Το να κυβερνάς με ιδεοληψίες δεν είναι απλώς καταστροφικό, είναι τελικά εγκληματικό

O κ. Βαρουφάκης εξακολουθεί να ταξιδεύει στα πέλαγα του ιδεαλισμού (χρησιμοποιώ τον όρο αυστηρά φιλοσοφικά και όχι με την τρέχουσα χρήση). Σύμφωνα με όσα είπε σε χθεσινή συνέντευξή του στο CNN: «Η αλήθεια είναι ότι η ισχυρή τρόικα των πιστωτών δεν ενδιαφερόταν να βρεθεί λογική, έντιμη, αμοιβαία αποδεκτή λύση», [1] δηλαδή, ακόμη και τώρα θεωρεί ότι η ελληνική κυβέρνηση όφειλε να "διαπραγματεύεται" σύμφωνα με τις ιδέες της "λογικής" και της "εντιμότητας" ή, όπως το ’χε πει γλαφυρά τότε, σύμφωνα με τον "Ορθό Λόγο" του Καντ. Για να καταλήξει στο ...«Τι έχει κάνει η Ευρώπη στον εαυτό της;», υπονοώντας ότι η συμφωνία με την Ελλάδα είναι καταστροφική για την… Ευρώπη, μια φαντασιακή Ευρώπη, που όπως θα δούμε, υπάρχει μόνο στο μυαλό των ευρωπαϊστών της «αριστεράς παντός καιρού», όπως πετυχημένα χαρακτηρίστηκαν πρόσφατα.

Αλλά, ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά. Πριν ακριβώς δύο χρόνια, σε άρθρο με τίτλο «Πόσο ευσταθούν οι θέσεις της ηγετικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ για επαναδιαπραγμάτευση του μνημονίου, όταν αναλάβει την κυβέρνηση;» [2], είχα ασχοληθεί με την ουσία των ιδεών περί διαπραγμάτευσης της ηγετικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ με στόχο να αποδειχτεί ότι «η κατά Α. Τσίπρα διαπραγμάτευση δε στέκεται από την άποψη της στρατηγικής θεωρίας και επομένως δεν πρόκειται να γίνει». Ειδικότερα, είχα ασχοληθεί με τις δύο αντιφατικές αφετηρίες-όρους της «διαπραγμάτευσης» κατά ΣΥΡΙΖΑ, αφενός της κατάργησης των μνημονίων και αφετέρου της παραμονής στην Ευρωζώνη κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες. 

Αρχικά, είχα καταπιαστεί με το ερώτημα που από τη ΔΕΘ το 2012, είχε κληθεί να απαντήσει ο Τσίπρας: Αν η ΕΕ αρνηθεί τα ελληνικά αιτήματα, θα αποχωρήσει η Ελλάδα από την Ευρωζώνη; Είχε απαντήσει τότε (2012) ο Τσίπρας ότι η ΕΕ αποκλείεται να μη δεχτεί τα ελληνικά αιτήματα, επειδή η Ελλάδα κρατά την… τύχη της Ευρωζώνης στα χέρια της. Όμως οκτώ μήνες αργότερα, η ΕΕ δεν ενέδωσε στην Κύπρο και αποδείχτηκε ότι εδώ η γραμμή του ΣΥΡΙΖΑ είχε σοβαρά κενά. Ο μόνος που μέχρι τέλους τότε επέμεινε ότι η Κύπρος δεν έπρεπε να ενδώσει, διότι η ΕΕ… μπλόφαρε(!) ήταν ο κ. Βαρουφάκης. Αντίθετα, ο κ. Τσίπρας, σε συνέντευξή του στην «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» τον Ιούλιο του 2013, πρόβαλε την επόμενη ιδεοληψία που μας ταλανίζει τα τελευταία χρόνια. Ότι δηλαδή η έλευση του ΣΥΡΙΖΑ θα αλλάξει το τοπίο της Ευρώπης ριζικά, ώστε να προκύψει νέα δομή και λειτουργία των οργάνων της ΕΕ και να δικαιωθούν τα αιτήματα του ΣΥΡΙΖΑ.

