Ποιών οι ζωές μετράνε;

Οι δολοφονίες μαύρων από την αστυνομία στις ΗΠΑ δυστυχώς δεν είναι είδηση. Αυτό άλλωστε στηλιτεύει το σύνθημα που έγινε όνομα του κινήματος ενάντια στη ρατσιστική αστυνομική βία: Οι Μαύρες Ζωές Μετράνε (Black Lives Matter, BLM).

Οι δολοφονίες του Άλτον Στέρλινγκ και του Φιλάντο Κάστιλ, σε διαφορετικές πόλεις, διαφορετική μέρα, έγιναν «είδηση» γιατί καταγράφηκαν σε βίντεο, και κατέβασαν άμεσα χιλιάδες διαδηλωτές στους δρόμους σε όλη τη χώρα. Ήταν η μαζικότερη επανεμφάνιση του BLΜ, τον τελευταίο έναν χρόνο, επιβεβαιώνοντας πως παραμένει ενεργό. Το BLM έχει γίνει «κοινωνικό ρεύμα». Η αδυναμία του είναι πως δεν έχει αφήσει πίσω του μονιμότερες κινηματικές δομές. Αλλά ταυτόχρονα αποδεικνύεται ανθεκτικό ως «σύνθημα», ως «ιδέα». Στις διαδηλώσεις για τις πρόσφατες δολοφονίες συμμετείχαν ή και πρωταγωνίστησαν νεαροί μαύροι που πολλές φορές δεν είχαν ξανακατέβει στο δρόμο. Υπάρχει λοιπόν ένας διάχυτος ριζοσπαστισμός στον μαύρο πληθυσμό που ξεσπά με διάφορες αφορμές, ενάντια σε ένα κράτος που οργανώνει συστηματικά την καταπίεση των μαύρων ‒με τις μαζικές φυλακίσεις και την επακόλουθη στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων, με την καθημερινή φυλετικά προκατειλημμένη αστυνόμευση, που καταλήγουν και στις διαρκείς δολοφονίες.

Ιδεολογική Αντεπίθεση

Αυτόν το ριζοσπαστισμό, και τη συμπάθεια που συναντά και στους λευκούς αλληλέγγυους που αγωνίζονται ενάντια στο ρατσισμό και την αστυνομική βία, επιχειρεί να «εξοντώσει» και ιδεολογικά η αμερικανική άρχουσα τάξη, επιχειρώντας να στιγματίσει το BLM.

Ένας τρόπος ήταν η υιοθέτηση από τη Δεξιά του συνθήματος-απάντησης «Όλες οι ζωές μετράνε». Με την υποκρισία να ξεχειλίζει (πότε νοιάστηκαν για την ανθρώπινη ζωή οι φιλοπόλεμοι, ομοφοβικοί, ρατσιστές;) γίνεται σαφής ο στόχος: να περάσει το μήνυμα πως «δεν υπάρχει φυλετικό ζήτημα, οι μαύροι υπερβάλλουν», και κατά συνέπεια πως οι μαύροι ακτιβιστές είναι «εχθρικοί απέναντι στους λευκούς».

Μετά τα γεγονότα στο Ντάλας, όπου ένας μαύρος βετεράνος του πολέμου στο Αφγανιστάν άνοιξε πυρ σκοτώνοντας 5 αστυνομικούς, προτού σκοτωθεί ο ίδιος με βόμβα-ρομπότ (!) της αστυνομίας, αλλά και στο Μπατόν Ρουζ της Λουΐζιάνα, όπου μαύρος βετεράνος πεζοναύτης σκότωσε τρεις αστυνομικούς, η πολιτική-ιδεολογική αντεπίθεση έφτασε σε παροξυσμό (παρεμπιπτόντως το στρατιωτικό παρελθόν και των δύο «σκοπευτών» λέει πολλά για τις ρίζες της βίας, αλλά πέρασε ασχολίαστο στα ΜΜΕ). Μετά τα περιστατικά λοιπόν, οι εχθροί του BLM προσέθεσαν ένα ακόμα σύνθημα στο οπλοστάσιό τους: «Οι Μπλε Ζωές Μετράνε» έγινε το μότο, επιχειρώντας να εξισώσουν τη συστηματική κρατική βία από την αστυνομία με τον μοναχικό σκοπευτή, να εξισώσουν θύτες και θύματα.

