό κλισέ των πολεµοκάπηλων, «αν θέλουµε ειρήνη, πρέπει να ετοιµαστούµε για πόλεµο». Ο Μακρόν µιλά για χερσαίες ευρωπαϊκές δυνάµεις στο µέτωπο της Ουκρανίας και ο Πούτιν υπενθυµίζει συχνά τις πυρηνικές δυνατότητες του ρωσικού οπλοστασίου. Πρόσφατα, πληροφορίες από τη Γερµανική Υπηρεσία Πληροφοριών που είδαν το φως της δηµοσιότητας, ανέφεραν το ενδεχόµενο η Ρωσία να επιτεθεί σε βάρος κράτους-µέλους της ΕΕ το 2026, αν στις ΗΠΑ εκλεγεί πρόεδρος ο Τραµπ. 

Στο ότι βαδίζουµε σε µια περίοδο γεµάτη πολεµικές προετοιµασίες συµφωνούν όλοι. Η διαφωνία, για την ώρα, βρίσκεται στους τρόπους χρηµατοδότησης αυτής της διαδικασίας. Ελλάδα, Γαλλία, Ιταλία, Πολωνία και Εσθονία είναι µεταξύ των χωρών που υποστηρίζουν την έκδοση «ευρωοµόλογου θανάτου», για πακτωλό χρήµατος προς την πολεµική βιοµηχανία.

Το «µπλοκ του Βορρά», Γερµανία, Ολλανδία και Αυστρία αρνείται µια τέτοια προοπτική, αλλά φυσικά συµφωνεί στην αύξηση των πολεµικών δαπανών και στην περαιτέρω στρατιωτικοποίηση της ΕΕ, απέναντι στη Ρωσία και όχι µόνο. Εκτός από το ευρωοµόλογο, οι ευρωηγεσίες συζητούν το σχέδιο του Ζοζέπ Μπορέλ να χρησιµοποιήσει η Κοµισιόν το 90% των κερδών από τα παγωµένα περιουσιακά στοιχεία της Ρωσίας, προκειµένου να αγοράσει όπλα για την Ουκρανία.

Σε µια στιγµή που ελλοχεύει ο κίνδυνος παλινδρόµησης στην ύφεση, εξαιτίας και των αυστηρών κανόνων λιτότητας που υπαγορεύει το Σύµφωνο Σταθερότητας, οι πολεµικές δαπάνες επιδιώκεται να αποτελέσουν την αναπτυξιακή διέξοδο που αναζητά η ΕΕ, εν µέσω συνεχόµενων κρίσεων. Και κάπως έτσι ένας νέος γύρος επανεξοπλισµού των ευρωπαϊκών κρατών, να οδηγήσει σε ένα νέο «φωτεινό» οικονοµικό κύκλο. Κάτι που έχει ξανασυµβεί στην ιστορία του καπιταλισµού. Με τη σηµαντική σηµείωση όµως, ότι αυτά τα όπλα κάποια στιγµή χρησιµοποιήθηκαν, µε οδυνηρά για την ανθρωπότητα αποτελέσµατα.

Σύµφωνα µε το Κείµενο Συµπερασµάτων, η ΕΕ και τα κράτη µέλη θα επιταχύνουν και θα εντείνουν την παροχή στρατιωτικής βοήθειας στην Ουκρανία. Το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο χαιρετίζει όλες τις πρόσφατες πρωτοβουλίες σχετικά µε αυτό, συµπεριλαµβανοµένης αυτής που ξεκίνησε από την Τσεχία για την επείγουσα προµήθεια πυροµαχικών για την Ουκρανία. Η Τσεχία αποτέλεσε το µέσο και για την ελληνική κυβέρνηση, προκειµένου να παραχωρήσει πολεµικό υλικό στο Κίεβο. Συγχρόνως, µια ανάρτηση του Ζελένσκι στα κοινωνικά δίκτυα, αποκάλυψε µυστικές συµφωνίες µε την Αθήνα, που βρίσκεται στην πρώτη γραµµή των κρατών µελών που θέλουν µια ακόµα πιο πολεµόχαρη ΕΕ.