Παρενθετικά εδώ να σημειώσουμε ότι η θεωρία αυτή, που διαδίδεται εμφατικά ακόμα και τώρα, συνυπάρχει με την αντίθετη Βαρουφάκεια αφήγηση, σύμφωνα με την οποία το Eurogroup είναι 99% όργανο του Σόιμπλε με κάποια ψήγματα ανεξαρτησίας των Γάλλων. Αλλά αυτό είναι το χαρακτηριστικό των ιδεοληψιών: ενσωματώνονται σε συστήματα με τυπικές αντιφάσεις, χωρίς να διαρρηγνύεται η ικανότητά τους να διαδίδονται από τα ΜΜΕ και τους υπόλοιπους ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους.
Αλλά ας επιστρέψουμε στο 2013. Είχε υπαινιχθεί τότε ο Τσίπρας ότι σε περίπτωση που η Ευρώπη τον αναγκάσει, θα απαντήσει με μονομερείς ενέργειες, υπονοώντας τη στάση πληρωμών. Είχα αποδείξει τότε ότι η απειλή (με τη στρατηγική έννοια του όρου) που επέσειε ο Τσίπρας προς τους εταίρους δεν επρόκειτο να γίνει πιστευτή όσο η Ελλάδα δεν είχε ως εναλλακτική την έξοδο από την Ευρωζώνη. Το δίδαγμα από την περίπτωση της Κύπρου ήταν ότι θα έπρεπε να έχουμε απάντηση στην περίπτωση που η ΕΚΤ διέκοπτε τη ρευστότητα των ελληνικών τραπεζών. Η μόνη δυνατή απάντηση σε μια τέτοια περίπτωση είναι η έξοδος από την Ευρωζώνη, αλλά ο Τσίπρας a priori και εμφατικά απέρριπτε σε κάθε περίπτωση τέτοιο ενδεχόμενο. Άρα η απειλή των μονομερών ενεργειών ήταν μια κούφια απειλή, και τέτοιες απειλές είναι μη χρησιμοποιήσιμα χαρτιά στις διαπραγματεύσεις.

Έτσι φτάσαμε τον Ιανουάριο του 2015 και στην ανάληψη της διακυβέρνησης από τον ΣΥΡΙΖΑ. Ο οποίος πλέον έπρεπε στα σοβαρά να «διαπραγματευτεί» έχοντας όμως ήδη «κάψει» όποια διαπραγματευτικά χαρτιά διέθετε στη σφαίρα της πραγματικότητας.
Τι επέλεξε λοιπόν να κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ μπροστά στην αντίφαση; Για μια ακόμα φορά δραπέτευσε στη χώρα της Ονειροφαντασίας. Τώρα επιστρατεύτηκε ο «Ορθός Λόγος» και ο Καντ. Όταν ρωτήθηκε ο κ. Βαρουφάκης στις 6 Φεβρουαρίου φέτος «Πώς θα αρθούν οι πιέσεις», αρκέστηκε να απαντήσει «μέσα από τον ορθό λόγο που δημιούργησε η Ευρώπη» [3]. Δηλαδή, η ΕΕ θα υποχωρούσε στα αιτήματα της Ελλάδας επειδή αυτά ήταν …«δίκαια», «λογικά» κ.λπ.(!) και δεν ήταν νοητό η Ευρώπη του ορθολογισμού να μην τα λάβει υπόψη της. Έτσι, σύμφωνα με την αφήγηση του ΣΥΡΙΖΑ, τελικά η συμφωνία ήταν βέβαιη και αναπόφευκτη, έστω και με υποχωρήσεις, και όλοι θυμόμαστε ότι την ανέμεναν εδώ και μήνες «από μέρα σε μέρα».

Ο παραλογισμός αυτής της δήθεν διαπραγμάτευσης υπογραμμίζεται ακόμα περισσότερο αν θυμηθούμε ότι στις 16 Φεβρουαρίου ο κ. Βαρουφάκης επανήλθε με… απαιτήσεις: «Η Ευρώπη πρέπει να προσαρμοστεί στο γεγονός πως η Ελλάδα αμφισβητεί ένα πρόγραμμα το οποίο απέτυχε». Σύμφωνοι, αλλά αν η Ευρώπη δεν «προσαρμοστεί», τι προτείνει ο κ. Βαρουφάκης; Μα, τις αρχές της… δημοκρατίας απάντησε: «Η Δημοκρατία λέει να υπάρξει ένας συγκερασμός αντιτιθέμενων απόψεων. Δεν μπορούμε να λέμε ότι αυτό είναι και τέλος. Η ιστορία της ΕΕ έχει αποδείξει πως τα τελεσίγραφα δεν αποτελούν λύση». [4] 