Το σύνθημα είναι ‒επιεικώς‒ άστοχο. Ποιανού οι ζωές μετράνε και ποιανού όχι φάνηκε ξεκάθαρα μετά το Ντάλας. Το «έθνος συγκλονίστηκε», γράφτηκαν άρθρα επί άρθρων, «ο πολιτικός κόσμος καταδίκασε» και έπειτα «τίμησε τους νεκρούς», ο Ομπάμα έβγαλε πύρινο λόγο για την «απόδοση δικαιοσύνης», πρώην και νυν πρόεδροι των ΗΠΑ παρευρέθησαν στην κηδεία, για μέρες ολόκληρες η δημόσια συζήτηση επικεντρώθηκε στους 5 νεκρούς αστυνομικούς. Έγινε παραπάνω από σαφές ότι «οι μπλε ζωές μετράνε». Για ποιους και πόσους από τους εκατοντάδες δολοφονημένους μαύρους έγινε τέτοιος ντόρος; Είναι καθημερινές (κυριολεκτικά!) αυτές οι δολοφονίες και άρα δεν γίνεται κάθε φορά να σηκώνεται τέτοιος χαμός, θα πει κανείς. Ε, αυτό ακριβώς είναι η απόδειξη ότι στις ΗΠΑ «οι μαύρες ζωές ΔΕΝ μετράνε» και γι’ αυτό είναι αναγκαίο το BLM να το υπενθυμίζει και να διεκδικεί να αλλάξει αυτήν την πραγματικότητα.

Το φιλοαστυνομικό κλίμα πήρε γενικότερες προεκτάσεις: Οι μπάτσοι είναι «ήρωες», που «παίζουν την ζωή τους καθημερινά κορώνα-γράμματα», για «την προστασία μας». Το ψέμα είναι πολλαπλό. Δεν έχουν τίποτε το «ηρωικό» οι πάνοπλοι μπάτσοι που διέλυσαν ειρηνικούς διαδηλωτές στη μία πόλη μετά την άλλη. Δεν «παίζουν τη ζωή τους καθημερινά κορώνα-γράμματα», όταν δεν μπαίνουν καν στην 10άδα των πιο επικίνδυνων επαγγελμάτων. Βάσει στατιστικών, οι μεταλλεργάτες, οι οδοκαθαριστές και πολλοί άλλοι κάνουν πολύ πιο επικίνδυνα επαγγέλματα, αλλά ποτέ κανένας πολιτικός ή δημοσιογράφος δεν είπε πως «παίζουν τη ζωή τους καθημερινά κορώνα-γράμματα». Δεν αισθάνονται καμία «προστασία από την αστυνομία» οι μαύροι, όταν ο μέσος έφηβος που ζει σε γκέτο δηλώνει πως φοβάται όταν βγαίνει στο δρόμο (όχι τους εγκληματίες, τους μπάτσους), όταν οι περισσότεροι μαύροι γονείς δηλώνουν ότι είναι υποχρεωμένοι κάποια στιγμή να κάνουν με τα παιδιά τους «τη συζήτηση». Όχι για το σεξ, αλλά για το πώς πρέπει να ντύνονται, φέρονται κ.λπ. για να μην τους επιτεθεί η αστυνομία, και για το ενδεχόμενο όπως κι αν ντυθούν ή φερθούν να δεχτούν αστυνομική παρενόχληση στη ζωή τους.

