Το Podemos και ο κόσμος του: πρώτες σκέψεις μετά το 2ο συνέδριο στο Vistalegre II

Ο πολιτικός σχηματισμός,  μετράει πια 3 χρόνια ζωής. Σε αυτά τα χρόνια όπου οι εξελίξεις είναι τόσο πυκνές, ιδιαίτερα στο Ισπανικό Κράτος, κάθε έτος βιώνεται ως δεκαετία. Και πράγματι μέσα σε αυτά τα τρία χρόνια το Podemos, κατάφερε να επιβάλει την παρουσία του στη δημόσια σφαίρα. Οι αλλαγές στην πολιτική του και οι εσωτερικές του μάχες, φαίνεται να ενδιαφέρουν ιδιαίτερα το ελληνικό κοινό που δεν μπορεί να αποφύγει τις συγκρίσεις με την ελληνική εμπειρία. Αυτό το μεγάλο ενδιαφέρον συνοδεύεται πάντα από ένα ερώτημα: «Τι πολιτικό υποκείμενο χρειάζεται να χτίσουμε για να αλλάξουμε πραγματικά τα πράγματα;» Και ένα ακόμα ερώτημα: «Έχουμε να μάθουμε κάτι από τον τρόπο λειτουργίας του Podemos»;

 Τι έγινε όμως σε αυτό το δεύτερο συνέδριο που γίνεται  2 χρόνια,  μετά το Vistalegre I, το πρώτο και ιδρυτικό συνέδριο του Podemos;

Στην Ελλάδα οι τίτλοι περιορίστηκαν σε απλές περιγραφές που όμως δεν ήταν καθόλου τυχαίοι: «Ο Πάμπλο Ιγκλέσιας επανεξελέγη στην ηγεσία του Podemos με συντριπτική πλειοψηφία» ενώ στο περιεχόμενο διαβάσαμε αναλυτικά τις θέσεις του Ερρεχόν χωρίς την επισήμανση ότι είναι ο μεγάλος χαμένος. Όσον αφορά την αντικαπιταλιστική πτέρυγα, τα λίγα άρθρα που δημοσιεύτηκαν είτε δεν την αναφέρουν, είτε αναφέρουν ότι πήρε 3% (πράγμα που όπως θα δούμε στη συνέχεια δεν ισχύει). Φυσικά η αναφορά στις τοποθετήσεις του Μιγκέλ Ουρμπάν και της Τερέσα Ροδρίγες, που έκαναν τη μεγαλύτερη αίσθηση μέσα στην αίθουσα των παλιών ταυρομαχιών , δεν γίνεται ποτέ. Η λέξη που χρησιμοποιείται είναι πάντα «η μειοψηφία».

Τα στοιχεία έχουν ήδη γίνει γνωστά, χρειάζεται όμως να τα θυμίσουμε για να μπορέσουμε να κοιτάξουμε πίσω από τα νούμερα και να διαβάσουμε το πραγματικό αποτέλεσμα του συνεδρίου.