Οι ιδεαλιστικές ιδεοληψίες στο μεγαλείο τους: «οι αρχές της δημοκρατίας επιτάσσουν…»! Αλλά η δραπέτευση από την πραγματικότητα στη συνέχεια έφτασε σε παροξυσμό. Διότι, αμέσως μετά ο κ. Βαρουφάκης, που θεωρείται και γνώστης της Θεωρίας Παιγνίων, προσέθεσε: «Δεν μπλοφάρουμε, λέμε ότι θέλουμε τίμια συμφωνία και κοινά σημεία επαφής. Είναι η μόνη επιλογή που έχουμε. Είναι το σχέδιο Α μας. Δεν έχουμε σχέδιο Β».

Απίστευτο πού μπορεί να οδηγήσουν οι ιδεοληψίες! 

Έγραψα τότε ότι «η σηματοδότηση [από την Ελληνική κυβέρνηση] με κάθε τρόπο της θέλησής της να υπογράψει και ο τονισμός της έλλειψης από την πλευρά της οποιουδήποτε άλλου σχεδίου, συνιστούν κατά τη γνώμη σας διαπραγματευτική τακτική; Ή μήπως θυμίζουν εκείνον τον αλήστου μνήμης υπόδικο προκάτοχο του κ. Βαρουφάκη, τον Γ. Παπακωνσταντίνου, που όταν "διαπραγματευόταν" το πρώτο μνημόνιο διακήρυσσε σε όλους τους τόνους ότι η Ελλάδα δε διαθέτει άλλη διέξοδο από αυτό, παρομοιάζοντας την περίπτωσή της με τον "Τιτανικό";». [5]

Και φτάνουμε στην υπογραφή της Συμφωνίας, η οποία έγινε με την ελληνική κυβέρνηση να αποδέχεται τη θατσερική θεωρία της ΤΙΝΑ (There Is No Alternative—Δεν Υπάρχει Εναλλακτική) και τον κ. Βαρουφάκη να την καταψηφίζει με την (ορθή) θέση ότι διαιωνίζει και χειροτερεύει το πρόβλημα. Αλλά τότε; Αν δεν υπάρχει εναλλακτική και αν η διαθέσιμη συμφωνία οδηγεί σε ακόμη χειρότερα, μήπως ως έθνος πρέπει να πάμε να αυτοκτονήσουμε ομαδικά;

Αυτή τη λογική αντίφαση ακόμα και ο κ. Βαρουφάκης πρέπει να την είδε, και αιφνιδίως βγήκε να ανακοινώσει ότι βεβαίως και υπήρχε Plan B στα χέρια του κ. Τσίπρα, ο οποίος προφανώς δεν το αποδέχτηκε. Φαίνεται να τον έτσουξε ο αφορισμός του Krugman ότι δεν περίμενε τέτοια ανικανότητα από την ελληνική κυβέρνηση. Αυτό το Plan Β όμως δεν μας το έχουν πει, όπως και δεν έχουν δώσει την υποτιθέμενη μελέτη σύμφωνα με την οποία ο Τσίπρας προτίμησε να υπογράψει από το να περάσει στο Plan B. Αλλά από ακριτομυθίες προκύπτει ότι το βαρουφάκειο Plan B, αν ποτέ υπήρξε, δεν αντιμετωπιζόταν ως σοβαρή εναλλακτική, αλλά απλά ως μια μέθοδος να παραταθεί ακόμη περισσότερο η (υποτιθέμενη) διαπραγμάτευση, δηλαδή η γελοία διαδικασία που μας οδήγησε στο γονάτισμα. Ουσιαστικά επρόκειτο για έκδοση διπλού νομίσματος μέσω IOU’s που και πάλι θα γινόταν με ταυτόχρονη διακήρυξη της με κανένα τρόπο και για καμία αιτία αποχώρησης από την Ευρωζώνη, δηλαδή μια από τα ίδια για να συνεχίζει ο κ. Βαρουφάκης να πηγαινοέρχεται στο Eurogroup.

