Ιστορική ήττα και ανάταξη της Αριστεράς

Της σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τί­ας, του πα­ρα­δο­σια­κού κομ­μου­νι­στι­κού κι­νή­μα­τος και της ανα­νε­ω­τι­κής (ευ­ρω­κομ­μου­νι­στι­κής) εκ­δο­χής της Αρι­στε­ράς.

Σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τία, ευ­ρω­κομ­μου­νι­σμός, και υπαρ­κτός σο­σια­λι­σμός

          Α) Η σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τία συ­σπεί­ρω­σε την με­γά­λη πλειο­νό­τη­τα των ερ­γα­τι­κών τά­ξε­ων στην Δυ­τι­κή Ευ­ρώ­πη και στην Ελ­λά­δα με το ΠΑΣΟΚ, οι οποί­ες προ­σέ­βλε­παν σε μια ορι­σμέ­νη βελ­τί­ω­ση της κοι­νω­νι­κής τους θέσης, ενώ ταυ­τό­χρο­να τις απω­θού­σε το δι­κτα­το­ρι­κό και αυ­ταρ­χι­κό κα­θε­στώς του «υπαρ­κτού σο­σια­λι­σμού» της Ανα­το­λι­κής Ευ­ρώ­πης. Και πραγ­μα­τι­κά τα σο­σια­λι­στι­κά κόμ­μα­τα επε­δί­ω­ξαν και επέ­τυ­χαν με την κυ­βερ­νη­τι­κή τους δια­χεί­ρι­ση μιαν ορι­σμέ­νη ανα­δια­νο­μή ει­σο­δή­μα­τος προς όφε­λος της μι­σθω­τής ερ­γα­σί­ας, και την στή­ρι­ξη του κρά­τους πρό­νοιας και ορι­σμέ­να μέτρα εκ­δη­μο­κρα­τι­σμού των αντί­στοι­χων κοι­νω­νιών. Αυτό βέ­βαια πά­ντο­τε εντός των πλαι­σί­ων της κυ­ριαρ­χί­ας των κα­πι­τα­λι­στι­κών πα­ρα­γω­γι­κών σχέ­σε­ων, που σε καμία πε­ρί­πτω­ση δεν αμ­φι­σβη­τού­νταν από τις σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τι­κές δυ­νά­μεις.

          Εντού­τοις με το ξέ­σπα­σμα της κρί­σης υπερ­συσ­σώ­ρευ­σης της δε­κα­ε­τί­ας του 1970, με την αρ­χό­με­νη κυ­ριαρ­χία του νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού, καθώς  και με την ανά­δει­ξη της κα­πι­τα­λι­στι­κής κρί­σης το 2008, οι με­ταρ­ρυθ­μι­στι­κές επι­διώ­ξεις των σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τών άρ­χι­σαν να πε­ρι­θω­ριο­ποιού­νται μέχρι τε­λι­κής εξα­φα­νί­σε­ως, στο βαθμό που το ζή­τη­μα που ετί­θε­το πλέον είχε να κάνει με την ίδια την απο­κα­τά­στα­ση της κερ­δο­φο­ρί­ας και ανα­πα­ρα­γω­γής του κε­φα­λαί­ου. Η στα­δια­κή αυτή με­τα­τό­πι­ση των σο­σια­λι­στι­κών κομ­μά­των προς τις θέ­σεις του νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού, και στην ελ­λη­νι­κή πε­ρί­πτω­ση από το 1996, τα οδή­γη­σε τε­λι­κά να λει­τουρ­γή­σουν ως εμπρο­σθο­φυ­λα­κή της επι­βο­λής των πο­λι­τι­κών του ακραί­ου νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού, πράγ­μα που επέ­φε­ρε και την ίδια τους τη συρ­ρί­κνω­ση.

Στη ση­με­ρι­νή συ­γκυ­ρία η σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τία απο­τε­λεί ανα­πό­σπα­στο τμήμα των μη­χα­νι­σμών υλο­ποί­η­σης των μνη­μο­νια­κών πο­λι­τι­κών σε ευ­ρω­παϊ­κό επί­πε­δο, όπως συμ­βαί­νει με το ΠΑΣΟΚ, το Γαλ­λι­κό Σο­σια­λι­στι­κό Κόμμα, τους γερ­μα­νούς σο­σιαλ­δη­μο­κρά­τες κλπ. Οι εξε­λί­ξεις αυτές ση­μα­το­δό­τη­σαν μια μορφή ήττας για τις ευ­ρω­παϊ­κές ερ­γα­τι­κές τά­ξεις, που ξε­κί­νη­σαν να απο­σύ­ρουν την πο­λι­τι­κή τους υπο­στή­ρι­ξη προς τον με­ταρ­ρυθ­μι­σμό, σε με­γα­λύ­τε­ρο ή μι­κρό­τε­ρο βαθμό, ανά­λο­γα με την κάθε επι­μέ­ρους χώρα. Απο­δεί­χθη­κε έτσι πε­ρί­τρα­να ότι οι κοι­νω­νι­κές με­ταρ­ρυθ­μί­σεις δεν είναι εφι­κτές μέσα σε μια πα­ρα­τε­τα­μέ­νη κρίση υπερ­συσ­σώ­ρευ­σης του κε­φα­λαί­ου, και γι’ αυτό και εγκα­τα­λεί­φθη­καν άτα­κτα από τους ευ­ρω­παί­ους σο­σια­λι­στές.