1. Στις ψηφοφορίες που προηγήθηκαν του συνεδρίου και ολοκληρώθηκαν την τελευταία του μέρα, ψήφισαν 155,000 μέλη. Λίγο περισσότεροι από όσοι/ες στο 1ο συνέδριο. Θυμίζουμε ότι στις ευρωεκλογές του 2014,  το Podemos, είχε πάρει 5,000,000, ενώ συνολικά τα εγγεγραμμένα του  μέλη είναι 450,000 περίπου. Παρ όλα αυτά, οι περισσότερες/οι θεωρούν ότι το ποσοστό συμμετοχής είναι υψηλό, με δεδομένη την κάμψη του κινήματος. Συνολικά πάντως η διαδικτυακή διαδικασία ψηφοφορίας, δεν κρατούσε πάνω από 12 λεπτά. Μια από τις κριτικές που ορθά έγιναν ήταν ότι η διαδικασία σε σχέση με τις ψηφοφορίες ήταν πίσω και από το πρώτο συνέδριο, αφού αυτή τη φορά προηγήθηκαν της συνεδριακής διαδικασίας αντί να την ακουλουθήσουν. Αυτό σημαίνει ότι το ίδιο το συνέδριο δεν ήταν μέρος της διαδικασίας πειθούς παρά μόνο παρουσίαση παράληλων μονολόγων. 
2. Ο Πάμπλο Ιγλέσιας, που ήταν και ο μοναδικός υποψήφιος για την αρχηγεία του κόμματος, εξελέγη με το 89% των ψήφων. Επομένως οι πανηγυρισμοί για την  επανεκλογή δεν έχουν  κανένα νόημα, για μια διαδικασία στην οποία το διακύβευμα της αρχηγείας δεν υπήρχε καν.
3. Τα ποσοστά των τριών βασικών πλατφορμών ήταν: 50,78% (37 από τις 62 θέσεις στο Συμβούλιο Πολιτών) για την κεντρώα ομάδα του Ιγλέσιας, 33,68% (23 θέσεις στο ΣΠ) για την συντηρητική ομάδα του Ερρεχόν και 13,11% (2 θέσεις) για την αντικαπιταλιστική πτέρυγα. Δυστυχώς με το εκλογικό σύστημα που προτάθηκε από τον οργανωτικό γραμματέα του κόμματος Ετσενίκε, το 13% της πλατφόρμας Podemos en Movimiento μετατράπηκε σε μόλις 3% εκπροσώπηση και 2 θέσεις, αντί για τις 10 που της αντιστοιχούσαν. Έτσι η αντικαπιταλιστική πτέρυγα θα εκπροσωπείται μόνο από τον Μιγκέλ Ουρμπάν και τη γνωστή φεμινίστρια και ιδιαίτερα αγαπητή στα κινήματα Μπεατρίς Χιμένο.
4. Ενδιαφέρον όμως παρουσιάζουν και οι ψηφοφορίες των κειμένων. Το πολιτικό κείμενο της πλατφόρμας Ιγλέσιας, πήρε 56,04%, το οργανωτικό πάλι του Ιγλέσιας 54,42% και το κείμενο δεοντολογίας (ético) 53,63%. Το κείμενο όμως που πήρε τις περισσότερες ψήφους ήταν το φεμινιστικό, το κείμενο ισότητας της αντικαπιταλιστικής πτέρυγας που συγκέντρωσε 61,68%. Δεν είδαμε φυσικά κανέναν τίτλο, μεσότιτλο ή υπότιτλο σε κανένα ελληνικό δημοσίευσμα, που να λέει: 61,68% το πιο ψηφισμένο κείμενο , ήταν αυτό των Αντικαπιταλίστας. Αντίθετα σε πολλά άρθρα σε ισπανικά μέσα, η αντικαπιταλιστική πτέρυγα παρουσιάζεται ως μια από τους νικητές του συνεδρίου.

Πρώτα συμπεράσματα

Θυμίζουμε ότι τους τελευταίους μήνες η εσωκομματική συζήτηση έχει μετατραπεί σε μονομαχία μεταξύ Ιγλέσιας και Ερρεχόν. Με το Νο2 να ζητά διεύρυνση των συμμαχιών και να διεκδικεί τη λέξη Populista (Λαϊκιστικό) και τον Ιγλέσιας να κάνει μια στροφή σε έναν πιο αριστερό λόγο, χωρίς ωστόσο αυτό να σημαίνει κάτι για την δημοκρατία εντός του σχηματισμού.

Μεγάλος χαμένος από αυτή τη μάχη είναι αδιαμφισβήτητα ο Ερρεχόν. Στηρίχτηκε όσο κανένας άλλο από το σύνολο των ΜΜΕ, και ιδιαίτερα του ομίλου της El Pais, και καλλιεργήθηκε το κλίμα ότι η πλατφόρμα του μπορεί να ξεπερνούσε αυτήν του Ιγλέσιας. Ήταν τέτοια η ορμή με την οποία παρουσιάστηκε ο Ερρεχόν, που ο Ιγλέσιας αναγκάστηκε να δηλώσει ότι αν τα κείμενά του χάσουν δεν θα δεχόταν τη θέση του γραμματέα. Αυτό λοιπόν δεν έγινε. Η δεξιά πτέρυγα του Ερρεχόν ηττήθηκε και μαζί της και ο πατριωτικός λόγος και η απεύθυνση στη μεσαία τάξη και στους σοσιαλιστές,  και φάνηκε να μην έχει καμία πλειοψηφία ούτε καν σε αυτό το ετερόκλητο ψηφιακό σώμα που καλείται να ψηφίσει πρόσωπα και κείμενα χωρίς να συμμετέχει σε πραγματικές διαδικασίες.