Δεξιά

Σε αυτό το κλίµα µιλιταριστικής υστερίας, που απειλεί την ειρήνη και βάζει σε σοβαρούς κινδύνους τους ευρωπαϊκούς λαούς, διάφοροι αναλυτές προεξοφλούν την ενίσχυση των ακροδεξιών δυνάµεων. Κάθε είδους ακροδεξιοί δηµαγωγοί άλλωστε, βρίσκονται ήδη σε κυβερνητικά πόστα ευρωπαϊκών χωρών. Κόµµατα που όλο και περισσότερο αποδέχονται το συστηµικό πλαίσιο, προβάλλοντας ως αστική εναλλακτική «προστασίας» για το κάθε εθνικό κεφάλαιο, σε καιρούς ακραίου ανταγωνισµού. Μπροστά στις επερχόµενες ευρωεκλογές, οι «µετριοπαθείς» δυνάµεις της Δεξιάς, προσπαθούν να αναχαιτίσουν την άνοδο της ακροδεξιάς, υιοθετώντας την ατζέντα της. Όχι µόνο ως ρητορική αλλά και ως εφαρµοσµένη πολιτική. Το µόνο που τελικά καταφέρνουν είναι να την πριµοδοτούν.

Η κανονικοποίηση της ακροδεξιάς διατηρεί τον ακροδεξιό λόγο και την ακροδεξιά πρακτική ως συνώνυµα µιας «κοινής λογικής», µε αποτέλεσµα µισαλλόδοξα αφηγήµατα να κερδίζουν τµήµα της λαϊκής δυσαρέσκειας. Και ας καµώνονται τους έκπληκτους, αυτοί που µε την πολιτική τους, ενισχύουν αυτή την τάση. Σε σχεδόν δώδεκα κράτη µέλη της ΕΕ, συµπεριλαµβανοµένης της Γαλλίας και της Γερµανίας, ακροδεξιά κόµµατα βρίσκονται στην πρώτη ή δεύτερη θέση στις δηµοσκοπήσεις, ευνοηµένα από την αντιδραστική στροφή της ΕΕ. 

Είναι ενδεικτικό ότι στο πολιτικό µανιφέστο του «Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόµµατος (ΕΛΚ)» για τις ευρωεκλογές -πέρα από τη στήριξη της υποψηφιότητας της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για δεύτερη θητεία στην Κοµισιόν- υποστηρίζεται µια θεµελιώδης αλλαγή στην ευρωπαϊκή νοµοθεσία για το άσυλο. «Θέλουµε να εφαρµόσουµε την έννοια των ασφαλών τρίτων χωρών», αναφέρει το κείµενο. Αυτό σηµαίνει σύναψη συµφωνιών µε τρίτες χώρες ώστε όποιος κάνει αίτηση για άσυλο στην ΕΕ να µπορεί να µεταφέρεται «σε τρίτη χώρα» για τη διαδικασία. Με άλλα λόγια, ενθαρρύνονται συµφωνίες για τη µετατροπή χωρών εκτός ΕΕ (Τυνησία, συµφωνία µεταξύ Ιταλίας-Αλβανίας, Αίγυπτος, Λιβύη κλπ.), σε τόπους µαρτυρίου για όσους «περισσεύουν».

Στην ίδια λογική της Ευρώπης-φρούριο, προτείνεται τριπλασιασµός της δύναµης της Frontex, περισσότερες εκτελεστικές εξουσίες, µεγαλύτερος προϋπολογισµός για προµήθεια εξοπλισµού, κάτι που προφανώς θα οδηγήσει σε περισσότερους πνιγµούς κατατρεγµένων γυναικόπαιδων στη Μεσόγειο. Όταν λοιπόν η αυτοαποκαλούµενη κεντροδεξιά υιοθετεί το πρόγραµµα της Μελόνι, είναι φυσιολογικό µετά να φουσκώνουν τα πανιά της ακροδεξιάς. Ακόµα και έτσι η Δεξιά αναµένεται να κερδίσει τις περισσότερες έδρες στην εκλογική αναµέτρηση του Ιουνίου.