Β) Από την άλλη πλευ­ρά η εκ­κω­φα­ντι­κή κα­τάρ­ρευ­ση του υπο­δείγ­μα­τος του «υπαρ­κτού σο­σια­λι­σμού», χωρίς καμία δια­με­σο­λά­βη­ση ερ­γα­τι­κών και λαϊ­κών αντι­δρά­σε­ων, και η τα­χεία επι­κρά­τη­ση νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρων συ­ντη­ρη­τι­κών πο­λι­τι­κών στις ανα­το­λι­κές χώρες, έπλη­ξε κα­θο­ρι­στι­κά το ευ­ρω­παϊ­κό πα­ρα­δο­σια­κό κομ­μου­νι­στι­κό κί­νη­μα, οδη­γώ­ντας το είτε στην εξα­φά­νι­ση και πε­ρι­θω­ριο­ποί­η­ση, είτε σε ισχυ­ρή μεί­ω­ση της κοι­νω­νι­κής του εμ­βέ­λειας. Τα γε­γο­νό­τα του 1989 σ’ ολό­κλη­ρη την Ανα­το­λι­κή Ευ­ρώ­πη ση­μα­το­δό­τη­σαν εξί­σου μια οδυ­νη­ρή ήττα για τους κομ­μου­νι­στές ολό­κλη­ρης της Ευ­ρώ­πης, που έχα­σαν τις δυ­να­τό­τη­τες πα­ρέμ­βα­σης και επη­ρε­α­σμού των εξε­λί­ξε­ων προς όφε­λος των λαϊ­κών τά­ξε­ων.

Η πλή­ρης συ­νει­δη­το­ποί­η­ση του γε­γο­νό­τος ότι ο «υπαρ­κτός σο­σια­λι­σμός» είχε οδη­γη­θεί τε­λι­κά σε μια μορφή δι­κτα­το­ρι­κού κρα­τι­κού κα­πι­τα­λι­σμού (με εν­δει­κτι­κό­τε­ρο πα­ρά­δειγ­μα την σύγ­χρο­νη Κίνα), στη λει­τουρ­γία εκ­με­ταλ­λευ­τι­κών πα­ρα­γω­γι­κών σχέ­σε­ων, στην κυ­ριαρ­χία μιας διευ­θυ­ντι­κής κρα­τι­κής, κομ­μα­τι­κής και τε­χνο­κρα­τι­κής γρα­φειο­κρα­τί­ας, στην ώθηση της ερ­γα­ζό­με­νης κοι­νω­νί­ας στην εκτε­λε­στι­κή ερ­γα­σία και στην στέ­ρη­ση των συν­δι­κα­λι­στι­κών δι­καιω­μά­των και ελευ­θε­ριών, οδή­γη­σε ση­μα­ντι­κά τμή­μα­τα των ερ­γα­ζο­μέ­νων να πά­ρουν τις απο­στά­σεις τους από τον «κομ­μου­νι­σμό», όπως έμπρα­κτα απο­τυ­πώ­νο­νταν στα κα­θε­στώ­τα της Ανα­το­λι­κής Ευ­ρώ­πης.

Το επα­να­στα­τι­κό ρήγμα που είχε ανα­δει­χθεί στις αρχές του 20ου αιώνα έτει­νε να απο­κα­τα­στα­θεί προς το τέλος αυτού του αιώνα. Η κα­τάρ­ρευ­ση του «υπαρ­κτού σο­σια­λι­σμού» δεν έπλη­ξε μόνον τις δυ­νά­μεις της Αρι­στε­ράς στη Δυ­τι­κή Ευ­ρώ­πη,  αλλά συ­νέ­τει­νε στην αντί­στοι­χη πε­ρι­θω­ριο­ποί­η­σή τους στην Ανα­το­λι­κή Ευ­ρώ­πη. Κι’ ακόμη πε­ρισ­σό­τε­ρο η ιδέα της Αρι­στε­ράς ως δύ­να­μης κοι­νω­νι­κής απε­λευ­θέ­ρω­σης και χει­ρα­φέ­τη­σης υπέ­στη ισχυ­ρό πλήγ­μα, στο βαθμό που κοι­νω­νι­κά κα­θε­στώ­τα που βα­σί­ζο­νταν στην τα­ξι­κή εκ­με­τάλ­λευ­ση και στον αντι­δη­μο­κρα­τι­κό αυ­ταρ­χι­σμό, χρη­σι­μο­ποιού­σαν την επί­κλη­ση του «σο­σια­λι­σμού» προ­κει­μέ­νου να νο­μι­μο­ποι­ή­σουν την υπό­στα­σή τους.

