Πολωνία: ογκώδεις κινητοποιήσεις για το δικαίωμα στην έκτρωση

Τέσσερα χρόνια μετά την πρώτη φεμινιστική απεργία στην Πολωνία το 2016, οι Πολωνές ξαναβρίσκονται στον δρόμο για τον ίδιο λόγο, για να διεκδικήσουν αυτό που θα έπρεπε να είναι αυτονόητο, την πρόσβαση σε νόμιμη και ασφαλή έκτρωση. Το φθινόπωρο του 2016 η πρόθεση την κυβέρνησης να τους στερήσει το δικαίωμα στην έκτρωση είχε οδηγήσει σε μαζικές διαδηλώσεις και στην δημιουργία της πρώτης παγκοσμίως φεμινιστικής απεργίας. Το 2016 η πολωνική κυβέρνηση πρότεινε ένα νομοσχέδιο με τίτλο «Σταματήστε τις εκτρώσεις». Μέχρι τότε η έκτρωση επιτρεπόταν στις εξής τρεις περιπτώσεις  αν η εγκυμοσύνη αποτελεί απειλή για τη ζωή ή την υγεία της εγκύου, αν οι προγεννητικές διαγνώσεις ή άλλες ιατρικές ενδείξεις παρουσιάζουν υψηλή πιθανότητα για σοβαρή ή αμετάκλητη βλάβη του εμβρύου ή ανίατη ασθένεια που απειλεί τη ζωή του και αν η εγκυμοσύνη είναι αποτέλεσμα αξιόποινης πράξης, όπως βιασμού ή αιμομιξίας. Το νομοσχέδιο του 2016 είχε ως στόχο να απαγορευτεί πλήρως η άμβλωση ακόμα και σε αυτές τις περιπτώσεις.

Η απάντηση ήταν άμεση. Οργανώθηκε η «Μαύρη Δευτέρα» όπου εκατοντάδες χιλιάδες μαυροφορεμένες Πολωνές γυναίκες γέμισαν του δρόμους των πόλεων. Στην συνέχεια, δημιουργείται η ομάδα Πολωνική Πανεθνική Απεργία, η οποία καλεί σε απεργία γυναικών για την υπεράσπιση του δικαιώματος στην έκτρωση. Το σύνθημα της γυναικείας απεργίας γίνεται μαζικό και στις 3 Οκτωβρίου του 2016 διοργανώνεται για πρώτη φορά η φεμινιστική απεργία γυναικών. Η απεργία ήταν νικηφόρα. Δύο μέρες μετά τις διαδηλώσεις το νομοσχέδιο καταψηφίστηκε από την Βουλή. Το κίνημα παρ’ όλα αυτά δεν έσβησε. Κάθε χρόνο επανέρχεται, πιστό στο σύνθημα της φεμινιστικής απεργίας γυναικών και ζητάει ευνοϊκότερη νομοθεσία για τις εκτρώσεις, περισσότερα δικαιώματα για τις γυναίκες και πραγματική ισότητα.

