Ο ΣΥΡΙΖΑ στο μεταίχμιο

Οι δρα­μα­τι­κές εξε­λί­ξεις της χθε­σι­νής προ­τε­λευ­ταί­ας μέρας του συ­νέ­δριου του Σύ­ρι­ζα δυ­στυ­χώς επι­βε­βαί­ω­σαν πλή­ρως και τις πλέον απαι­σιό­δο­ξες εκτι­μή­σεις για τις συ­νέ­πειες της επι­λο­γής της διε­ξα­γω­γής ενός συ­νέ­δριου βια­στι­κά ορ­γα­νω­μέ­νου, εσω­στρε­φούς, επι­κε­ντρω­μέ­νου σε ορ­γα­νω­τι­κά θέ­μα­τα, μα­κρυά από τα καυτά προ­βλή­μα­τα των ερ­γα­ζό­με­νων και της κοι­νω­νί­ας. Ενός πα­ρά­δο­ξου ιδρυ­τι­κού συ­νέ­δριου που κα­τέ­λη­ξε να δη­μιουρ­γεί πολύ πε­ρισ­σό­τε­ρα, και, προ­πα­ντός, πολύ σο­βα­ρό­τε­ρα προ­βλή­μα­τα απ’ό­σα έλυσε ή επι­χεί­ρη­σε να λύσει.

ΠΡΟΣ ΤΙ Η ΕΜ­ΜΟ­ΝΗ ΜΕ ΤΙΣ «ΣΥ­ΝΙ­ΣΤΩ­ΣΕΣ»;

Ας το επα­να­λά­βου­με για μια ακόμη φορά: οι συ­νι­στώ­σες ου­δέ­πο­τε υπήρ­ξαν το πρό­βλη­μα του Σύ­ρι­ζα. Είναι αστείο να λέ­γε­ται ότι η ύπαρ­ξη των «Ενερ­γών Πο­λι­τών» του Μα­νώ­λη Γλέ­ζου, ή τις Διε­θνι­στι­κής Ερ­γα­τι­κής Αρι­στε­ράς, ιδρυ­τι­κών συ­νι­στω­σών του Σύ­ρι­ζα και από­λυ­τα ενταγ­μέ­νων στον ενιαίο του λόγο και σχέ­διο, δη­μιουρ­γού­σε πρό­σκομ­μα στη δράση των μελών του Σύ­ρι­ζα ή στα κοι­νω­νι­κά στρώ­μα­τα που έρ­χο­νται σε επαφή μαζί τους για να ανα­ζη­τή­σουν τη λύση για την επι­βί­ω­σή τους. Αντί­θε­τα απα­σχο­λού­σε με έναν υστε­ρι­κό τρόπο τον κύριο Κε­δί­κο­γλου, το επι­κοι­νω­νια­κό επι­τε­λείο τη ΝΔ και τα κα­θε­στω­τι­κά ΜΜΕ, που είχαν ανα­δεί­ξει τις «συ­νι­στώ­σες» σε μέγα θέμα και εγκα­λού­σαν σε όλους τους τό­νους τον πρό­ε­δρο του Σύ­ρι­ζα να τις τι­θα­σεύ­ε­σει και να απο­δεί­ξει με αυτόν τον τρόπο την αρ­χη­γι­κή του πυγμή. Κάτω από τον όρο «συ­νι­στώ­σες» ανα­φέ­ρο­νταν δε συλ­λή­βδην από όσους εκ­φω­νού­σαν αυτόν τον λόγο τόσο δια­κρι­τές ορ­γα­νώ­σεις όσο και απλές εν­δο­κομ­μα­τι­κές τά­σεις που έχουν για κακή τους τύχη επι­λέ­ξει να μην απο­τε­λούν μέρος της πλειο­ψη­φι­κού μπλοκ.

