Ο εργατικός Μάης στη Γαλλία

Ο Δημήτρης Κουσουρής εστίασε στην τεράστια δυναμική της εργατικής κινητοποίησης στη Γαλλία του ’68, που αποτέλεσε τη μεγαλύτερη γενική απεργία του 20ού αιώνα στη Γαλλία, ξεπερνώντας ακόμη και τις απεργίες του 1936. Παρότι το ΚΚΓ και τα εργατικά συνδικάτα κάλεσαν στην απεργία περισσότερο για να εκτονωθεί ο φοιτητικός ξεσηκωμός, αντ’ αυτού ξεδιπλώθηκε ένα τεράστιο κίνημα απεργιών και καταλήψεων εργοστασίων, που ξεπερνούσε κάθε έλεγχο των επίσημων συνδικάτων και κομμάτων. 

Ο Κουσουρής τόνισε ότι σε μεγάλο βαθμό υποτιμάται από την αστική βιβλιογραφία το βάθος της έκτασης, αλλά και η πολυκεντρικότητα της εργατικής κινητοποίησης, μέσα από την εμφάνιση νέων σχέσεων που ανέπτυσσαν οι εργαζόμενοι με τους φοιτητές και τους διανοούμενους. Η δύναμη που έδωσε άλλη βαρύτητα στην εξέγερση του Μάη ήταν η είσοδος της εργατικής τάξης στο προσκήνιο. Υπάρχουν υπολογισμοί που κάνουν λόγο για δέκα εκατομμύρια απεργούς (20 φορές ο φοιτητικός πληθυσμός της Γαλλίας). Παρότι λοιπόν ο Σεγκύ, γραμματέας της CGT, ελεγχόμενης από το ΚΚΓ, δήλωνε ότι «η CGT είναι η μεγάλη δύναμη που θα αποκαταστήσει την τάξη σύμφωνα με τα συμφέροντα των εργατών», οι εργάτες δήλωναν απρόθυμοι να συμβιβαστούν με την τάξη της γκολικής κοινωνίας.

Τα υποκείμενα του Μάη

Δεν είναι τυχαίο ότι ο Δημήτρης Κουσουρής χαρακτήρισε την περίοδο του Μάη ως μια περίοδο «απροσδόκητων συναντήσεων» ανάμεσα σε κοινωνικές ομάδες που πέφτουν τα στεγανά μεταξύ τους. Σύμφωνα με τις γαλλικές μυστικές υπηρεσίες, εκείνη την περίοδο σε ολόκληρη τη Γαλλία λειτουργούσαν περίπου 650 επιτροπές αγώνα, ενώ σύμφωνα με ερευνητές του εργατικού κινήματος παράλληλα υπήρχαν περιοχές όπου τα ποσοστά της απεργίας ξεπερνούσαν τα 85-90%. Φοιτητές, εργάτες, αγρότες και μαθητές γκρέμισαν έμπρακτα το μύθο της «ακυρωμένης συνάντησης» μεταξύ τους, η οποία χτίστηκε αργότερα πάνω σε «πολλαπλές αποσιωπήσεις». Χαρακτηριστική τέτοια αποσιώπηση από την αστική αφήγηση αποτελεί η πορεία των φοιτητών από το Καρτιέ Λατέν προς το εργοστάσιο της Ρενό, που παρουσιάζεται ως γύρισμα της πλάτης των εργατών στους φοιτητές, ενώ σήμερα γνωρίζουμε ότι επιτροπές φοιτητών και εργατών συνεδρίασαν από κοινού εκείνη την ημέρα για να σχεδιάσουν τις δράσεις τους.

Ο Κουσουρής, όμως, υποστηρίζει ότι κοινωνικές ομάδες και ρεύματα που ξεπρόβαλαν το Μάη, είχαν αναδειχθεί νωρίτερα. Ως χαρακτηριστικά παραδείγματα ανέφερε τις κινηματογραφικές κολεκτίβες συνδεδεμένες με το εργατικό κίνημα, που υπήρχαν ήδη και διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο κατά τη διάρκεια του Μάη (π.χ. ακύρωση του Φεστιβάλ των Καννών), καθώς και εργατικές κινητοποιήσεις όπως η απεργία ειδικευμένων εργατών στη βιομηχανία της Καέν το Γενάρη του ’68, που στην πραγματικότητα αποτέλεσαν προμήνυμα του τι θα ακολουθούσε, αφού συσπείρωσαν γύρω από τους εργάτες, μαθητές και φοιτητές. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι στη διακήρυξη του κινήματος της 22ας Μάρτη περιλαμβάνεται μήνυμα αλληλεγγύης στους συλληφθέντες εργάτες της Καέν.