Kαι έτσι ερχόμαστε στο σήμερα. Τέσσερα χρόνια μετά την φεμινιστική απεργία, το δικαίωμα στην έκτρωση (έστω και σε αυτές τις ελάχιστες περιπτώσεις) βρίσκεται υπό αμφισβήτηση. Στις 22 Οκτωβρίου το Συνταγματικό δικαστήριο έκρινε ότι ο νόμος του 1993 που προστατεύει την έκτρωση σε συγκεκριμένες περιπτώσεις είναι αντισυνταγματικός και τον κατήργησε αφαιρώντας στην ουσία το δικαιώμα των γυναικών στην έκτρωση. Μαζί με την υπερσυντηρητική εκκλησία κυβέρνηση και συνταγματικό δικαστήριο ενορχήστρωσαν μια συντονισμένη επίθεση ενάντια στις γυναίκες. Η απάντηση του κινήματος ήταν και πάλι άμεση. Οργανώθηκαν διαδηλώσεις, στις οποίες συμμετείχαν πάνω από 7 εκατομμύρια γυναίκες, κατακλείνοντας τους δρόμους και διεκδικώντας το δικαίωμα τους στην αυτοδιάθεση  του σώματος τους. Σε πάνω από 150 πόλεις, οργανώθηκαν διαδηλώσεις, διαμαρτυρίες, και καταλήψεις. Είναι εντυπωσιακό πως για πάνω από μια βδομάδα παρά την έντονη αστυνομική καταστολή, τα δακρυγόνα και τις απειλές της κυβέρνησης για επιβολή στρατιωτικού νόμου οι φεμινιστικές διαδηλώσεις όχι μόνο δεν χάνουν την δυναμική τους αλλά ενισχύονται και ανακαλύπτουν και άλλα πρωτότυπα μέσα διαμαρτυρίας. Για παράδειγμα, σε μία προσπάθεια να αναδείξουν τον ρόλο της εκκλησίας στην απαγόρευση των εκτρώσεων, οι Πολωνές φεμινίστριες ντυμένες με αμφιέσεις εμπνευσμένες από την δυστοπική σειρά Handmaid’s Tales κατέκλεισαν τις εκκλησίες εν ώρα λειτουργίας και φώναξαν: «Τώρα προσευχόμαστε για το δικαίωμα στην έκτρωση». Στην πόλη Ποζνάν, έγινε συμβολική κατάληψη ενός παλιού νοσοκομείου και ονομάστηκε «Κλινική Εκτρώσεων», κρεμάστηκαν πανό που έλεγαν «Δεν χρειάζεσαι την συγκατάθεση τους», «Έχεις επιλογή, δεν θα είσαι ποτέ μόνη»,  ενώ άλλαξαν τις πινακίδες στον δρόμο Szkolna και τοποθετήθηκαν πινακίδες υπέρ των εκτρώσεων.

Την Τρίτη 27 Οκτώβρη οι διαμαρτυρίες έφτασαν μέχρι και στην αίθουσα του κοινοβουλίου. Ομάδα αριστερών βουλευτών απέκλεισε το βήμα του ομιλητή κρατώντας πλακάτ υπέρ των εκτρώσεων. Οι φεμινιστικές ομάδες στην Πολωνία δηλώνουν πως αυτή την στιγμή εξελίσσεται ένας πόλεμος πάνω στα σώματα των γυναικών, και θα χρησιμοποιήσουν κάθε μέσον για να αμυνθούν. Ένα από αυτά τα μέσα είναι και η φεμινιστική απεργία, καθώς στις 28 Οκτώβρη χιλιάδες γυναίκες αποχώρησαν από την δουλειά τους, τα σχολεία και τις σχολές και διαδήλωσαν για το δικαίωμα στην νόμιμη και ασφαλή έκτρωση, ενώ υπάρχει κάλεσμα για γενική απεργία διαρκείας μέχρι να ικανοποιηθούν τα αιτήματα τους. Οι γυναίκες που συμμετέχουν στις διαδηλώσεις δηλώνουν πως αυτή, δεν είναι μια μάχη μόνο για την έκτρωση, είναι μια μάχη για την ελευθερία, και το δικαίωμα στην έκτρωση έχει γινει σύμβολο της ελευθερίας. «Δεν νοιαζόμαστε αν θα είναι μια βδομάδα, ένας μήνας, τρεις μήνες ένας χρόνος, Θα είμαστε στον δρόμο μέχρι το τέλος» δηλώνουν οι διαδηλώτριες στις συνεντεύξεις τους. Η αποφασιστικότητα και η δυναμική αυτή θα έχει ιδιαίτερη σημασία για την συνέχεια, καθώς οι διαδηλώσεις συνεχίζονται για πάνω από μια εβδομάδα, και καινούρια καλέσματα εμφανίζονται συνεχώς. Η σύνδεση με την ευρύτερη κοινωνία, είναι αυτή που έχει δώσει τόση ώθηση, καθώς το σύνθημα για αυτοδιάθεση του σώματος έχει φτάσει παντού.

Η συνέχεια θα είναι κρίσιμη. Ο δρόμος της φεμινιστικής απεργίας, που έχει ήδη ξεκινήσει δίνει την δύναμη για να ασκηθούν ακόμα μεγαλύτερες πιέσεις στην κυβέρνηση, καθώς, αν έχει την μαζικότητα που είχαν οι μέχρι τώρα διαδηλώσεις είναι πιθανόν να οδηγήσει σε παράλυση την χώρας. Οι φεμινίστριες στην Πολωνία κάνουν συνεχή καλέσματα για να υπάρξει διεθνής αλληλεγγύη και να στηριχτεί ο αγώνας τους. Οφείλουμε να πάρουμε δύναμη από την πάλη τους και να σταθούμε δίπλα τους μέχρι τη νίκη.