Σ’αυ­τή την (φαι­νο­με­νι­κά μόνο) πε­ρί­ερ­γη λο­γι­κή, το «Αρι­στε­ρό Ρεύμα» του Συ­να­σπι­σμού, ή η Αρι­στε­ρή Πλατ­φόρ­μα του Σύ­ρι­ζα της οποί­ας απο­τε­λεί μέρος, θε­ω­ρού­νται «συ­νι­στώ­σες» αλλά όχι, για πα­ρά­δειγ­μα, η «Αρι­στε­ρή Ενό­τη­τα», μια άλλη τάση επί­σης προ­ερ­χό­με­νη από το Συ­να­σπι­σμό που απο­τε­λεί όμως τον κορμό της προ­ε­δρι­κής πλειο­ψη­φί­ας. Για να τα πούμε απλά, στον κυ­ρί­αρ­χο κα­θε­στω­τι­κό λόγο, οι «συ­νι­στώ­σες» είχαν γίνει το κω­δι­κο­ποι­η­μέ­νο όνομα της ύπαρ­ξης ρι­ζο­σπα­στι­κών, αρι­στε­ρό­στρο­φων από­ψε­ων εντός του Σύ­ρι­ζα που δεν μπο­ρού­σαν και δεν έπρε­πε να είναι ανε­κτές σε ένα «υπεύ­θυ­νο» κόμμα που διεκ­δι­κεί κυ­βερ­νη­τι­κή εξου­σία.

Και εδώ ερ­χό­μα­στε βέ­βαια στην ουσία του ζη­τή­μα­τος. Διότι οι επι­λο­γές που επι­βλή­θη­καν χθες στο Σύ­ρι­ζα και που στο­χεύ­ουν στην κα­θυ­πό­τα­ξη των μειο­ψη­φιών, εις βάρος της εσω­κομ­μα­τι­κής δη­μο­κρα­τί­ας και γε­νι­κό­τε­ρα του ίδιου του πο­λι­τι­σμού που είχε κα­τα­κτή­σει αυτή η Αρι­στε­ρά σε τέ­τοια θέ­μα­τα, έχουν συ­γκε­κρι­μέ­νη πο­λι­τι­κή στό­χευ­ση: την ενί­σχυ­ση των δε­ξιό­στρο­φων, δια­χει­ρι­στι­κών από­ψε­ων που καλ­λιερ­γού­νται στο Σύ­ρι­ζα στο όνομα ενός κο­ντό­θω­ρου και στην ουσία επι­πό­λαιου «ρε­α­λι­σμού».

Η ΣΗ­ΜΑ­ΣΙΑ ΤΩΝ ΧΘΕ­ΣΙ­ΝΩΝ ΑΠΟ­ΦΑ­ΣΕ­ΩΝ ΤΟΥ ΣΥ­ΝΕ­ΔΡΙΟΥ

Τα ορ­γα­νω­τι­κά θέ­μα­τα των κομ­μά­των μοιά­ζουν ως γνω­στόν με γρί­φους στο μέσο πο­λί­τη που ανα­ρω­τιέ­ται σε τι θα πρέ­πει να τον αφο­ρούν. Το πως λει­τουρ­γεί όμως ένα με­γά­λο κόμμα, και μά­λι­στα της Αρι­στε­ράς, που διεκ­δι­κεί την κυ­βέρ­νη­ση δεν είναι δευ­τε­ρεύ­ου­σας ση­μα­σί­ας ζή­τη­μα. Η χώρα αυτή έχει υπο­φέ­ρει για πολ­λές δε­κα­ε­τί­ας από τον εκ­φυ­λι­σμό ενός κομ­μα­τι­κού μορ­φώ­μα­τος που υπο­σχέ­θη­κε αρ­χι­κά την κοι­νω­νι­κή αλ­λα­γή και με­τα­τρά­πη­κε γρή­γο­ρα σε ένα μη­χα­νι­σμό νομής της εξου­σί­ας και γε­νι­κευ­μέ­νης δια­φο­ράς της δη­μό­σιας ζωής. Και δεν υπάρ­χει καμ­μία αμ­φι­βο­λία ότι ο αρ­χη­γο­κε­ντρι­κός του χα­ρα­κτή­ρας, οι αφυ­δα­τω­μέ­νες, έως ανύ­παρ­κτες, εσω­τε­ρι­κές του δια­δι­κα­σί­ες, η με­τα­τρο­πή του σε ένα αποϊ­δε­ο­λο­γι­κοι­η­μέ­νο κόμμα χει­ρο­κρο­τη­τών και με­λών-ψη­φο­φό­ρων έπαι­ξε έναν κα­θο­ρι­στι­κό ρόλο σ’αυ­τή την εξέ­λι­ξη.