Ακροδεξιά

Οι τελευταίες δηµοσκοπήσεις  δείχνουν µια µεγάλη αλλαγή στη σύνθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η ακροδεξιά οµάδα «Ταυτότητα και Δηµοκρατία» (ID) είναι πιθανό να γίνει η τρίτη µεγαλύτερη οµάδα, µετά το ΕΛΚ και τους S&D (σοσιαλδηµοκράτες), και µπροστά από την Renew (τους φιλελεύθερους ακροκεντρώους), µε τους Πράσινους να έρχονται στην έκτη θέση.

Σύµφωνα µε τις ίδιες εκτιµήσεις, οι δύο βασικές οµάδες όπου συµµετέχουν κόµµατα της ακροδεξιάς –η «Ταυτότητα και Δηµοκρατία» (ID) και οι «Ευρωπαίοι Συντηρητικοί και Μεταρρυθµιστές» (ECR)– θα ενισχυθούν σηµαντικά, ενώ ο µεταξύ τους συσχετισµός δύναµης θα ανατραπεί υπέρ της ID. Είναι εξαιρετικά πιθανό οι δύο αυτές ευρωοµάδες να αυξήσουν τις δυνάµεις τους αθροιστικά κατά 30 έδρες και να απειλήσουν την πρωτοκαθεδρία του ΕΛΚ, αφήνοντας ακόµα πιο πίσω την «Προοδευτική Συµµαχία Σοσιαλιστών και Δηµοκρατών».

Η ευρωοµάδα «Ταυτότητα και Δηµοκρατία» (ID) συγκροτήθηκε τον Ιούνιο του 2019 και σε αυτήν συµµετέχουν ακροδεξιά κόµµατα που στηρίζουν κοινοβουλευτικά κυβερνήσεις ή συµµετέχουν σε κυβερνητικούς συνασπισµούς (το ολλανδικό «Κόµµα για την Ελευθερία», η ιταλική Λέγκα), κόµµατα που επηρεάζουν την κυβερνητική πολιτική όντας στην αντιπολίτευση (όπως ο γαλλικός «Εθνικός Συναγερµός» των Λεπέν-Μπαρντελά), καθώς και κόµµατα που ενισχύονται ραγδαία (όπως η «Εναλλακτική για τη Γερµανία», το βελγικό «Φλαµανδικό Συµφέρον» και το πορτογαλικό «Φτάνει Πια»).

Οι «Ευρωπαίοι Συντηρητικοί και Μεταρρυθµιστές» αποτελούν µετεξέλιξη της «Συµµαχίας Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθµιστών» που είχε δηµιουργηθεί  το 2009, αφού διασπάστηκε από το Λαϊκό Κόµµα. Στις τάξεις των «ανατολικών» υπερσυντηρητικών δυνάµεων που την είχαν συγκροτήσει [πχ το σλοβακικό «Ελευθερία και Αλληλεγγύη» (SASKA) ή το τσεχικό «Δηµοκρατικό Κόµµα Πολιτών» (ODS)], προστέθηκαν και κόµµατα ήπια ευρωσκεπτικιστικά αλλά σκληρά ακροδεξιά, όπως οι «Αδελφοί της Ιταλίας» της Μελόνι και το ισπανικό «Vox».

Στη «µαύρη» αυτή πολιτική οικογένεια, χρειάζεται να συνυπολογιστούν οι ευρωβουλευτές µη εγγεγραµµένων κοµµάτων (κατηγορία όπου οι ακροδεξιοί πλειοψηφούν και όπου πλέον εντάσσεται το κυβερνών ουγγρικό Fidesz του Όρµπαν) και ακροδεξιά κόµµατα εντός Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόµµατος (βλ. το Σλοβένικο Δηµοκρατικό Κόµµα).