Είναι επίσης αδιαμφισβήτητο ότι ο μεγάλος νικητής της εσωκομματικής μάχης είναι ο Ιγλέσιας. Κατάφερε να κρατήσει την πλειοψηφία και να περάσει με αντιδημοκρατικό τρόπο τον κανονισμό λειτουργίας. Μπορεί το σήμα της νίκης, εμπνευσμένο από τον τσαβισμό, να είναι το σήμα/χειρονομία του Ερρεχόν, με τον Ιγλέσιας να συνηθίζει τον χαιρετισμό με υψωμένη τη γροθιά, όμως όταν όλοι μιλούν για τσαβισμό, ή Παμπλισμό, αναφέρονται στον Ιγλέσιας. Από πάρα πολλές/ους αγωνίστριες/ες ο Ιγλέσιας κατηγορείται για βοναπαρτισμό και καισαρισμό, και όχι αδίκως. Συνεχίζει πάντως να είναι η ηγετική φιγούρα που ενώνει το κόμμα. Όπως εύστοχα παρατήρησε μια γνωστή ακτιβίστρια: «Πριν από δύο χρόνια ο Ερρεχόν ήταν ένας άγνωστος και στο συνέδριο περπατούσε πίσω από τον Ιγλέσιας τρέχοντας να τον προλάβει».Από ότι φαίνεται θα τρέχει για πολύ ακόμα. 

Unidad Unidad, (ενότητα ενότητα) φώναζαν όλοι/ες οι σύνεδροι κάθε 5 λεπτά διακόπτωντας τις/τους ομιλητές/ες και από ότι φαίνεται για την ώρα δεν υπάρχει διάσπαση στον ορίζοντα, κάτι που αξιολογείται από όλες τις μεριές ως θετικό.

Η έλλειψη δημοκρατίας πήρε τη σφραγίδα και αυτού του 2ου συνεδρίου αφού το κόμμα μετατράπηκε σε ένα σώμα που μέσα στη ψηφιακή αρένα ψηφίζει με όρους δημοψηφίσματος, επηρεασμένο από τον μιντιακό λόγο τα κείμενα του αρχηγού και τον ίδιο τον αρχηγό.

Τα συμπεράσματα είναι πιο περίπλοκα όταν φτάνουμε στην περίπτωση της Αντικαπιταλιστικής Πτέρυγας του Podemos en Movimiento.

Στο συνέδριο όταν μίλησαν οι Μιγέλ Ουρμπάν και η Τερέσα Ροδρίγες , το μέχρι εκείνη την ώρα άνευρο και βαριεστημένο σώμα (αν κρίνει κανείς από τα δεκάδες βιντεάκια που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο) απέκτησε ζωή. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία γιατί αυτά που είπαν οι δύο αυτές ηγετικές προσωπικότητες δεν ήταν «εύκολα». Ο Μιγκέλ Ουρμπάν χρησιμοποίησε κάποια στιγμή τη φράση «είμαστε όλοι έλληνες, μιλάω γι αυτούς  που δεν αποδέχτηκαν τον εκβιασμό», η Τερέσα Ροδρίγες μίλησε για το χρέος και τη διαγραφή του, και μεταξύ άλλων σημείωσε ότι το Podemos, δεν είναι μόνο αποτέλεσμα κάποιων ταλαντούχων πολιτικών επιστημόνων αλλά του κόσμου των πλατειών, και ότι χωρίς αυτούς δεν υπάρχει Podemos: « Γιατί μπορεί να πέσουμε στη θανάσιμη παγίδα, να πάρουμε την εξουσία αλλά να μην αλλάξουμε τα πράγματα. Η κοινωνική κινητοποίηση δεν είναι ένα σύνθημα αισθητικής φύσης(..) το ζήτημα είναι να διεκδικήσουμε τη ζωή». Ο Μιγέλ Ουρμπάν πήρε 40,000 ψήφους και ήταν από αυτούς που ψηφίστηκαν περισσότερο στο συνέδριο.