Γ) Τέλος τρίτη πε­ρί­πτω­ση ιστο­ρι­κής χρε­ο­κο­πί­ας του αρι­στε­ρού κι­νή­μα­τος, με την τε­λευ­ταία πράξη της να δια­δρα­μα­τί­ζε­ται στην ελ­λη­νι­κή πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, στά­θη­κε η εξέ­λι­ξη της «ανα­νε­ω­τι­κής – ευ­ρω­κομ­μου­νι­στι­κής» Αρι­στε­ράς, που ξε­κί­νη­σε από τον «ιστο­ρι­κό συμ­βι­βα­σμό» του πρώ­του μισού της δε­κα­ε­τί­ας του 1970 του ιτα­λι­κού κομ­μου­νι­σμού, για να κα­τα­λή­ξει στην μνη­μο­νια­κή με­τάλ­λα­ξη της κυ­βέρ­νη­σης του ΣΥ­ΡΙ­ΣΑ την τε­λευ­ταία πε­ρί­ο­δο. Η αντί­λη­ψη αυτή ξε­κι­νού­σε από την αφε­τη­ρία της δια­πί­στω­σης της απου­σί­ας «δη­μο­κρα­τί­ας» στο ανα­το­λι­κό κοι­νω­νι­κό πρό­τυ­πο, θε­ω­ρώ­ντας προ­φα­νώς ότι στην οι­κο­νο­μι­κή υπο­δο­μή λει­τουρ­γού­σε κά­ποιου εί­δους «πρω­το­γε­νής» σο­σια­λι­σμός, χωρίς κρι­τι­κή απο­τί­μη­ση του χα­ρα­κτή­ρα των αντί­στοι­χων σχέ­σε­ων πα­ρα­γω­γής.

Η στρο­φή προς τον δη­μο­κρα­τι­σμό του αστι­κού κοι­νο­βου­λευ­τι­σμού, στην τα­ξι­κή συ­νερ­γα­σία με­τα­ξύ των δύο κύ­ριων αντα­γω­νι­στι­κών δυ­νά­με­ων (ερ­γα­σί­ας και κε­φα­λαί­ου) και των αντί­στοι­χων κομ­μά­των, η πο­λι­τι­κή της «αντι­μο­νο­πω­λια­κής» συμ­μα­χί­ας και η υπό­κλι­ση απέ­να­ντι στα θε­με­λια­κά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά του κα­πι­τα­λι­στι­κού τρό­που πα­ρα­γω­γής, επέ­φε­ραν μια ήττα για το ευ­ρω­παϊ­κό ερ­γα­τι­κό κί­νη­μα. Το ιτα­λι­κό κομ­μου­νι­στι­κό κί­νη­μα εξου­δε­τε­ρώ­θη­κε ολο­σχε­ρώς και πε­ρι­ήλ­θε στην πε­ρι­θω­ριο­ποί­η­ση, με την στα­δια­κή με­τάλ­λα­ξη του ιστο­ρι­κού ιτα­λι­κού ΚΚ στο ση­με­ρι­νό κε­ντρο­α­ρι­στε­ρό και νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρο Δη­μο­κρα­τι­κό Κόμμα. Αντί­στοι­χα το γαλ­λι­κό ΚΚ από την ηγε­μο­νι­κή θέση που κα­τεί­χε στην γαλ­λι­κή Αρι­στε­ρά και στην ερ­γα­τι­κή τάξη απο­ψι­λώ­θη­κε στα­δια­κά βλέ­πο­ντας τις δυ­νά­μεις του να υπό-δε­κα­πλα­σιά­ζο­νται.

Τα πε­πραγ­μέ­να της πο­λι­τι­κής δια­κυ­βέρ­νη­σης του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ στον τε­λευ­ταίο ενά­μι­ση χρόνο έρ­χο­νται να κλεί­σουν πλέον την αυ­λαία της χρε­ο­κο­πί­ας της Αρι­στε­ράς της «ανα­νέ­ω­σης» και του ευ­ρω­κομ­μου­νι­σμού, αντι­προ­σω­πεύ­ο­ντας την τε­λευ­ταία πράξη αυτού του δρά­μα­τος. Η υπό­κλι­ση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ στις απαι­τή­σεις της πο­λι­τι­κής της αστι­κής τάξης της χώρας που απαι­τού­σε συ­νέ­χι­ση της εφαρ­μο­γής της μνη­μο­νια­κής πο­λι­τι­κής και ακόμη πα­ρα­πέ­ρα εντα­τι­κο­ποί­η­σή της, και η συ­να­κό­λου­θη συμ­μόρ­φω­σή τους προς τις δη­μο­σιο­νο­μι­κές και νο­μι­σμα­τι­κές ρυθ­μί­σεις της ευ­ρω­ζώ­νης, έθε­σαν τέρμα στις προσ­δο­κί­ες για την αντι­στρο­φή της πο­ρεί­ας των πραγ­μά­των και εκ­μη­δέ­νι­σαν τον λαϊκό ρι­ζο­σπα­στι­σμό που ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ είχε εκλο­γι­κά εκ­προ­σω­πή­σει.