Ο χώρος του Μάη

Το εύρος και το βάθος της κινητοποίησης φαίνεται αν κάποιος κοιτάξει πέρα από το Καρτιέ Λατέν. Στα προάστια του Παρισιού, φοιτητές παρεμβαίνουν στην παραγκούπολη δίπλα από το πανεπιστήμιο της Ναντέρ, όπου διαμένουν μετανάστες εργάτες, αλλά και στο γειτονικό εργοστάσιο της Σιτροέν. Στο Μονπελιέ, οι εργάτες του τοπικού εργοστασίου απευθύνονται στην επιτροπή αγώνα της Φιλοσοφικής της πόλης και διοργανώνουν από κοινού δημόσιες συζητήσεις γύρω από την οργάνωση των εργατικών και νεολαιίστικων αγώνων.

Μία από τις πιο χαρακτηριστικές εκφράσεις του Μάη αποτυπώθηκε στη λεγόμενη «Κομμούνα της Ναντ». Πρόκειται για μια απόπειρα αυτοδιαχείρισης της πόλης, μέσα από ένα συμβούλιο εργατών-αγροτών-φοιτητών-απεργιακών επιτροπών που είχε ως κέντρο του το δημαρχείο της πόλης. Στη Ναντ υπήρχε ισχυρός φοιτητικός συνδικαλισμός με έντονο ριζοσπαστικό ρεύμα στο εσωτερικό του. Καταλήψεις είχαν ξεκινήσει ήδη από το 1967, ενώ και το Φλεβάρη του ’68 υπήρξαν κινητοποιήσεις στηριζόμενες από τη Φοιτητική Ένωση. Στη Ναντ όμως ήδη από το 1966-1967 είχαν συσταθεί και αγροτικοί συνεταιρισμοί που διεκδικούσαν και μάχονταν. Στις 8 Μάη, εργατικά σωματεία, φοιτητές και αγροτικοί συνεταιρισμοί διαδήλωσαν από κοινού και ακόμη και τα πιο μετριοπαθή τμήματα των φοιτητών μιλούσαν στο όνομα της εργατικής εξουσίας. Η «Κομούνα της Ναντ» διήρκεσε μέχρι τις αρχές Ιούνη και αποτέλεσε μια από τις πιο κορυφαίες και ριζοσπαστικές πτυχές του κινήματος στη Γαλλία.

Ο χρόνος του Μάη

Ο Μάης του ’68 στη Γαλλία δεν ήταν απομονωμένος. Το κίνημα στη Γαλλία είχε επηρεαστεί από μια σειρά κινήματα που αναπτύσσονταν παγκόσμια εκείνη την περίοδο στη Γιουγκοσλαβία, την Κίνα, την Κούβα, την Αλγερία και αλλού. Είναι χαρακτηριστικό ότι προπλάσματα των επιτροπών δράσης που κατέκλεισαν τη Γαλλία, αποτέλεσαν οι «επιτροπές ενάντια στον πόλεμο στην Αλγερία» που είχαν συγκροτηθεί κάποια χρόνια νωρίτερα. Οι επιτροπές αυτές αναβίωσαν, αρχικά συγκεντρώνοντας τρόφιμα και χρήματα για τους απεργούς και τελικά αποτέλεσαν βασικό εργαλείο στα χέρια των εξεγερμένων του ’68. Ο Κουσουρής όμως επέμεινε και στη διάρκεια του γαλλικού ’68. Τόνισε ότι η εξέγερση επεκτάθηκε και τον Ιούνη, αφού οι τελευταίες απεργίες και καταλήψεις έληξαν λίγο πριν τον πρώτο γύρο των εκλογών στις 23 Ιούνη. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι εργάτες αρνούνταν να υπακούσουν στη γραμμή υποχώρησης που προέτασσε το ΚΚΓ και τα συνδικάτα που έλεγχε.

Σε αυτή την άρνηση της υποχώρησης των εργατών αναφέρθηκε εκτός από τον Κουσουρή και ο Χρήστος Σταυρακάκης από το Ινστιτούτο Κομμούνα. Και οι δύο συμφώνησαν ότι η προθυμία της εργατικής τάξης να εμπλακεί στον αγώνα δεν αρκούσε. Η ηγεσία του εργατικού κινήματος, με βασικούς εκπροσώπους το ΚΚΓ και τη CGT, ενθάρρυνε το ρεύμα υποχώρησης. Η απουσία πολιτικού υποκειμένου, ικανού να απαντήσει στην πρόκληση του Ντε Γκολ και να βγάλει ακόμη πιο δυναμικά στο προσκήνιο την εργατική τάξη ήταν οφθαλμοφανής. Αυτό όμως δεν αναιρεί τη σημασία της κεντρικότητας της εργατικής τάξης στην εξέλιξη του κινήματος του Μάη και τον κομβικό της ρόλο στο να φτάσει ένα βήμα πριν την πτώση του στρατηγού Ντε Γκολ.

*Αναδημοσίευση από την Εργατική Αριστερά