Και εδώ ο κ. Βαρουφάκης περιπίπτει σε μία ακόμα αντίφαση. Ταυτόχρονα με την απάντηση που επιχειρεί στην κριτική του Krugman, ότι τάχα είχαν Plan B (που έτσι κι αλλιώς είναι αντίφαση σε σχέση με όσα διαπρυσίως διακήρυσσε παλιότερα, όπως έχουμε δει), προχωρά στο εξής: ««Ο πρωθυπουργός  ήταν αντιμέτωπος με μια απίστευτα δύσκολη επιλογή. Να αυτοκτονήσει ή να εκτελεστεί». [1] Μα αυτό αντιφάσκει με την ύπαρξη Plan B, το Plan B εξ ορισμού είναι ένα σχέδιο για να σου επιτρέψει να επιβιώσεις αν το αρχικό σου σχέδιο αποτύχει.

Οπωσδήποτε υπάρχουν προσωπικά κίνητρα πίσω από τις ριπές άρθρων, ομιλιών, διαρροών, συνεντεύξεων κ.ο.κ. τις οποίες εξαπολύει ο κ. Βαρουφάκης τις τελευταίες μέρες. Αλλά αυτά δε μας ενδιαφέρουν. Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι η ποιότητα του ιδεολογικού λόγου που εκφέρει, η πολιτική και θεωρητική κριτική στα επιχειρήματά του και κυρίως στο βαθμό που αυτά αποτέλεσαν και επιχειρήματα του καθεστωτικού ΣΥΡΙΖΑ.

Πρώτα-πρώτα, μας ενδιαφέρει η επίκληση στην άσκηση πολιτικής της "λογικής" και των "πανανθρώπινων αξιών" ως ιδεολογικών επιχειρημάτων. Αυτά όλα θα ακούγονταν, ίσως, με κάποιο ενδιαφέρον στις αρχές και τα μέσα του 18ου αιώνα, όταν η αστική τάξη προετοίμαζε την έφοδό της κατά της φεουδαρχίας, επικαλούμενη επίσης τη "λογική" και τις "πανανθρώπινες αξίες" ως ιδεολογικά επιχειρήματα. Αλλά από τότε έχει κυλήσει πολύ νερό στ΄ αυλάκι. Και όταν αυτά τα επιχειρήματα επιπλέον χρησιμοποιούνται για να καλύψουν τον αφοπλισμό μιας, υποτίθεται, αριστερής κυβέρνησης, τότε εύλογα κάποιος αναρωτιέται τι άλλο μπορεί να συμβαίνει.

Δεύτερο, μας ενδιαφέρει όχι μόνο η ανυπαρξία εναλλακτικών σχεδίων (βαριά ανικανότητα κατά Krugman), αλλά επιπλέον η a priori διακήρυξη του εθελοντικού αφοπλισμού μας, της δημόσιας αποκήρυξης κάθε άλλης εναλλακτικής, εκτός από το αρχικό σχέδιο επίκλησης των αρχών της δημοκρατίας και του δικαίου. Μόνο στην Ελλάδα μπορεί να πουληθεί το ολοφάνερο ψέμα ότι αυτή η στυλ Γ. Παπακωνσταντίνου «διαπραγμάτευση» συνιστά όντως διαπραγμάτευση. Για να αφήσουμε στην άκρη και το εξωφρενικό, ότι θα μπορούσε ποτέ άνθρωπος που γνωρίζει το Α-Β της Θεωρίας Παιγνίων να περιπέσει σε τέτοια απίστευτη ηλιθιότητα.

Όταν κάποιος ασχολείται με τους προηγούμενους έξι μήνες, αλλά και την περασμένη πενταετία, θα πρέπει να διαχωρίσει τις περιπτώσεις Τσίπρα και Βαρουφάκη. Ο κ. Τσίπρας παίζει πάνω στις φαντασιώσεις μιας κοινωνίας που έμαθε να σκέπτεται ιδεοληπτικά μέσω «Μεγάλων Ιδεών». Η άρχουσα τάξη έχει αγκαλιάσει με πάθος στις μέρες μας τη Μεγάλη Ιδέα του Ευρώ, τα συνθλιβόμενα μεσαία και μικροαστικά στρώματα τη Μεγάλη Ιδέα του ευρωπαϊσμού, κάποια εργατικά στρώματα τη Μεγάλη Ιδέα τού «Λαϊκή Εξουσία ή Τίποτα», κάποια άλλα περιθωριοποιούμενα στρώματα τη Μεγάλη Ιδέα της Εκδίωξης των Μεταναστών που μας παίρνουν το ψωμί από το στόμα.