Δ) Επι­πρό­σθε­τα δεν μπο­ρεί να μην δεν γίνει στοι­χειώ­δης ανα­φο­ρά σε εγ­χει­ρή­μα­τα του αρι­στε­ρού κι­νή­μα­τος, που επι­χεί­ρη­σαν μέσα σε δυ­σχε­ρείς και αντί­ξο­ες συν­θή­κες να υπερ­βούν αυτά τα τρία ιστο­ρι­κά  φαι­νό­με­να ήττας του κι­νή­μα­τος του 20ου αιώνα. Ωστό­σο, πα­ρό­λες τις επε­ξερ­γα­σί­ες τους, την συ­νέ­πειά τους, τον αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κό τους προ­σα­να­το­λι­σμό, δεν κα­τόρ­θω­σαν να γειω­θούν στο ερ­γα­τι­κό λαϊκό κί­νη­μα έτσι ώστε να ανα­δεί­ξουν μια ευ­ρύ­τε­ρη εναλ­λα­κτι­κή προ­ο­πτι­κή χει­ρα­φέ­τη­σης (πε­ρι­πτώ­σεις Νέου Αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κού Κόμ­μα­τος, ρι­ζο­σπα­στι­κών ρευ­μά­των του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, Νέου Αρι­στε­ρού Ρεύ­μα­τος). Εν­δε­χο­μέ­νως οι συ­νέ­πειες των τριών μορ­φών ήττας της ιστο­ρι­κής Αρι­στε­ράς να ήταν τόσο κα­τα­λυ­τι­κές, και η υπο­χώ­ρη­ση του ερ­γα­τι­κού κι­νή­μα­τος να ήταν τόσο ση­μα­ντι­κή, με απο­τέ­λε­σμα να πα­ρα­μεί­νουν σε έναν πε­ριο­ρι­σμέ­νο κύκλο επιρ­ρο­ής. Σε κάθε πε­ρί­πτω­ση αντι­προ­σω­πεύ­ουν πο­λι­τι­κές ρι­ζο­σπα­στι­κές υπο­κει­με­νι­κό­τη­τες που μπο­ρούν να δια­δρα­μα­τί­σουν έναν γό­νι­μο ανα­συν­θε­τι­κό ρόλο στην ση­με­ρι­νή πε­ρί­ο­δο που δια­νύ­ου­με.

Σ’ αυτή την πε­ρί­πτω­ση οι αι­τί­ες που κα­θή­λω­σαν αυτά τα εγ­χει­ρή­μα­τα «επα­νί­δρυ­σης» της Αρι­στε­ράς στά­θη­καν ο πο­λι­τι­κός «δια­κη­ρυ­κτι­σμός» χωρίς υλι­κές κοι­νω­νι­κές αντι­στοι­χή­σεις, η «πε­ρι­χα­ρά­κω­ση» σε έναν πε­ριο­ρι­σμέ­νο πο­λι­τι­κό χώρο που ορί­ζο­νταν με όρους «επα­να­στα­τι­κής κα­θα­ρό­τη­τας», ο μα­ξι­μα­λι­σμός των δια­τυ­πού­με­νων αι­τη­μά­των όπου σε κάθε πε­ρί­πτω­ση έθε­ταν το συ­νο­λι­κό πλαί­σιο αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κής ανα­τρο­πής στη χώρα, η με­θο­δο­λο­γι­κή πο­λι­τι­κή ανα­κο­λου­θία εφό­σον προ­τάσ­σο­νταν πά­ντο­τε στρα­τη­γι­κοί στό­χοι στο επί­πε­δο συ­γκε­κρι­μέ­νων τα­κτι­κών πα­ρεμ­βά­σε­ων στη συ­γκυ­ρία. Άρα, μπο­ρεί αυτοί οι σχη­μα­τι­σμοί να μην χρε­ώ­νο­νται με τις ήττες του πα­ρα­δο­σια­κού αρι­στε­ρού κι­νή­μα­τος, εντού­τοις όμως ση­μα­το­δο­τούν μια ανε­πάρ­κεια εφό­σον επί μακρά σειρά ετών δεν κα­τόρ­θω­σαν να εξέλ­θουν από το «προ­πύρ­γιό» τους και να δια­χυ­θούν στα πεδία της κοι­νω­νι­κής δια­πά­λης.

Μια βαριά κλη­ρο­νο­μιά και η ιστο­ρι­κή της υπέρ­βα­ση

Βέ­βαια το γε­γο­νός ότι όλες αυτές οι τρεις ιστο­ρι­κές εμπει­ρί­ες οδη­γή­θη­καν στην ήττα και την χρε­ο­κο­πία, συ­μπα­ρα­σύ­ρο­ντας τα αντί­στοι­χα ερ­γα­τι­κά κι­νή­μα­τα, δεν ση­μαί­νει ότι μπο­ρεί κα­νείς να μη­δε­νί­σει συλ­λή­βδην το σύ­νο­λο των χα­ρα­κτη­ρι­στι­κών που ανέ­δει­ξαν: Μπο­ρεί το κυ­ρί­αρ­χο χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό της κάθε μιας πε­ρί­πτω­σης να επέ­φε­ρε τε­λι­κά την πα­ρα­φθο­ρά, εντού­τοις δευ­τε­ρο­γε­νή τους χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά δια­τη­ρούν την επι­και­ρό­τη­τα και γο­νι­μό­τη­τά τους. Μ’ αυτή την έν­νοια ο κοι­νω­νι­κός με­ταρ­ρυθ­μι­σμός απο­τε­λεί μια διά­στα­ση της σύγ­χρο­νης αρι­στε­ρής πο­λι­τι­κής, εφό­σον όμως εντάσ­σε­ται στο πεδίο της αμ­φι­σβή­τη­σης των κυ­ρί­αρ­χων αστι­κών σχέ­σε­ων πα­ρα­γω­γής. Η επα­να­στα­τι­κή κα­τά­κτη­ση της πο­λι­τι­κής εξου­σί­ας, με όρους δη­μο­κρα­τί­ας και κι­νή­μα­τος, είναι ένα ανα­γκαίο χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό, στο μέτρο όμως που το­πο­θε­τεί­ται στην τρο­χιά εγκα­θί­δρυ­σης μιας λαϊ­κής ερ­γα­τι­κής κυ­ριαρ­χί­ας. Ο δη­μο­κρα­τι­σμός είναι απα­ραί­τη­τος στην φυ­σιο­γνω­μία της ση­με­ρι­νής Αρι­στε­ράς, στο βαθμό όμως που δεν εξα­ντλεί­ται στην αστι­κή κοι­νο­βου­λευ­τι­κή του εκ­δο­χή, αλλά έχει γε­νι­κευ­μέ­να κοι­νω­νι­κά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά. Έτσι, από μια πρώτη άποψη, η διε­ρεύ­νη­ση των όρων της χρε­ο­κο­πί­ας των τριών πα­ρα­δο­σια­κών αρι­στε­ρών πο­λι­τι­κών, μπο­ρεί να μας εφο­διά­σει δευ­τε­ρο­γε­νώς με αξιο­ση­μεί­ω­τα και απο­τε­λε­σμα­τι­κά στοι­χεία ανα­σύν­θε­σης της σύγ­χρο­νης Αρι­στε­ράς.

