Pride (2014)

Τον Ιούνιο του 1984 ήταν σε εξέλιξη μια από τις μεγαλύτερες και αποφασιστικότερες απεργίες στην ιστορία της Βρετανίας, η απεργία των ανθρακωρύχων που διήρκησε έναν ολόκληρο χρόνο. Η τελική ήττα της απεργίας έδωσε στη Θάτσερ μια καθοριστική νίκη ενάντια στο εργατικό κίνημα και αποδυνάμωσε σε σημαντικό βαθμό τα βρετανικά συνδικάτα και σωματεία. Ήταν μια νίκη των νεοφιλελεύθερων πολιτικών σε όλη την Ευρώπη.

Παρά την κατάληξη του όμως αυτός ο αγώνας έχει να μας διδάξει πολλά. Η ταινία Pride παρουσιάζει με πολύ συγκινητικό τρόπο μια από τις λιγότερο γνωστές αλλά σημαντική στιγμή του αγώνα. Στη διάρκεια της πορείας Υπερηφάνειας του 1984, μια συλλογικότητα ομοφυλόφιλών αποφασίζει να διαδηλώσει με συνθήματα υπέρ των ανθρακωρύχων και αργότερα μονιμοποιεί αυτή την τακτική ιδρύοντας την συλλογικότητα Λεσβίες και Γκέι Στηρίζουν τους Ανθρακωρύχους (LGSM – Lesbians and Gays Support the Miners). Οι περισσότεροι από τα μέλη ήταν ήδη ενεργοί ακτιβιστές και αγωνιστές και αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν την εμπειρία τους για να μαζέψουν λεφτά για τις οικογένειες των απεργών. Τα κίνητρα τους ήταν αρκετά απλά. Οι ανθρακωρύχοι και οι ομοφυλόφιλοι είχαν κοινούς εχθρούς, την αστυνομία, τον Τύπο και την κυβέρνηση της Θάτσερ και αυτό τους έκανε φυσικούς συμμάχους. Ήταν μια ιδέα που κατάφερε να συγκινήσει και να εντάξει στην πολιτική ζωή πολλούς ομοφυλόφιλους που ήταν εργαζόμενοι και παιδιά φτωχών εργατικών οικογενειών.

Δεν ήταν μια εύκολη δουλειά. Οι LGSM είχαν να αντιμετωπίσουν πολλές δυσκολίες. Μία από αυτές και η επίσημη άρνηση του Εθνικού Συνδικάτου Ανθρακωρύχων (NUM) να δεχτεί χρήματα και καμία στήριξη από τους στιγματισμένους ομοφυλόφιλους. Την παρέκαμψαν πηγαίνοντας κατευθείαν σε μια ουαλική κοινότητα απεργών που τους δέχτηκαν πολύ θερμά. Η αρχική συνάντηση των δύο κοινοτήτων δεν ήταν χωρίς αμηχανία, έκπληξη και σαστιμάρα. Όμως οι δύο κοινότητες αντιμετώπιζαν διαφορετικές πλευρές της ίδιας καταπίεσης και το ίδιο αυταρχικό σύστημα και κατάφεραν να εντοπίσουν πολλά κοινά και να δώσουν μαζί αυτόν τον αγώνα.

Οι πρωταγωνιστές των γεγονότων, πολλοί από τους οποίους συμμετείχαν στην ταινία σε μικρούς ρόλους, λένε ότι η ταινία αποδώσει με μεγάλη ακρίβεια το πνεύμα και το κλίμα της εποχής. Προς μεγάλη μου έκπληξη, μέλη των LGSM λένε ότι οι ανθρακωρύχοι τους υποδέχτηκαν ακόμα πιο θερμά και πιο εύκολα απ’ότι παρουσιάζεται στην ταινία και ότι αντιμετώπισαν πολύ λιγότερο σεξισμό από αυτό που περίμεναν. Οι ουαλοί ανθρακωρύχοι με τη σειρά τους ήταν περισσότερο μπερδεμένοι με τις διατροφικές συνήθειες των ομοφυλόφιλων, αρκετοί από τους οποίους ήταν χορτοφάγοι και λιγότερο με το σεξουαλικό προσανατολισμό τους.  Και οι δύο πλευρές κατάφεραν να ξεπεράσουν τις διαφορές τους και να έρθουν πιο κοντά καθώς ήταν κομμάτια της ίδιας τάξης που έδινε εκείνη τη στιγμή ένα τρομακτικό αγώνα.   