Να στηριχθεί η αστυνομία;

Ο ρόλος της αστυνομίας είναι τέτοιος που κάθε φορά που εμφανίζεται ως «αμυνόμενη» ή «ηρωική», στην πραγματικότητα ζητά εντολή να γίνει ακόμα πιο επιθετική και επικίνδυνη. Το είδαμε στη Γαλλία, με τις κινητοποιήσεις «ενάντια στο μίσος κατά της αστυνομίας» (που ζητούσαν «να τους λυθούν τα χέρια»), το βλέπουμε συχνά στις ΗΠΑ, όταν οι μπάτσοι κινητοποιούνται «ενάντια στη στοχοποίησή» τους κάθε φορά που κάποιος δικός τους διώκεται για άσκηση βίας ή κάθε φορά που κάποια τοπική Αρχή επιχειρεί να βάλει σχετικό «χαλινάρι» στην ατιμωρησία και την υπερεξουσία τους στο δρόμο.

Η άλλη όψη της «φιλοαστυνομικής» προπαγάνδας είναι η επίθεση στο κίνημα BLM. Οι αντιρατσιστές ακτιβιστές καλούνται να αναλάβουν «μερίδιο ευθύνης» για τις δράσεις του ελεύθερου σκοπευτή, γιατί «υποκινούν φυλετικό μίσος και αντιαστυνομικά αισθήματα». Τα δύο μέτρα και σταθμά και πάλι βγάζουν μάτι: Εκατοντάδες δολοφονίες θεωρούνται «μεμονωμένα περιστατικά» για τα οποία είναι τάχα άδικο να στοχοποιείται η Αστυνομία στο σύνολό της. Ένας μοναχικός σκοπευτής όμως αρκεί για να στοχοποιηθεί το κίνημα στο σύνολό του.

Τα ΜΜΕ ξαφνικά ανακάλυψαν «ακήρυχτο φυλετικό πόλεμο». Θυμίζει μια ρήση του αμερικανικού εργατικού κινήματος –«το λένε ταξικό πόλεμο μόνο όταν μαχόμαστε κι εμείς». Ένας ακήρυχτος –πολύνεκρος– πόλεμος είναι σε εξέλιξη εδώ και χρόνια στις ΗΠΑ ενάντια στον μαύρο πληθυσμό και περνάει απαρατήρητος. Αρκεί να σκοτωθούν 5 λευκοί μπάτσοι για να ανακαλύψουν ξαφνικά «πόλεμο» τα ΜΜΕ...

Εκκλήσεις για μετριοπάθεια

Στο στόχαστρο μπαίνει ο ριζοσπαστισμός του κινήματος. Όταν η πολιτική και μιντιακή ελίτ καλεί (είτε επιθετικά είτε «φιλικά») το BLM να «φερθεί πιο υπεύθυνα» ή «να αποκηρύξει τη βία», δεν εννοούν να μην πάρει τα όπλα κι αρχίσει να θερίζει αστυνομικούς, ξέρουν ότι ελάχιστη σχέση έχει το BLM με αυτήν την πρακτική. Εννοούν να χαμηλώσει τους τόνους, να αγνοήσει το πρόβλημα, να αποφύγει άλλες μορφές «βίας». Για παράδειγμα, ο δήμαρχος της Ατλάντα δήλωσε πως «ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ ποτέ δεν θα καταλάμβανε κεντρικές λεωφόρους». Θα μπορούσε να δει την ταινία «Σέλμα», που περιγράφει πώς ο Κινγκ και το Κίνημα για τα Πολιτικά Δικαιώματα πορεύτηκαν για να καταλάβουν τη γέφυρα Έντμουντ Πέτους όχι μία ούτε δύο, αλλά τρεις φορές... Ή να μελετήσει όλη την ιστορία του κινήματος του ’60, που ταυτίστηκε απόλυτα με την «πολιτική ανυπακοή».

Ευτυχώς, οι δράσεις του BLM συνεχίστηκαν παρά την υστερία. Και θα χρειαστεί να συνεχιστούν με ακόμα μεγαλύτερη δριμύτητα απέναντι στο κλίμα που πάει να διαμορφωθεί.

Απέναντι σε έναν διαρκή πόλεμο εναντίον των φτωχών μαύρων, το BLM δείχνει πως ήρθε για να μείνει, δικαιώνοντας χρόνια μετά την πρώτη του εμφάνιση το σύνθημα «It’s not a Moment, it’s a Movement» (Δεν είναι ένα στιγμιαίο γεγονός, είναι ένα κίνημα»)...