Κατά συ­νέ­πεια η υπέρ­βα­ση των όρων χρε­ο­κο­πί­ας των πα­ρα­δο­σια­κών αρι­στε­ρών στρα­τη­γι­κών, μπο­ρεί αρ­χι­κά να συ­νο­δεύ­ε­ται από την αξιο­ποί­η­ση επι­μέ­ρους πλευ­ρών τους, που να μπο­ρούν να απο­κτή­σουν μιαν ορι­σμέ­νη λαϊκή συ­σπει­ρω­τι­κή δυ­να­μι­κή : Η προ­α­γω­γή κοι­νω­νι­κών με­ταρ­ρυθ­μί­σε­ων που σή­με­ρα ταυ­τί­ζε­ται με την ακύ­ρω­ση των μνη­μο­νια­κών ρυθ­μί­σε­ων (π.χ. απο­κα­τά­στα­ση μι­σθών συλ­λο­γι­κών συμ­βά­σε­ων, γε­νι­κευ­μέ­νο επί­δο­μα ανερ­γί­ας στους μα­κρο­χρό­νια ανέρ­γους κ.ά.), εκ των πραγ­μά­των ωθεί­ται σε μια αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κή κα­τεύ­θυν­ση, εφό­σον το κοι­νω­νι­κό κό­στος τέ­τοιου εί­δους αλ­λα­γών δεν μπο­ρεί να κα­λυ­φθεί παρά με την απαλ­λο­τρί­ω­ση ση­μα­ντι­κού μέ­ρους της επι­χει­ρη­μα­τι­κής κερ­δο­φο­ρί­ας. -  Η υιο­θέ­τη­ση όρων και πρα­κτι­κών επα­να­στα­τι­κής κα­τά­κτη­σης της πο­λι­τι­κής εξου­σί­ας θέτει την ανά­γκη συν­δυα­σμού της επι­δί­ω­ξης κα­τά­κτη­σης της σχε­τι­κής κοι­νο­βου­λευ­τι­κής πλειο­ψη­φί­ας με δια­δι­κα­σί­ες δια­μόρ­φω­σης ερ­γα­τι­κών και λαϊ­κών αντί – εξου­σιών, με τον άμεσο ενερ­γό ρόλο του λαϊ­κού κι­νη­μα­τι­κού πα­ρά­γο­ντα. - Ο δη­μο­κρα­τι­σμός, απα­γκι­στρω­μέ­νος από την αστι­κή κοι­νο­βου­λευ­τι­κή του εκ­δο­χή, δεν μπο­ρεί παρά να δια­περ­νά το σύ­νο­λο των κοι­νω­νι­κών με­τα­σχη­μα­τι­σμών, σε όλα τα επί­πε­δα, κα­ταρ­γώ­ντας άλ­λω­στε κάθε μορφή εξου­σί­ας που οχυ­ρώ­νε­ται πίσω από τους μη­χα­νι­σμούς του αστι­κού κρά­τους. Αυτά τα τρία ιστο­ρι­κά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά είναι ανα­γκαία για τους ση­με­ρι­νούς αρι­στε­ρούς επα­να­προσ­διο­ρι­σμούς, εντού­τοις βέ­βαια δεν είναι επαρ­κείς όροι για την σύγ­χρο­νη έκ­φρα­ση της λαϊ­κής χει­ρα­φέ­τη­σης.

