«Τζογάρετε και μπορεί να πάρετε αξιοπρεπή σύνταξη»

Ο αρμόδιος υφυπουργός για θέματα Κοινωνικής Ασφάλισης, Νότης Μηταράκης, επαναβεβαίωσε ότι η ΝΔ σχεδιάζει να προχωρήσει στο σύστημα Πινοσέτ, όσον αφορά τις συντάξεις από το 2021 και μετά. Το σύστημα που ετοιμάζουν είναι το κεφαλαιοποιητικό (σε αντίθεση με το κουτσό αναδιανεμητικό που υπάρχει σήμερα) και προβλέπει «τρεις πυλώνες»: «εθνική» σύνταξη, επαγγελματικά ταμεία, ιδιωτική ασφάλιση.

Ευχές

Ο πρώτος πυλώνας, η «εθνική» ή κύρια σύνταξη, θα παραμείνει με την εγγύηση του Δημοσίου. Ασφαλώς το ύψος της δεν θα είναι εγγυημένο παρά μόνο από το επίπεδο του επιδόματος ανεργίας και κάτω. Αυτό εξάλλου (η κατάρρευση των κύριων συντάξεων) θα είναι και το βασικό εργαλείο που θα πιέζει τους εργαζόμενους να προχωρήσουν σε ιδιωτικές, ατομικές λύσεις, ξοδεύοντας λεφτά για τους άλλους δύο «πυλώνες». Ο μόνος τρόπος να παραμείνουν οι κύριες συντάξεις στα σημερινά επίπεδα είναι να αντιστραφούν τρεις αριθμοί-πρόβλημα: να μειωθεί δραστικά η ανεργία, να αυξηθούν δραστικά οι μισθοί των νέων εργαζόμενων και να αυξηθεί ο πληθυσμός (και συνακόλουθα ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός). Και για τα τρία ζητήματα η ΝΔ δεν έχει κανένα σχέδιο παρά μόνον ευχές. Ούτε έχει κανένα σχέδιο αύξησης του κατώτατου μισθού, ούτε θα αυξήσει τους μισθούς στο Δημόσιο (δύο κινήσεις που θα πίεζαν προς τα πάνω το μέσο μισθό στην Ελλάδα), ούτε έχει σχέδιο περιορισμού των απολύσεων (το αντίθετο αποδεικνύεται), ούτε δίνει κίνητρα αύξησης του πληθυσμού (επαναφορά επιδόματος γάμου, αύξηση του –γελοίου σήμερα– επιδόματος τέκνου κλπ.) Και φυσικά δεν έχει κανένα σχέδιο μαζικής και νόμιμης ένταξης των προσφύγων και των μεταναστών, που αποτελούν για όλη την Ευρώπη το υποκατάστατο της αύξησης των γεννήσεων και συνακόλουθα της αύξησης του οικονομικά ενεργού πληθυσμού.

Σύμφωνα με τον «Ριζοσπάστη», ακόμη και η ΕΕ στη «Λευκή Βίβλο» για τις συντάξεις σημειώνει: «Η κρίση έχει καταδείξει την ευπάθεια των κεφαλαιοποιητικών συνταξιοδοτικών συστημάτων σε χρηματοπιστωτικές κρίσεις και σε περιόδους οικονομικής ύφεσης»!

Μείωση εισφορών

Ειδικά όσον αφορά τον πρώτο πυλώνα, η ΝΔ σχεδιάζει να μειώσει τις ασφαλιστικές εισφορές κατά 25% (από 20% στο 15%). Πρόκειται για ένα ξεκάθαρα ταξικό μέτρο: Από αυτό το 25% εκείνοι που θα ωφεληθούν κυρίως είναι οι εργοδότες στους οποίους αναλογεί μείωση 16%. Την υπόλοιπη μείωση (9%) θα την «καρπωθούν» οι εργαζόμενοι ως τυράκι στη φάκα. Θα έχουν μια πενιχρή αύξηση του μισθού τους, αλλά θα επιβαρύνουν δραματικά το μέλλον τους, αφού η ΝΔ χρησιμοποιεί πολύ κούφια επιχειρήματα για το πώς θα καλυφθεί η «τρύπα» των 2,5 δισ. ευρώ (10 δισ. είναι σήμερα τα έσοδα του ΕΦΚΑ, μείον 25% = 2,5 δισ.) που θα προκαλέσει στο ασφαλιστικό αυτή η μείωση.

«Οι εργοδότες θα προσλαμβάνουν περισσότερους εργαζόμενους, γιατί με τη μείωση αυτή θα φτηνύνει το κόστος εργασίας», είναι το βασικό επιχείρημα της κυβέρνησης. Όμως οι καπιταλιστές σε όλον τον πλανήτη δεν απέχουν από επενδύσεις γιατί είναι ψηλό το κόστος εργασίας. Απέχουν λόγω κακής προοπτικής κερδών (ή ακόμη πιο σωστά λόγω καλύτερης προοπτικής κερδών στις χρηματοπιστωτικές φούσκες). Ακόμη και με σχεδόν μηδενικό κόστος εργασίας (και υπάρχουν πολλές τέτοιες χώρες), η επενδυτική αποχή των μεγαλοκαπιταλιστών δεν θα μειωνόταν αισθητά.