Τα όσα απο­φα­σί­στη­καν λοι­πόν χθες στο συ­νέ­δριο του Σύ­ρι­ζα δεν απο­τε­λούν λε­πτο­μέ­ρειες άξιες προ­σο­χής μόνο για τα μέλη ή για κά­ποιους μυ­η­μέ­νους στα εσω­τε­ρι­κά της Αρι­στε­ράς. Η διά­λυ­ση της ορ­γα­νω­τι­κά αυ­το­τε­λών συ­νι­στω­σών κα­τέ­λη­ξε σε ένα συμ­βι­βα­σμό σε πε­ριο­ρί­ζει τον τε­λε­σι­γρα­φι­κό της χα­ρα­κτή­ρα, αφού όμως απέ­σπα­σε ένα δυ­σα­νά­λο­γα με­γά­λο μέρος των ερ­γα­σιών του συ­νέ­δριου κυ­ρί­ως μέσω της θε­α­τρι­κής αντι­πα­ρά­θε­σης του Μα­νώ­λη Γλέ­ζου με τον πρό­ε­δρο του Σύ­ρι­ζα. Πολύ σο­βα­ρό­τε­ρο απο­δεί­χθη­κε το πρό­βλη­μα με το θέμα γνω­στό ως των «λι­στών», δη­λα­δή του δι­καιώ­μα­τος των μειο­ψη­φιών να αντι­προ­σω­πεύ­ο­νται με ανα­λο­γι­κό τρόπο στα όρ­γα­να του κόμ­μα­τος, κάτι που απο­τε­λού­σε βα­σι­κή δη­μο­κρα­τι­κή κα­τά­κτη­ση του Συ­να­σπι­μού, της βα­σι­κής ιδρυ­τι­κής δύ­να­μης του Σύ­ρι­ζα. Η αρ­χι­κή πρό­τα­ση της πλειο­ψη­φί­ας ήταν να προ­βλέ­πε­ται κα­τα­στα­τι­κά το δι­καί­ω­μα συ­γκρό­τη­σης ξε­χω­ρι­στής λί­στας από όσες από­ψεις είχαν κα­τα­θέ­σει δια­κρι­τές θέ­σεις στις προ­συ­νε­δρια­κές δια­δι­κα­σί­ες αλλά με ένα εκλο­γι­κό σύ­στη­μα που προ­φα­νώς απο­θάρ­ρυ­νε κάτι τέ­τοιο και νό­θευε τη βού­λη­ση του συ­νε­δρια­κού σώ­μα­τος προ­σμε­τρώ­ντας αυ­το­μά­τως στην πλειο­ψη­φι­κή άποψη τις ψή­φους όσων δεν ήθε­λαν να επι­λέ­ξουν κά­ποια από τις υπάρ­χου­σες λί­στες.

Μπρο­στά στην εμπλο­κή, ο πρό­ε­δρος του Σύ­ρι­ζα, αφού έκανε, στο όνομα της «ενό­τη­τας του κόμ­μα­τος», έκ­κλη­ση για μη-χρή­ση αυτού του δι­καιώ­μα­τος συ­γκρό­τη­σης ξε­χω­ρι­στών λι­στών (εντός ενός και μόνου ψη­φο­δέλ­τιου) σ’αυ­τό το συ­νέ­δριο κα­τέ­θε­σε πρό­τα­ση που με­τέ­τρε­πε τη δυ­να­τό­τη­τα για ξε­χω­ρι­στή λίστα σε ξε­χω­ρι­στό ψη­φο­δέλ­τιο. Η δια­φο­ρά μπο­ρεί να φαί­νε­ται επου­σιώ­δης αλλά δεν είναι: ξε­χω­ρι­στό ψη­φο­δέλ­τιο ση­μαί­νει ότι κα­ταρ­γεί­ται το δι­καί­ω­μα επι­λο­γής υπο­ψη­φί­ων και από τις δύο ή πε­ρισ­σέ­τε­ρες λί­στες που υπήρ­χε ως τώρα. Στε­γα­νο­ποιεί δη­λα­δή τις δια­φο­ρε­τι­κές από­ψεις. Και το κυ­ριό­τε­ρο: όπως ελέ­χθη σε όλους τους τό­νους από τους εκ­προ­σώ­πους του, το ψη­φο­δέλ­τιο της πλειο­ψη­φί­ας δεν θε­ω­ρεί τον εαυτό του ως τέ­τοιο, δη­λα­δή ως συ­σπεί­ρω­ση γύρω από ένα κοινά απο­δε­κτό πλαί­σιο, αλλά ως άθροι­σμα «ατο­μι­κών» υπο­τί­θε­ται υπο­ψη­φιο­τή­των που αντι­προ­σω­πεύ­ουν όχι μια άποψη, ή έστω την κοινή συ­νι­στα­μέ­νη πολ­λών από­ψε­ων, αλλά ένα είδος «νό­μι­μου τόξου» εντός του κόμ­μα­τος, όπως μι­λά­με για «συ­νταγ­μα­τι­κό τόξο» στο αστι­κό πο­λι­τι­κό σύ­στη­μα. Ενα «τόξο κομ­μα­τι­κής νο­μι­μό­τη­τας» απέ­να­ντι στο οποίο αντι­πα­ρα­τί­θε­νται κά­ποιες μειο­ψη­φί­ες που εξω­θού­νται στο πε­ρι­θώ­ριο, και απλά γί­νο­νται ανε­κτές, κατά πα­ρα­χώ­ρη­ση.