Οι LGSM κατάφεραν να μαζέψουν πάνω από 20.000 λίρες για τους απεργούς, τεράστιο ποσό για την εποχή, και δώρισαν στην Ουαλική κοινότητα ένα φορτηγάκι που έφερε τα σύμβολα και των δύο συλλογικοτήτων. Κατά τη διάρκεια της απεργίας κατέφερε να αναδειχτεί και ο σημαντικός ρόλος των γυναικών. Οι γυναίκες, οι μάνες, οι κοπέλες, οι κόρες των απεργών ήταν η ραχοκοκαλιά αυτού τους αγώνα και μέσα από την ενεργή συμμετοχή τους βρήκαν για πρώτη φορά φωνή. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Siam James, γυναίκα ανθρακωρύχου που μετά την απεργία δεν μπορούσε να γυρίσει έτσι απλά στην κανονική ζωή της συζύγου και της μητέρας. Σπούδασε και τώρα είναι μέλος του κοινοβουλίου και μάλιστα η πρώτη γυναίκα στη θέση που κατέχει. Παρά την τελική ήττα της απεργίας, η ουαλική κοινότητα κατάφερε να αντέξει μέχρι τέλους χάρη στις δωρεές αυτές και οι απεργοί γύρισαν στη δουλειά με το κεφάλι ψηλά και με περηφάνια.

Αλλά το μεγαλύτερα κέρδη ήταν η πολιτική συζήτηση που άνοιξε στους κύκλους των ομοφυλοφίλων στο Λονδίνο αλλά και σε όλη την χώρα. Έβγαλε το κίνημα των δικαιωμάτων από την απομόνωση και το έκανε μέρος τους συνολικότερου αγώνα που γινόταν ενάντια στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές. Οι ομοφυλόφιλοι ήταν μέρος της εργατικής τάξης και αυτό ήταν το εργαλείο που τους βοήθησε να συνδεθούν με την υπόλοιπη κοινωνία. Γιατί όλες οι μορφές καταπίεσης και αυταρχισμού που επιβάλλονται στους ομοφυλόφιλους, τις γυναίκες, τους μετανάστες κλπ σκοπό έχουν να διαιρέσουν και να αποδυναμώσουν τους εργαζόμενους. Όπως έλεγε κι ένα ηγετικό στέλεχος των LGSM, ο Μαρκ Άστον, είναι παράλογο να παλεύεις για τα δικαιώματα των γκέι και να μη σε νοιάζει τίποτα άλλο. Είναι παράλογο να ζητάς απελευθέρωση της εργατικής τάξης αλλά όχι την απελευθέρωση των γυναικών.

Οι ανθρακωρύχοι δεν ξέχασαν όσους τους στήριξαν. Αντίθετα, στάθηκαν στο πλευρό των ομοφυλόφιλων και έδωσαν πολλούς αγώνες μαζί τους. Στη διαδήλωση Pride του 1985 εμφανίστηκαν εκατοντάδες ανθρακωρύχοι από όλη τη χώρα και με τα πανό τους ηγήθηκαν της πορείας. Και τα ζητήματα των δικαιωμάτων των ομοφυλόφιλων μπήκαν για πρώτη φορά στην ατζέντα του εργατικού κόμματος και των συνδικάτων χάρη στη ψήφο του Συνδικάτου Ανθρακωρύχων. Οι δύο κοινότητες έχουν χτίσει δεσμούς πραγματικής αλληλεγγύης και συναδερφικότητας που κρατάνε μέχρι και σήμερα.