Ο κ. Τσίπρας, σα γνήσιος λαϊκιστής, εκφέρει λόγο που συναντιέται με αυτές τις μαζικές ιδεοληψίες της κοινωνίας επιχειρώντας, όπως αποδείχτηκε τελικά, να ενσωματώσει την κοινωνική διαμαρτυρία στο κοινωνικό σύστημα του εξαρτημένου ελληνικού καπιταλισμού. Η περίπτωσή του είναι άλλη από αυτήν του κ. Βαρουφάκη.
Ο τελευταίος επιχειρεί να συνθέσει μια αφήγηση για την πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ, να κατασκευάσει μια θεωρία που θα ιδεολογικοποιεί όσα απίστευτα παρακολουθήσαμε τους επτά τελευταίους μήνες. Προσωπικά, μου κάνει τεράστια εντύπωση η σαθρότητα του λόγου του κ. Βαρουφάκη. Ο λόγος αυτός δεν είναι απίστευτος μόνο για πολιτικό. Είναι απίστευτος κυρίως για ακαδημαϊκό, και μάλιστα ακαδημαϊκό που θεωρείται και γνώστης της στρατηγικής θεωρίας. Όταν χρησιμοποιεί τον όρο "διαπραγμάτευση" για μια διαδικασία που από πολιτική και θεωρητική σκοπιά ουδεμία σχέση είχε με διαπραγμάτευση και όταν, προκειμένου να κρύψει την κενότητα του λόγου του ολισθαίνει στην επίκληση των ιδεών του "ευρωπαϊσμού", της "λογικής" και της "εντιμότητας", τότε οφείλουμε όλοι να αντιληφθούμε ότι ο κ. Βαρουφάκης δεν ήταν απλώς ο λάθος άνθρωπος στη λάθος θέση. Ο κ. Βαρουφάκης είναι το θεωρητικό σύμπτωμα ενός βαθύτερου κρισιακού φαινομένου που οδήγησε ένα κόμμα τού «βλέπουμε και κάνουμε» να εκφράσει την κοινωνική διαμαρτυρία.

Οι θέσεις των «εταίρων μας» δεν αποσπάστηκαν ούτε δευτερόλεπτο από τον Ορθό Λόγο, ήταν πάντοτε και προβλέψιμες και απολύτως λογικές. Κυρίως όμως ήταν ευρωπαϊκές. Διότι αυτή ήταν και είναι η λογική των ευρωπαϊκών μηχανισμών, αυτή είναι η λογική της Ενωμένης Ευρώπης, όπως από τη δεκαετία του 1960 διακήρυσσε η ελληνική αριστερά. Μια λογική ταξική, σαφώς λογική μηχανισμών απόσπασης πλούτου από τους αδύνατους και μεταφοράς του στους δυνατούς. Ακόμα και τώρα που όλοι πλέον, με πρώτους τους ίδιους τους «θεσμούς», βλέπουν ότι το τρίτο μνημόνιο δεν υπάρχει περίπτωση να επιτύχει κανέναν από τους στόχους του, γιατί άραγε η ΕΕ επιμένει; Λόγω παραλογισμού; Όχι, απλούστατα διότι υπάρχουν φιλέτα και ασημικά στα οποία δεν έχουν βάλει χέρι ακόμα. Διάφανη λογική που μόνο ιδεοληπτικές εμμονές μπορεί να εμποδίζουν κάποιον να τη διακρίνει.

Αυτή είναι η πραγματική Ευρώπη. Η Ευρώπη των κ.κ. Βαρουφάκη και Τσίπρα υπάρχει στη σφαίρα της Ονειροφαντασίας. Το να κυβερνάς με ιδεοληψίες δεν είναι απλώς καταστροφικό, είναι τελικά εγκληματικό.

[1] http://tvxs.gr/news/ellada/baroyfakis-sto-cnn-eixame-plan-b-me-entoli-to...
[2] «Πόσο ευσταθούν οι θέσεις της ηγετικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ για επαναδιαπραγμάτευση του μνημονίου, όταν αναλάβει την κυβέρνηση;» http://www.aristerovima.com/details.php?id=4335
[3] http://www.euro2day.gr/news/economy/article/1301476/varoyfakhs-synehizom...
[4] http://news.in.gr/economy/article/?aid=1231386193
[5] «Μπότες, Σπιρούνια και Καυτές Διαπραγματεύσεις», http://www.aristerovima.com/details.php?id=4780).

*Αναδημοσίευση από το Αριστερό Βήμα.