σως είναι μια καλή στιγμή για δεύτερες σκέψεις. Μετά τα όσα έχουν εκτοξευθεί την τελευταία εβδομάδα από τους «θεσμούς» -το EFSF, την ΕΚΤ, την Κομισιόν, τον υπεράνω παντός «θεσμού» Β. Σόιμπλε- είναι μάλλον απίθανο να περιμένει κανείς καλύτερη συμπεριφορά τη Δευτέρα από το Eurogroup. Το οποίο τυπικά δεν είναι καν «θεσμός», αλλά μόνο μια άτυπη σύναξη υπουργών της Ευρωζώνης, σύμφωνα με τη Συνθήκη της Ε.Ε. Άλλωστε, κατά δήλωση και του επικεφαλής του, του Γ. Ντάισελμπλουμ, στη συγκεκριμένη διαπραγμάτευση λειτουργεί απλώς ως εκπρόσωπος των δανειστών της Ελλάδας. Ως Σάιλοκ που ζητάει τη λίβρα του το κρέας.
Οι «θεσμοί» που εκπροσωπήθηκαν στη συμφωνία της 20ής Φεβρουαρίου από τον «μη θεσμό» Eurogroup κατέστησαν σαφές ότι δεσμεύονται μόνο από αυτό που επέβαλαν στις προηγούμενες κυβερνήσεις: το Μνημόνιο. Θεωρούν τη νέα συμφωνία απλώς μια μετενσάρκωση, ή μεταμφίεσή του.
Το να εκπλήσσεται κανείς από την τροπή των πραγμάτων προδίδει είτε πολιτική αφέλεια είτε θεμελιωδώς λάθος ανάλυση. Ο Ντράγκι είχε με σαφήνεια προαναγγείλει από τις 22.1, τρεις μέρες πριν από τις εκλογές, ότι η συμμετοχή της Ελλάδας στην ποσοτική χαλάρωση που ξεκινά τη Δευτέρα προϋπέθετε πρόγραμμα και δεν προβλεπόταν πριν από τον Ιούλιο, οπότε και υπάρχουν μεγάλες λήξεις ομολόγων. Η τοποθέτησή του αυτή, άλλωστε, είχε ερμηνευτεί τότε σαν σαφής περιγραφή του χρονικού ορίζοντα διαπραγμάτευσης που έδινε στην κυβέρνηση που θα προέκυπτε από τις εκλογές.
Είναι προφανές και ανεξάρτητο από την έκβαση της συνεδρίασης στο Eurogroup τη Δευτέρα ότι οι δανειστές έχουν ένα πολύ πιο στενό χρονοδιάγραμμα «ανοχής» προς την κυβέρνηση. Στενότερο όχι μόνο από το εξάμηνο που άφηνε ο Ντράγκι, αλλά και από το τετράμηνο που ορίζει η νέα συμφωνία. Κατά τα φαινόμενα, ο λόγος που μπήκαν στο «παζάρι» ήταν να μάθουν με ποιον έχουν να κάνουν. Να «σκανάρουν» πρόσωπα, προθέσεις, αδυναμίες του «αντιπάλου». Από την επιθετική συμπεριφορά τους προκύπτει ότι τώρα πιστεύουν πως ξέρουν όσα χρειάζονται.
Πού το πάνε; Η γερμανική ηγεσία και όσοι -για τους δικούς του ιδιαίτερους λόγους καθένας, όπως η ισπανική κυβέρνηση- στοιχίζονται με την αταλάντευτη μνημονιακή γραμμή της εκτιμούν πιθανότατα ότι η εκκίνηση της ποσοτικής χαλάρωσης του Ντράγκι από τη Δευτέρα (με τους αυστηρά «γερμανικούς» όρους που πραγματοποιείται) οχυρώνει ακόμη περισσότερο την Ευρωζώνη απέναντι στο ενδεχόμενο ενός Grexit ή Grexident (εκ του Greece και accident, ήτοι ελληνικού ατυχήματος από ένα πιστωτικό γεγονός).
Με την εναλλαγή του μαστίγιου της χρηματοδοτικής ασφυξίας και του κνούτου της μνημονιακής συμμόρφωσης (καρότο δεν παίζει πουθενά) δοκιμάζουν τα όρια της κυβέρνησης παίζοντας και το χαρτί της «παρένθεσης». Υποθέτουμε ότι αυτό υπονοεί και η ίδια η κυβέρνηση αναφερόμενη σε σχέδια «ευρωπαϊκών και εγχώριων κύκλων». Με μόνη τη διαφορά ότι οι «κύκλοι» δεν είναι απλώς κάποιοι εμμονικοί τύποι που αντιπαθούν τον Τσίπρα, τον Βαρουφάκη ή τον Λαφαζάνη, αλλά ένα κλειστό σύστημα συμφερόντων -με κυρίαρχα τα γερμανικά- που έχει «κατασκευάσει» την Ε.Ε. και την Ευρωζώνη με τρόπο που να καθιστά ασύμβατη την παραμικρή απόκλιση από το δόγμα της λιτότητας.
Μ' αυτά τα δεδομένα σωστά δεν φέρνει η κυβέρνηση προς κύρωση στη Βουλή τη συμφωνία της 20ής Φεβρουαρίου. Θα ήταν αυτοχειρία να της δώσει δημοκρατική νομιμοποίηση, το κύρος νόμου του κράτους, όταν οι αντισυμβαλλόμενοι την αντιμετωπίζουν σαν πατσαβουρόχαρτο που ερμηνεύουν κατά βούληση. Ακόμη κι αυτοί που το πέρασαν από τα εθνικά τους κοινοβούλια.
Εφόσον οι δανειστές ρισκάρουν το ενδεχόμενο μιας χρεοκοπίας, προκειμένου να συντομεύσουν τον βίο της κυβέρνησης ή να την ποδηγετήσουν και να τη μεταμορφώσουν σε μνημονιακή καρικατούρα, οφείλει κι αυτή να ρισκάρει το ενδεχόμενο να μην πληρώσει «πάση θυσία» τη λίβρα κρέας που της ζητούν και, αντιθέτως, να εφαρμόσει πάση θυσία το πρόγραμμά της. Ακόμη και στις πτυχές που προκαλούν αλλεργία στους δανειστές και δεν περιλήφθηκαν για λόγους τακτικής στη συμφωνία. Ποια συμφωνία, άλλωστε, όταν οι εταίροι την αθετούν ρητορικά από την επομένη της υπογραφής της, αμφισβητώντας τον μόνο λόγο για τον οποίο τη ζήτησε η κυβέρνηση: τη λιγοστή εγγυημένη χρηματοδότηση για ένα τετράμηνο.
Το σκληρό μπρα ντε φερ με τους δανειστές, που δεν εξαντλείται στο επόμενο Eurogroup, δεν είναι υπόθεση πειθούς προς «παραπλανημένους» εταίρους. Είναι υπόθεση ισχύος, ακόμη κι αν στόχος είναι ένας «έντιμος συμβιβασμός». Τις πηγές ισχύος των δανειστών τις ξέρουμε. Για την ελληνική πλευρά μοναδικές πηγές ισχύος είναι δύο: Πρώτον, η εξασφάλιση μιας ευρείας κοινωνικής στήριξης στην κυβέρνηση (και η κοινωνία πρέπει να έχει δυνατά κίνητρα για να την παρέχει). Και, δεύτερον, ο εκφοβισμός της άλλης πλευράς με τα αχαρτογράφητα νερά μιας νέας αναταραχής στην Ευρωζώνη.