Πέρα άρα από αυ­τούς τους ιστο­ρι­κούς όρους (αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κός με­ταρ­ρυθ­μι­σμός, επα­να­στα­τι­κή με­θο­δο­λο­γία, δη­μο­κρα­τι­κή λει­τουρ­γία), είναι ανα­γκαία η συ­μπλή­ρω­ση με χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά που οδη­γούν στη διεύ­ρυν­ση και απο­τε­λε­σμα­τι­κό­τη­τα στη ση­με­ρι­νή ιστο­ρι­κή πε­ρί­ο­δο. Εντού­τοις οι τρεις αυτές δια­δο­χι­κές χρε­ο­κο­πί­ες, οδή­γη­σαν ευ­ρύ­τα­τα στρώ­μα­τα της μι­σθω­τής ερ­γα­σί­ας και της νε­ο­λαί­ας μα­κράν των αρι­στε­ρών πο­λι­τι­κών σχη­μα­τι­σμών και των τα­ξι­κών συν­δι­κα­λι­στι­κών σχη­μα­το­ποι­ή­σε­ων. Η κα­τάρ­ρευ­ση του ανα­το­λι­κού κοι­νω­νι­κού προ­τύ­που στο με­ταίχ­μιο του 1990, επέ­φε­ρε την άμεση συρ­ρί­κνω­ση της επιρ­ρο­ής του ΚΚΕ, πράγ­μα που και συ­νε­χί­ζε­ται μέχρι σή­με­ρα, με την συ­νέρ­γεια προ­φα­νώς και άλλων πα­ρα­γό­ντων (πο­λι­τι­κός απο­μο­νω­τι­σμός, πα­ρα­πο­μπή της λαϊ­κής εξου­σί­ας στο «υπερ­πέ­ραν» κλπ.). Ιδιαί­τε­ρα μά­λι­στα στην ερ­γα­τι­κή τάξη αυτή η συρ­ρί­κνω­ση στά­θη­κε ιδιαί­τε­ρα εμ­φα­νής για τις τότε δυ­νά­μεις της ΕΣΑΚ. Η χρε­ο­κο­πία της σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τί­ας του ΠΑΣΟΚ και η με­τά­πτω­σή του στον μνη­μο­νια­κό νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμό μετά το 2010, είχε σαν απο­τέ­λε­σμα να το εγκα­τα­λεί­ψει η συ­ντρι­πτι­κή πλειο­νό­τη­τα της κοι­νω­νι­κής λαϊ­κής του βάσης, με έντο­νο αυτό το φαι­νό­με­νο και στην συν­δι­κα­λι­στι­κή του επιρ­ροή, και έτσι ερ­γα­τι­κές δυ­νά­μεις που αντι­τά­χθη­καν στη μνη­μο­νια­κή πο­λι­τι­κή  στρά­φη­καν εκλο­γι­κά προς τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ τον Μάιο – Ιού­νιο 2012. Αυτή η με­τα­στρο­φή ωστό­σο δεν είχε παρά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά εκλο­γι­κής εκ­προ­σώ­πη­σης και όχι ορ­γα­νι­κών κοι­νω­νι­κών σχέ­σε­ων με την μι­σθω­τή ερ­γα­σία.

Τέλος η πρό­σφα­τη με­τάλ­λα­ξη του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, η εγκα­τά­λει­ψη και του πλέον με­τριο­πα­θούς σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τι­κού του προ­γράμ­μα­τος, η απε­μπο­λή του στό­χου κα­τάρ­γη­σης των μνη­μο­νί­ων, η προ­σθή­κη ενός ακόμη τρί­του μνη­μο­νί­ου, η υπη­ρέ­τη­ση των όρων της κα­πι­τα­λι­στι­κής ανά­πτυ­ξης της οι­κο­νο­μί­ας και των δη­μο­σιο­νο­μι­κών απαι­τή­σε­ων των ευ­ρω­παϊ­κών υπε­ρε­θνι­κών θε­σμών, όλη αυτή η χρε­ο­κο­πία απο­μα­κρύ­νει πλέον για τρίτη ιστο­ρι­κά φορά τον ερ­γα­ζό­με­νο λαϊκό κόσμο από την εκ­δο­χή της ανα­νε­ω­τι­κής – εκ­συγ­χρο­νι­στι­κής Αρι­στε­ράς. Είναι έτσι τε­ρά­στιο πο­λι­τι­κό ζή­τη­μα το γε­γο­νός ότι μέσα στην τε­λευ­ταία 25ε­τία, για τρεις φορές τα λαϊκά αι­τή­μα­τα των ρι­ζο­σπα­στι­κών με­ταρ­ρυθ­μί­σε­ων, των κοι­νω­νι­κών αλ­λα­γών, της ει­σο­δη­μα­τι­κής ανα­δια­νο­μής, της απα­σχό­λη­σης της ερ­γα­τι­κής τάξης, του βα­θιού κοι­νω­νι­κού εκ­δη­μο­κρα­τι­σμού κλπ. προ­σέ­κρου­σαν τε­λι­κά πάνω στα τείχη των τριών ιστο­ρι­κών αρι­στε­ρών εκ­δο­χών. Έτσι δεν είναι να απο­ρεί κα­νείς πλέον σή­με­ρα για την συν­δι­κα­λι­στι­κή αδρα­νο­ποί­η­ση των ερ­γα­ζο­μέ­νων, για την απο­δο­χή της νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρης ιδε­ο­λο­γί­ας, για τον πε­ριο­ρι­σμό της εμ­βέ­λειας των σχη­μα­τι­σμών που θέ­λουν να επι­μέ­νουν «αρι­στε­ρά», δη­λα­δή αντι­μνη­μο­νια­κά, ρι­ζο­σπα­στι­κά και αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κά. Και βέ­βαια αυτό δεν μπο­ρεί να γί­νε­ται με όρους που ανα­σύ­ρο­νται από παλιά αρι­στε­ρά οπλο­στά­σια, που απο­τε­λούν μά­λι­στα στοι­χεία των προη­γού­με­νων χρε­ο­κο­πιών, και που πε­ρι­βάλ­λο­νται από μια εκ­δο­χή «συ­νέ­πειας», ένα­ντι της «ασυ­νέ­πειας» των τριών προη­γού­με­νων εγ­χει­ρη­μά­των.