Ο Σύ­ρι­ζα, ένα τύ­ποις μόνο «δη­μο­κρα­τι­κό-πο­λυ­τα­σι­κό» κόμμα;

Δεν πρό­κει­ται με άλλα λόγια για ένα απλό θέμα τρό­που άσκη­σης ενός δη­μο­κρα­τι­κού δι­καιώ­μα­τος αλλά για κάτι βα­θύ­τα­τα πο­λι­τι­κό. Με αυτή τη ρύθ­μι­ση, που ας ση­μειω­θεί έγινε δεκτή έν μέσω έντα­σης και απο­δο­κι­μα­σιών σε βάρος των εκ­προ­σώ­πων της Αρι­στε­ρής Πλατ­φόρ­μας και μιας σχε­δόν γη­πε­δι­κής ατμό­σφαια­ρας που δεν τιμά ένα ιδρυ­τι­κό συ­νέ­δριο αρι­στε­ρού κόμ­μα­τος, το αντι­προ­σω­πευ­τι­κό σώμα του Σύ­ρι­ζα δεν θα κα­λεί­ται να επι­λέ­ξει ανά­με­σα σε δια­φο­ρε­τι­κές από­ψεις που θα εκ­προ­σω­πώ­νται σε πο­λι­τι­κή βάση στα όρ­γα­να του κόμ­μα­τος αλλά ανά­με­σα σε ένα «ενιαίο» υπο­τί­θε­ται ψη­φο­δέλ­τιο που θα εκ­προ­σω­πεί την κομ­μα­τι­κή «νο­μι­μό­τη­τα», και όχι απλά μια εν δυ­νά­μει πλειο­ψη­φία, και μία ή πε­ρισ­σό­τε­ρες «μειο­ψη­φί­ες», με δια­κρι­τές και ανοι­χτά δια­τυ­πω­μέ­νες θέ­σεις, που αντι­με­τω­πί­ζο­νται ως κά­ποια «απο­λω­λό­τα πρό­βα­τα», στην ουσία ως «ξένο σώμα» εντός του κόμ­μα­τος. Με άλλα λόγια ένα «πο­λυ­τα­σι­κό» κόμμα αλλά με κά­ποιες «τά­σεις» πιο ίσες από τις άλλες, πρώτα και κύρια γιατί αρ­νού­νται να πουν το όνομά τους, όπως συ­νή­θως πράτ­τουν όσες ομά­δες εξου­σιά­ζουν.