Το δεύτερο επιχείρημα είναι ότι οι εργαζόμενοι θα καταναλώσουν το επιπλέον εισόδημα που θα έχουν από τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών και αυτό θα τονώσει τη ζήτηση. Είναι μάλλον απίθανο κάτι τέτοιο σε μια χώρα όπου σχεδόν τα 9/10 του πληθυσμού χρωστάνε λεφτά (στην εφορία, στις τράπεζες, στα ασφαλιστικά ταμεία κλπ.). Συνεπώς απλώς θα αποπληρωθούν κάποια χρέη.

Επενδυτές;

Όσον αφορά τον δεύτερο πυλώνα, ο Μηταράκης δήλωσε πως «ετοιμαζόμαστε να φτιάξουμε έναν ατομικό κουμπαρά για τους νέους εργαζόμενους [...] ευελπιστούμε μετά την 1/1/2021 τα λεφτά του κάθε ασφαλισμένου να παραμένουν στο δικό του όνομα [...] Θα χρειαστεί να φτιάξουμε ένα καινούριο σύστημα στον ΕΤΕΑΕΠ, ο οποίος είναι αυτή τη στιγμή ο κρατικός πάροχος της επικουρικής ασφάλισης ο οποίος θα μπορεί να διαχειριστεί ατομικούς λογαριασμούς. Από εκεί και πέρα θα υπάρχει η δυνατότητα στους ασφαλισμένους να επιλέξουν μεταξύ του δημόσιου πάροχου για την επένδυση αυτού του ατομικού λογαριασμού, ή επαγγελματικών ταμείων, ή άλλων επενδυτικών εταιρειών, οι οποίες θα έχουν την ανάλογη άδεια από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και από την Τράπεζα της Ελλάδας. Σε κάθε περίπτωση ο ΕΤΕΑΕΠ θα παραμείνει ο κύριος διαχειριστής αυτού του συστήματος της επικουρικής ασφάλισης».

Το πρώτο πρόβλημα είναι πώς θα πληρώνονται οι συντάξεις των σημερινών συνταξιούχων, αφού με την καθιέρωση αυτού του συστήματος θα αφαιρεθούν τεράστια ποσά από το κεφάλαιο των επικουρικών συντάξεων. Αυτό γινόταν κατορθωτό χάρη στο αναδιανεμητικό σύστημα με το οποίο οι τωρινοί εργαζόμενοι πληρώνουν για τις συντάξεις των σημερινών συνταξιούχων. Από το 2021 ποιος θα πληρώνει τις επικουρικές συντάξεις των σημερινών συνταξιούχων, αφού αυτοί με τις κρατήσεις τους είχαν πληρώσει εκείνους που ήταν στη σύνταξη όταν αυτοί (οι σημερινοί συνταξιούχοι) εργάζονταν;

Το πιο σημαντικό είναι όμως ότι εδώ η ΝΔ εισάγει την ιδιωτική ασφάλιση στο υποχρεωτικό κομμάτι που θα πρέπει να καταβάλλει ο εργαζόμενος. Αυτές οι «επενδυτικές εταιρίες» θα βομβαρδίζουν ολημερίς τους εργαζόμενους με «επενδυτικές» προτάσεις καλύτερες δήθεν του δημόσιου ΕΤΕΑΠ. Αν σήμερα γίνεται αυτό που γίνεται από τις ιδιωτικές εταιρίες ηλεκτρικού ρεύματος προκειμένου να αποσπάσουν πελάτες από τη ΔΕΗ, μπορεί κανείς να φανταστεί πόσα κοράκια της αγοράς θα ορμήσουν για να αρπάξουν τα δισ. που θα είναι υποχρεωμένοι να ξοδέψουν οι εργαζόμενοι. Και φυσικά ο «έλεγχος», η «άδεια» και η «εποπτεία» των δημόσιων αρχών είναι κυριολεκτικά κουραφέξαλα. Οι άρπαγες θα βρίσκονται ήδη στη Βραζιλία με τα κέρδη από τα κορόιδα –ή θα καταλήγουν στη φυλακή οι αχυράνθρωποί τους. Τα λεφτά πάντως θα χάνονται.