Αυτή τη φορά κανείς δεν μπόρεσε να απομονώσει την αντικαπιταλιστική πτέρυγα και καθώς ο κόσμος διέκοπτε τους δύο ομιλητές, η κάμερα έδειξε πολλές φορές τον Ιγλέσιας (χαμογελαστό) και τον Ερρεχόν (λιγότερο χαμογελαστό) να χειροκροτούν. Δεν είναι επίσης τυχαίο που πολλές από τις προτάσεις των αντικαπιταλίστας ενσωματώθηκαν στα κείμενα που ψηφίστηκαν, ενώ πολλοί ήταν αυτοί που ζήτησαν δημόσια συγνώμη στην αντικαπιταλιστική πτέρυγα.  Δυστυχώς όμως οι βοναπαρτισμοί του Ιγλέσιας δεν άφησαν περιθώρια σε αυτή την πλατφόρμα να αντιπροσωπευτεί πραγματικά στο κεντρικό όργανο. Όμως το 13% και οι 22,000 ψήφοι δεν είναι μικρή υπόθεση αν λάβουμε υπόψη ότι οι αντικαπιταλίστας είναι η μοναδική οργανωμένη δύναμη μέσα στην αντιπολιτευτική πλατφόρμα , καθώς και το γεγονός ότι οι δυνάμεις της βρίσκονται στους κύκλους και στις γειτονιές και όχι στο πλήθος του διαδικτύου. Για την ώρα πάντως το σχέδιο κόμμα-κίνημα μένει στην άκρη.

Δεν είναι εύκολο και ούτε σωστό να γίνονται πάντα συγκρίσεις με την ελληνική εμπειρία. Κάθε τόπος έχει τις δικές του ιδιαιτερότητες. Το Podemos, με την κλασική ορολογία είναι ένα «πλατύ κόμμα» είναι όμως ταυτόχρονα και ένα κόμμα που δανείστηκε πολλές από τις συμπεριφορές του κινήματος 15Μ. Το Podemos, εισήγαγε μια νέα γραμματική, παρ όλο που επανέλαβε πολλά από τα λάθη της αριστεράς, ακριβώς γιατί οι σχέσεις ηγεμονίας και εξουσίας είναι πραγματικές και τίθενται πάντα σε περιπτώσεις έντονης πόλωσης και μεγάλων διακυβευμάτων. Φαίνεται πάντως ότι ο λαός του Podemos, δεν θέλει μόνο μια «εκλογική μηχανή» και φαίνεται επίσης ότι το επικοινωνιακό μοντέλο του Podemos αν δεν συναντηθεί με το πολιτικό, αν ο σχηματισμός δεν αναλάβει ξανά την οργάνωση των μαχών με όρους ανταγωνισμού, χτίζοντας μια κόντρα-εξουσία δεν θα φτάσει ούτε στα μισά του δρόμου.

Σε αυτό το πλαίσιο, τα λόγια της Τερέσα Ροδρίγες, της πιο αγαπημένης συντρόφισσας του νότου, ακούγονται όπως πρέπει και καλύτερα να αφήσουμε το κλείσιμο αυτού του σύντομου σημειώματος σε αυτήν:

Όταν ο κόσμος κερδίζει στο δρόμο, οι νίκες είναι πιο διαρκείς και είναι πιο πιθανές, πιο πολύ από οποιαδήποτε κοινοβουλευτική παρέμβαση, ή από ένα δημαρχείο ή από μια πρόταση νόμου. Το να σταματήσουμε μια έξωση είναι πιο δυνατό από οποιοδήποτε πρωτόκολλο ενάντια σε εξώσεις, τα mareas σταμάτησαν τις περικοπές και το έκαναν καλύτερα από ότι θα το έκανε ένα κοινοβούλιο. Και κάτι ακόμα. Ακόμα και οι πιο δίκαιοι νόμοι δεν τηρούνται αν δεν υπάρχει συσχετισμός δύναμης από τα κάτω. Χρειαζόμαστε τους συνδικαλιστικούς μυες στη βάση που θα εξασφαλίσουν ότι οι δίκαιοι νόμοι θα μπορέσουν να εφαρμοστούν. Πρέπει να μοιάσουμε στον κόσμο. Στον κόσμο που χτίζει το Podemos. To Podemos, έχει προφορά, έχει καταγωγή, έχει αγρότες, που και σε αυτούς πρέπει να δοθεί ο λόγος, η δυνατότητα να αποφασίζουν, να δοθεί στον κόσμο του Podemos, το δικαίωμα της κυριαρχίας (soberania) και της δυνατότητας να αποφασίζει για στρατηγικά ζητήματα. Γιατί αν όχι, θα είναι  αυτό  ακριβώς που θα μας λείπει για να κερδίσουμε. Δεν μπορούμε να εξαπατήσουμε, να απογοητεύσουμε. Μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι. Και ξέρετε γιατί; Γιατί είμαστε ικανοί να ονειρευτούμε τους καλύτερους.