Η τομή είναι ολο­φά­νε­ρη σε σχέση π.χ. με την πρα­κτι­κή του πάλαι ποτέ Συ­να­σπι­σμού, όπου σύ­νε­δροι και μέλη κα­λού­νται να το­θε­τη­θούν ανά­με­σα σε ισό­τι­μες τά­σεις, που εξέ­φα­ζαν δια­κρι­τές από­ψεις που θε­ω­ρού­σαν επαρ­κείς για να δι­καιο­λο­γή­σουν την ξε­χω­ρι­στή τους έκ­φρα­ση. Αντί­θε­τα, η δια­δι­κα­σία που θα ισχύ­ει από τώρα στον Σύ­ρι­ζα οδη­γεί ανα­πό­φευ­κτα στην απο­πο­λι­τι­κο­ποί­η­ση της όλης εσω­κομ­μα­τι­κής συ­ζή­τη­σης αλλά και στη θε­σμο­ποί­η­ση μιας ακραία υπο­κρι­τι­κής πρα­κτι­κής. Γιατί όλοι γνω­ρί­ζουν βέ­βαια ότι το «ενιαίο» ψη­φο­δελ­τίο της πλειο­ψη­φί­ας απο­τε­λεί συ­νο­θύ­λευ­μα ομα­δο­ποι­ή­σε­ων και ρευ­μά­των, που δια­κι­νούν ξε­χω­ρι­στές λί­στες για τη σταυ­ρο­δο­σία των «δικών» τους υπο­ψη­φί­ων, όπως γί­νε­ται ήδη κατά κόρον σε επί­πε­δο ορ­γα­νώ­σε­ων μελών και στο ίδιο το συ­νέ­δριο. Μόνο που αυτά γί­νο­νται υπό­γεια, άρ­ρη­τα και φυ­σι­κά έξω από κάθε έν­νοια πο­λι­τι­κής επι­λο­γής σύμ­φυ­της όπως ξέ­ρου­με με τη δη­μό­σια και ανοι­χτή έκ­φρα­ση.

Με την επι­λο­γή που επι­βλή­θη­κε χθες ο «ενιαί­ος και πο­λυ­τα­σι­κός Σύ­ρι­ζα» που όλοι επι­κα­λού­νται με­τα­τρέ­πε­ται σε ένα κόμμα διαι­ρε­μέ­νο, όπου κα­θιε­ρώ­νο­νται δι­χα­στι­κές πρα­κτι­κές και αυ­στη­ρές στε­γα­νο­ποι­ή­σεις και όπου η συλ­λο­γι­κή έκ­φρα­ση δια­φο­ρε­τι­κών από­ψε­ων, και ει­δι­κό­τε­ρα της εκ’α­ρι­στε­ρών κρι­τι­κής, αντι­με­τω­πί­ζε­ται ως εμπό­διο που πρέ­πει να καμ­φθεί και ως εστία προ­βλη­μά­των για την «προς τα έξω» (δη­λα­δή προς τα ΜΜΕ) «ει­κό­να» του Σύ­ρι­ζα ως «κόμ­μα­τος εξου­σί­ας». Και όμως ξέ­ρου­με ότι όπως έλεγε η Ρόζα Λού­ξε­μπουργκ, η δη­μο­κρα­τία νο­εί­ται πάντα για εκεί­νον που σκέ­φτε­ται δια­φο­ρε­τι­κά.

ΚΑΙ Η ΑΡΙ­ΣΤΕ­ΡΗ ΠΛΑΤ­ΦΟΡ­ΜΑ;

Οσοι νο­μί­ζουν ότι με ορ­γα­νω­τι­κί­στι­κες με­θο­δεύ­σεις ξε­μπέρ­δε­ψαν με την Αρι­στε­ρή Πλατ­φόρ­μα, τη βα­σι­κή δύ­να­μη που δίνει τη μάχη για τη ρι­ζο­σπα­στι­κο­ποί­η­ση και την αγκύ­ρω­ση του Σύ­ρι­ζα σε αρι­στε­ρές και τα­ξι­κές κα­τευ­θύν­σεις θα δια­ψευ­στούν από την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα. Και τούτο γιατί οι δυ­νά­μεις που τη συ­γκρο­τούν δεν απο­τε­λούν κά­ποιο ξένο σώμα ή κά­ποια ομάδα γρα­φι­κών «ακραί­ων» αλλά ορι­σμέ­νους τους από βα­σι­κούς πυ­λώ­νες που έχουν συν­δη­μιουρ­γή­σει το όλο εγ­χεί­ρη­μα και που έχουν βα­θειές ρίζες στους μα­ζι­κούς και τους κοι­νω­νι­κούς χώ­ρους που ανα­πτύσ­σε­ται η δράση του Σύ­ρι­ζα και η επαφή του με τα χει­μα­ζό­με­να λαϊκά στρώ­μα­τα.