Υπό τον «έλεγχο», την «εποπτεία» και με «άδεια» των αρχών λειτουργούσαν οι επενδυτικές τράπεζες που εξαφάνισαν τα λεφτά των εργαζομένων στις ΗΠΑ. Υπό τον ίδιο έλεγχο ήταν και η Aspis στην Ελλάδα: κι όμως τα λεφτά που είχαν βάλει οι ασφαλισμένοι, χάθηκαν διά παντός. Ειδικά σε περιόδους οικονομικής κρίσης, η καταβολή των συντάξεων είναι σε υψηλό ρίσκο. Όπως λέει στην «Αυγή» ο Μενέλαος Θεωδορουλάκης, διδάκτορας κοινωνικής πολιτικής με ειδίκευση στο ασφαλιστικό και επιστημονικός συνεργάτης στον ΕΦΚΑ, «στην οικονομική κρίση του 2008, οι πρώτοι φορείς που κατέρρευσαν ήταν αυτοί των ασφαλιστικών ταμείων στην Αμερική, που σε μία μέρα έχασαν το 80% των αποθεματικών τους. Αντίστοιχα, η Αργεντινή τότε αναγκάστηκε να κρατικοποιήσει τα ιδιωτικά ασφαλιστικά ταμεία, δίνοντας 30 δισ. δολάρια, προκειμένου να εξασφαλίσει ότι οι δικαιούχοι αυτών των ταμείων δεν θα χάσουν τα πάντα. Το ίδιο συνέβη και στη Χιλή. Δεν είναι τυχαίο επίσης ότι πολλές χώρες στην Ευρώπη έδωσαν το δικαίωμα σε όσους είχαν επιλέξει το ιδιωτικό, κεφαλαιοποιητικό σύστημα να γυρίσουν στο αναδιανεμητικό».

Καζίνο

Ως προς τον τρίτο πυλώνα που είναι η προαιρετική ασφάλιση, o Ν. Μηταράκης λέει ότι «πρέπει να δοθούν τα κατάλληλα φορολογικά κίνητρα για να έχει κίνητρο ο εργαζόμενος να επενδύει για τα δικά του αποταμιευτικά προϊόντα που ο ίδιος επιλέγει». Και κλείνοντας το μάτι και σε άλλα αρπακτικά τονίζει: «Και η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών στον πρώτο πυλώνα θα δώσει και διαθέσιμο εισόδημα σε όσους εργαζόμενους κάνουν αυτή την επιλογή».

Εδώ δεν θα υπάρχει ούτε καν ο τυπικός δημόσιος έλεγχος. Οι εργαζόμενοι θα βάζουν το υστέρημά τους στο καζίνο των επενδυτικών εταιριών και αν κάποιος από αυτούς είναι ίσως τυχερός μπορεί στο μέλλον να κερδίσει το τζακ ποτ.

Σε κάθε περίπτωση και όσον αφορά τον δεύτερο πυλώνα και, κατά μείζονα λόγο, τον τρίτο πυλώνα, με το κεφαλαιοποιητικό σύστημα, οι ασφαλισμένοι θα ξέρουν τι θα πρέπει να πληρώνουν, αλλά ΔΕΝ θα ξέρουν τι θα πάρουν. Αν οι επενδύσεις πάνε καλά, θα πάρουν κάτι παραπάνω. Αν όχι, θα χάσουν τα λεφτά τους (δείτε σχετικά την ταινία «Επίθεση στη Γουόλ Στριτ»).  

Ασφαλώς οι αντι-μεταρρυθμίσεις αυτές της ΝΔ δεν είναι καινούργιες, καθώς, όπως γράφουν πολλοί ειδικοί, τις είχε ξεκινήσει η ίδια από το 2014, όταν κατάργησε τον αναδιανεμητικό χαρακτήρα της επικουρικής ασφάλισης και μετέτρεψε το σύστημα από «καθορισμένων παροχών» σε σύστημα «καθορισμένων εισφορών». Τις ανατροπές αυτές ο ΣΥΡΙΖΑ τις ενέταξε ατόφιες στο νόμο Κατρούγκαλου και επιπλέον στο ΕΤΕΑΕΠ και εφάρμοσε και τη ρήτρα «μηδενικού ελλείμματος», που σημαίνει ότι οι συντάξεις θα δίνονται ανάλογα με την οικονομική κατάσταση στην οποία θα βρίσκεται το Ταμείο, χωρίς να υπάρχει εγγύηση γι’ αυτές. Σε κάθε περίπτωση, όπως λέει ο καθηγητής Σ. Ρομπόλης, τα διανεμητικά και εγγυημένα στοιχεία του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης με την πρόταση της Ν.Δ. θα πέσουν από το 70%-75% στο 25%-30%.

Συνολικά οι αναλυτές λένε ότι το κόστος μετάβασης στο νέο σύστημα θα κυμανθεί μεταξύ 18 δισ. ευρώ το λιγότερο, έως  55 δισ. ευρώ το περισσότερο. Συνεπώς οι δεσμεύσεις της κυβέρνησης περί μη μείωσης των σημερινών συντάξεων είναι στον αέρα, καθώς η υλοποίηση του σχεδίου θα οδηγήσει σε αποτυχία επίτευξης του δημοσιονομικού στόχου για πρωτογενή πλεονάσματα 2,5% του ΑΕΠ έως το 2060. Συνεπώς –εφόσον η ΝΔ δεν είναι κάποιο αντισυστημικό κόμμα που θα έρθει σε ρήξη με την ΕΕ για να προστατέψει τις συντάξεις– θα προκύψουν νέες περικοπές συντάξεων, οι οποίες βαθμιαία θα εκμηδενίζονται.

Είναι προφανώς επιβεβλημένη η αντίσταση σε αυτά τα σχέδια.

*Αναδημοσίευση από την Εργατική Αριστερά