Ορό­ση­μα μιας πο­ρεί­ας σύγ­χρο­νης λαϊ­κής χει­ρα­φέ­τη­σης

Χρειά­ζε­ται έτσι να στο­χα­στού­με και να ανα­στο­χα­στού­με σε βάθος την ανά­δει­ξη των σύγ­χρο­νων όρων ενός κι­νή­μα­τος γε­νι­κευ­μέ­νης λαϊ­κής χει­ρα­φέ­τη­σης, που να ξε­περ­νά ανε­πι­στρε­πτί τα τρία ιστο­ρι­κά υπο­δείγ­μα­τα της ήττας, αξιο­ποιώ­ντας προ­φα­νώς δευ­τε­ρο­γε­νείς τους πλευ­ρές:

α) Να μι­λή­σου­με με τους όρους της δικής μας στρα­τη­γι­κής, δη­λα­δή του σο­σια­λι­σμού ως επεί­γου­σας ανα­γκαιό­τη­τας στην ση­με­ρι­νή εξα­θλί­ω­ση των μνη­μο­νί­ων και της κρί­σης, να πο­λι­τευ­τού­με με άξονα τους σο­σια­λι­στι­κούς με­τα­σχη­μα­τι­σμούς, να μην πα­ρα­πέμ­ψου­με για μια και­νού­ρια φορά την κα­θο­λι­κή κοι­νω­νι­κή απε­λευ­θέ­ρω­ση στις ελ­λη­νι­κές κα­λέν­δες.

β) Να ορί­σου­με με κα­θα­ρό­τη­τα αυτή μας την επι­δί­ω­ξη που δεν μπο­ρεί να υπάρ­χει χωρίς την κοι­νω­νι­κο­ποί­η­ση της πα­ρα­γω­γής και ανταλ­λα­γής, χωρίς την κα­τάρ­γη­ση του ιε­ραρ­χι­κού κα­τα­με­ρι­σμού ερ­γα­σί­ας (αντί­θε­σης δια­νοη­τι­κής / εκτε­λε­στι­κής ερ­γα­σί­ας), χωρίς την κα­τά­κτη­ση της πα­νε­πι­στη­μια­κής γνώ­σης για το σύ­νο­λο των ερ­γα­ζο­μέ­νων, χωρίς το ξε­πέ­ρα­σμα του συ­ντη­ρη­τι­σμού της αστι­κής οι­κο­γε­νεια­κής κοι­νω­νι­κής δομής κλπ.

γ) Να συν­δέ­σου­με την διεκ­δί­κη­ση ικα­νο­ποί­η­σης των άμε­σων κοι­νω­νι­κών ανα­γκών (μι­σθο­λο­γι­κές, θε­σμι­κές, ασφα­λι­στι­κές, παι­δεί­ας, πε­ρί­θαλ­ψης κ.ά.) με τους απαι­τού­με­νους αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κούς με­τα­σχη­μα­τι­σμούς της ελ­λη­νι­κής οι­κο­νο­μί­ας (ρι­ζι­κή ανα­δια­νο­μή ει­σο­δή­μα­τος, γε­νι­κευ­μέ­νος ερ­γα­τι­κός έλεγ­χος, κοι­νω­νι­κο­ποι­η­μέ­νη λει­τουρ­γία των κλει­στών επι­χει­ρή­σε­ων), μα­κράν οποιασ­δή­πο­τε λο­γι­κής στή­ρι­ξης της εθνι­κής κα­πι­τα­λι­στι­κής οι­κο­νο­μι­κής ανά­πτυ­ξης.

δ) Να δούμε εξαι­ρε­τι­κά σο­βα­ρά τον δρόμο της με­τά­βα­σης, δη­λα­δή τον συν­δυα­σμό των ανα­τρε­πτι­κών κι­νη­μα­τι­κών δια­δι­κα­σιών και της δη­μιουρ­γί­ας αντί – εξου­σιών, με τις δη­μο­κρα­τι­κές κοι­νο­βου­λευ­τι­κές δια­δι­κα­σί­ες, έτσι ώστε η πλά­στιγ­γα να μην γέρ­νει ούτε προς την αστι­κή κοι­νο­βου­λευ­τι­κή εν­σω­μά­τω­ση, αλλά ούτε και προς τον τυφλό και αδιέ­ξο­δο κι­νη­μα­τι­σμό.

ε) Να συμ­βά­λου­με στην δρο­μο­λό­γη­ση ενός κρι­τι­κού ρεύ­μα­τος στην τέχνη και στον πο­λι­τι­σμό, που είναι απα­ραί­τη­τη προ­ϋ­πό­θε­ση για οποια­δή­πο­τε κοι­νω­νι­κή αλ­λα­γή, και μά­λι­στα σε μια πε­ρί­ο­δο «από­συρ­σης» των λαϊ­κών τά­ξε­ων από την καλ­λι­τε­χνι­κή δη­μιουρ­γία, όπου την θέση του κρι­τι­κού κι­νη­μα­το­γρά­φου και θε­ά­τρου έχει κα­τα­λά­βει η τη­λε­ό­ρα­ση της χει­ρα­γώ­γη­σης, και όπου τα κρι­τι­κά λο­γο­τε­χνι­κά έργα μετά βίας συ­μπλη­ρώ­νουν μία πρώτη έκ­δο­ση.