Πέρα από την κα­τα­γρα­φή που ανα­μέ­νε­ται να επι­τύ­χει στις ση­με­ρι­νές ψη­φο­φο­ρί­ες, η δύ­να­μη της Αρι­στε­ρής Πλατ­φόρ­μας βρί­σκε­ται βε­βαί­ως στις θέ­σεις της, που έχουν επι­βε­βαιω­θεί από τις εξε­λί­ξεις και που απα­ντούν με σαφή τρόπο στα κρί­σι­μα θέ­μα­τα που θέτει η προ­ο­πτι­κή της αντι­μνη­μο­νια­κής ανα­τρο­πής και της απε­λευ­θέ­ρω­σης των ερ­γα­ζό­με­νων και του λαού από τα δεσμά του χρέ­ους, της εξάρ­τη­σης από την τροϊ­κα­νή χρη­μα­το­δό­τη­ση και της αντι­δη­μο­κρα­τι­κής κα­θε­στω­τι­κής με­τάλ­λα­ξης. Μια προ­ο­πτι­κή έξω από κάθε λο­γι­κής δια­χεί­ρι­σης του ση­με­ρι­νού μνη­μο­νια­κού πλαι­σί­ου και του εγλω­βι­σμού στα πλαί­σια της ΟΝΕ στο όνομα του οποί­ας συ­ντε­λέ­στη­κε η λε­η­λα­σία της τε­λευ­ταί­ας τριε­τί­ας.

Η δύ­να­μη της Αρι­στε­ρής Πλατ­φόρ­μας βρί­σκε­ται επί­σης στο ότι, σε αντί­θε­ση με τα όσα θέ­λουν να πι­στεύ­ουν όσοι εμ­μέ­νουν στις όλο και πιο ανυ­πό­λυ­πτες πλέον ευ­ρω­παϊ­στι­κές αυ­τα­πά­τες, είναι σε επι­κοι­νω­νία με την ευ­ρύ­τε­ρη συ­ζή­τη­ση στην ευ­ρω­παϊ­κή ρι­ζο­σπα­στι­κή Αρι­στε­ρά, που θέτει με αυ­ξα­νό­με­νη έντα­ση τα θέ­μα­τα του ευρώ, της γερ­μα­νι­κής κα­πι­τα­λι­στι­κής ηγε­μο­νί­ας και των μη- με­ταρ­ρυθ­μί­ση­μων δομών της ΕΕ ως τα κα­τ’ε­ξο­χήν προ­βλή­μα­τα που έχουν να επι­λύ­σουν όσοι θέ­λουν να ανα­τρέ­ψουν την εφιαλ­τι­κή πραγ­μα­τι­κό­τη­τα που βιώ­νουν σή­με­ρα οι λαοί της Γη­ραιάς Ηπεί­ρου. Δεί­χνει έμπρα­κτα ότι η διε­θνι­στι­κή προ­ο­πτι­κή που πε­ρισ­σό­τε­ρο από ποτέ έχει ανά­γκη η Αρι­στε­ρά δεν μπο­ρεί να έχει καμ­μία σχέση με την απο­δο­χή των πλαι­σί­ων της ΟΝΕ και της ίδιας της ΕΕ.

Η δύ­να­μη της Αρι­στε­ρής Πλατ­φόρ­μας πη­γά­ζει τέλος από την προ­σή­λω­ση στην προ­ο­πτι­κή της ενω­τι­κής συ­μπα­ρά­τα­ξης της Αρι­στε­ράς ως προ­ϋ­πό­θε­ση για την αγω­νι­στι­κή αντε­πί­θε­ση του λαϊ­κών δυ­νά­με­ων και την ολο­κλή­ρω­σή της σε πο­λι­τι­κό επί­πε­δο. Κο­μί­ζο­ντας την εμπει­ρία των ηττών του πα­ρελ­θό­ντος, τόσο των συν­θη­κο­λο­γή­σε­ων στις οποί­ες σύρ­θη­κε όσο και των ηρω­ι­κών αλλά χα­μέ­νων μαχών που έδωσε το ερ­γα­τι­κό κί­νη­μα, δεί­χνει το μο­να­δι­κό ρε­α­λι­στι­κό δρόμο για τη νι­κη­φό­ρα έκ­βα­ση της μάχης του λαού μας με τους εγ­χώ­ριους και τους ξέ­νους δυ­νά­στες του.