Κέντρο

Το κόµµα του Γάλλου Προέδρου Εµανουέλ Μακρόν σφυρηλατεί µια νέα συµµαχία στην ευρωπαϊκή σκηνή σε µια προσπάθεια να ενώσει τις φιλελεύθερες δυνάµεις της ΕΕ, µπροστά και στον κίνδυνο να βρεθεί µε λιγότερους εκπροσώπους στο νέο ευρωκοινοβούλιο. Στους New Europeans, θα συµµαχήσουν το κόµµα του Μακρόν και άλλα γαλλικά, ρουµανικά, σλοβενικά, πολωνικά και δανικά κόµµατα. Τα 22 µέλη του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (ΕΚ) το θεωρούν ως ένα πρώτο βήµα, για τη συγκέντρωση όλων των φιλελεύθερων δυνάµεων κάτω από µια κοµµατική στέγη µετά τις εκλογές.

Η κεντροαριστερά της Ευρώπης προχωρά στην κάλπη χωρίς να έχει να παρουσιάσει καµία φρέσκια ιδέα, που θα αναχαίτιζε την ακροδεξιά άνοδο. Με τις γνωστές αναιµικές προτάσεις, που δήθεν θα προστατεύουν ταυτόχρονα τα δικαιώµατα των εργαζοµένων και τα κέρδη του κεφαλαίου, η παράταξη των Σοσιαλιστών και Δηµοκρατών φαίνεται ότι θα διατηρήσει περίπου τον ίδιο αριθµό εδρών στο ευρωπαϊκό νοµοθετικό σώµα, παρόλο που η απόσταση µεταξύ αυτών των εδρών και της Δεξιάς φαίνεται ότι θα µεγαλώσει. Μεγάλη υποχώρηση προβλέπεται και για τους Πράσινους, που µάλλον θα βρεθούν µε αρκετά λιγότερες από τις 74 έδρες που έχουν σήµερα στο ΕΚ.

Τα κόµµατα που ανήκουν στο ΕΛΚ και τους Σοσιαλιστές (και τα δεκανίκια τους στο χώρο των φιλελεύθερων και των πράσινων) ήταν αυτοί που από το 2008 και µέχρι σήµερα, επέβαλαν τη βίαιη αναδιανοµή πλούτου και εισοδηµάτων υπέρ των «από πάνω», των τραπεζών και των µεγάλων επιχειρήσεων. Που βούλιαξαν στη διαφθορά για να εξυπηρετήσουν ξεδιάντροπα τα συµφέροντα των διάφορων λόµπι που καθορίζουν την ευρωπαϊκή πολιτική, αφήνοντας πίσω τους εξουθενωµένες κοινωνίες. Είναι οι ίδιοι που νοµιµοποίησαν και πολιτικά και ιδεολογικά την ακροδεξιά, µε την απάνθρωπη αντιµετώπιση των προσφύγων, µε την ατζέντα «νόµου και τάξης», την τροµοϋστερία και τον περιορισµό των δηµοκρατικών ελευθεριών. Χαρακτηριστικό παράδειγµα ότι µε την κλιµατική κρίση παρούσα, ο περιβαλλοντικός ακτιβισµός έχει τεθεί στο αντιτροµοκρατικό µικροσκόπιο της ΕΕ.

Αριστερά

Δυστυχώς, υποχώρηση δείχνουν οι προβλέψεις και για την ευρωοµάδα της Αριστεράς, όπου πλειοψηφούν οι µετριοπαθείς δυνάµεις του «ευρωπαϊσµού». Το γερµανικό Die Linke, ο «χώρος» των παλιών Podemos (Sumar κλπ) και το Μπλόκο στην Πορτογαλία, βρίσκονται σε φάση στασιµότητας ή και συρρίκνωσης. Στη Γαλλία, η Ανυπότακτη Γαλλία του Ζαν-Λικ Μελανσόν, αναµένεται να καταγράψει ανάλογο ποσοστό µε το 2019 (περίπου 6,5%).