στ) Να προ­σα­να­το­λί­σου­με την πα­ρέμ­βα­σή μας στα πεδία της τα­ξι­κής δια­πά­λης και των κοι­νω­νι­κών αντι­πα­ρα­θέ­σε­ων, ξε­φεύ­γο­ντας από τον «μο­νό­λο­γο» των γε­νι­κών πο­λι­τι­κών ανα­φο­ρών, δη­μιουρ­γώ­ντας ένα πο­λύ­μορ­φο λαϊκό ερ­γα­τι­κό κί­νη­μα μέσα από τα ση­με­ρι­νά του συ­ντρίμ­μια, και ανα­βα­πτί­ζο­ντας τις δομές των πο­λι­τι­κών μας λει­τουρ­γιών με μια νέα κοι­νω­νι­κή δυ­να­μι­κή.

ζ) Να δια­μορ­φώ­σου­με τον δικό μας λαϊκό τα­ξι­κό συ­να­σπι­σμό δυ­νά­με­ων της μι­σθω­τής ερ­γα­σί­ας, της ανερ­γί­ας, των συ­ντα­ξιού­χων, της νε­ο­λαί­ας, της μι­κρο­α­στι­κής αυ­το­α­πα­σχό­λη­σης, που έχει από μα­κράν το ανα­γκαίο εύρος για να προ­ά­γει τις αντι­μνη­μο­νια­κές επι­διώ­ξεις, και δεν χρειά­ζε­ται την συμ­μα­χία ούτε με την μι­κρο­α­στι­κή τε­χνο­κρα­τία των δια­τα­ξι­κών επι­με­λη­τη­ρί­ων, του κρα­τι­κού μη­χα­νι­σμού και των επι­χει­ρή­σε­ων, ούτε πολύ πε­ρισ­σό­τε­ρο τη συ­μπα­ρά­τα­ξη με δυ­νά­μεις της μι­κρής και με­σαί­ας ερ­γο­δο­σί­ας.

η) Να προ­ω­θή­σου­με τον ευ­ρω­παϊ­κό και ευ­ρύ­τε­ρο ερ­γα­τι­κό διε­θνι­σμό, στην κα­τεύ­θυν­ση μιας πάλης που επι­διώ­κο­ντας να ανα­τρέ­ψει την αστι­κή τα­ξι­κή κυ­ριαρ­χία στην κάθε επι­μέ­ρους χώρα, έρ­χε­ται εκ των πραγ­μά­των σε αντι­πα­λό­τη­τα με τις ευ­ρω­παϊ­κές οι­κο­νο­μι­κές και νο­μι­σμα­τι­κές ρυθ­μί­σεις, συν­δέ­ο­ντας ορ­γα­νι­κά την αντι­πα­ρά­θε­ση με τους θε­σμούς της ευ­ρω­παϊ­κής κα­πι­τα­λι­στι­κής διε­θνο­ποί­η­σης με την άμεση επι­και­ρό­τη­τα του σο­σια­λι­σμού.

θ) Να τρο­φο­δο­τή­σου­με τον πιο έντο­νο και πο­λύ­μορ­φο κρι­τι­κό διά­λο­γο, με αφε­τη­ρία τις αρχές και τη με­θο­δο­λο­γία του μαρ­ξι­σμού, με όλα τα σύγ­χρο­να ιδε­ο­λο­γι­κά ρεύ­μα­τα, επι­διώ­κο­ντας να κα­τα­κτή­σου­με την ηγε­μο­νία με δη­μο­κρα­τι­κούς όρους, να απο­κα­τα­στή­σου­με τη σκέψη και τη δια­νό­η­ση του ερ­γα­τι­κού και αρι­στε­ρού κό­σμου που έχουν δε­χθεί κα­θο­ρι­στι­κά πλήγ­μα­τα, απο­φεύ­γο­ντας τον απο­στα­σιο­ποι­η­μέ­νο ακα­δη­μαϊ­σμό, αλλά και τον εύ­κο­λο ερ­γα­τι­σμό.

ι) Να αμ­φι­σβη­τή­σου­με τον ση­με­ρι­νό κα­πι­τα­λι­σμό της εξα­γω­γής μορ­φών από­λυ­της υπε­ρα­ξί­ας και των μνη­μο­νια­κών του υπα­γο­ρεύ­σε­ων, να ανα­δει­χθού­με στον τρίτο κοι­νω­νι­κό και πο­λι­τι­κό πόλο στο κε­ντρι­κό πα­νελ­λα­δι­κό σκη­νι­κό, ένα­ντι τόσο του ακραί­ου νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού του «ευ­ρω­παϊ­κού» αστι­κού μνη­μο­νια­κού τόξου (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, Πο­τά­μι), όσο και του κε­ντρο­α­ρι­στε­ρού νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού του μι­κρο­α­στι­κού ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, των κα­πι­τα­λι­στι­κών του δε­σμεύ­σε­ων και των ευ­ρω­παϊ­κών του γο­νυ­κλι­σιών.