Ειδικά για την ριζοσπαστική-αντικαπιταλιστική αριστερά, που παραµένει αδύναµη, οι δυναµικές κινητοποιήσεις που αναπτύχθηκαν πανευρωπαϊκά τα τελευταία χρόνια (εργατικές απεργίες, αγρότες ενάντια στην ΚΑΠ, Παρασκευές νεολαίας για το κλίµα, γυναίκες και ΛΟΑΤΚΙ+, αλληλεγγύη στην Παλαιστίνη, δράσεις ενάντια στην ακροδεξιά απειλή, τους φασίστες και την ισλαµοφοβία), ήταν µια χρυσή ευκαιρία να εκφράσουν πολιτικά την οργή απέναντι στο σύστηµα του κέρδους και το οικοδόµηµα της ευρωπαϊκής καπιταλιστικής ολοκλήρωσης, που µας κλέβει τις ζωές και παράγει πολλαπλούς αποκλεισµούς. 

Για την ώρα δεν διαφαίνεται µια κοινή ευρωπαϊκή-εκλογική λίστα που θα αµφισβητούσε την ΕΕ του πολέµου, της φτώχειας και του ρατσισµού και θα πρόβαλλε την ειρηνική Ευρώπη των εργαζοµένων, της πραγµατικής δηµοκρατίας, της συµπερίληψης και του οικοσοσιαλισµού. Σε µια συγκυρία όπου ο πληθωρισµός της απληστίας λεηλατεί τους µισθούς και οι κοινωνικές ανάγκες ασφυκτιούν στο όνοµα της δηµοσιονοµικής πειθαρχίας, η ενίσχυση των δυνάµεων της µαχητικής Αριστεράς, θα ήταν ένα ελπιδοφόρο βήµα στην προσπάθεια να χτιστεί µια µαζική αριστερή εναλλακτική στην πολιτική της ΕΕ.

Ρήξη

Σε µια εποχή που η πολλαπλή κρίση στην ΕΕ δεν δείχνει να ξεπερνιέται, το διευθυντήριο των ευρωπαίων καπιταλιστών προχωρά ακόµα πιο επιθετικά στη στρατηγική των νεοφιλελεύθερων αντι-µεταρρυθµίσεων, εντείνοντας τον κοινωνικό πόλεµο. Τόσο στο εσωτερικό της ΕΕ, όσο και στους «εκτός των τειχών», µε την ενίσχυση της ρατσιστικής οχύρωσης και του ευρω-ιµπεριαλισµού, όπως µαρτυρά η µεγάλη αύξηση των εξοπλισµών. Στηρίζει το κράτος-τροµοκράτη του Ισραήλ και στέλνει φρεγάτες στην Ερυθρά θάλασσα για να πολεµήσει τους Χούθι, που στέκονται έµπρακτα αλληλέγγυοι στην Παλαιστίνη. Σε αυτό το αντιδηµοκρατικό οικοδόµηµα της άγριας λιτότητας, της εκµετάλλευσης, του πολέµου και του ρατσισµού (που θρέφει την ακροδεξιά), δεν χωρούν οι εργατικές-λαϊκές ανάγκες.

Η απειθαρχία στην πολιτική που εκπονείται από τη γραφειοκρατία των Βρυξελλών και τους ευρωπαϊκούς θεσµούς, που οργανώνουν την επίθεση στα δικαιώµατα και τις ελευθερίες µας, είναι πια βασικός όρος για να δικαιωθούν τα αιτήµατα και οι διεκδικήσεις του κόσµου των αγώνων και της αλληλεγγύης.  Η ΕΕ αποτελεί έναν εχθρικό για τους λαούς µηχανισµό, στην πιο βρώµικη υπηρεσία των αγορών, που δεν µεταρρυθµίζεται, αλλά µόνο ανατρέπεται. Για αυτό και η ρήξη µε την ΕΕ και την ευρωζώνη, από εργατική και διεθνιστική σκοπιά, είναι µια από τις προϋποθέσεις, στην αναγκαία πορεία για την αντικαπιταλιστική ανατροπή του νεοφιλελεύθερου «µονόδροµου», ώστε να ζήσουµε αλλιώς.

*Αναδημοσίευση από την Εργατική Αριστερά